The Download Link has been successfully sent to your Mobile Number. Please Download the App.
Trends
Language
Categories
Novels
...#.... ચાલો તો કાંટાળા માર્ગે જ ,પણ ચીલો એવો ચિતરવો કે એ માર્ગે બીજો સરળતાથી ચાલ્યો જાય ...#....
મહાશિવરાત્રીની હાર્દિક શુભકામનાઓ સૌને... જય ભોળાનાથ... હર હર મહાદેવ... હર...
.......#...... યજુર્વેદ.....#......(ભાગ- ૨) 👉 યજુર્વેદનાં આ બે ભાગો અંગે આચાર્ય મહિધરે શુકલ યજુર્વેદ પર ભાષ્ય લખતાં પહેલાં ભૂમિકામાં પ્રાચીન આખ્યાન વર્ણવ્યું છે- એક વાર વૈશમ્પાયન પોતાના શિષ્ય યાજ્ઞવલ્ક્ય પર ક્રોધે ભરાયા અને યાજ્ઞવલ્ક્યે અધિત કરેલું યજુર્વેદ વમન કરવાં કહ્યું. વૈશમ્પાયનનાં શાપથી ભયભીત થઇને યાજ્ઞવલ્ક્યે યજુર્વેદનું વમન કર્યું. વૈશામ્પાયનની આજ્ઞાથી અન્ય શિષ્યો એ યાજ્ઞવલ્ક્યે વમન કરેલ યજુર્વેદનું તિત્તિર(તેતર)પક્ષી બની ભક્ષણ કર્યું. તે કૃષ્ણ યજુર્વેદ કહેવાયો. દુઃખી થયેલા યાજ્ઞવલ્ક્યે સૂર્યની ઉપાસના દ્વારા યજુર્વેદ મંત્રોનાં દર્શન કર્યા. ત્યારબાદ તેને સંહિતાનું સ્વરૂપ આપ્યું તે શુકલ યજુર્વેદ કહેવાયો. 👉 યજુર્વેદની શાખાઓ :- કૃષ્ણ યજુર્વેદ અને શુકલ યજુર્વેદ બંનેની મળીને ૧૦૧ શાખાઓ હતી.જેમાં ૮૬ શાખા"કૃષ્ણ યજુર્વેદ"ની હતી,અને ૧૫ શાખા"શુકલ યજુર્વેદ"ની હતી. પરંતુ સમય જતાં બંનેની સંહિતાઓ કોઈ કારણસર ઘટતી ગઈ નાશ થતી ગઈ,એમ અત્યારે કૃષ્ણ યજુર્વેદની ૪ શાખાઓ રહી છે,અને શુકલ યજુર્વેદની માત્ર ૨ શાખાઓ રહી છે. 👉 કૃષ્ણ યજુર્વેદની ચાર સંહિતાઓ-શાખાઓ : ૧)તૈત્તેરીય સંહિતા : તૈત્તેરીય સંહિતા,કૃષ્ણ યજુર્વેદની મુખ્ય સંહિતા શાખા છે. યાજ્ઞવલ્કયે વમન કરેલ યજુર્વેદને વૈશમ્પાયન ઋષિનાં શિષ્યો એ તિત્તિર પક્ષી બની ને ભક્ષણ કર્યું આથી કૃષ્ણ યજુર્વેદની આ મુખ્ય સંહિતા શાખા"તૈત્તેરીય સંહિતા"નામ થી ઓળખાય છે. તૈત્તેરીય સંહિતામાં ૭ કાંડ છે અને ૧૮૦૦૦ મંત્રો છે. મુખ્ય વિષય યજ્ઞવિષયક કર્મકાંડ છે. કૃષ્ણ યજુર્વેદની આ તૈત્તેરીય સંહિતા પરિપૂર્ણ સંહિતા છે. આ શાખાનું સંપૂર્ણ સાહિત્ય આજે પણ ઉપલબ્ધ છે. આ શાખાનો પ્રચાર અને વિસ્તાર,આંધ્ર અને દ્રવિડ તેમજ મહારાષ્ટ્રનો અમુક ભાગમાં થયો હતો. 👉 આ ઉપરાંત ૨)મૈત્રાયણી સંહિતા.(૩)કઠ સંહિતા-કાપિષ્ઠલ કઠ સંહિતા.(૪)શ્વેતાશ્વતર સંહિતા એમ ચાર શાખાઓ છે. આમાંથી શ્વેતાશ્વતરનું માત્ર ઉપનિષદ જ ઉપલબ્ધ છે, બાકી બધી શાખા સંપૂર્ણ છે. 👉શુકલ યજુર્વેદની બે શાખાઓ છે : ૧)માધ્યન્દિન સંહિતા શાખા. 👉 યાજ્ઞવલ્ક્ય ઋષિનાં શિષ્ય"મધ્યન્દિન"ઋષિએ શુકલ યજુર્વેદની જે શાખાનો વિસ્તાર કર્યો,તે શુકલ યજુર્વેદની "માધ્યન્દિન-સંહિતા"શાખા બની. આ શાખાનો પ્રચાર દક્ષિણપૂર્વ ભારતમાં થયો છે. આમાં,૪૦ અધ્યાય અને ૧૯૭૫ મંત્રો છે.માધ્યન્દિન સંહિતા શાખાનો ૪૦મો અધ્યાય ઈશાવાસ્યોપનિષદ તરીકે ઓળખાય છે.જે પ્રમુખ ૧૦ ઉપનિષદોમાં પ્રથમ સ્થાન ધરાવે છે. ૨) કાણ્વ-સંહિતા શાખા :- 👉 યાજ્ઞવલ્ક્ય ઋષિનાં શિષ્ય કણ્વ ઋષિ એ શુકલ યજુર્વેદની જે શાખાનો વિસ્તાર કર્યો,તે શુકલ યજુર્વેદની "કાણ્વ-સંહિતા"શાખા બની. આમાં ૪૦ અધ્યાય અને ૨૦૮૬( માધ્યન્દિન સંહિતા શાખા કરતાં ૧૧૧ વધુ)મંત્રો છે. આ કાણ્વ શાખાનો પ્રચાર અને વિસ્તાર ઉત્તર ભારત ઉપરાંત મહારાષ્ટ્રમાં પણ છે. 👉 યજુર્વેદનાં વિષયનું વર્ણન :- 👉 યજુર્વેદની બંને મુખ્ય પરંપરામાં માત્ર યજ્ઞ-કર્મકાંડનું વર્ણન નથી,આના ઉપરાંત અનેક સુંદર વિચારોનો સંગ્રહ છે.જેમ કે,ઈશાવાસ્યોપનિષદ, શિવસંકલ્પ મંત્રો, રુદ્રાધ્યાયી (બ્રાહ્મણોને પ્રિય!!),તત્વજ્ઞાનનાં મંત્રો, ભક્તિભાવ પૂર્ણ મંત્રો અને આત્મકલ્યાણ/શ્રેયનાં મંત્રોનું પણ પ્રતિપાદન થયેલું છે. तेजोऽसि तेजो मयि धेहि वीर्यमसि वीर्य मयि धेहि बलमसि बलं मयि धेहि जोऽस्योजो मयि धेहि मन्युरसि मन्यु मयि धेहि सहोऽसि सहो मयि धेहि।। शुक्ल यजुर्वेद ૧૯.૯ અર્થાત્... :- હે પરમાત્મા! તમે તેજ છો, મારામાં તેજની સ્થાપના કરો, તમે વીર્ય છો, મારામાં વીર્યની સ્થાપના કરો, તમે બળ છો, મારામાં બળની સ્થાપના કરો, તમે ઓજ છો, મારામાં ઓજની સ્થાપના કરો, તમે મન્યુ (અનીતિનાં સંહારક) છો, મારામાં અનીતિને સંહાર કરવાની શક્તિની સ્થાપના કરો, તમે સહ સર્વોત્તમ બળ છો, મારામાં પણ તે સહ સર્વોત્તમ બળની સ્થાપના કરો!! ” 👉 વેદ આપણા પ્રાચિનતમ ગ્રંથો છે અને આપણી ભારતીય સંસ્કૃતિની ધરોહર છે જેને વેદ નથી વાંચ્યા એને કશું જ નથી વાંચ્યું વૈદિક મંત્રોનો તો રોજેરોજ પાઠ કરવો જોઈએ !!!! ઇતિ યજુર્વેદ અધ્યાય સંપૂર્ણ: જય ભોળાનાથ હર હર મહાદેવ.... હર
જય મહાદેવ સૌને... તો થઇ જાય સરળ શબ્દોમાં બીજા"વેદ" "યજુર્વેદ"નું જ્ઞાન...??? ....#.....યજુર્વેદ....#.... (ભાગ-૧) યજુર્વેદ પરિચય :- "યજુ અર્થાત યજ્ઞ..." હિંદુ ધર્મના મૂળ વેદો પૈકીનો બીજો વેદ છે,જે ગદ્ય શૈલીમાં લખાયેલા મંત્રોનો બનેલો છે. યજુર્વેદમાં યજ્ઞ કરતી વખતે યજ્ઞવેદીની સામે બેસીને બ્રાહ્મણ જે મંત્રો બોલે છે તેવા મંત્રોનું અને વિવિધ યજ્ઞો કરવા માટેના વિધિ-વિધાનનું સંકલન છે. યજુર્વેદનો રચનાકાળ ઈ.સ.પૂર્વે ૧૨૦૦થી ૧૦૦૦ની આસપાસમાં રચવામાં આવ્યો હોવાનું મનાય છે. યજુર્વેદમાં વિધિઓનું વર્ણન કરવામાં આવ્યુ છે.સાથે સાથે ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોને વિધિવત રીતે કરવાની સમજ અને રીતો બતાવવામાં આવી છે.યજુર્વેદ માં 40 અધ્યાય છે,યજુર્વેદની ભાષા પદ્ય અને ગદ્ય બંને છે.આ વેદની મુખ્ય બે શાખા છે:- (1) કૃષ્ણ યજુર્વેદ(2) શુક્લ યજુર્વેદ. આ સિવાય"રાજસૂય"અને"વાજપેય"જેવા મહાન યજ્ઞોનું વિવરણ પણ છે.યજ્ઞો અને વિધિઓ સિવાય આ વેદમાં "તત્વજ્ઞાન"નું પણ વર્ણન કરવામાં આવ્યુ છે. તત્વજ્ઞાન એટલે "રહસ્યમય જ્ઞાન". બ્રહ્મ,આત્મા,ઈશ્વર અને પદાર્થ જ્ઞાન. 👉 ચાર વેદોમાં ઋગ્વેદ પછી યજુર્વેદ નું સ્થાન છે. આ"यजु:"શબ્દનાં ઘણા અર્થ થાય છે,પણ મુખ્ય અર્થ"યજ્ઞ"થાય છે. પાણિનિમુનિ એ"यज्ञ"ની ઉત્પત્તિ"यज्"= યજન કરવું ધાતુથી બતાવી છે. બ્રાહ્મણગ્રંથોમાં"यजु:"ને"यज्"ધાતુ સંબંધિત બતાવ્યું છે. આ રીતે यजु:,यज् અને"यज्ञ"ત્રણેય શબ્દો એકબીજાનાં પર્યાય બને છે. આ રીતે યજ્ઞમંત્રો દ્વારા પરમજ્ઞાન આપતો ગ્રંથ તે યજુર્વેદ. 👉 યજ્ઞનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ:- યજ્ઞ"અહિંસાત્મક"છે :- યજુર્વેદનાં મંત્રો યજ્ઞનું પ્રતિપાદન કરનારા છે. આથી જ,પ્રાચીન ભારતની યજ્ઞ સંસ્થાઓનાં પરિચય અને યજ્ઞ સંબંધી અધ્યયન માટે યજુર્વેદને મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. 👉યજ્ઞની બે ધારાઓ(પ્રકાર )છે. એક,યજ્ઞનું સનાતન રૂપ જેનાથી આ સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન થઇ અને બાદમાં સૃષ્ટિનું પોષણ અને પરિવર્તન થતું રહ્યું છે. બીજું,યજ્ઞનું લૌકિક સ્વરૂપ જે સંકલ્પપૂર્વક કરવામાં આવે છે જેમ કે અગ્નિહોત્રાદિ યજ્ઞો. આ લૌકિક યજ્ઞનું મૂળ સૂત્ર એ છે કે,પોતાના અધિકારમાં રહેલી વસ્તુને દેવકાર્ય અથવા લોકકલ્યાણ માટે સમર્પિત કરી દેવું. 👉 યજ્ઞનું પ્રતિપાદન કરનારા યજુર્વેદનાં મંત્રોમાં કોઈ જગ્યા એ યજ્ઞમાં"હિંસા/પશુવધ/પશુબલિ"કરવાનું કહેવામાં આવ્યું નથી કારણ કે, યજ્ઞ ને"अध्वरः"=હિંસા રહિત કહેવામાં આવ્યાં છે. પરંતુ કેટલાક વિદ્વાનોએ યજુર્વેદનાં મંત્રોના અમુક શબ્દોનાં અર્થ જુદી રીતે રજુ કરીને યજ્ઞને હિંસાયુક્ત બતાવ્યા છે,જે સર્વથા અયોગ્ય છે,અવૈદિક છે.અને આના આધારિત યજ્ઞો પણ થાય છે,જેને યજ્ઞ કહી જ ન શકાય. 👉 યજુર્વેદનાં મંત્રોનું સ્વરૂપ : 👉 યજ્ઞ સંબંધિત યજુર્વેદનાં મંત્રો ગદ્ય સ્વરૂપમાં છે.ગદ્ય એટલે ચોક્કસ શબ્દોની બાંધણી વગરનું.આથી જ યજુર્વેદનાં મંત્રો ને"गद्यात्मको यजु:"/"अनियताक्षरावसानो यजु:" જેમાં અક્ષરોની સંખ્યા નક્કી નથી,એવું એટલે કે છંદોનાં બંધારણ વગરનું એવા કહેવામાં આવ્યા છે. 👉જો કે ગદ્યાત્મક સ્વરૂપ હોવા છતાં યજુર્વેદમાં ઋગ્વેદનાં ૬૬૩ મંત્રો યથાવત રહેલાં છે. આ ઉપરાંત,શુક્લ યજુર્વેદનો ૪૦મો અધ્યાય એટલે કે ઈશાવાસ્યોપનિષદનાં ૧૭ મંત્રો પણ પદ્યાત્મક છે. 👉 યજુર્વેદની બે પરંપરા – કૃષ્ણ યજુર્વેદ અને શુકલ યજુર્વેદ. 👉 યજુર્વેદનાં મુખ્ય ઋષિ વૈશમ્પાયન છે,વૈશમ્પાયને તેમનાં શિષ્યોને યજુર્વેદનું અધ્યયન કરાવ્યું હતું. યજુર્વેદની બે પરંપરા છે – બ્રહ્મ સંપ્રદાય અથવા કૃષ્ણ યજુર્વેદ અને આદિત્ય સંપ્રદાય અથવા શુક્લ યજુર્વેદ. બ્રહ્મ સંપ્રદાયમાં એટલે કે"કૃષ્ણ યજુર્વેદ"પરંપરામાં યજુર્વેદનાં વેદમંત્રો ઉપરાંત યજુર્વેદનાં બ્રાહ્મણગ્રંથો નો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. આદિત્ય સંપ્રદાયમાં એટલે કે"શુક્લ યજુર્વેદ"પરંપરામાં બ્રાહ્મણ ગ્રંથો ના મિશ્રણ વગરનાં માત્ર યજુર્વેદનાં વેદમંત્રો ને જ સંહિતામાં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. શુકલ યજુર્વેદ સંહિતાનાં ગ્રાથાનકર્તા વૈશમ્પાયનનાં શિષ્ય "યાજ્ઞવલ્ક્ય"છે.યાજ્ઞવલ્ક્ય વાજસનેય ઋષિનાં સંતાન હોવાથી શુકલ યજુર્વેદ સંહિતા ને“વાજસનેયી સંહિતા” પણ કહેવામાં આવે છે. 👉યજુર્વેદનાં આ બે ભાગો અંગે આચાર્ય મહિધરે શુકલ યજુર્વેદ પર ભાષ્ય લખતાં પહેલાં ભૂમિકામાં પ્રાચીન આખ્યાન વર્ણવ્યું છે..... .........(ક્રમશઃ)...
લાગે સૌને ચાલી રહી કોઇ લીલા છે મારી, કોઇ તો સમજે કે આતો તપસ્યા ચાલી રહી છે "અનોખીપ્રિત"ની અમારી...
નથી કોઇ સાર આ સચરાચરમાં, છે મિથ્યા સઘળું આ જરજગતમાં... રંગ-રમત મંડાણી મધમીઠા મોહમાં, લાગી ચોમેર લેરલળી કેરકાળમાં... ન ભરમા તું "કમલ" માયાવીમળામાં, નથી કોઇ સત આજ ફાલતું ફળામાં... મસ્ત રહે તું હમેંશની જેમ નિજ મસ્તીમાં, બસ હવે આપણે બે જ અડાણા "અનોખીપ્રિત"માં...
......#..... ઋગવેદ......#....(ભાગ -૨ ) # મંડલ ક્રમ આધારિત ઋગ્વેદ વિભાજન : મંડલ ક્રમ પ્રમાણે ઋગ્વેદને મંડલ-અનુવાક-સૂક્ત-ઋચાઓ ક્રમમાં વિભાજીત કર્યો છે. મંડલની સંખ્યા 10 છે. મંત્રોની ચોક્કસ સંખ્યાનાં સમૂહ ને સૂક્ત નામ આપવામાં આવ્યું છે , આ સૂક્ત ના ચોક્કસ સંખ્યાનો સમૂહ તે અનુવાક. સરળ રીતે મંડલ ક્રમ આ રીતે દર્શવી શકાય: મંડલ - 10 અનુવાક - 85 સૂક્ત - 1028 મંત્ર સંખ્યા - 10552 મંડલ ક્રમમાં દરેક મંડલનાં ગ્રથનકર્તા ઋષિઓ છે. મંડલ પ્રથમ, આઠમું, નવમું અને દસમાંનાં ગ્રથનકર્તા ઋષિઓ એક કરતા વધારે છે. જયારે મંડલ બીજા થી સાતમાંનાં ગ્રથનકર્તા ઋષિઓ એક જ છે : બીજું મંડલ - ગૃત્સમદ ઋષિ ત્રીજું મંડલ - વિશ્વામિત્ર ઋષિ ચોથું મંડલ - વામદેવ ઋષિ પાંચમું મંડલ - અત્રિ ઋષિ છઠ્ઠું મંડલ - ભરદ્વાજ ઋષિ સાતમું મંડલ - વસિષ્ઠ ઋષિ અને આમાં એમના ગોત્ર, પરિવાર કે શિષ્યો સિવાયનાં કોઈ વ્યક્તિને સામેલ નથી કરવામાં આવ્યાં. આથી આ બીજા થી સાતમાં મંડલને કુળમંડલ, વંશ મંડલ, ગોત્ર મંડલ, પરિવાર મંડલ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ 10552 ઋગ્વેદ મંત્રોને 'ઋગ્વેદસંહિતા' કહેવામાં આવે છે. દરેક વેદસંહિતાનાં પોતાના સ્વતંત્ર બ્રાહ્મણગ્રંથો, આરણ્યક ગ્રંથો, ઉપનિષદો, કલ્પસુત્રો, પ્રાતિશાખ્ય અને અનુક્રમણિ છે. આ બધું મળીને જે તે વેદનું સંપૂર્ણ સાહિત્ય બને છે. # ઋગ્વેદમાં દેવતાઓની સ્તુતિ : ઋગ્વેદમાં વિવિધ દેવતાઓની સ્તુતિ કરવામાં આવી છે,આ સ્તુતિ દ્વારા પરમજ્ઞાન આપવામાં આવ્યું છે. ઋગ્વેદનાં ઋષિઓએ બ્રહ્માંડમાં ત્રણ સ્થાનનાં આધારે દેવતાઓની સ્તુતિ કરી છે, જેમકે, ૧) સ્વર્ગલોક સ્થાનીય દેવતાઓ : મિત્ર, વરુણ, સૂર્ય, સવીતૃ, પુષન, અશ્વિનૌ, ઉષા, રાત્રિ વગેરે, ૨) અન્તરિક્ષ સ્થાનીય દેવતાઓ : ઇન્દ્ર, વાયુ, પર્જન્ય, આપ, અપાંનપાત, રુદ્ર, મરુદગણો વગેરે. ૩) પૃથ્વી સ્થાનીય દેવતાઓ : પૃથ્વી=ભુમિ, અગ્નિ અને સોમ વગેરે. ઋગ્વેદમાં પ્રકૃતિનાં તત્વોની, પ્રાણીઓની પણ દેવતાં તરીકે સ્તુતિ કરવામાં આવી છે જેમ કે નદી-વિશ્વામિત્ર સંવાદ સૂક્ત (ઋ. 3/33) માં વિપાટ અને શુતુદ્રી નદીઓની દેવતા તરીકે સ્તુતિ કરી છે તો સરમા-પણિ સંવાદ સૂક્ત (ઋ. 10/108) માં દેવોની દૂતી બની પણિ રાક્ષસો પાસે સંદેશો લઇ ને જતી સરમા કુતરીને પણ દેવતા કહી છે. આનું કારણ શું!?? એનો જવાબ છે કે ઋષિઓ બધું જ ઈશથી વ્યાપ્ત રહેલું કહે છે, બધું જ બ્રહ્મથી વ્યાપ્ત છે, બ્રહ્મ એટલે ચૈતન્ય. એટલે ચૈતન્ય જેમાં જેમાં છે અને એને સૂક્તમાં સાંકળવામાં આવ્યું છે એ તમામ ને દેવતા કહ્યા છે. # ઋગ્વેદનાં પદ્યાત્મક મંત્રો : ઋગ્વેદનાં મંત્રોને ઋચા કહેવામાં આવે છે. ઋગ્વેદનાં મંત્રો પદ્યાત્મક=છંદોબદ્ધ છે. ઋગ્વેદનાં મંત્રો ગાયત્રી, ઉષ્ણિક, અનુષ્ટુપ, બૃહતી જેવાં 24 વૈદિક છંદો થી ગેયાત્મક છે. છંદોજ્ઞાન વગર ઋગ્વેદ મંત્રોનું ગાયન શક્ય નથી બનતું. # ઋગ્વેદનાં સુકતોનાં પ્રકાર : એક રીતે સમગ્ર ઋગ્વેદમાં સ્તુતિ સુકતો છે. પણ આ સ્તુતિ સુક્તોમાં પણ પ્રકાર પડે છે જેમ કે, - કાવ્યસૂકતો - પ્રકૃતિસૂકતો - પ્રાર્થનાસૂકતો - સંવાદસૂકતો - દાર્શનિકસૂકતો - ઐતિહાસિકસૂકતો - ધર્મનિરપેક્ષસૂકતો - વ્યાવહારિકસૂકતો. "અસતો મા સદ્ગમય" આ વાક્ય પણ ઋગવેદનું જ છે... શુભસ્તુ... જય ભોળાનાથ... હર હર મહાદેવ.... હર...
.....#...ઋગવેદ....#....(ભાગ -૧ ) ઋગ્વેદ, એ વિશ્વનો સૌથી પ્રાચીનતમ ધાર્મિક ગ્રંથ છે,આથી તેને ‘માનવજાતિના પ્રથમ વિધાન’ તરીકે ઓળખાય છે. તેનો રચનાકાળ પૂર્વ વૈદિક કાળ (ઈ.સ. પૂર્વે ૧૫૦૦ થી ૧૦૦૦) મનાય છે. આ ગ્રંથ ભારતીય પ્રાચીન વૈદિક ઋષિકુળો દ્વારા રચાયેલ સંસ્કૃત ઋચાઓનું સંકલન છે, જે બલિના સમયે અથવા અન્ય પારંપરિક પ્રથાઓ સમયે ભાવપૂર્વક ગાવામાં આવતી હતી. ઋગ્વેદમાં ૧૦૧૭ (વાલખિલ્ય પાઠના ૧૧ સૂક્તોં સહિત કુલ ૧૦૨૮) સૂક્ત છે જે ૧૦ મંડળોમાં વિભાજીત છે. એક મત પ્રમાણે પ્રથમ અને દસમું મંડળ બાદમાં જોડવામાં આવેલું છે, કારણ કે તેની ભાષા અન્ય આઠ સૂક્તોથી અલગ છે. દસમા મંડળમાં પ્રસિદ્ધ પુરુષસૂક્તનો સમાવેશ થાય છે, જેના અનુસાર ચાર વર્ણ (બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય તથા ક્ષુદ્ર) આદિ પુરુષ બ્રહ્માના ક્રમશ મુખ, ભુજાઓ, જંઘાઓ તથા ચરણોમાંથી ઉત્પન થયેલ છે. ઋગ્વેદમાં આપેલ કુલ સ્ત્રોત ની સંખ્યા ૧૦,૫૫૨ છે. # ઋગવેદ પરિચય :- 'ઋગ્વેદ' શબ્દમાં બે પદો રહેલાં છે, ઋક્ અને વેદ. ઋક્ નો અર્થ આવો થાય છે- "ऋच्यते स्तूयते अनया देवा: सा ऋक्" "જે મંત્રો દ્વારા દેવતાઓની સ્તુતિ કરવામાં આવે છે તેને ઋક્ કહેવામાં આવે છે." 'વેદ' શબ્દનો અર્થ આપણે આના પહેંલાની પોસ્ટમાં જાણી લીધો છે. આ બંને પદોની પાણિનિ વ્યાકરણના વ્યંજનસંધિ નિયમનાં સૂત્ર "झलां जशोऽन्ते" મુજબ 'ઋક્' માં રહેલ 'ક્' નો સંધિ થતા 'ગ્' બન્યો અને 'ઋગ્વેદ' શબ્દ બન્યો, જેનો અર્થ થાય છે જેમાં દેવતાઓની સ્તુતિઓ દ્વારા જે પરમજ્ઞાન અપાયું છે તે ઋગ્વેદ. # ઋષિઓ દ્વારા ગ્રથન અને ઋગ્વેદની શાખાઓ : વેદો અપૌરુષેય ગ્રંથ છે. પૌરાણિક ઋષિઓને વેદમંત્રોના દર્શન થયા હતા,અને ત્યારબાદ એ મંત્રોને ઋષિઓએ એમના શિષ્યોને-પુત્રોને ભણાવ્યા.અને કોઈ સમયે આ અમૂલ્ય જ્ઞાન નાશ ન થાય,એ માટે તે સમયની પ્રણાલી અને લેખનસામગ્રી મુજબ આ મંત્રોને 'ગ્રંથ' નું સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું. મંત્રદૃષ્ટા માત્ર ઋષિઓ જ ન હતાં, ઋષિકાઓ પણ હતી. જે જે ઋષિઓએ પોતાના આશ્રમમાં પોતાની અલગ શૈલીમાં પોતાના પુત્રોને અને શિષ્યોને વેદો ભણાવ્યા એમના નામ પરથી વેદોની શાખાઓ બની હતી. પાણીનીમુનિનાં વ્યાકરણ પર ભાષ્ય લખનાર પતંજલિ મુનિએ ભાષ્યગ્રંથ "વ્યાકરણ મહાભાષ્ય" માં ઋગ્વેદની 21 શાખાઓ હતી એવો ઉલ્લેખ કર્યો છે. આ 21 શાખાઓમાંથી ઘટીને પાંચ શાખાઓ રહી હતી- 1. શાકલ શાખા. 2. વાષ્કલ/બાષ્કલ શાખા. 3. આશ્વલાયન શાખા. 4. શંખાયન શાખા. 5. માંડુકાયન શાખા. આ પાંચ શાખાઓમાંથી પણ અત્યારે એક માત્ર શાકલ શાખા જ ઉપલબ્ધ છે. એટલે કે આપણે જેને ઋગ્વેદ તરીકે ઓળખીએ છીએ એ આ શાકલશાખા છે. (અનુમાન કરો જો એક શાકલશાખામાં 10552 મંત્રો હોય તો આ પાંચ શાખા કે 21 શાખા મળીને મંત્રોની સંખ્યા ક્યાં સુધી પહોંચે!!) ઋગ્વેદનું વિભાજન-વર્ગીકરણ : અત્યારે જે શાકલશાખાને આપણે ઋગ્વેદ તરીકે ઓળખીએ છીએ તે ઋગ્વેદનું વિભાજન બે રીતે કરવામાં આવ્યું છે,અષ્ટક ક્રમ અને મંડલ ક્રમ. # અષ્ટક ક્રમ આધારિત ઋગ્વેદ વિભાજન : અષ્ટક એટલે આઠ. આ અષ્ટક ક્રમ પ્રમાણે ઋગ્વેદનું વિભાજન આઠ અષ્ટકોમાં વિભાજીત છે. આ આઠ અષ્ટકો માં પણ દરેકની અંદર ચોક્કસ વિભાજન છે જે અષ્ટક-અધ્યાય-વર્ગ-ઋચાઓ એ ક્રમે કરવામાં આવ્યું છે. આઠ અષ્ટકમાં દરેક માં આઠ અધ્યાયો છે, એટલે કુલ 64 અધ્યાય. દરેક અષ્ટક માં ઋચાઓની ચોક્કસ સંખ્યાનાં સમૂહને 'વર્ગ' નામ આપવામાં આવ્યું છે. આ અષ્ટક ક્રમ ને સરળ રીતે આમ દર્શાવી શકાય- અષ્ટક - 8 અધ્યાય - 64 વર્ગ - 2024 મંત્ર સંખ્યા- 10552 .......(ક્રમશઃ ).....
....#.... વેદ પરિચય...#.... કેમ છો મિત્રો...? મોજમાં તો છો ને...? હા ખબર છે... એ જ રુટીન જવાબ આપ સૌનો, "હા ભાઇ એકદમ મોજમાં.." સારું ચાલો મહાદેવ હંમેશા આપને આમજ મોજમાં હસતાં રમતાં રાખે... આજનો વિષય છે,વેદ... સાંભળ્યું તો હશે જ ને...? પેલા ચાર વેદ વિશે. હા એ જ, ૧) ઋગવેદ ૨) યજુર્વેદ ૩) સામવેદ ૪) અથર્વવેદ વેદ ચાર છે: ઋગ્વેદ, યજુર્વેદ, સામવેદ અને અથર્વવેદ. પ્રત્યેકવેદના ચાર ભાગ છે: બ્રાહ્મણ, સંહિતા, આરણ્યક અને ઉપનિષદ. જેને આપ સૌ ફક્ત નામથી જ જાણો છો. અમુક મિત્રો મહિમા પણ જાણતા હશો. તો બસ જે નથી જાણતા એમના માટે નવું જ્ઞાન, અને જે જાણે છે એમના જ્ઞાનનું પુનરાવર્તન કરીયે આજ... શરુઆત કરીયે વેદોનું મહત્વ જાણીને... # વેદોનું મહત્વ :- અન્યથા વેદપાન્ડિત્ય શાસ્ત્રમાચારમન્યથા । અન્યથા કુવચ:શાન્તં લોકા:ક્લિશ્યન્તિ ચાન્યથા ॥ અર્થાત્ :- વેદોના તત્વજ્ઞાન, શાસ્ત્રોના વિધાન અને સદાચાર તથા સંતોના ઉત્તમ ચરિત્ર તરફ શ્રદ્ધા અને સમ્માન વાળો ભાવ હોવો જોઈએ. એને મિથ્યા તથા કલ્પિત કહી એને કલંકિત કરવા વાળા, એની ઉપર કાદવ ઉછાળનારા લોકો, આ લોક જ નહિ પણ પરલોકમાં પણ ભારે કષ્ટ ઉઠાવે છે. જોયું આ છે આપણી મૂળભાષા સંસ્કૃતનું આગવું ગૌરવ... સાત શબ્દોમાં સાત વાક્યોનો અર્થ સમજાવી દીધો... અફસોસ કે આપણે અંગ્રેજી પાછડ ઘેલા થયા છિયે અને અંગ્રેજો ભારત આવી સંસ્કૃતની ભાષા જ્ઞાન પ્રાપ્તિ કરી રહ્યા છે... તો આનો અર્થ એમ થાય કે આપણે ભારતીય પહેંલાં અંગ્રેજ બનશું ત્યાર બાદ સંસ્કૃત શિખવા યોગ્ય થશું... એમને...? શું યાર.... સાવ આવું...? વિષય ભટકવા બદલ ખેદ... પણ વિચારજો એકવાર અચૂક.... હા તો આપણે ક્યાં હતા...? વેદ.... વેદ એટલે ધર્મ અને બ્રહ્મનું પ્રતિપાદન કરનાર અપૌરુષેય પ્રમાણરૂપ વાક્ય. ધર્મ = વ્યક્તિ અને સમાજને ધારણ કરે બ્રહ્મ = પરમતત્વ અપૌરુષેય = જે મનુષ્યે ન રચ્યું હોય અનાદિ કાળથી વિદ્યમાન પુરાણોની વિચારધારા પ્રમાણે સમસ્ત સંતુષ્ટિના રચેતા બ્રહ્માજીએ સર્જન માટે વેદોનો આધાર લીધો. માટે જ સમસ્ત વિશ્વમાં જે કાંઈ જ્ઞાન છે તે નિશ્ચિત રૂપે મૂળ વેદમાંથી જ આવ્યું છે. રહસ્યવાદી એક વિશિષ્ટ શૈલીમાં પ્રગટેલ એવા વેદને ગણિત કે વિજ્ઞાનની રીતે નહિ પરંતુ રહસ્યવાદી અભિગમથી સમજી, તપશ્ચર્યા અને ધ્યાનના માધ્યમ દ્વારા આત્મસાત કરી શકાય છે. # વેદોને શ્રુતિ કેમ કહેવાય છે? વેદ = સંપૂર્ણ વાંગ્મય = સંહિતા = શ્રુતિ વેદો ને માટે “શ્રુતિ” શબ્દનો અધિક વ્યવહાર થાય છે. પ્રાચીન સમયમાં ગુરુમુખે સાંભળી શિષ્યો વેદોને કંઠસ્થ કરતા અને પ્રત્યેક શિષ્ય સાક્ષાત વેદ બની જતો. આ પરંપરા દ્વારા વેદો સાચવી રાખતા. ઋષિવંશોના શ્રવણ માધ્યમ દ્વારા વેદોની પરંપરા પ્રાપ્ત હોવાને લીધે વેદો ને “શ્રુતિ” ની ઉપમા મળી. # વેદની એક વ્યાખ્યા આ પણ છે- "विद्यन्ते ज्ञायन्ते लभ्यन्ते वा एभिर्धर्मादिपुरुषार्थाः इति वेदः।" "જેનાથી ધર્મ,અર્થ કામ અને મોક્ષ આ ચાર પુરુષાર્થો જાણી શકાય અથવા મેળવી શકાય યે વેદ." (૧)આત્માપરમાત્માના સંબંધમાં વેદના "તત્વમસિ" કેવલાદ્વૈત પ્રતિપાદન કરે છે – ‘તત ત્વમ અસિ’ = તે તું છે. અર્થાત ‘પરમ તત્વ જ આત્મા છે.’ (૨)રામાનુજાચાર્યજી કહે છે: ‘તસ્ય ત્વમ અસિ.’ એટલે કે ‘તેનો તું છે.’ (૩)વલ્લભાચાર્યજીઅનુસાર ‘તેન ત્વમ અસિ’ એટલે ‘તેના લીધે તું છે’. આ હતો વેદોનો બાહ્ય પરિચય.... જો હવે આપ સૌની ઇચ્છા "ચારેય વેદો"ને વિસ્તારપૂર્વક જાણવાની હોય તો આગળની એક એક પોસ્ટ, એક એક વેદને લઇને એકદમ ઊંડાણથી સમજાવું... નહીંતર હરિ.... હરિ... જય ભોળાનાથ.... હર હર મહાદેવ..... હર....
https://youtu.be/Eqf_uV4jI5I સ્વર્ગ સેવા સંસ્થા દ્વારા આપવામાં આવેલ એમ્બ્યુલન્સનું ABN News ઇન્ટર્વ્યુ...
BYSS.... (ભારતીય યુવાશક્તિ સંગઠન સંસ્થા) યાદ છે મિત્રો...? આપણા માતૃભારતી પરિવારે દોઢ વર્ષ પહેંલા વાવેલું એક બીજ... ચાલો હું યાદ અપાવું... આજથી દોઢ વર્ષ પહેંલા માતૃભારતીના મિત્રોએ ભેગા મળીને જન કલ્યાણના કાર્યો કરવા માટે BYSS ની સ્થાપના કરી. ૨૫% સુધી આગળ પણ વધ્યા. પરિવારના જે સદસ્ય આ સંગઠનમાં જોડાયા એમણે પોતાનાથી બનતા તમામ પ્રયત્નો કર્યા. પરંતુ કહે છે ને કે "સારા કામમાં સો વિઘ્નો" હોય છે,તો બસ આવું જ એક વિઘ્ન આવ્યું હતું,સંસ્થાનું રજીસ્ટ્રેશન કરવાનું. નામ નેશનલ લેવલનું છે,રાજકીય પાર્ટીને લગતું છે. આવા તો કેવા કેવા અતરંગી કારણો આપીને આપણી ફાઇલ ૪-૫ વાર રિજેક્ટ કરી. અને રજીસ્ટ્રેશનના અભાવે દેશ સ્તરનું કાર્ય અટકી પડ્યું. અહિંયા મહાદેવની ઇચ્છા કંઈક ઓર જ હશે કદાચ... એ અરસામાં મારી મુલાકાત દક્ષિણભારતના એક સામાજિક કાર્યકર્તા સાથે થઇ. એમણે સૂચન આપ્યું કે પહેંલા તો નામ બદલો. અને નવા નામના બેનર હેઠળ કામગીરી કરો છો એના સચિત્ર અહેવાલ બનાવી એની ફાઇલ તૈયાર કરો. બસ આપણને તો જાણે રાહ મળી ગઇ. મારે યુ. એસ. જવાનું થયું,પણ જતાં જતાં મહાદેવની ઇચ્છાથી, " સ્વર્ગ સેવા સંસ્થા"ની સ્થાપના કરી.અને દક્ષિણભારતની ટીમને વર્ષોથી કરવામાં આવતા સેવાના કાર્યોનો સચિત્ર અહેવાલ બનાવવાની સલાહ આપી દીધી. આ કામગીરી સતત દોઢ વર્ષ ચાલી અને એકદમ મજબૂત ફાઇલ તૈયાર થઇ. ફાઇનલી દોઢ વર્ષના અથાગ પ્રયત્નો પછી "સ્વર્ગ સેવા સંસ્થા "નું રજીસ્ટ્રેશન આજે થયું. મારે મન તો જાણે શ્રાવણ ફળ્યાની અનુભૂતિ થઇ.. એક વર્ષ પહેંલા માતૃભારતી પરીવારે એક બીજનું વાવેતર કર્યું હતું... એ આજે અંકુરિત થયું છે... અને હવે એ સમય દૂર નથી કે એ બીજનું વૃક્ષમાં રૂપાંતર થાય... બસ હવે તો દિવસે ના વધે એટલું રાત્રે વધશે... આટલા દિવસ સેવાના ઝરણાં અલગ અલગ દિશામાં વહી રહ્યાં હતાં... હવે એ બધાં ઝરણાં ભેગા મળીને એક નદીમાં પરિવર્તિત થઇ જગતમાતાની જેમ જ જગત કલ્યાણના કાર્યો કરશે... જેમકે અનાથાલયમાં સેવા કરવાની... સ્ત્રીઓને માર્શલઆર્ટની તાલીમ આપવાની... આત્મહત્યા કરેલ વ્યકિતની લાવારીસ લાશોને એના સ્થાને પહોંચાડવાની... હાલમાં જ આપણી ટીમે મળીને "મારૂતિ ઇકો" ગાડીને એમ્બ્યુલન્સમાં મોડીફાઇ કરી સેવામાં આપી છે... એમાં નિ:શુલ્ક સેવા આપવાની અને પેટ્રોલ પણ આપણી ટીમ જ આપશે.. દક્ષિણભારતમાં આપણી ટીમ આ કાર્ય છેલ્લા ૩-૪ વર્ષોથી કરી રહી છે...
Login to Your Account
Verification
Download App
Get a link to download app
Please enable javascript on your browser
