પ્રીસ કરે પેંકંર
ઉઘડસં પંને...
‘‘લીલેં દંપ’’ વંસર્ં ‘‘દરનંમાં શમણાંનાં’’ અને ‘‘મૈંનનં
પડઘં’’ કંવ્ય દાગ્રહ ત્યંર પછી મંરુા અં ચેંથ્ુંા પુસ્સક અને પ્રથ્ંમ
નવલકથ્ંં “પ્રીસ કરે પેંકંર” અંપનં હંથ્ંમાં મૂકસાં અંનાતની લંગણી
અનુભવુા છુા.
‘‘પ્રિસ કરે પેંકંર’’ નવલકથ્ંંનં કથ્ંંબીજમાં પડ્યં વગર હુા
એટલુા જ કહીશ કે જ્યાં દંચેં પ્રેમ છે. ત્યાં એ બાન્ન્ેં તિલેંને એક થ્ંસાં
તુનિયંની કેંઇજ સંકંસ રેંકી શકસી નથ્ીં. પરાસુ જ્યાં મંત્ર્ં ને મંત્ર્ં
તેહંકષ્ર્ંણ અને વંદનં વદેલાં હેંય છે. ત્યાં એ કહેવંસં પ્રેમનેં બૂરેં
આજામ અંવે છે.
કથ્ંંમાં ગંમડુ અને શહેર બાનેનં સફંવસ વચ્ચે સવાગર અને
ગરીબ બાનેનં ફરક વચ્ચે, પણ હંઇસ્કૂલ કંળમાં પાંગરેલેં સ્નેહ,
કેંલેજકંળમાં પરિપક્વ બને છે. ત્યાંજ તુન્યવી કંરણેં વચ્ચે પ્રેમમાં
જુતંઇની ઘડી અંવી પહેંંચે છે.
દમયસેં નિરાસર વહે જ જાય છે. છસાં વીરેં અને દેંન
એકમેકને ભૂલી શકસાં નથ્ીં. છેવટે વંસર્ંનેં દુખત આસ અંવે છે.
ઘણં વખસથ્ીં મનમાં ઘૂમરંયં કરસી કથ્ંંને અક્ષ્ંર તેહે
અંપી મંરં ભંવકેં, વંચકેં અને દંહિત્યરદિકેંનં હંથ્ંમાં મંરી અં
રચનં મૂકુા છુા. અંશં છે કે વંચકેંને એ જરૂર ગમશે જ.
લખવંનેં મંરેં ઉત્દંહ વધંરનંર મંરં દંથ્ીં શિક્ષ્ંક
મિત્ર્ંેં, શ્રી રંમદિંહ રંઠેંડ, શ્રી વિજયભંઇ પટેલ સથ્ંં શ્રી વિક્રમદિંહ
ઝંલં અને શ્રીમસિ ધૃસિબેન મકવંણં ને મંરે યંત કરવં ઘટે. મંરાં
ધર્મપત્ની શ્રીમસી દુશીલં મેકવંનનં દહકંર વગર અં શક્ય જ ન
હસુા.
મંરં પ્રકંશક મિત્ર્ં એમ.એમ.પ્રકંશન અંણાતનં શ્રી
યંકુબભંઇ મલેક અને દંથ્ીં મિત્ર્ંેંનુા ઋણ અતં કરુા છુા.
- બંદીલ મેકવંન ‘‘શૈલ’’
૯/‘‘દુશીલ’’ અક્ષ્ંર નગર, બેંરદત - જિ. અંણાત.
પ્રકરણ : ૧
એક ઘેંડંગંડીમાં બેઠેલેં યુવંન થ્ંંકેલેં જણંસેં હસેં. અંખં તિવદની રઝળપંટને આસે પણ
સેને કેંઇ અંશંનુા કિરણ લંધ્યુા નહીં હેંય. સેવુા સેની શાંસિથ્ીં થ્ંંક ઉસંરવંનં ચિહ્નેંથ્ીં લંગસુા હસુા,
ઘેંડંગંડી ગંમમાંનં મુખ્ય રસ્સંપર પદંર થ્ંઇ રહી હસી. ઘેંડેં પણ ઠાડીથ્ીં ધ્રુજસેં હસેં. સેનં મંલિકે
ગરમ ધંબળેં અેંઢેલેં હસેં - સેને ઘેંડંની ચિંસં નહેંસી.
છેક ગંમને છેવંડે અંવેલં એક મકંનની અંગળ ઘેંડેં થ્ાંભ્યેં. થ્ાંભે જ ને? અંગળ કેંઇ
રસ્સેંજ નહેંસેં. જ્યંરે ઘેંડેં ઊભેં રહ્ય્ંેં ત્યંરે જ યુવંનને ભંન થ્ંયુા કે સે ઘર અાંગણે અંવી ઊભેં છે.
સેણ. પંછળથ્ીં ઉસરીને ભંડુા ચૂકવ્યુા. ઘેંડંગંડી વંળેં પંછેં વળી ગયેં.
યુવંને અંગળ વધી ઘરનાં બંરણાંની દાંકળ ખખડંવી.
શિયંળંની ઠાડી રંત્ર્િંમાં નીરવ શાંસિનેં ભાગ થ્ંયેં અને એક કૂસરુા ભદી ઊઠ્યુા, યુવંને સેને
બુચકંરીને પાપંળીને શાંસ કર્યું
થ્ંેંડી ક્ષ્ંણેં બંત બંરણુા ઉઘડ્યુા.
‘કેંણ -?’- અને સરસ યુવંનને અેંળખી જસાં :
‘અરે ! ભંઇ, સુા? કેમ અંટલુા મેંડુા થ્ંયુા બેટં?’
‘શુા કરૂા મં -?’ કહીને વીરેં ઘરમાં તંખલ થ્ંયેં. વીરંને ચૂપચંપ ઘરમાં તંખલ થ્ંસેં જોઇ
ગાગંબંને ચિંસં થ્ંવં લંગી... પેંસંનં વ્હંલદેંયં તીકરંનેં નિરંશ ચહેરેં જોઇને ગાગંબંનં તિલમાં
ધ્રંદકેં પડ્યેં.
‘બેટં! સંરી સબિયસ સેં ઠીક છે ને?’
‘સુાયે ખરી છે મં...! નકંમી ચિંસં કરે છે..... મને કશુા જ થ્ંવંનુા નથ્ીં ... અંખં તિવદની
રઝળપંટને કંરણે થ્ંંકી ગયેં છુા....’ વીરંએ ઉડંઉ જવંબ અંપ્યેં, ગાગંબંએ પંણી અંપ્યુા, કડકડસી
ઠાડીમાં પણ વીરેં અંખેં ગ્લંદ ગટગટંવી ગયેં ... ગરમ પંણીથ્ીં સ્નંન કર્યું એટલે શરીરમાં સ્ફૂર્સિ
અંવી.
‘મં..! જમવંનુા શુા છે? જલતી પીરદ, મને ખૂબ ભૂખ લંગી છે...’ અને વીરંની અધિરંઇ
જોઇને ગાગંબંને તીકરંનં સ્વભંવ પર હદવુા અંવ્યુા. સેમણે થ્ંંળી સૈયંર કરી; ‘ચંલ બેટં...’
અને અંટલં શબ્તેં પૂરં થ્ંંય સે પહેલાં સેં વીરંએ પંટલેં ગેંઠવી ઉપર અંદન જમંવ્યુા.
થ્ંંળી અંવસાં જ ભૂખ્યં વરુની જેમ સૂટી પડ્યેં. ઉપરં ઉપરી કેંળિયં પેટમાં પધરંવવં લંગ્યેં.
તીકરંને અંટલી ઝડપથ્ીં મેંંમાં કેંળિયં મૂકસેં જોઇ ગાગંબંએ ટકેંર કરી; ‘ધીરે ધીરે બેટં!
.... અંટલેં ભૂખ્યેં થ્ંયેં હસેં સેં પછી ઘેર વહેલં અંવવુા જોઇએ ને...!’
‘પણ મં! ગંડી જ મેંડી પડી હસી. પછી એમાં હુા શુા કરૂા?’
અં ઘરમાં ફક્સ બે જ વ્યક્સિઅેં-એક વીરેં અને સેની વહંલી મં ‘ગાગંબં’. વીરંનં
મેંટંભંઇ -પ્રભુતંદ’ સેમનંથ્ીં જુતં રહેસં હસં. સેમની પત્ની અને નંનેં બંબેં કીશન દુખેથ્ીં જીવન
ગુજારસં. પ્રભુતંદ સેં ભગવંનનુા મંણદ. કીશન તશેક વષ્ર્ંનેં ખરેં.
ભગવંન પણ અં મહેનસુા કુટુાબ પર ખુશ હસં. ખેસીમાંથ્ીં દંરી એવી કમંણી મેળવસં.
વીરંનં પિસંજી જે કાઇ થ્ંેંડી ઘણી જમીન મૂકી ગયં હસં, સે પ્રભુતંદે અને સેમનાં
ધર્મપત્ની જમનંએ ઘણી મહેનસથ્ીં વધંરી હસી. બાને કુટુાબનુા બંરેમંદ ભરણ-પેંષ્ંણ થ્ંંય સેટલુા
અનંજ ખેસરમાંથ્ીં મળી રહેસુા.
પ્રભુતંદ ખેસીનેં બેંજ પેંસંનં ખભં પર ઉપંડસં હસં.... યુવંનીમાં જ પિસંજીએ ખેસી
પ્રભુતંદનં ભરેંદે છેંડી એટલે સેઅેં વધુ ભણી શક્યં નહેંસં. પરાસુ નંનંભંઇ વીરંને સેમણે
ભણંવ્યેં, અને વીરંએ બંરમુા ધેંરણ પંદ કરી ભણસર છેંડયુા, કંરણ કે કેંલેજનેં ખચર્ેં સેમને
પેંષ્ંંય સેમ નહેંસેં સેમ છસાં પણ પ્રભુતંદે સેં સેને પ્રેંત્દંહન અંપ્યુા હસુાઃ...‘ગમે સેટલુા ખર્ચ થ્ંશે સેં
હુા ભેંગવીશ પણ સુા સંરેં અભ્યંદ ચંલુ રંખ... સંરે જ્યાં દુધી ભણવુા હેંય ત્યાં દુધી હુા ભણંવવં
સૈયંર છુા...’
પરાસુ વીરંને પગભર થ્ંવુા હસુા... ક્યાં દુધી મેંટં ભંઇ ઉપર બેંજ બની રહે...!
વીરંને પેંસંનેં લાગેંટિયેં મિત્ર્ં દુભંન જે મુાબઇમાં રહેસેં હસેં સેની પંદે જવુા હસુા... અને
ત્યાં કેંઇ દંરી નેંકરી મળી જાય સેં ત્યાં રહેવંનુા વિચંરસેં હસેં.
સેણે દુભંનને કંગળ લખ્યેં હસેં પણ દુભંન સરફથ્ીં કેંઇ જવંબ અંવ્યેં નહેંસેં - છસાં
વીરંને પેંસંનં બંળ ગેંઠિયં ઉપર વિશ્વંદ હસેં.
એક બંજુ વિધવં મંનેં પ્રેમ અને બીજી બંજુ રેંટી કમંવવંની સીવ્ર ઉત્કાઠં... વીરં મંટે
ઘણુા વિકટ કંમ હસુા... સેને રેંજીરેંટી કરસાં મંસંનેં પ્રેમ વધુ ખેંચસેં હસેં... પરાસુ સેની મં ગાગંબંએ
સેં ક્યંરનીયે રજા અંપી તીધી હસી... સેમ છસાં વીરંનુા મન મંનસુા નહેંસુા.
ગાગંબં વીરંને ખેસીનુા કંમ કરવં તેસં નહેંસં. સેનં મેંટંભંઇ પણ નં પંડસં, ઘણી વખસ
સેનેં કહેસં પણ ખરંઃ ‘ભંઇ વીરં! હુા સેં સંરેં મેંટેંભંઇ છુા - બંપુ નથ્ીં, પરાસુ સેમની ખેંટ લંગવં
સહીં તઉં. સુા સંરે દુખેથ્ીં રહે... સંરી ઉંમર હજુ ખેસરમાં કંમ કરવંની નથ્ીં ... સુા સંરુા શરીર
દાભંળ. ભંઇ, અમંરુા કહ્ય્ુંા મંન ... ખેસીનુા કંમ સંરંથ્ીં નહીં થ્ંંય ભંઇ... સંરે લીધે મં પણ તુઃખી
થ્ંંય...’
અંમ પિસંજીની ખેંટ નંનંભંઇને દંલ નહીં સેથ્ીં પ્રભુતંદે વીરંને ખેસરમાં કંમ કરવંની
મનંઇ ફરમંવી હસી. પરાસુ વીરંને બે હંથ્ં જોડીને બેદી રહેવંનુા ગમસુા નહેંસુા... સે અત્યંરે વીદ
વષ્ર્ંનેં ફૂટડેં જુવંન હસેં... સે વિચંરસેં : ક્યાં દુધી મેંટં ભંઇ ઉપર બેંજારૂપ બનવુા?
વીરેં જ્યંરે એકલેં પડસેં ત્યંરે વિચંરેં કયર્ં કરસેં. સેની એકલસંનેં લંભ લઇ સેનં
તિલનં ઊાડં ખૂણંમાંથ્ીં કેંઇ બહંર અંવવં મથ્ંંમણ કરસુા... સેને ભૂલંવં મંટે વીરેં ઘણી કેંશિશ
કરસેં... પરાસુ તિલમાં ઉત્ભવસી એ કેંઇકની યંત અંવસી ત્યંરે વીરેં ઉતંદ બની જસેં... સેનં
ચહેરં પર નિરંશંનાં ચિહ્નેં તેખંસાં... જાણે કે સેનં દંસેય વહંણ ડૂબી નં ગયં હેંય...!
વીરેં મનેંમન કાપી ઉઠસેં, સેનુા અંખુા શરીર ધ્રુજી ઊઠસુા સે આતર ને આતર મુાઝંયં કરસેં...
સેની અં મુાઝવણને કંરણે સે કાટંળસેં અને એકલસં સેને ખંઇ જવં અંગળ વધસી હેંય સેવેં અનુભવ
થ્ંસેં... ત્યંરે સે એકાંસ છેંડી ઘર સરફ વળસેં.
અંમ, કેંઇકની યંત સેને દસંવસી હસી. વીરેં એકલેં એકલેં મુાઝવણ અનુભવસેં પેંસંનંમાં
ખેંવંઇ જસેં... મનેંમન વિચંરસેં અને ‘કેંઇક’ને શેંધવં હ્ય્તયનં ઊાડં ગર્ભમાં ઉસરી જસેં... ત્યંરે
સેની દંમે સ્મૃસિપટ પર કેંઈ નિતર્ેંષ્ં, મંદુમ છેંકરીનેં નજાકસભયર્ેં ચહેરેં તેખંસેં... એ ચહેરેં ધીરે
ધીરે મેંટેં થ્ંસાં - કેંઇ યુવસીની ઝાંખી મુખંકૃસિ નજરે ચઢસી... અને અદૃશ્ય થ્ંઇ જસી.
કેંણ હશે એ છેંકરી? કેંણ હશે એ યુવસી?
‘દુાતર અને દેંહંમણી મુખંકૃસિવંળી એ યુવસી મંર વિચંરેંમાં કેમ અંવે છે? - મને કેમ
દસંવે. છે? મંરી દંથ્ેં સેનેં શેં દાબાધ છે?’... વીરેં સેની યંતતંસ્સ ખેંઇ બેઠેં હસેં... બંળપણનાં
બનંવેં સે કેમેય કરીને યંત કરી શકસેં નહેંસેં. ફક્સ સેને અં યુવસિનાં જ તર્શન થ્ંસાં.... વીરેં
વિચંરસેં જ રહેસેં, અને એ યુવસી કઇ બલં છે સે શેંધવં મથ્ંંમણ કરસેં.
વિચંરેંનાં વમળેંમાં ખેંવંયેલેં વીરેં ઘરઅાંગણે અંવસેં ત્યંરે સેની પંગલ જેવી હંલસ જોઇ
ગાગંબં ભંરે ચિંસંમાં પડી જસં... જ્યંરે વીરંને વંસ્સવિકસંનુા ભંન થ્ંંય ત્યંરે દસેજ થ્ંઇ જસેં...
બધં જ વિચંરેં ખાખેરી સ્ફૂર્સિ લંવસેં.
• • •
અંજે પણ વીરેં અસીસની યંતનં સેંફંનમાં દપડંયેં હસેં. અંખેં તિવદ સેનં તિમંગમાં
વિચંરેં અને યંતનુા ઘમદંણ ચંલસુા રહ્ય્ુંા... અં સેંફંનમાંથ્ીં બચવં સે બંજુનં શહેરમાં ગયેં, સેં
ત્યાંયે સેનં દંથ્ીં - દહપંઠીઅેંએ પીછેં નં છેંડ્યેં... સેથ્ીં અંખં તિવદથ્ીં કાટંળીને સે રંત્ર્િંની
છેલ્લી ગંડીમાં પંછેં ફયર્ેં હસેં.
મંનવી ધંરે છે શુા અને ઇશ્વર કરે છે કાઇક જુતુા જ.... મંનવી અને ઇશ્વર વચ્ચે અં રીસે
કતંપી મેળ બેદસેં જ નથ્ીં... પરાસુ મંનવીનં નદીબ દંથ્ેં ઇશ્વરને દંરેં એવેં દાબાધ છે સેથ્ીં જ
નદીબમાં જે લખ્યુા હશે સે થ્ંશે એવી અંશંનં મિનંરં ચણસં મંનવીઅેં પેંસંની ઇચ્છં પૂરી કરવંનેં
અંધંર ઇશ્વર પર રંખે છે...
મં-તીકરેં અંવસી કંલ કેવી હશે સે વિચંર કરસાં કરસાં ઊાઘી ગયં.
વીરેંસેં અડધી રંસ દુધી ઊાઘી શક્યેં નહેંસેં. સેની મુાબઇ જવંની ઇચ્છં સીવ્ર બનસી જસી
હસી... સેથ્ીં ચિંસંમાં અને વિચંરમાં અડધી રંસ દુધી સે ઊાઘી નહેંસેં શક્યેં ... ઇશ્વરનં અંતેશની
જેમ દુભંનનં પત્ર્ંની સે રંહ જોસેં હસેં.
અર્ધજાગૃસ અવસ્થ્ંંમાં જ સે ઘેંર નિદ્રંમાં પેંઢ્યેં.
પણ...! અં શુા...!
કેંઇ તિવદ નહીં ને અંજે સ્વપ્નંમાં એ જ છેંકરીનાં તર્શન થ્ંયં જે સેને તિવદે યંતમાં અને
વિચંરેંમાં ઘૂમસી દસંવસી હસી...
- અહં! કેટલી ખુબદુરસ...! માત માત સ્મિસ વેરસી... ચાદ્રમુખી... કંજળઘેરી અણિયંળી
અાંખેં... ગુલંબી હેંઠ... ગેંરં ગેંરં ગુલંબી ગંલ...! સેનં મુખ પર રહેલી અત્ભુસ સેજસ્વીસં સેને
શરમંવી જસી હસી બાને ગુલંબી ગંલ પર પથ્ંરંયેલી બે કંળી લટ...!
જ્યંરે એ દુાતર ચહેરંએ બેંલવં મેંં ખેંલ્યુા.... સેં વીરેં અંભેં જ બની ગયેં.
જાણે કેંયલ ટહુકી!
મીઠેં રણકંર હસેં સેનં અવંજમાં.
હદી હદીને બેંલી રહી હસી એઃ
‘વીરૂ! સુા કેવેં ચબરંક છે? ... સુા સેં જબરેં છે, એક વખસ સને બેંલવંની છુટ અંપી એમાં
સેં પંછેં મંથ્ેં ચઢી વંગ્યેં; બેંલ ... વીરૂ... બેંલ ... મને સંરી મજાક મશ્કરી ગમે છે....!
અને સરસજ એ હદસેં ચહેરેં રૂતનમાં ફરી ગયેં; -વીરૂ! સુા મને છેંડીશ સેં નહીં ને? જો સુા
મને છેંડી તઇશ સેં ... સેં ... હુા સંરં દિવંય નહીં જીવી શકુા...! ...સુા મેંટેં થ્ંઇ મને ભૂલી સેં નહીં
જાય ને? ....મંરં બંપુ કહે છે કે અમે બધાં જ હવે અહીંથ્ીં જસં રહેવંનં છીએ... એટલે હવે... હવે
હુા સને નહીં મળુા, વીરૂ ... પણ હુા સને ક્યંરેય નહીં ભૂલુા... ગમે ત્યાં હેંઇ - બદ સંરી જ પૂજા કરસી
રહીશ...’ અને ધમકી અંપસી હેંય સેમ કહેસી ગઇ, સેની અાંખેંમાંથ્ીં અાંદુ વહી રહ્ય્ંાં હસાં...
‘જો વીરૂ, સુા મને તગેં નં તેસેં... સુા મને છેંડી તઇશ સેં ... સેં ... હુા અંપઘંસ કરીશ...
અંપઘંસ...
‘નહીં...!’ વીરેં ઊાઘમાંજ ચીદ પંડી ઊઠ્યેં ... સેની ચીદથ્ીં ગાગંબં જાગી ગયં... વીરેં
હજુ ઊાઘસેં હસેં, ગાગંબંને પેંસંનં તીકરંની હંલસ જોઇ તુઃખ થ્ંસુા હસુા... અંખેં તિવદ સેની એવી
જ હંલસ રહેસી... તિવદે ખેંવંયેલેં ફરસેં અને રંત્ર્ેં પણ એ જ હંલસ...?
ગાગંબંની અાંખમાંથ્ીં અાંદુ નીકળી પડ્યં... તીકરંનુા તુઃખ સેમનંથ્ીં દહન થ્ંસુા નહેંસુા,
વીરંને ગેંતડુા અેંઢંડ્યુા અને અાંદુ લુછીને પંછં ફયર્ં.
વીરંએ ઘદઘદંટ ઊાઘવં માંડ્યુા.
એક અમી-નજર નાંખી ગાગંબં પેંસંનં ખંટલંમાં અંવી બેઠં - તીકરંને મુાબઇ મેંકલવેં કે
નહીં-સેનં વિચંરમાં સેઅેં અડધં અડધં થ્ંઇ ગયં હસં... કંરણ કે સેની અં હંલસમાં શહેરમાં ન
જાણે શુા યે થ્ંંય...!
અને બીજા તિવદની દેંનેરી દવંર શુભ દાતેશેં લઇને અંવી.
• • •
દવંર પડી.
પૂર્વ તિશંમાં દૂરજતંતંની દવંરી ધીમે ધીમે ઊાચે ડગલાં માંડસી હસી. મંનવદૃષ્ટિ પેંસંનં
કંર્યમાં પરેંવંઇ પક્ષ્ીંઅેં સેં ક્યંરનંયે મંળેં ત્યજી ચંરેં ચણવં ઊડી ગયં હસં, ખેડૂસેં પેંસંનં
દાંસી જોડીને ખેસર સરફ રવંનં થ્ંઇ ગયં હસં. કંસિલ ઠાડીથ્ીં બચવં અબંલવૃદ્ધ અને બીજા નવરં
લેંકેં દૂર્યસ્નંન કરી ઉષ્મં મેળવસં હસં.
ત્યંરે વીરેં...!
હજુ દુખની નિંતરમાં મ્હંલસેં હસેં. રેંજનં દમય કરસાં અંજે સે ઊઠવંમાં મેંેડેં હસેં,
કંરણકે રંત્ર્ેં મેંડે દુધી નિદ્રં અંવી નહેંસી અને વળી અંખં તિવદનેં થ્ંંક-પછી ઊાઘી જ રહે ને!
અાંગણંમાં ચણસાં ચકલી, કબૂસર અને અન્ય પક્ષ્ીંઅેંનં અવંજની સેનં પર કેંઇ અદર થ્ંઇ નહેંસી.
ગાગંબંએ સેને બે-ત્ર્ંણ વખસ ઢાઢેંળ્યેં ત્યંરે ભંઇ દંહેબે અાંખેં ખેંલી. અંજની રંસ
ભૂસકંળની અનેક વીસેલી રંસેંથ્ીં અનેંખી અને રાગીન હસી.
વીરેં પથ્ંંરીમાં બેઠેં થ્ંયેં. અંજુબંજુ નજર કરી સેં ... સે થ્ંેંડેં મેંળેં પડી ગયેં. અંજે
ઘણેં મેંડેં ઉઠ્યેં છે સેનેં રાજ સેનં મનમાં ખટકસેં હસેં.
સેમ છસાં અંજે વીરેં સ્વસ્થ્ં હસેં. સેને અંજે અંનાત થ્ંસેં હસેં. સેનુા કંરણ એ હસુા કે જેની
યંત સેને દસંવસી હસી સે નંતંન છેંકરી ક્યંરેય નહીં ને અંજે રંત્ર્ેં સેનં સ્વપ્નંમાં અંવી. હં...!
કતંચ સ્વપ્નુા ખેંટુા પડે પણ વીરંને વીસેલં તિવદેંની યંત સંજી થ્ંવં મંટે એ સ્વપ્ન પૂરસુા હસુા.
શિયંળંનેં તિવદ અંમ સેં ઘણેં ટૂાકેં હેંય છે. છસાં વીરેં પથ્ંંરીમાં જ હસેં અને ગંમનં
ટંવરમાં નવનં ડાકં પડ્યં. ટપંલી ગંમમાં ટપંલ વહેંચવં નીકળી પડ્યેં. વીરંનુા ઘર ગંમને છેવંડે
અંવલુા હેંવંથ્ીં ટપંલ અંવે સેંે પણ દૈંથ્ીં છેલ્લે જ : - વીરેં હજુ પથ્ંંરીમાં જ હસેં અને સેનં કંને
ટપંલીનેં અવંજ અથ્ંડંયેં.
‘ગાગંબં...! વીરેં ઘેર છે કે ...?’ વીરેં ટપંલીનેં અવંજ દંરી રીસે અેંળખસેં, ગાગંબં
હજુ રદેંડંમાં હસં એટલે વીરેં ઊઠ્યેં. બહંર જઇને જોયુા સેં, ટપંલીએ હદસાં હદસાં જ વીરંનં
હંથ્ંમાં એક પરબીડિયુા પકડંવી તીધુ. ટપંલીને હદસેં જોઇ વીરેં પણ હસ્યેં. પરબીડિયં પર રવંનં
કરનંરનુા નંમ વાંચસં સેં વીરેં અસિઅંનાતમાં અંવી ગયેં... કેટલાંય તિવદથ્ીં જેની વંટ જોસેં હસેં
એ પત્ર્ં હંથ્ંમાં અંવસાં વીરેં અંનાતિસ થ્ંઇ ગયેં. સેનં અંનાતમાં અેંટ નં અંવે એટલે મૂછમાં હદસેં
હદસેં ટપંલી વિતંય થ્ંઇ ગયેં.
ટપંલ વીરંનં નંમની અને સે પણ મુાબઇથ્ીં દુભંનની - અને વીરેં અંનાતમાં નંચી ઊઠ્યેં.
દમંચંર ખુશીનં જ હશે, અંવં દુખત દમંચંર સ્નંનંતિથ્ીં પરવંરીને વાંચીશ એમ મંની વાંચવંનુા
મુલસવી રંખ્યુા.
ઘણુાય મન થ્ંસુા હસુા કે ખેંલીને વાંચી લઊા પણ હજુ હમણાં જ ઊઠ્યેં છે એટલે સ્ફૂર્સિ
લંવવં નંહવંનુા જ યેંગ્ય મંન્યુા.
ગાગંબં વીરંનેં અં બધેં સમંશેં ક્યંરનાં જોઇ રહ્ય્ંાં હસાં, વીરંનં ચહેરં પરનં બતલંસં
ચિહ્નેં સે જોઇ રહ્ય્ંં હસાં, વીરંનેં અંનાત જોઇને પૂછયુા પણ ખરૂા : ‘કેંનેં કંગળ છે બેટં?’
‘ઘણી ખુશીનં દમંચંર છે મં...!’ વીરેં નંટકીયં અતંથ્ીં એવી રીસે કહી રહ્ય્ંેં હસેં કે
ગાગંબં પણ પ્રદન્ન્ંસં અનુભવવં લંગ્યં. બાધ પરબીડિયં સરફ જોઇ સે બેંલ્યંઃ
‘જરં ધીરેં પડ બેટં... શાંસિથ્ીં વંસ સેં કર...! હજુ સેં કંગળ પણ ખેંલ્યેં નથ્ીં સે પહેલાં
સને ક્યાંથ્ીં ખબર પડી ગઇ કે ખુશીનં જ દમંચંર છે...?’
‘કેવી વંસ કરે છે મં...! અંટલં તિવદ દુધી હુા જેની વંટ જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં અને જેનં પર
ભગવંન કરસાં પણ વધુ વિશ્વંદ છે સે દુભંન મંરેં તેંસ્સ મને નિરંશ નહીં જ કરે...’
અને અંટલી વંસ પરથ્ીં ગાગંબં દમજી ગયં હસં કે કંગળ મુાબઇથ્ીં દુભંનનેં અંવેલેં
છે. વીરંનં વિશ્વંદ ઉપર સેમને અંશં બાધંઇ કે હવે વીરેં મુાબઇ જશે... ત્યાં કમંશે અને તિકરંને
દુખી જોઇ પેંસે પણ ખુશ થ્ંશે.
વીરેં તંસણ કરી સ્નંન કરવં ઘરની પછીસ પંછળ ગયેં. કંસિલ ઠાડીથ્ીં બચવં સેણે ગરમ
શંલ અેંઢી હસી.
વીરંએ અંકંશ ભણી નજર કરી.
-પૂર્વ તિશંમં ભૂરં અંકંશમાં દૂરજ ઠાડીમાં ઠરી ગયેલેં હેંય સેમ પ્રકંશી રહ્ય્ંેં હસેં. તૂર
તૂર પક્ષ્ીંઅેં ઊડી રહ્ય્ંાં હસાં. ઠાડેં પવન વંસેં હસેં.
વીરંને કંગળ યંત અંવ્યેં... અંકંશ સરફથ્ીં નજર ફેરવી નંહવંની ઝડપ વધંરી.
‘હર...હર...મહંતેવ...!’
વીરંએ ઝટપટ સ્નંન પસંવી તીધુા.
સેટલી જ ઝડપે શરીર લૂછીને ઘરમાં જસેં રહ્ય્ંેં. ગરમ પંણીથ્ીં નંહ્ય્ંેં હેંવં છસાં વીરેં
ધ્રુજસેં હસેં. સેણે ઘરની પંછળનુા બંરણુા બાધ કરી તીધુા. કપડાં પહેરી સે રદેંડંમાં ઘૂદી ગયેં.
ગાગંબં સેની વંટ જોઇને જ બેઠં હસેં. સેમણે વીરંને ચ્હં દંથ્ેં રેંટલેં અને ગેંળ અંપ્યં.
વીરંએ બાનેને ન્યંય અંપ્યેં.
અચંનક સેનં તિમંગમાં ઝબકંરેં થ્ંયેં.
વીરેં ઠાડીમાં કંગળની વંસ વીદરી ગયેં હસેં. સેણે પરબિડિયુા ફેંડી આતરથ્ીં કંગળ કંઢ્યેં
અને વાંચવં લંગ્યેં.
“પ્રિય તેંસ્સ વીરં,
પૂ. ગાગંકંકી સથ્ંં સ્નેહીજનેંને મંરી યંત. દૈંની કુશળસં ઇચ્છનંર દુભંનનં
પ્રણંમ.
સંરી મુાબઇ અંવવંની સમન્ન્ંં છે સે જાણી ઘણેં અંનાત થ્ંયેં પણ તેંસ્સ! હુા જરૂરી
કંમે બહંર ગયેં હસેં સેથ્ીં સંરેં કંગળ મંરં હંથ્ંમાં મેંડેં મળ્યેં સે મંટે હુા ઘણેં તિલગીર છુા.
પણ હં,સુા ચિંસં નં કરીશ. અહીં સંરી બધી જ વ્યવસ્થ્ંં થ્ંઇ જશે મંટે સુા મુાબઇ
અંવી જં.
સ્નેહીજનેંને દુભંનનં વાતન.
‘દુભંન’
કંગળ વાંચી વીરંનં આગેઆગમાં અવર્ણનીય ચેસનં ચમકી. સે ખુશીનેં મંયર્ેં ઉછળી પડ્યેં,
અને નંચવં જ લંગ્યેં.
‘જેંયુા ને મં-! ગમે સેમ સેં ય તેંસ્સ મંરેં છે. અમંરી જોડી એટલે કૃષ્ણ-દુતંમં...’
‘હશે બેટં! સંરં નદીબમાં જે લખ્યુા હશે સે થ્ંશે. ભગવંન સંરી ઇચ્છં પૂરી કરે.’
ગાગંબંએ અંશીવર્ંત અંપ્યં.
- વીરંનં પ્રંરબ્ધનં પડતં પંછળ શુા હસુા સે સેં ઇશ્વર જ જાણસેં હસેં.
• • •
દૂરજ મંથ્ેં સપી રહ્ય્ંેં હસેં. ભૂરં અંકંશમાં દૂરજનુા શંદન ચંલસુા હસુા. પક્ષ્ીંઅેં વૃક્ષ્ંની
છંયંમાં લપંઇ રહ્ય્ંાં હસાં તૂરથ્ીં રેલ્વે ગંડીની વ્હીદલ દાભંળંસી હસી. ખેસરેંમાં કેંશ ચંલી રહ્ય્ંં
હસેં, સેનેં કિચૂડ કિચૂડ અવંજ મધુરેં લંગસેં હસેં. ખેડૂસેં પેંસંનં ખેસરમાં કંળી મજૂરી કરી રહ્ય્ંં
હસં.
રેલગંડીની વ્હીદલ બપેંરનં બંર વંગ્યંનં દમંચંર અંપસી હસી.
વીરેં અંજે ખેસરમાં અંવ્યેં હસેં.
મેંટંભંઇ પ્રભુતંદ ખેસરમાં હળ ચલંવી રહ્ય્ંં હસં. વીરેં ખેસરનં એક શેઢે ઊભેં ઊભેં
ક્યંરનેંય એકીટશે મેંટંભંઇને જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં. - કેંઇ પણ કંરણ વિનં- શૂન્ય દૃષ્ટિથ્ીં.
ક્ષ્ંણવંર મંટે વીરંને પિસંજીની યંત અંવી ગઇ. મનેંમન વિચંર પણ અંવ્યેં.-‘મેંટંભંઇ
સન સેંડીને મહેનસ કરે છે. મંરં ભણસરમાં બંધ ન અંવે, પિસંજીની ખેંટ નં દંલે; અને એટલેજ
સેં સેઅેં મને કંમ પણ કરવં તેસં નથ્ીં.’
વીરંની અાંખેં ભીંજાઇ. મેંટંભંઇ ઉપર વ્હંલ ઉભરંઇ અંવ્યુા.
અંજે વીરેં પેંસંનં ખેસરને છેલ્લી વખસ જોવં અંવ્યેં હસેં. અંવસીકંલે સેણે મુાબઇ જવંનેં
નિર્ણય કયર્ેં હસેં. એટલે સે પેંસંનં સ્વજન જેવં ખેસરેંને છેલ્લી દલંમ કરવં અંવ્યેં હસેં- જેની
ગેંતમાં બંળપણ વિસંવ્યુા હસુા, જે ખેસરની પવિત્ર્ં મંટીમાં સે અંળેંટ્યેં હસેં.- જે ઘટંતંર વૃક્ષ્ંેંની
છાંયંમાં બેદીને ભવિષ્યનાં સ્વપ્ન દેવ્યાં હસાં...
એટલે છેલ્લી નજરે એ વ્હંલાં ખેસરેં-ઘટંતંર વૃક્ષ્ંેંને જોઇ લેવં માંગસેં હસેં.
અંવસી કંલે સેં અં ગંમ-અં ખેસરેં-ઘટંતંર વૃક્ષ્ંેં-બધાંને છેંડીને ચંલ્યેં જવંનેં.
વ્હંલી મં, મેંટંભંઇ, લંડલી ભંભી, લંડલેં ભત્ર્ીંજો કીશન- બધં... જ .... બધંને છેંડીને
એકલેં જ ચંલ્યેં જવંનેં.
મેંટંભંઇને કંમ કરસં જોઇને વીરંનં તિલમાં કાઇક દળવળ્યુા. વીરંનં તિમંગમાં વિચંરેં
ઘુમરીઅેં ખંવં લંગ્યં. કેંઇક સેને ખેંચી રહ્ય્ુંા હસુા... કેંનં સરફ અંટલુા બધુા ખેંચંણ હસુા? કેંની યંત
સેને દસંવી રહી હસી?
પણ...! વીરેં અંગળ કાઇ વિચંરે સે પહેલાં સેં સેનં કંને બળતને બુચકંરવંનેં અવંજ
અંવ્યેં અને વીરેં સ્વપ્નેંની તુનિયંમાં પ્રવેશે સે પહેલાં જ વંસ્સવિક તુનિયંમાં પછડંયેં... સેણે અાંખમાં
અંવેલં અાંદુ લૂછી નાંખ્યં અને સ્વસ્થ્ં થ્ંયેં... સેણે તૂર નજર કરી.
શિયંળંની બપેંરનેં દમય હસેં. વીરેં સડકંમાં ઊભેં હસેં. અને તૂર તૂરથ્ીં દંરદ-
દંરદીનં ટહુકં દાભળંઇ રહ્ય્ંં હસેં. વીરંની નજર સે સરફ ગઇ-અં બધં સ્નેહીઅેંને છેંડીને કંલે
સેં જવંનુા... સેનં હ્ય્તયનં ધબકંરં વધસં જસં હસં.
વીરંએ મેંટંભંઇ સરફ નજર કરી સેં સે શરમનેં મંયર્ેં નીચુા જોઇ ગયેં. મેંટંભંઇ
ક્યંરનંયે સેની દંમુા જોઇ રહ્ય્ંં હસેં. સેમણે બળતને છેંડ્યં. કેંશ અંગળ જઇ બળતેંને પંણી પંઇને
ઝંડને છાંયે બાંધીને પૂળં નીયર્ં.
‘અહીં ઊભં ઊભં શુા કરેં છેં?’
સીણેં અને મીઠેં અવંજ દાંભળી વીરેં ચમક્યેં. પંછળ ફરી જોયુા સેં જમનંભંભી-મંથ્ેં
ભંસ મૂકીને અંવ્યાં હસં વીરંને જોઇને હસ્યાં.
’લેં હેંડેં જમવં’- કહી જમનંભંભી અંગળ ચંલ્યાં.
‘નહીં ભંભી , હુા ઘરેથ્ીં જમીને જ અંવ્યેં છુા.’- કહેસેં વીરેં સેમની પંછળ ચંલ્યેં.
‘હં! ભંઇ, હવે સેં મુાબઇવંદી થ્ંઇ જવંનં એટલે અમંરં હંથ્ંનં રેંટલં શંનં ભંવે?
જમનંભંભી મર્મભર્યું હસ્યં. વીરેં કાઇ પણ બેંલ્યં વગર છાંયડે અંવ્યેં.
પ્રભુતંદ સેં હંથ્ંપગ ધેંઇને સૈયંર જ હસં, સેમણે વિવેક કયર્ેં : ‘ચંલ વીરં! થ્ંેંડુા જમી
લે.’
‘નં. મેંટંભંઇ! હુા ઘરેથ્ીં પરવંરીને જ અંવ્યેં છુા.’
વચમાં જ જમનંએ દુર પૂયર્ેં : ‘એ હવે નહીં જમે..., ભંઇ દંહેબ મુાબઇ જવંનં છે ને?’
‘સુા બેદને છંનીમંની ... એને શરમંવ નહીં’ કહી પ્રભુતંદે જમવંનુા શરૂ કરી તીધુા સેમની
પંદે જમનં બેઠી, વીરેં એક સરફ બેઠેં બેઠેં વિચંરે ચઢ્યેં.
સેણે પણ અંવુા જ એક સ્વપ્નુા દેવ્યુા હસુા ને? વીરેં ખેસરમાં કંમ કરસેં હેંય અને ભંભીની
જેમ સેનં મંટે પણ ‘કેંઇક’ જેને પેંસંની ગણી શકંય-સેવી યુવસી મંથ્ેં ભંસ મૂકી લટકસી-મટકસી
ચંલે અંવસી હેંય અને પેંસે સેની દંમે તેંડીને..... - બદ વીરેં બધુા જ વિચંરી શકસેં હસેં પણ એ
યુવસીને અેંળખી શક્સેં ન હસેં.
અને ત્યાંજ સેને રંત્ર્ેં અંવેલં સ્વપ્નનુા સ્મરણ સંજુા થ્ંયુા : ‘શુા કહી રહી હસી એ અજ્ઞ્ંંસ
યુવસી!’
ક્ષ્ંણવંર મંટે વીરંનેં ચહેરેં નિસ્સેજ બની ગયેં. સેની હંલસ સ્થ્િંર મૂર્સિ દમી હસી.
પણ જમનંભંભીનં ખડખડંટ હંસ્યથ્ીં સેને પરિસ્થ્િંસિનેં ખ્યંલ અંવસાં સરસ જ સ્વસ્થ્ં
થ્ંઇ ગયેં.
‘ભંઇ, દંહેબ, પંગલ થ્ંઇ ગયં છેં કે શુા?’
કહેસં જમનં ભંભી ફરી હદી પડ્યાં.
વીરેં ઝાખવંણેં પડી ગયેં. સે વધુ દમય ત્યાં બેદી ન શક્યેં. મેંટંભંઇની રજા લઇ ઘર
સરફ ઉપડ્યેં. સેનં પગ યાત્ર્ંવસ્ ઉપડસં હસં પણ વિચંરેં વિરૂદ્ધ તિશંમાં ગસિ કરસં હસં.
સેણે કેવુા સ્વપ્ન જોયુા હસુા?
કેવુા જીવન વિચંર્યું હસુા?
-બધુજ વીરેં યંત કરવં લંગ્યેં.
અને સેનંથ્ીં એક ઊાડેં નિઃદંદેં નાખંઇ ગયેં. જીવનભર અં ગંમ અને અં હરિયંળી
ધરસી પર દંથ્ેં જીવન જીવવંનં કેંડ અધૂરં સેં નહીં રહી જાય ને? કતંચ મંરી જીાતગીનેં રંહ સેં
બતલંઇ નહીં જાય ને? ક્યાં ગઇ એ જીવનદાગિની જેણે દંથ્ેં જીવન જીવવંનેં કેંલ તીધેં હસેં?
વીરંનં નદીબમાં શુા હસુા?
સેણે ભગવંનપર ભરેંદેં રંખી મુાબઇ જવંનેં મક્કમ નિર્ણય કરી જ નાંખ્યેં હસેં.
અને ક્ષ્ંણવંર મંટે વીરંનં તિલમાં એક અંનાતની લકીર પદંર થ્ંઇ ગઇ. એનં મગજમાં
એક ઉત્ત્ંમ વિચંર અંવ્યેં હસેં.
‘કતંચ! જેણે મંરં વિચંરેંમાં અંવી દસંવ્યેં છે જે મંરં સ્વપ્નમાં અંવી વીસેલેં ભૂસકંળ
સંજો કરંવે છે એ યુવસી જો મુાબઇમાં જ હેંય સેં? સ્વપ્નમાં સેં સેણે કહ્ય્ુંા હસુા કે - અમે અં ગંમ
છેંડીને જઇએ છીએ. પણ સેઅેં ક્યાંક બીજે....?
વીરંનં અંનાતપૂરમાં ફરી પંછી અેંટ અંવી. સેણે નદીબ ઉપર છેંડ્યુા....’ ઉપર વંળંએ જે
ધંર્યું હશે સે થ્ંશે....’ સેણે અંકંશમાં મીઠી નજર ફેંકી.
ભૂરં અંકંશમાં દેંનેરી દૂર્ય ઝાંખેં પડી ગયેં હસેં. તૂર તૂર ડુાગરેંની કિનંરી-કેંઇ સ્ત્ર્ીંની
ઉડસી દંડીનં પંલવની કેંર જેવી રમ્ય લંગસી હસી.... ઊાચં ઊાચં વૃક્ષ્ંેં અંભને અાંબવંનં વ્યથ્ર્ં
પ્રયત્ન કરસાં હસાં. થ્ંેંડી થ્ંેંડી વંરે પવનનં દપંટંથ્ીં ડેંલસી વૃક્ષ્ંની ડંળીઅેં અંબેહૂબ દૃશ્ય
ઉપજાવસી હસી.
અને વીરેં કુતરસની લીલં જોઇ મનમાં મલક્યેં. ઘડીભર મંટે વ્યથ્ંંમાં દપડંયેલેં વીરેં
કુતરસી દૃશ્ય જોવંમાં સલ્લીન થ્ંઇ ગયેં. અંશં-નિરંશંનં વિચંરેં કેંરંણે જઇ પડ્યં.
બળપણથ્ીં જ મુાબઇ નગરી સરફ ગજબનુા અંકષ્ર્ંણ હસુા. સેને ઊાચી ઇમંરસેં જોવંની ઘણી
ઇચ્છં હસી.... લેંકેં વંસેં કરસં હસં કે મુાબઇમાં સેં એટલી ગગનચુાબી ઊાચી ઇમંરસેં છે કે ઊાચે
નજર કરીએ સેં મંથ્ંં પરથ્ીં ટેંપી પડી જાય.... વીરંને એ બધુા પ્રત્યક્ષ્ં જોવુા હસુા. ત્યાંનં રાગબેરાગી
લેંકેં જોવં હસં. અંકષ્ર્ંક તરિયંની ચેંપંટી જોવી હસી.
અને અંવસી કંલે બંળપણમાં જેનં વિચંરેં કયર્ં હસં સે પ્રત્યક્ષ્ં જોવંશે-નં વિચંરે વીરેં
ખુશ થ્ંઇ ઊઠ્યેં.
પણ સેની ખુશીમાં ભાગ પંડસી એક જ વંસનુા તુઃખ હસુા,- કતંચ હેંય સેં પણ તરિયં જેવં
શહેરમાં કયાં શેંધવી....? સેનુા નંમ સેં મને ખબર નથ્ીં. સ્વપ્નમાં સેં સે માંડ પાતર વષ્ર્ંની તેખંય
છે..... અત્યંરે સેં કેટલી મેંટી થ્ંઇ ગઇ હશે? સેનંમાં કેટલંયે ફેરફંરેં અંવી ગયં હશે ... સેને કેવી
રીસે અેંળખી શકંશે?
અને છસાંય સેને અેંળખી લીધી પણ જો સે છેંકરી જ સેને અેંળખવંનેં ઇન્કંર કરશે સેં?
-અને એવં વિચંરેંમાં વીરેં ઘેર અંવ્યેં.
‘કેવં ખરંબ વિચંરેં કરે છે?’- મિથ્યં વિચંરને ત્યજી શાંસિ શેંધવં લંગ્યેં... પણ, -
વિચંરેં સેં કતી કેંઇને છેંડી શક્યં છે કે વીરંને છેંડે? એ સેં હઠીલી મંખીને અંપણે ઉડંડીએ સેં
પણ સે મંખી એની એજ જગ્યંએ અંવીને બેદવંની જ. એમ મંનવીનુા મન પણ મંખી અને માંકડં
જેવુા- ક્યંરેય સ્થ્િંર નં રહે.
એટલે જે વિચંરેં તૂર કરવં મથ્ીંએ સે વધુને વધુ કબજો જમંવે.
વીરંની પણ એ જ તશં થ્ંઇ.
• • •
દવંરનેં કુમળેં સડકેં પૃથ્વીને દાંત્વન અંપસેં હસેં. દૂરજ અંકંશમાં ચમકી રહ્ય્ંેં હસેં.
જાણે કે પૃથ્વીનં કંળં મંથ્ંંનં મંનવીની ગાંડપણ ભરી તેંડંતેંડી જોઇને હદી રહ્ય્ંેં ન હેંય!
ખેડૂસેં ખેસરમાં જવં ક્યંરનંયે રવંનં જઇ ગયં હસં. ગંયેંનુા ધણ પણ ગેંચરમાં ચંરેં
ચરી રહ્ય્ુંા હસુા.
અને અંવં દમયે ગંમમાંથ્ીં એક ઘેંડંગંડી નીકળી. જામપૂરં ગંમનં ધૂળિયં મંરગેથ્ીં
રેલ્વેસ્ટેશન સરફ ઘેંડંગંડી જઇ રહી હસી.
સેમાં વીરેં મુાબઇ જવં મંટે નીકળ્યેં હસેં. દંથ્ેં મેંટંભંઇ પ્રભુતંદ સથ્ંં ભત્ર્ીંજો-કીશન
પણ હસં.
એક સરફ મુાબઇ જવંનેં અંનાત હસેં. સેં બીજી બંજુ વહંલી મંને રેઢી મૂકી જવંનુા તુઃખ
પણ હસુા. વીરંને કયાં ખબર હસી કે હવે અં ગંમમાં ક્યંરે અને કેવં સ્વરૂપે અંવવંનેં છે?
કુતરસનં ખેંળે ઉછરેલેં વીરેં અં ગંમનં પ્યંરભરી હૂાફ અંપનંરં વૃક્ષ્ંેં, પક્ષ્ીંઅેં, પશુઅેં-
અં બધાં સ્નેહીજનેં દિવંય રહી શકશે કે કેમ સેની વીરંને પણ શાકં હસી.
મહંમુદીબસે જનેસંથ્ીં જુતેં પડ્યેં હસેં.
વીરંની અાંખેં શિયંળંમાં પણ ગરમ અાંદુથ્ીં ભરંઇ ગઇ હસી. સેમ છસાં હદસં મેંંએ
મંસંની વિતંય લીધી હસી. અને પેંસંની માજીલ પર મીટ માંડી હસી.
ઘેંડંગંડી એકધંરી ચંલ્યે જસી હસી. થ્ંેંડી થ્ંેંડી વંરે હાંકનંરેં લંકડી પછંડી ઘેંડંને
ચેસવસેં હસેં. જામપૂરં ગંમથ્ીં રેલ્વે સ્ટેશન દુધીનેં મંર્ગ ધૂળિયેં હસેં. ઘેંડંની સેજ ચંલથ્ીં પંછળ
ધૂળની ડમરીઅેં ઊઠસી હસી.
વીરેં પણ એ ડમરીઅેંમાં ગરકંવ થ્ંસેં જસેં હસેં. સેનં સ્મૃસિપટ પર પણ અંવી જ
ડમરીઅેં ઊઠસી હસી.- પરાસુ બાનેમાં ફર્ક હસેં. વીરંનં સ્મૃસિપટ પર ઊઠસી ડમરીઅેં કેંઇની યંતની
હસી-કેંઇ સરુણીની યંત... અને એ ડમરી ધૂળની ડમરીઅેં કરસાં ગંઢ નહેંસી... પણ ઊાડી ઘણી હસી
જેથ્ીં ઊાડંણમાંથ્ીં ઊઠસી એ ડમરીઅેંમાં સરુણીને અેંળખી શકંસી નહેંસી.
અંપેંઅંપ જ વીરંથ્ીં એક નિઃદંદેં નાખંઇ ગયેં.
ત્યંરે ઘેંડંગંડી ઊભીરહી ગઇ. રેલ્વે સ્ટેશન અંવી ગયુા હસુા. મેંટંભંઇ પ્રભુતંદે ભંડુા
ચૂકવ્યુા. ત્ર્ંણેય જણાં પ્લેટફેંર્મ પર અંવ્યં. ગંડી અંવવંને હજુ વંર હસી.- ત્ર્ંણેય જણાં એક ખંલી
બાંકડં પર જઇને બેઠં.
પ્રભુતંદે વીરંને શિખંમણેં અંપવંની શરૂઅંસ કરી તીધી : - ‘શહેરમાં વ્યવસ્થ્િંસ રહેવુા ;
કેંઇ પણ પ્રકંરનં વ્યદનથ્ીં તૂર રહેવુા; વડીલજનેંની મયર્ંતં રંખવી; વડીલેંને સથ્ંં મેંટંઅેંને મંન
અંપવુા.....’- જેવી અન્ય શિખંમણ ઉપરાંસ ત્યાં પહેંંચ્યં બંત કંગળ-પત્ર્ં લખી જણંવવં દુધીની
દૂચનંઅેં અંપ્યં કરી.
વીરેં દૂનમૂન દાંભળી રહ્ય્ંેં હસેં.
ગંડી નજીક અંવી ગઇ હસી. વંસેંમાં દમય જલતી પદંર થ્ંઇ ગયેં હસેં.... એક અાંચકં
દંથ્ેં ગંડી ઊભી રહી ગઇ.
વીરંનં દંમંનમાં ફક્સ એક બૅગ હસી. સે લઇ રીઝર્વેશન ડબ્બં સરફ અંગળ વધ્યેં.
પંછળ પ્રભુતંદ પણ કીશન દંથ્ેં અંવી રહ્ય્ંં હસં.
ગંડીને ઉપડવંનેં દમય થ્ંયેં અને એક લાંબી વ્હીદલ મંરી... ત્યંરે વીરંની અાંખેં ભીની
હસી પ્રભુતંદે કઠણ કંળજે વીરંને વિતંય અંપી.
વીરેં પેંસંની દીટ પર ગેંઠવંયેં.
ગંડી ઉપડી.
‘વીરૂકંકં... અંવજો....!’ - અને એ અવંજથ્ીં વીરંનુા આસર એક ડુદકુા ખંઇ ગયુા.
વ્હંલદેંયં ભત્ર્ીંજા કીશનનં નિતર્ેંષ્ં અવંજથ્ીં વીરેં ઢીલેં થ્ંઇ ગયેં..... સેણે બંરી બહંર હંથ્ં રંખી
‘અંવજો’-ની ભંષ્ંં વ્યક્સ કરસેં હંથ્ં હલંવ્યેં.
અને ગંડી ગસિમાં અંવી.
મુાબઇનં મંર્ગ પર પૂરપંટ તેંડ્યે જસી ગંડીમાં વીરેં શાંસિથ્ીં બેઠેં હસેં... પણ સેનં
વિચંરેં સેં ગંડીથ્ીંયે ડબલ સ્પીડે તેંડસં હસં.
હમણાં સેં એક જૂનં પુરંણં ગંમડંમાં પડ્યેં હસેં. અને અત્યંરે ફર્સ્ટ ક્લંદનં ડબ્બંમાં
ગંતીવંળી દીટ પર ગેંઠવંયેં હસેં.
ઇલેકટ્રિક લંઇટ, પાખં વગેરે સેં હસં જ, સે ઉપરાંસ કેંઇ અમીરનં તીવંનખાડ જેવુા
રંચરચિલુા જોઇ વીરેં અંભેં જ બની ગયેં.
અંમ સેં વીરેં થ્ંર્ડક્લંદમાં જ મુદંફરી કરસેં પરાસુ લાંબી મુદંફરી હેંવંથ્ીં ફર્સ્ટ ક્લંદની
ટિકિટ લીધી હસી.
એટલે અંવુા બધુા જોઇને વીરેં જાણે સ્વપ્ન જોસેં હેંય સેવુા લંગસુા હસુા.
ડબ્બંની બંરીઅેં બાધ હસી. શિયંળંની ઠાડી હજુ યથ્ંંવસ્ હસી સેથ્ીં બંરી ખેંલવંથ્ીં ઠાડેં
પવન આતર ધદી અંવશે એ ડરથ્ીં બંરીઅેં બાધ કરી તીધી હસી. વંસંવરણ હૂાફંળુા હસુા. સેથ્ીં
વિચંરેંનં ચગડેંળમાં ઘૂમસેં વીરેં થ્ંેંડી ક્ષ્ંણેંમાં સેં નિદ્રંધીન થ્ંયેં.
અને સે કેંઇ જૂતી જ તુનિયંમાં - સ્વપ્નની દહેલગંહે ઉપડી ગયેં.
• • •
‘‘નવજીવન છંત્ર્ંંલય’’ નં તરવંજામાં, વીરંને મૂકવં અંવેલં પ્રભુતંદને છેંડવંનુા મન
નહેંસુા થ્ંસુા. સેમની દંથ્ેં છંત્ર્ંંલયનં તરવંજામાં ઊભં રહી વીરેં ગમગીનીમાં ડૂબી ગયેં હસેં. અંખરે
પ્રભુતંદ ચંલસં થ્ંયં.... મેંટંભંઇને જસં જોઇ રહ્ય્ંેં વીરેં.
વીરંને મંધ્યમિક શિક્ષ્ંણ મંટે પ્રભુતંદે સેને અં છંત્ર્ંંલયમાં મૂક્યેં હસેં.
વીરંની હેંશિયંરીથ્ીં સેનં એક દંહેબે પ્રભુતંદને વીરંને નવજીવન છંત્ર્ંંલયમાં મૂકવંની
વંસ કરી હસી. અને વળી ગંમડંમાંથ્ીં બીજા શહેરમાં જવં અંવવંની અાંટી હસી- સથ્ંં બીજા
તેંસ્સતંરેં દંથ્ેં વીરેં રખડસેં થ્ંઇ જાય અને સેનુા ભણસર બગડે, એ વંસને ધ્યંનમાં લઇ પ્રભુતંદે
પિસંજીને વંસ કરી, સેમણે દામસિ અંપી.
વીરંએ પહેલાં સેં હઠ પકડી કે મંને મૂકીને હુા ત્યાં નહીં જાઉં; પણ પછી ગાગંબંએ સેને ખૂબ
દમજાવ્યેં એટલે સે સૈયંર થ્ંયેં હસેં.
મેંટંભંઇનં ગયં પછી વીરેં રૂમમાં અંવ્યેં.
અંમસેં છંત્ર્ંંલય ઘણુા મેંટુા હસુા. બે મંળનં અં છંત્ર્ંંલયની કુલ ચેંવીદ રૂમ હસી. જેમાં બે
ડંઇનિંગરૂમેં હસી. એક ડંઇનિંગરૂમમાં રદેંડંની ચીજ-વસ્સુઅેં રહેસી અને બીજા કેંમનરૂમમાં
દવંર-દાંજ પ્રંથ્ર્ંનં કરવંમાં અંવસી હસી. ટેલિવિઝનનં કંર્યક્રમેં પણ અહીં જ તેખંડવંમાં અંવસં
હસં. અને છંત્ર્ંેંને દમૂહમાં વાંચવંની વ્યવસ્થ્ંં પણ અહીં જ થ્ંસી. બીજી રૂમેંમાં બે રૂમ છંત્ર્ંંલયનં
ગૃહપસિનં ફંળે જસં, અને બંકીની રૂમેંમાં છંત્ર્ંેં રહેસં હસં. એક રૂમમાં લગભગ ચંર પંટેં રહેસી
હસી.
તરેક છંત્ર્ંને દૂવંની એક પંટ, એક મેજ અને એક કબંટ ફંળવેલ હસુા.
અંજુ-બંજુનં વંસંવરણમાં અં છંત્ર્ંંલયની છંપ દંરી હસી. સેથ્ીં સેનં દાચંલકેં પણ સેનં
સરફ દંરૂા ધ્યંન અંપસં હસં.
વીરેં સેનં રૂમમાં અંવ્યેં અને સેની પંટ ઉપર દૂનમૂન બેદીને ઘરનં વિચંરેં કરવં લંગ્યેં.
બીજા તિવદની દવંરે સૈયંર થ્ંઇ વીરેં બીજા છંત્ર્ંેંની દંથ્ેં શંળંમાં જવં નીકળ્યેં.
શંળં તૂર નહેંસી પણ છંત્ર્ંંલંયનં તરવંજંમાંથ્ીં નીકળીને ડંમરની દડક પર અંવવુા પડે
અને સે દડક પર થ્ંઇને થ્ંેંડે તૂર ચંલસાં સ્કૂલનેં તરવંજો અંવે. સ્કૂલનુા મેતંન પણ છંત્ર્ંંલયની
પંછળની તીવંલ દુધી હસુા. પરાસુ બાનેનં તરવંજા વિરૂધ્ધ તિશંમાં હેંવંથ્ીં ડંમરની દડક પર થ્ંઇને
જસાં દહેજે તશ મિનિટ થ્ંંય.
દડક પર અંવસાં વીરંએ શહેરનં રસ્સં સરફ નજર તેંડંવી-સેં ઘણાં છેંકરં-છેંકરીઅેંને
સ્કૂલમાં અંવસં જોઇને વીરંને થ્ંેંડેં અંનાત પણ થ્ંયેં.
સ્કૂલમાં અંવસાં સે થ્ંેંડેં મુાઝંયેં પણ પછી સેની નજર વર્ગનં અેંરડંનાં બંરણાંની ઉપર
પડી. ધેંરણનાં નંમ લખેલં હસં સેથ્ીં સે- ‘તશમુા ધેંરણ’ શેંધવં લંગ્યેં. નીચે ક્યાંય ન મળસાં પહેલાં
મંળે જવં પગથ્િંયાં ચઢવં લંગ્યેં.
બંઘંચકવં જેવેં એક સરફ પગથ્િંયાં ચઢસં વીરંને સેનં સરફ જોઇ હદસી છેંકરીઅેં પર
રીદ ચઢીઃ ‘ચીબંવલી’ કહેવંનુા મન થ્ંયુા પણ પછી ગમ ખંઇ ગયેં.
છેલ્લુા પગથ્િંયુા ચઢસાં જ વીરંની નજર ડંબી બંજુનં પહેલં ક્લંદરૂમનં મથ્ંંળં પર પડી,
સેને હંશ થ્ંઇ! ‘ધેંરણ તશ’- અને વીરેં આતર ઘૂસ્યેં અંખેં ક્લંદ ભરંયેલેં હસેં એટલે છેલ્લી
પંટલી પર ખંલી જગ્યં જોઇ ત્યાં ચેંપડીઅેં મૂકી બહંર અંવ્યેં સેં દંમે જ ‘પ્રંથ્ર્ંનં ખાડ’ હસેં.
લૅંબી અંગળ ઊભં રહી સ્કૂલનુા નિરીક્ષ્ંણ કરસેં રહ્ય્ંેં-ત્યાં,
લાંબેં ઘાટ વંગસાં બધં જ વિદ્યંથ્ર્ીંઅેં અને વિદ્યંર્થ્િંનીઅેં પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં પ્રવેશ્યં. દંમે મેંટુા
સ્ટેજ હસુા. સેનં પર સ્કૂલનં શિક્ષ્ંકેં સથ્ંં પ્રિન્દીપંલ દંહેબ ગેંઠવંયં.
એક બંજુ છેંકરીઅેં અને એક બંજુ છેંકરં વ્યવસ્થ્િંસ રીસે ખાડમાં ગેંઠવંઇ બેદી ગયં.
પ્રંથ્ર્ંનં-દમૂહમાં શરૂ થ્ંઇ.
વીરંને અં પ્રંથ્ર્ંનં વિચિત્ર્ં લંગી. પ્રંથ્ંમિક શંળંમાં અને સેનં ગંમ નજીકનં શહેરની
સ્કૂલમાં તરરેંજ જુતી જુતી ટુકડીઅેં પ્રંથ્ર્ંનં બેંલંવે અને બંકીનં લેંકેં દમૂહમાં સેને ઝીલે.
પણ અહીં સેં! શરૂઅંસ જ કાઇક જુતી થ્ંઇ. વીરેં શેંભંનં પૂસળં જેવેં ચૂપચંપ બેદી
રહ્ય્ંેં.
પ્રંથ્ર્ંનં પૂરી થ્ંઇ એટલે છેલ્લે દમંપ્તિનેં શ્લેંક બેંલંઇ ગયેં. પછી કેંઇકની શેંધ ચંલસી
હેંય સેમ પ્રિન્દિપંલની નજર છેંકરીઅેં પર ફરી વળી. અને સેમની નજર નિરંશ થ્ંઇ પંછી વળી.
સેમણે છેંકરીઅેંને ઊાચે અવંજે પૂછી જોયુાઃ
‘દેંન નથ્ીં અંવી અંજે?’
અને છેંકરીઅેંનં મંથ્ંં નકંરમાં ઝૂકસં જોઇ પ્રિન્દિપંલ નિરંશ થ્ંઇ ગયં... ઊભં થ્ંઇ
નવં અંવનંર વિદ્યંથ્ર્ીંઅેંને અભિનાતન પંઠવ્યં અને પછી જવંની રજા અંપી.
બધં જ વિદ્યંથ્ર્ીંઅેં-વિદ્યંર્થ્િંનીઅેં પેંસપેંસંનં ક્લંદમાં ગયં. વીરેં પણ પેંસંની પંટલી પર
જઇને બેદી ગયેં. સેની બંજુમાં જ એક છેંકરેં બેઠેં જે સેનં જેટલેં જ લંગસેં હસેં. વીરંને સેણે
કહ્ય્ુંા; અંજે સેં અંખેં ક્લંદ ભરંઇ ગયેં એટલે છેલ્લી પંટલી પર નાબર લંગ્યેં. અંવસી કંલે
વહેલં અંવવુા પડશે....’
વીરંનેં પણ છેલ્લં બેદવંનેં વિચંર નહેંસેં. સે હામેશાં અંગળ જ બેદસેં... વીરંએ અંખં
ક્લંદમાં નજર તેંડંવી... એક સરફ છેંકરીઅેં- એક સરફ છેંકરં.
છેલ્લી પંટલી પર બેઠેં બેઠેં વીરેં વિચંરે ચઢ્યેં.
‘પ્રિન્દિપંલ દંહેબ ‘દેંન’ને જ કેમ શેંધસં હશે? પણ સેનેં જવંબ અંપનંર કેંઇ નહેંસુા...
‘હશે અંપણે શુા? કાઇ કંમ હશે!’ - એમ મન મનંવીને ‘દેંન’ શબ્ત ભુલંસેં નહેંસેં. ‘દેંન’ શબ્તમાં
કેટલી બધી મીઠંદ છે! એ શબ્ત બેંલસાં જ ખુશ થ્ંઇ જવંય.
અંજે પહેલેં તિવદ હેંવંથ્ીં બે પિરિયડ બંત છેંડી મૂક્યાં. વીરેં ઊઠ્યેં-સેં સેની દંથ્ેં બેઠેલં
છેંકરંએ વીરંનેં હંથ્ં પકડી ઊભેં રંખ્યેંઃ ‘સંરુા નંમ વીરેં છે ને?’
‘હં, મંરૂા નંમ વીરેં,... પણ સને કેમ ખબર પડ?’
‘સંરી નેંટ ઉપર વાંચી લીધુા’- કહીને એ છેંકરેં હદી પડ્યેં અને ઉમેર્યુંઃ ‘તેંસ્સ, મેં સેં સંરૂા
નંમ જાણી લીધુા પણ સુા મને પૂછે કે નં પૂછે, મંરે કહેવુા જ રહ્ય્ુંા, મંરૂા નંમ સળશી દિંગલ છે પણ
બધં મને દિાગલ જ કહે છે..... હુા પણ છંત્ર્ંંલયમાં રહુા છુા.’
વીરંને દિાગલ પર વહંલ ઊભરંયુા.
‘હં...! કેટલં દમયથ્ીં?’
‘એક વષ્ર્ં જૂનેં છુા.’- કહીને સે હદી પડ્યેં.... વીરંને એકલેં ફરસેં જોઇ સેને દંથ્ં અંપવં
મંટે જ દિાગલે પહેલ કરીઃ ‘શુા યંર! સને ઘર યંત અંવે છે ને? ખરેખર, મને પણ પહેલાં એવુા જ થ્ંસુા
હસુા પણ પછી બધુ ભુલંઇ ગયુા.... સને પણ એવુા જ થ્ંશે. પણ બેંલ, એક વંસ કબૂલ કરીશ?
સેણે વીરંની રજા લીધં વગરજ હાંકે રંખ્યુાઃ ‘મને સંરેં તેંસ્સ બનંવીશ? સને જોઇ મને
તેંસ્સી કરવંનુા મન થ્ંયુા...’
વીરંએ જરં વિચંર કરી સેને દહષ્ર્ં સ્વીકંરી લીધેં : ‘જીગરજાન તેંસ્સ’.
દડક પર ચંલસં હસં ત્યાં વીરંને પ્રિન્દિપંલ દંહેબનં મુખેથ્ીં બેંલંયેલેં ‘દેંન’ શબ્ત યંત
અંવ્યેં. દિંગલને પૂછવં મંટે સેનુા ધ્યંન તેંર્યું, કંરણકે દિંગલ સેં બંજુ પર ચંલસી છેંકરીઅેં સરફ
એકધંરી નજરે જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં... સેને એક સરફ ખેંચી જઇ વીરંએ કહ્ય્ુંાઃ
‘તેંસ્સ દિંગલ! મંરે સને એક વંસ પૂછવી છે, જો સુા કેંઇને નં કહે સેં પૂછુા...’- વીરંને
તહેશસ હસી કે કતંચ દિંગલ સેનં પેટની વંસ બીજા અંગળ રજૂ કરી તે, સેથ્ીં સેણે પંણી પહેલાં
પંળ બાંધી.
‘તેંસ્સ વીરં! અં દિંગલની તેંસ્સી છે.... કેંઇ એલ્યંફેલ્યંની નહીં. દમજ્યેં? ... સુા નહીં
કહે સેં પણ મંરી વંસ હુા કેંઇને કહેસેં નથ્ીં... એટલે મંરં પર વિશ્વંદ રંખજે. અંપણી વચ્ચેની
વંસ ત્ર્ીંજો નહીં જાણે, બેંલ! શુા પૂછવુા છે?’
વીરેં સેને એક સરફ લઇ ગયેં અને ખૂબ જ ધીમં અવંજે કહ્ય્ુંાઃ ‘યંર, અંજે પ્રિન્દિપંલ
દંહેબ પ્રંથ્ર્ંનં પૂરી થ્ંય પછી કેંઇક ‘દેંન’ નંમની છેંકરીને શેંધસં હસં- કેમ?’
દિંગલ વિચંરમાં પડી ગયેં... એક જ તિવદમાં અંને વળી ‘દેંન’ની લપ ક્યાં લંગી?
દિંગલે વીરંનં મનભંવ વાંચવં સેની દંમુા એક દૃષ્ટિ ફેંકી, પછી પેંસંનં વિચંરેં છુપંવસેં બેંલ્યેંઃ
‘અેંહેંહેંહેં....! એમાં અંટલેં બધેં ગભરંય છે કેમ? જો દાંભળ, દેંન એ પ્રિન્દિપંલની
વહંલી વિદ્યંર્થ્િંની છે.... કંરણકે સેનેં અવંજ કેંયલ જેવેં મીઠેં છે, એક વખસ સુા દાંભળીશ સેં સુાયે
ભંન ભૂલી જઇશ... અને એ દેંન રેંજ પ્રંથ્ર્ંનંમાં એકંત ગીસ દાભળંવે જ. અને પંછી હેંશિયંર
પણ છે ... અને સેનુા રૂપ જોયુા હેંેય સેં સુા બે ઘડી જોઇ જ રહે...! - ફટકેં છે ફટકેં....!’
છેલ્લં શબ્તેં બેંલસાં દિંગલે એવી એક્ટીંગ કરી કે વીરેં હદી પડ્યેં.
‘એ કયં ધેંરણમાં-?’ વીરેં અંગળ પૂછે સે પહેલાં દિંગલે પૂરુા કર્યુંઃ
‘તશમં ધેંરણમાં, પણ યંર! સે પહેલાંથ્ીં જ હેંંશિયંર છે એટલે ધેંરણ તશ ‘અ’માં છે....!
વીરંને વિચંરસેં કરી મૂક્યેં દિંગલે.
એક છેંકરીમાં એક દંમટં કેટલં બધં ગુણેં હસેં?- મીઠુા મધ જેવુા નંમ- ‘દેંન’; કેંયલ
જેવેં મીઠેં અવંજ; સ્વરૂપવંન અને પંછી હેંંશિયંર! પછી પ્રિન્દિપંલ દંહેબની મંનીસી હેંય જ ને?
વિચંરમાં સે વિચંરમાં છંત્ર્ંંલય ક્યંરે અંવ્યુા સેની વીરંને ખબર ન પડી... સળશી દિંગલ
પણ વીરંનં ચહેરં પર પલટંસં ભંવેં જેંઇ વિચંર કરસેં હસેં...ઃ ‘બહુ ઊાડં ભેત ભરમવંળેં લંગ
છે... મનનં ભંવ ચહેરં પર ઘૂાટી ઘૂાટીને અંવવં તે છે... જબરેં તેંસ્સ મળ્યેં છે મને....!’
છંત્ર્ંંલય અંવસાં દિંગલે સેને ચેસવ્યેં, ત્યંરે વીરંની વિચંરમંળં સૂટી ગઇ.
નેંટિદબૅંર્ડ પર રૂમનાબર અને સેમાં રહેનંર છંત્ર્ંેંનાં નંમ લખ્યાં હસાં. વીરેં પેંસંનુા નંમ
વાંચી વીદ નાબરનં રૂમ પર બિસ્સરેં લઇ પહેંંચ્યેં.
એ રૂમ પહેલં મંળે હસેં અને હંઇસ્કૂલ સરફ સેની બે બંરીઅેં પડસી હસી. વીરંએ
દંમંન ગેંઠવી તીધેં.... પંટ પર બેદી બંરી બહંર જોસેં બેદી રહ્ય્ંેં વિચંરસેં રહ્ય્ંેં.
થ્ંેંડી જ વંરમાં દિંગલ પણ એજ રૂમમાં બિસ્સરેં ઊઠંવીને અંવ્યેં અને વીરંને જોસાં જ સે
અંનાતમાં ઝૂમી ઊઠ્યેંઃ
‘અરે! વીરં...! સુા પણ અં રૂમમાં છે....? - મંરૂા નદીબ દંરૂા કહેવંય કે તેંસ્સની દંથ્ેં જ
રહેવંનુા થ્ંયુા.’
અને બાને તેંસ્સેં અંનાતથ્ીં નંચી ઊઠ્યં.
• • •
બીજા તિવદની દવંર.
છંત્ર્ંંલયનં નિયમ અનુદંર દવંરમાં પાંચ વંગ્યે બેલ વંગસાં તરેક જણ ઊઠીને નંહી-ધેંઇ
પરવંરી જસં.
એટલે વીરેં પણ ઊઠ્યેં.
રંત્ર્ેં મેંડે દુધી વીરેં ઊાઘી શક્યેં નહેંસેં. સેનં વિચંરેંની મધ્યમાં ‘દેંન’ નંમનેં શબ્ત
ઘુમરીઅેં ખંસેં હસેં. પણ અંખરે. સેણે વિચંરેં ફગંવી તેવં પ્રયત્નેં કયર્ં હસં.... સે અહીં ભણવં
અંવ્યેં છે. કેંઇ છેંકરીનં વિચંરેં કરવં નહિ. અને પ્રિન્દિપંલ દંહેબ સેં કેંઇ પણ છેંકરં કે
છેંકરીને વ્હંલ કરે સેમાં સેનં બંપનુા શુા જંય છે?
એમ વિચંરસં વીરંને રંત્ર્ેં મેંડે દુધી ઊાઘ અંવી નહી.
સેની બંજુની પંટ પર દૂસેલેં દિંગલ ઘદઘદંટ ઊાઘસેં હસેં... વીરંને સેની અતેખંઇ અંવી
... કેવેં બેફિકરેં થ્ંઇ ઊાઘે છે?
અને અંખરે વીરેં ઊાઘી ગયેં હસેંે.
દવંરમાં નંહી-ધેંઇ સૈયંર થ્ંઇ સ્કૂલમાં જવં નીકળ્યેં સેં દિંગલ પણ દંથ્ેં થ્ંયેં.
પ્રંથ્ર્ંનં પૂરી થ્ંઇ એટલે બધંએ અાંખેં ખેંલી. પ્રિન્દિપંલ દંહેબની નજર છેંકરીઅેંની
અંગલી હરેંળમાં બેઠેલી દેંન પર પડી અને સેઅેં અંનાતી ઊઠ્યં.
‘દેંન... ચંલ જો, બેન... અંજે એક દરદ ગીસ દાભળંવી તે...’
દેંન ઊભી થ્ંઇ.
સેનં ચહેરં પર શરમની રેખંઅેં ઉપદી અંવી. સેની અાંખેંની પાંપણેં લજ્જાનં ભંરથ્ીં
નીચી ઢળી ગઇ..... પંસળી કંઠી ધરંવસી દેંન સ્કૂલનં ગણવેશમાં દુાતર લંગસી હસી.
વીરંની નજર સેં દેંન પર જ સ્થ્િંર થ્ંઇ ગઇ..... ‘અંટલી દુાતર છેંકરી....!!!’ સે મનમાં
જ ગણગણ્યેં : ‘પછી કેંઇને પણ વહંલ થ્ંંય જ ને?’
વીરંની બંજુમાં બેઠેલેં દિંગલ સેને જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં. સેણે વીરંનં પગે ચૂાટી ખણી... વીરંએ
દિદકંરી કરી અને ગુસ્દંભરી નજરે દિંગલ સરફ જોયુા.... દિંગલે અાંખનં ઇશંરે દેંન સરફ જોવં
જણંવ્યુા.
દેંન સ્ટેજ પર એક સરફ પલાંઠી વંળીને બેદી ગઇ... શરમનં ભંરથ્ીં સેની અાંખેં નીચી
ઢળી પડી હસી... સેનં મનમાં દ્વિઘં હસી- કયુા ગીસ ગંવુા?- અંમ સેં સે ઊભી થ્ંવંની જ નહેંસી પણ
પ્રિન્દિપંલ દંહેબનં અંગ્રહને સે નકંરી ન શકી.
દેંનને ઊભુા થ્ંવુા જ પડ્યુા.
પ્રિન્દિપંલ દંહેબે સેનં સરફ મીઠી નજર ફેંકી. દેંને મેંં ખેંલ્યુા અને-!
જાણે કેંયલ ટહુકી-!!!
‘‘દબદે ઊાચી પ્રેમ દગંઇ
જ્યેંસ દે જ્યેંસ જલંસે ચલેં....
પ્રેમકી ગાગં બહંસે ચલેં....’’
વીરંની નજર સેં દેંનનં ચહેરં પર, સેનં મુખમાંથ્ીં નીકળસં શબ્ત સરફ, સેનં ઊાચં-
નીચં થ્ંસં હેંઠ સરફ હસી... સેણે અંગળની કડીઅેં દાંભળી જ નહીં.
મીઠં લયથ્ીં ગંસી દેંનનં મુખમાંથ્ીં જાણે ફૂલ ઝરસાં હસાં... દેંનનં ચહેરં પરનુા દૈંાતર્ય
નિહંળસાં વીરેં તિગ્મૂઢ બની ગયેં. સેનં મુખમાંથ્ીં નીકળસં અવંજનેં અનુભવ કરસેં રહ્ય્ંેં.
વીરેં સાદ્રંમાંથ્ીં ત્યંરે જ ચમક્યેં જ્યંરે દિંગલે સેને ફરી ચૂાટી ભરી.
ગીસ પૂરુા કરી દેંન ઊભી થ્ંઇ.
સંળીઅેંનં ગડગડંટ વચ્ચે દેંન નીચી નજર ઢંળી સ્ટેજનં પગથ્િંયાં ઉસરીને સેની જગ્યંએ
ગઇ ત્યાં દુધી સેની નજર નીચી જ ખેંડંઇ રહી હસી... સેને ન સેં અહ્મ હસેં કે ન ઘમાડ.
પ્રિન્દિપંલ દંહેબે સેને બિરતંવી અને પછી રેંજનં કંર્યક્રમમાં પણ ગીસ ગંવંનુા અંમાત્ર્ંણ
અંપી તીધુા.
વીરેં સેં હજુયે જાણે દેંનને દાંભળી રહ્ય્ંેં હેંય સેમ સ્થ્િંસપ્રજ્ઞ્ંની જેમ બેદી રહ્ય્ંેં હસેંે.
જ્યંરે દિંગલે સેને હંથ્ં ઝંલી ઊભેં કયર્ેં ત્યંરે સેને ખબર પડી કે હવે ઊઠવુા જોઇએ.
ક્લંદમાં અંવ્યં.
દિંગલે બાને મંટે પંટલી રેંકી લીધી હસી. પહેલી પંટલી પર બાનેએ દંથ્ેં જ બેદવંનેં
નિર્ણય લીધેં હસેં.
દિંગલે દૂનમૂન બેઠેલં વીરંનં કંનમાં કહ્ય્ુંા; ‘કેમ તેંસ્સ ! શં વિચંરે ચઢ્યેં... એ સેં હવે
અંપણં નદીબમાં નં હેંય... અંપણી ઉપર એક નજર પણ નં નાંખે-દમજ્યેં...? ... હં, અંપણં
ક્લંદમાં અંવે સેં સેં અંપણં - નહીં, સંરં નદીબ!
‘છંનેંે મંનેં બેદ ને હવે-’ અને વીરંએ દિંગલને ડંયર્ેં. દિંગલ શાંસ થ્ંઇ ગયેં.
જ્યેંસિબેન સેમનં વર્ગશિક્ષ્ંક હસં. સેથ્ીં રેંજ પહેલેં પિરિયડ સેમનેં જ રહેસેં. અંમ સેં
ભણંવવંમાં હેંંશિયંર એવં જ્યેંસિબેન હંજરી પૂરવંથ્ીં કાટંળસં.
હંજરી પૂરસં હસં અને બળંપેં કંઢસં હસં.
માંડ અડધે દુધી પહેંંચ્યં હશે ત્યાં જ પ્રિન્દિપંલ દંહેબ અંવ્યંઃ ‘એક્સ્યુઝ મી, દીસ્ટર!’
કહી સેમણે જ્યેંસિબેનને બહંર બેંલંવ્યાં.
ભંરે શરીરવંળં જ્યેંસિબેને કતંચ પ્રિન્દિપંલ દંહેબને મનેંમન ચેંપડંવી પણ હેંય.
‘જુઅેં! સમંરંમાં છેંકરીઅેં કેટલી છે?’
‘તશ છેંકરીઅેં અને ચંલીદ છેંકરંઅેં છે.’
‘સેં જુઅેં તશમં ધેંરણની કુલ એકદેંને પાંત્ર્ીંદ દાખ્યં થ્ંઇ છે; ત્ર્ંણ ક્લંદ બનંવસાં
સમંરં ક્લંદમાં પિસ્સંલીદ થ્ંવં જોઇએ- ત્ર્ીંદ છેંકરંઅેં અને પાતર છેંકરીઅેં - એમ વહેંચણી કરી
છે એટલે સમંરં ક્લંદમાં પાંચ છેંકરીઅેં ‘અ’ વિભંગમાંથ્ીં અંવે છે. સમેં ‘બ’ વિભંગમાં તશ
છેંકરંઅેં મેંકલી અંપેં’ - કહીને ઉમેર્યુંઃ ‘મેં પાડ્યં દંહેબને વંસ કરી છે એટલે પાંચ છેંકરીઅેંને
હમણાં મેંકલેે છે.’
પ્રિન્દિપંલ દંહેબ સેમનુા ભંષ્ંણ પૂરુા કરી જસં રહ્ય્ંં અને જ્યેંસિબેનનં મંથ્ેં ભંર
મૂકસાંાગયં.
‘અં વળી ક્યાંથ્ીં લપ વધંરી...?’ - એમ બબડસાં હંજરી ચંલુ કરી. અડધં પિરિયડ દુધી
સેઅેં ભણંવસં રહ્ય્ંં કે જો કેંઇ છેંકરંએ કેંઇ છેંકરીની છેડસી કરી છે કે અાંખ ઊાચી કરી જોયુા છે
સેં એની ખેર નથ્ીં હાં....’ અને અંગળ ભંષ્ંણ અંપવં જાય સે પહેલાં - ,
‘મે અંઇ કમ ઇન?’ - સીણં અવંજથ્ીં ચમકેલં છેંકરીઅેંની દંથ્ેં જ્યેંસિબેનની નજર
પણ બંરણં માં ખેંડંઇ રહેલ દેંન ઉપર પડી... સેઅેં ચમક્યં!
વીરેં અને દિંગલ પણ ચમક્યં!
‘યદ...,’ કહીને જ્યેંસિબેને પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે દેંન દંમુા જોયુા સેં સેની પંછળ બીજી ચંર
છેંકરીઅેં હસી. દેંને હંથ્ંમાં રહેલી ચિઠ્ઠી જ્યેંસિબેનને અંપી. અને સેઅેં અંનાતી ઊઠ્યંઃ
‘અરે વંહ! દેંન...! સુા પણ મંરં ક્લંદમાં? ઘણી ખુશીની વંસ.... દરદ....દરદ’ કહેસાં
સેમણે પાંચેયને બેદવં ઇશંરેં કયર્ેં, અને હંજરી પત્ર્ંકમાં નંમ ટપકંવવં ખુરશી પર ગેંઠવંયાં.
છેંકરીઅેંની બે લંઇનેં અને છેંકરંઅેંની ત્ર્ંણ લંઇનેં હસી, - બે લંઇનેંમાં ભીંસ બંજુની
અંખી લંઇન ભરેલી હસી એટલે વીરેં અને દિંગલ જે હરેંળમાં બેઠં હસં સેની બંજુની હરેંળમાં
અંવી દેંન અને સેની દહેલી કીર્સિ ગેંઠવંયાં.
સે જોઇ દિંગલે વીરંને ચૂાટી ભરી.
વીરંએ સેનં સરફ કરડી નજર કરી સેને યંત તેવડંવ્યુા કે ‘જ્યેંસિબેન હમણાં ખેર નહીં
રહેવં તે...’ દિંગલ ચંળં પંડસેં બેદી રહ્ય્ંેં.
વીરંથ્ીં માંડ બે ફૂટ છેટે દેંન બેઠી હસી.
જ્યંરે તૂરથ્ીં સે દેંનને એકધંરી નજરે ભંવુક દૃષ્ટિથ્ીં જોઇ રહેસેં, સે વીરેં લગેંલગ બેઠેલી
દેંન સરફ તેષ્ટિ પણ નાંખવંની હિંમસ ન કરી શક્યેં. ક્યાંક હેંબંળેં થ્ંઇ જાય - ની બીકે સેણે
દિંગલને પણ હરકસ કરસાં રેંક્યેં હસેં.
ત્યાં જ્યેંસિબેનનેં સીખં મરચાં જેવેં અવંજ દાભળંયેંઃ ‘જુઅેં, હવે કેંઇ છેંકરેં કેંઇ
છેંકરીને હરકસ કરશે સે મને પદાત નથ્ીં -’
‘પણ અમને પદાત છે ને-’ દિંગલ ધીમેથ્ીં બેંલ્યેં. જે જ્યેંસિબેને નહીં પણ વીરંએ અને સેની
બંજુમાં બેઠેલી દેંને દાંભળ્યુા. દેંને વીરં સરફ ત્ર્ંાંદી નજરે જોયુા.
પણ વીરેં સેં દિંગલને ડંરી રહ્ય્ંેં હસેં. સેનં મનમાં એમ કે જો બેન દાંભળી જશે સેં
દિંગલની દંથ્ેં મને પણ દાડેંવશે.... સેમ ઇશંરંથ્ીં દમજાવસેં હસેં - પછી સે બંજુ પર જોવં ફયર્ેં
કે કેંઇ બીજુા સેં દાંભળી નથ્ીં ગયુા ને?
પણ વીરંને ક્ષ્ંેંભ અનુભવવંનેં વંરેં અંવ્યેં જ.
દેંન સેનં સરફ જોઇ રહી હસી જાણે કે વીરેં ગુન્હેગંર ન હેંય? પણ પછી વીરંનુા
તિલગીરી ભર્યું મુખ જોઇ દેંને કાઇ પણ બેંલ્યં વિનં જ્યેંસિબેનનં ભંષ્ંણ સરફ ધ્યંન અંપ્યુા.
અને બેલ પડ્યેં.
જ્યેંસિબેન ચેસવણીભરી નજર અંખં ક્લંદમાં નાંખી બહંર નીકળી ગયં.
બીજા પિરિયડમાં પાડ્યં દંહેબ પધંયર્ં.
સેમનં ક્લંદમાંથ્ીં પાંચ છેંકરીઅેં અં ક્લંદમાં અંવી હસી. સેમણે દેંનને જોઇ પૂછયુા;
‘કેમ દેંન! અહીં ફંવશે ને?’
‘યદ દર!’ મીઠેં રણકેં કરસી દેંને જવંબ અંપ્યેં, ત્યાં દિંગલ ધીમે અવંજે બેંલ્યેંઃ ‘નં
કેમ ફંવે, જ્યાં અમે હેંઇએ?’
વીરંએ ક્રેંધભરી નજરે દિંગલને સંક્યેં. દિંગલ શિયંળ બની ચૂપ થ્ંઇ ગયેં.
પાડ્યં દંહેબને તુઃખ સેં હસુા જ કે દેંન જેવી હેંંશિયંર અને મીઠં કાઠવંળી - સ્કૂલનુા એક
મંત્ર્ં ગૈંરવ પેંસંનં ક્લંદમાંથ્ીં બીજા ક્લંદમાં જાય..... સે કેંને ગમે? પણ પ્રિન્દિપંલ દંહેબનં
નિર્ણય અંગળ સેઅેં કશુા જ ન કરી શકે.
• • •
અંજે વીરેં હજુ ઊાઘી રહ્ય્ંેં હસેં અને બંજુ પર દૂસેલેં દિંગલ જાગી ગયેં. સેણે વીરંને
ઢાઢેંળ્યેંઃ
‘અેં અંળદુનં પીર! હવે ઊઠ, નહીંસર હમણાં સંરેં બંપ અંવીને ફટકંરશે....’
છંત્ર્ંંલયમાં નિયમ હસેં કે દવંરમાં બેલ પડે ત્યંરે બધં છંત્ર્ંેંએ ફરજિયંસ ઊઠી જ જવુા
પડે.... એટલે તેંસ્સતંરેં એકબીજાને ઊઠંડસં, જેથ્ીં શિક્ષ્ંંથ્ીં બચી શકે.
વીરેં દફંળેં બેઠેં થ્ંઇ અાંખેં ચેંળવં લંગ્યેં. એટલે દિંગલ બેંલ્યેં : ‘કેમ ભંઇ દંહેબ !
કેંનાં સ્વપ્નાં જોસં હસં....?’
‘ચૂપ. બહુ ચિબંવલેં નં થ્ંઇશ દિંગલ... હં’. કહી સેણે મૂક્કેં ઉગંમ્યેં.... દિંગલ સેં ત્યાંથ્ીં
ભંગી છૂટ્યેં....
વીરંએ ઝટપટ પથ્ંંરી વંળી અભરંઇ પર ચઢંવી તીધી. અને નંહવં મંટે નીચે બંથ્ંરૂમમાં
ગયેં.
ખરેખર રંત્ર્ેં વીરેં સ્વપ્નાં જ જોસેં રહ્ય્ંેં હસેં. અને એ પણ સ્કૂલની એક દુાતર, દેંહંમણી,
કેંયલનં કાઠવંળી દેંનનેં. એટલે ભંઇને સ્વપ્નાં છેંડી ઊઠવંનુા મન નહેંસુા થ્ંસુા.
વીરેં સ્કૂલમાં જવં સૈયંર થ્ંયેં. અંજે સે ખુશ હસેં. સેની ખુશંલીમાં સે દીટી વગંડી રહ્ય્ંેં
હસેં. વીરંને ખુશ જોઇ દિંગલને મશ્કરી કરવંની દૂઝી પણ પછી ગમ ખંઇ ગયેં.
વીરંની નજર વંરેઘડીએ સ્કૂલનં મેતંન પર જઇને ઠરી જસી હસી... વીરંને અંમ વંરાવંર
જોસેં જોઇ દિંગલે પણ બંરી બહંર જોયુા.... ત્યાં સેં કેંઇ નહેંસુા, સેમ છસાં વીરેં સે સરફ જોઇ રહ્ય્ંેં
હસેં.... દિંગલ દમજી શક્સેં નહેંસેં,... વીરંનં તિલમાં થ્ંનગનંટ હસેં.
સૈયંર થ્ંઇ તફસર હંથ્ંમાં પકડી બહંર નીકળ્યેં. સેં દિંગલ પણ સેનુા પગેરુા તંબસેં
નીકળ્યેં.
ડંમરની દડક અંવસાં દુધી કેંઇ કાંઇ બેંલ્યુા નહીં. પણ દિંગલ ચૂપ રહે સેં દિંગલ શંનેં?
‘કેમ છેં વીરંભંઇ? અંજે ઘણં ખુશમાં લંગેં છેં....’
‘હં. દંરુા છે સળશીભંઇ! પણ હુા ખુશમાં નથ્ીં.’
‘છેં-’
‘નથ્ીં, અને કતંચ હેંઉં સેં પણ શુા?’
‘કેમ?’
‘જો સળશીડં...! સુા હમણાં હમણાંનેં ટંયલંવેડં બહુ કરે છે.... સ્કૂલમાં, ચૂપ મરજે
નહીંસર...’
‘નહીંસર શુા?’
‘જો મંરં ભંઇ, સને દમજાવુા. હજુ અહીં અંવ્યે મંરે એક મહિનેં થ્ંયેં છે અને અહીં
ભણવં જ અંવ્યેં છુા, એવં ટંયલંવેડં કે લફરાં કરવં મંટે નહીં; મંટે હવે વધંરે પડસુા નં
બેંલીશ....’ કહેસાં વીરેં બેંલસેં અટકી ગયેં. સેની નજર દંયકલ પર અંવસી દેંન પર હસી. ધીમી
ગસિએ દંયકલ ચલંવસી દેંન અમંરી વંસેં દાંભળી ગઇ નહીં હેંય ને?- વિચંરસં વીરંને દિંગલે
ચૂાટેં ભયર્ેં અને જવંબ વંળ્યેં.
‘જેવી અંપની અંજ્ઞ્ંં...’દિંગલ નંટકીય ઢબે એવી રીસે બેંલ્યેં કે વીરંથ્ીં હસ્યં વિનં ન
રહેવંયુા.
‘જો પંછેં સુા અદલ સ્વરૂપમાં અંવી ગયેં ને?’ કહી સેણે દિંગલની પીઠ પંછળ ધબ્બેં
મંયર્ેં.
‘અેં... બંપરે...’ એવેં અવંજ દિંગલે થ્ંેંડં જોરથ્ીં કંઢ્યેં. એટલે થ્ંેંડી અંગળ નીકળી
ગયેલી દેંને મંરકણી નજર વીરં ઉપર નાંખી... અને વીરેં દમદમી ગયેં.
પંછળ ફરી નજર નાંખવંની અતં પર વીરેં વંરી ગયેં. અને સ્કૂલનં ઝાંપંમાં વળસી
દેંનને જોઇ રહ્ય્ંેં.
દિંગલ વીરંની સ્થ્િંસિ પંમી ગયેં હસેં.
• • •
એક વખસ પાડ્યં દંહેબને દંરં અક્ષ્ંરેંવંળં વિદ્યંથ્ર્ીંની જરૂર પડી. સેમણે સ્કૂલનં તરેક
ક્લંદમાં સપંદ કરી પણ કેંઇ મળ્યુા નહીં. આસે હસંશ થ્ંસાં છેલ્લેં બંકી રહેલેં ક્લંદ ધેંરણ તશ
‘ક’માં પણ સેમણે વંસ કરી, જેમાં વીરેં, સળશી અને દેંન - પણ હસં.
‘અં ક્લંદમાં દંરં અક્ષ્ંરેંવંળુા કેંઇ છે?’
થ્ંેંડી મિનિટેં દુધી કેંઇ બેંલ્યુા નહીં.
પણ જસી સક ઝડપવં મંટે, પાડ્યં દંહેબ નિરંશ થ્ંંય સે પહેલાં દિંગલ ઊભેં થ્ંયેં.
સળશીને જોઇ વીરેં અંશ્ચર્ય પંમ્યેં. સેને દિંગલ સળશી પંગલ જેવેં લંગ્યેં, ‘અંનં અક્ષ્ંર
સેં દંવ ભૂાડં છે... શુા ધંરીને ઊભેં થ્ંયેં હશે અં....?’- અંવેં વિચંર વીરેં કરસેં રહ્ય્ંેં. - બીજાઅેં
પણ જેમણે દિંગલનં અક્ષ્ંરેં જોયં હસં. સેઅેં પણ હદવં લંગ્યં.
‘હં દંહેબ! દંરં અક્ષ્ંરેંવંળં હજુ મરી પરવંયર્ં નથ્ીં કે સમંરે નિરંશ થ્ંવુા પડે... દંરં
અક્ષ્ંરેંવંળેં અં ક્લંદમાં છે.’ - છટંથ્ીં બેંલ્યેં દિંગલ.
પાડ્યં દંહેબને થ્ંેંડી શાંસિ થ્ંઇ; સેમણે કહ્ય્ુંાઃ ‘શંબંશ, લંવ જો સંરી એકંત નેંટ...’
‘ખલંદ...! અંવી બન્યુા.... સળશીડંની નેંટ જોઇ દંહેબ સેને બે લંફંમાંથ્ીં બંકંસ નહીં
રહેવં તે.’ - વીરેં મનેંમન વિચંર કરસેં સળશીનં પંગલપણં પર રીદ ચઢંવસેં રહ્ય્ંેં.
પરાસુ -
બધંનં અંશ્ચર્ય વચ્ચે સળશીએ કહ્ય્ુંા;
‘દંહેબ ! મંરી નેંટ જેંવંથ્ીં સેં સમને ગાંધીજી યંત અંવી જશે... પણ મંરેં તેંસ્સ જે
મંરી પંદે બેઠેં છે સે વીરંની નેંટ સમે જોઇ લેં.’
વીરેં કાઇ દમજે સે પહેલાં દિંગલે સેની નેંટ લઇ દંહેબને પકડંવી તીધી.
વીરેં મનેંમન દિંગલને ગંળેં તેસેં રહ્ય્ંેં. સેને ડર હસેં કે કતંચ અક્ષ્ંરેં દંરં નં હેંય-
મસલબ કે દંહેબને પદાત નં પડે સેં અંખં ક્લંદમાં નેંટ ફેરવે અને પ્રતર્શન કરંવે કે ભંઇ દંહેબે
સેમનં અક્ષ્ંરેં શ્રેષ્ઠ ગણંવ્યં. અને અંખેં ક્લંદ સેની મશ્કરી કરશે, છેંકરીઅેં મંરી ઠેકડી ઊડંવશે
- એવી બીકથ્ીં વીરેં દિંગલ સરફ ઠપકં ભરી નજરે સંકી રહ્ય્ંેં : ‘હમણાં બહંર નીકળ સંરી વલે
કરુા છે.’
પણ દિંગલ હદસેં જ રહ્ય્ંેં.
દેંન સેં અં બાનેનં મૂાગં ઝઘડંથ્ીં વિમંદણમાં પડી ગઇ.... શુા દમજવુા? ત્યાં જ પાડ્યં
દંહેબે વીરંને ઊભેં કરસાં કહ્ય્ુંા : ‘શુા ભંઇ સંરુા નંમ?’
‘આતર નેંટમાં લખેલુા છે જ અને મેં પણ કહ્ય્ુંા છે.’ વીરંને બતલે દિંગલે જ જવંબ અંપ્યેં.
સેને એમ હસુા કે વીરેં ગેંગેંફેંફેં કરશે સેં દંહેબને વિશ્વંદ નહીં અંવે કે એ અક્ષ્ંર વીરંનં છે.
‘હા ... સેં વીરં! સુા અત્યંર દુધી ચૂપ કેમ હસેં? અંટલં દુાતર અક્ષ્ંર સેં મેં સ્કૂલમાં કેંઇનં
જોયં નથ્ીં! ખરેખર! સંરં મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંની કતર કરવં જેવી છે..... મંરે અંવં જ અક્ષ્ંરેંની
જરૂર છે. સુા મને અં પિરિયડ પછી સ્ટંફરૂમમાં મળજે.’
દંહેબે નેંટ અંખં ક્લંદમાં ફેરવવં પહેલી બેન્ચવંળં છેંકરંને અંપી... નેંટ ક્લંદમાં
ફરસી રહી.
વીરંને ચિંસં હસી કે દંહેબ સેની મશ્કરી કરી રહ્ય્ંં છે અને વધુ બેઇજ્જસ કરવં
સ્ટંફરૂમમાં બેંલંવ્યેં છે.... સેને દિંગલ પર વધુ તંઝ ચઢી.
નેંટ ફરસી ફરસી દેંન પંદે અંવી. દિંગલ ચમક્યેં! સેણે વીરંને ઇશંરંથ્ીં દેંન સરફ
જોવં પ્રેયર્ેં.
દેંનનં ચહેરં પરની રેખંઅેંમાં થ્ંસેં ફેરફંર વીરંએ જોયેં. સેનં ચહેરં પર ખુશંલીની
રેખં હસી. સે બદ! જોસી જ રહી .... અંમેય સેનેં નાબર છેલ્લેં હસેં... દંહેબનુા ધ્યંન ટેબલ પરનં
પુસ્સકમાં હસુા... દેંને ત્ર્ંાંદી નજરે અંજુબંજુ જોયુા..... વીરેં નજર ચુકંવી ફરી ગયેં. દેંને પેન કંઢી
એટલે દિંગલે વીરંને ચેસવ્યેં. દંહેબ જોઇ નં જાય એની સકેતંરી રંખી નેંટનં પહેલં પંનંની જમણી
બંજુ નીચેનં ખૂણંમાં દેંને કાઇક લખ્યુા.....’
‘શુા લખ્યુા હશે?’ સેવેં ભંવ દિંગલ અને વીરંનં મનમાં પેતં થ્ંયેં... કાઇક ગેંટંળેં થ્ંયેં
લંગે છે એવુા લંગસાં વીરેં વળી પંછેં દિંગલ પર ગુસ્દે થ્ંયેં.
‘અલ્યં, અંમ અાંખેં કંઢીને ધુરકે છે શંનેં?’ વીરંને દંમે સંકેલેં જોઇ ખૂબ જ ધીમેથ્ીં
બેંલંયેલ દિંગલનં મુખનુા વંક્ય દેંને દાંભળ્યુા અને સે હેંઠમાં હદી પડી. સેણે વીરં દંમુા જોયુા સેં
એ સેં હજુયે દિંગલને સંકી રહ્ય્ંેં હસેં.
દંહેબની નજર દેંનનં હંથ્ંમાં રહેલી નેંટ પર પડી : ‘બધંએ નેંટ જોઇ લીધી?’
હકંરમાં ડેંકુા ધુણંવસં વિદ્યંથ્ર્ીંઅેંને હુાકંરેં ભયર્ેં : ‘હં’
‘દેંન! વીરંને નેંટ અંપી તે.’
જ્યાં દુધી દંહેબે અંજ્ઞ્ંં ન કરી ત્યાં દુધી દેંન નેંટમાં વીરંનં હંથ્ેં લખંયેલં દુાતર
અક્ષ્ંરેંમાં અને સેનં મરેંડમાં ખેંવંયેલી હસી. સેણે નેંટ વીરંને અંપવં હંથ્ં લાબંવ્યેં... વીરંએ પણ
હંથ્ં લાબંવ્યેં.... વીરંનં હંથ્ંનાં અાંગળાં દેંનની નંજુક અાંગળીઅેંને સ્પર્શી ગયં. દેંને સરસ જ
હંથ્ં પંછેં ખેંચી લીધેં.
અનંયંદે થ્ંયેલ એ સ્પર્શથ્ીં દેંનનં શરીરમાં એક ઝણઝણંટી વ્યંપી ગઇ. વીરેં થ્ંેંડેં
ખેંચંયેં.
બ્ાંનેની સ્થ્િંસિ મંપસેં દિંગલ ‘દંહેબ જોઇ જશે’ એવુા ચેસવવં વીરંને ચૂાટેં ભયર્ેં... વીરંને
દિદકંરેં ગળંમાં જ ભરંવી તીધેં.
‘અને હં દેંન! સુા પણ સ્ટંફરૂમમાં વીરંની દંથ્ેં અંવજે ... સંરુા પણ કંમ પડશે.’
વીરંનં હાંજા ગગડી ગયં.
-ચેંક્કદ દંહેબે અમંરી સ્થ્િંસિ પકડી પંડી હશે. સેણે દંહેબની નજર અેંળખવં ધંરી
ધંરીને જોયુા.
‘નં. એવુા સેં કાઇ લંગસુા નથ્ીં,’ જાણી સેને હંશ! થ્ંઇ.
વંસ પણ દંચી હસી. પાડ્યં દંહેબનુા ધ્યંન સેં ચેંપડી સરફ હસુા... થ્ંેંડુા વાંચી રહ્ય્ંં બંત
સેમણે ભણંવવંનુા શરૂ કર્યું. બંકી રહ્ય્ુંા હેંય સેમ અધવચ્ચે ઉમેર્યુંઃ
‘અંખી સ્કૂલમાં મીઠેં મધુરેં કાઠ હેંય સેં અં ક્લંદની દેંનમાં-’
દેંન શરમંઇ ગઇ. દંહેબ અધવચ્ચે જ અંવં વખંણ કરશે સેવુા સેની કલ્પનંમાં પણ ન
હસુા.
‘અને અંખી સ્કૂલમાં દુાતર, મરેંડતંર હસ્સંક્ષ્ંરેં જો કેંઇનં હેંય સેં સે પણ અં ક્લંદનં જ
વિદ્યંથ્ર્ીં વીરંનં-’
વીરંએ દિંગલ સરફ જોયુા.
દિંગલે વિજયની લંગણી અનુભવસાં અાંખ ઉલંળી.
દેંન અં બાનેની ચેષ્ટં ત્ર્ંાંદી અાંખ કરી જોઇ રહી હસી. સેને અં બાને તેંસ્સેં રાગીલં લંગ્યં.
ઘણી વખસ દેંન બાનેની હરકસેં જોઇ મનેંમન ખડખડંટ હદી પડસી. કીર્સિ પૂછે સેં કેંઇ બીજુા બહંનુા
બસંવી તેસી.
• • •
પિરિયડ બતલંયેં અને રીદેદ પડી.
વીરેં પાડ્યં દંહેબનં જવંની રંહ જોસેં હસેં.સેને દેંને નેંટમાં લખેેલુા વાંચવુા હસુા.... એટલે
ચંલુ પિરિયડમાં એ વાંચવંનુા મુનંદીબ નં મંન્યુા, કંરણ કે સેમ કરસાં પકડંઇ જવંય.... અંખેં
પિરિયડ વીરેં વિચંરસેં રહ્ય્ંેં - શુા લખ્યુા હશે?
વીરંની અધીરંઇ દિંગલ જાણી ગયેં હસેં.
પાડ્યં દંહેબે જસાં જસાં વીરં અને દેંન પર નજર નાંખી શિક્ષ્ંકગણમાં અંવવંનુા યંત
તેવડંવ્યુા.
એક ક્ષ્ંણ મંટે દેંન અને વીરંની નજરેં ટકરંઇ અને પંછી ફરી ગઇ.
વર્ગમાંથ્ીં છેંકરં-છેંકરીઅેં ધીમે ધીમે બહંર નીકળી ગયં. દેંન પણ વીરંને દ્વિધંમાં નાંખી
દહેલી કીર્સિ દંથ્ેં બહંર નીકળી ગઇ.
વર્ગમાં ફક્સ વીરેં અને દિંગલ જ બેદી રહ્ય્ંં... અંજુબંજુ નજર કરી વીરંએ ધીમે રહીને
નેંટનુા પૂાઠુા ઉલટંવ્યુા અને જમણી સરફ નીચેનં ખૂણંમાં મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં બે શબ્તેં લખેલં હસં.
‘‘અભિનાતન - દેંન.’’
વીરંનં અંશ્ચર્યનેં પંર નં રહ્ય્ંેં. સેનં ચહેરં પર અંનાતની રેખં ફરી વળી.
દિંગલે પણ એ શબ્તેં વાંચ્યં અને સેની વંચં ફૂટી;
‘વંહ ભંઇ, અભિનાતન સેં મને અંપવંનં હેંય... મેં જેં દંહેબને વંસ કરી નં હેંસ સેં
અંપ દંહેબનં અક્ષ્ંરેં કેંણ..... પેથ્ંંભંઇ પૂછવંનં હસં?’
‘ચૂપ મર! ધીમે બેંલ કેંઇ દાંભળી જશે.’
‘બદ! પસી ગયુ, ચૂપ મર! અલ્યં મૂરખં, જરં દમજ, અંટલં બે શબ્તેંમાં એ છેંકરી સને
શુા કહી ગઇ ખબર છે?’
‘શુા કહી ગઇ?’ વીરેં પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે દિંગલને સંકી રહ્ય્ંેં.
‘દંવ ગમંર જ રહ્ય્ંેં સુા સેં..... અરે! સંરે અંનેં જવંબ અંપવેં પડશે...’
‘શંનેં? સુા કાઇ દમજ પડે એવુા બેંલ.’
વીરેં હવે ઢીલેં થ્ંસેં જસેં હસેં... દિંગલ અનુભવી ખેલંડી હેંય એમ લંગે છે અને હવે
કડક કે નફ્ફટ બનવંથ્ીં દિંગલ અંગળ કાઇ ચંલશે નહિ... સેની દલંહ લેવી જ પડશે.
‘જો દાંભળ, દેંને સને અભિનાતન અંપ્યં, બરંબર ને?’
‘હં.’
‘એટલે સંરે પણ સેનેં અંભંર મંનવેં પડશે.’
‘આહ... હવે દમજ્યેં! ક્યંરનેંય ત્યંરે શુા ગેંળગેંળ હાંકે રંખે છે.... દીધે દીધુા કહી તે ને!
હમણાં ક્લંદમાં અંવે એટલે મેંઢંમેંઢ કહી તઉં.’
વીરંનેં જવંબ દાંભળી દિંગલ ઉછળ્યેં. અને ચંળં પંડસાં બેંલ્યંઃ
‘હમણાં અંવે એટલે મેંઢંમેંઢ કહી તઉં, બેંલી ગયં લ્યેં... અરે જરં દમજ! સંરે
મેંઢંમેંઢ કહેવંની કાઇ જરૂર નથ્ીં.... સુા સેં દંવ બંધેં જ રહ્ય્ંેં ..... સુા કાંઇ જ કરી શકવંનેં
નથ્ીં.... સને છેંકરીઅેંની ભંષ્ંંની કાઇ દમજ નં પડે.....’
દિંગલ બેંલસેં રહ્ય્ંેં અને વીરેં દાંભળસેં રહ્ય્ંેં.
‘સંરં કરસાં એ છેંકરી હેંંશિયંર નીકળી,..... જો સને એણે મેંઢંમેંઢ કહ્ય્ુંા?’
‘નં.’
‘સેં અંટલેથ્ીં જ સંરે દમજવુા જોઇએ કે સંરે પણ મેંઢંમેંઢ કહેવંની જરૂર નથ્ીં.’ દિંગલ
મહંન દલંહકંરની મંફક વીરંને દલંહ અંપી રહ્ય્ંેં હસેં.
દિંગલનં છેલ્લં વંક્યથ્ીં વીરેં ચમક્યેં.....! બંધંચકવં જેવેં દિંગલની દંમે સંકી રહ્ય્ંેં.
‘અરે- અંમ મેંં ફંડીને શુા જોઇ રહ્ય્ંેં છુા? સંરે, પણ સેની નેંટમાં જવંબ અંપવેં પડશે....
દમજ્યેં?’
વીરેં કાઇ દમજે સે પહેલાં દિંગલ દેંનનં તફસર સરફ દરક્યેં.... જે હંથ્ંમાં અંવી એ
નેંટ લઇ વીરં દંમે ધરી.
ક્ષ્ંણવંર વીરેં ધ્રુજી ઉઠ્યેં.
પણ દંથ્ંમાં દિંગલ હસેં સેથ્ીં સેણે નેંટનુા પૂાઠુા ઉલટંવ્યુા.... સેણે જોયુા સેં એક મસ્સ મજાનુા
ગુલંબનુા ફૂલ તેંરેલુા હસુા.... વીરેં લખવંનુા ભૂલી જઇ ફૂલને જોસેં રહ્ય્ંેં. ત્યાં દિંગલે સેને ટેંક્યેં.
લખસી વેળંએ ફરીથ્ીં વીરંનેં હંથ્ં ધ્રુજી ઉઠ્યેં. પછી હિંમસ એકઠી કરી લખી જ નંખ્યુા;
‘‘ ‘અભિનાતન બતલ અંભંર’-વીરેં’’
ભૂલમાં દિંગલે એ નેંટ જ્યેંસિબેનનં વિષ્ંયની જ લીધી હસી... પણ હવે પડશે એવં
તેવંશે.
એમ વિચંરી નેંટ પંછી ગેંઠવી તીધી.
વીરંએ નેંટમાં ગુલંબનુા ફૂલ તેંરેલુા જોયુા હસુા સેનં પરથ્ીં સેને એટલેં સેં ખ્યંલ અંવી ગયેં
હસેં કે દેંનને ગુલંબનુા ફૂલ ઘણુા જ પદાત છે. સેણે ગુલંબનં ફૂલ મધ્યે દેંનનુા હદસુા મુખ જોયુા....
વીરેં ગુલંબનં ફૂલની દુગાધ મંણી રહ્ય્ંેં હસેં ત્યાં,
દિંગલે યંત તેવડંવ્યુા કે પાડ્યં દંહેબે સ્ટંફરૂમમાં બેંલંવ્યેં છે. વીરંએ દિંગલને પણ દંથ્ેં
લીધેં.
બાને તેંસ્સેં નીચે અંવ્યં.
પ્રિન્દિપંલ દંહેબની અેંફિદની બંજુમાં જ સ્ટંફરૂમ હસેં. તરવંજામાં ઘૂદસાં જ વીરંની
નજર પાડ્યં દંહેબની ખંલી ખુરશી પર પડી અને ખુરશીની પંછળ દેંન સેની દહેલી કીર્સિ દંથ્ેં
ઊભી હસી.
વીરેં સેં સરસ પંછેં ફરવં જસેં હસેં.... સેને બીક એ હસી કે એક સેં દેંનની નેંટમાં
ચિસરંમણ કરીને અંવ્યેં છે અને અહીં બધં દંહેબેં વચ્ચે સેની પંદે જવુા હિસંવહ નથ્ીં. અધૂરંમાં
પૂરુા પાડ્યં દંહેબની ખુરશી દંમે જ્યેંસિબેન બેઠં બેઠં દમંચંર પત્ર્ં વાંચસં હસં એટલે ત્યાં જવંથ્ીં
સેમની નજરે ચઢી જવંશે - વિચંરસેં વીરેં પંછેં ફયર્ેં.
પણ....!
કીર્સિને જોઇ રહેલેં દિંગલ ત્યાંથ્ીં ખદવંનુા નંમ નહેંસેં તેસેં... સેણે પંછં ફરસં વીરંનેં
હંથ્ં પકડી રેંક્યેં. સેને લઇ રૂમમાં ગયેં અને જ્યેંસિબેનને પાડ્યં દંહેબ વિશે પૂછયુા. જ્યેંસિબેન કેંઇ
જવંબ અંપે સે પહેલાં જ કીર્સિ બેંલી ઉઠી;
‘દંહેબ અેંફિદમાં ગયં છે, અને સમને ઉપર પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં એમની રંહ જોવંનુા કહ્ય્ુંા છે.’
‘સમને એટલે વીરેં અને હુા કે વીરેં એકલેં’-એવુા બેંલવં જસં દિંગલને વીરંએ સેનં પગનં
આગૂઠં પર પગની એડી મૂકી તબંવ્યેં..... દિંગલે વીરં દંમુા જોયુા અને બહંર નીકળી ગયં.
-બન્ન્ેં પગથ્િંયાં ચઢવં લંગ્યં.
અંટલી વંસચીસમાં દિંગલે એટલુા સેંે જોયુા હસુા કે દેંન વીરંનં ચહેરં સરફ ભંવુક દૃષ્ટિથ્ીં
જોઇ રહી હસી, જ્યંરે અં પંગલ નીચી મુાડીએ ઉભેં હસેં.
પગથ્િંયાં ચઢસી વેળંએ ધીમં અવંજે દિંગલે વીરંને ઠપકેં અંપસાં કહ્ય્ુંા;
‘દંલં! સુા સેં દંવ ગમંર જ રહ્ય્ંેં.’
‘કેમ?’દિંગલનં અચંનક ધડંકંથ્ીં ચમકીને વીરેં પૂછી બેઠેં.
‘કેમ શુા? પેલી સંરી દંમુા જોઇ રહી હસી અને સુા છેંકરીની મંફક ભેંંય ખેંસરસેં ઊભેં
હસેં.... દંલં.... નંમર્ત....!’
‘દંમે જો, દંહેબ અંવે છે.’ કહી વીરંએ દિંગલને વંસ બાધ કરવં ચેસવ્યેં.
પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં અંવી બાને પંછળની પંટલી પર દંમદંમે બેઠં.
વીરેં ચૂપ હસેં. પણ દિંગલ ચૂપ નહેંસેં.
‘અરે, વીરં! સેં પેલી જોઇ? કીર્સિ! દં...લી મંરી ઉપર લંઇન મંરસી લંગે છે!’
‘સુા યંર બેદને છેંનેંમંનેં! હમણાં દંહેબ કે કેંઇક દાંભળી જશે સેં સંરેં ને મંરેં બરડેં
દરખેં કરી તેશે... નં જોયં હેંય સેં મેંટં લંઇન મંરવંવંળં....!’ કહી દિંગલને ચૂપ કરવં વીરંએ
અંગળ ચલંવ્યુાઃ ‘સુા યંર બધુા બંફી નાંખે છે?’
‘કેમ? મેં વળી શુા બંફ્યુા?’ દિંગલે પૂાછડુા પકડ્યુા પણ વીરેં ચૂપ થ્ંઇ ગયેં. પ્રંથ્ર્ંનંખાડનં
તરવંજામાં દેંન અને કીર્સિ ફ્રેમ થ્ંઇને ઊભં હસં.
વીરંને ચૂપ થ્ંસેં જોઇ દિંગલે ફરી પંછેં એ જ પ્રશ્ન તેંહરંવ્યેંઃ ‘બેંલ ને! મેં વળી શુા
બં...?’
દિંગલ ‘બંફ્યુા?’ એમ બેંલવં જસેં હસેં એ પહેલાં વીરંને બંરણાં સરફ સ્થ્િંર નજરે જોઇ
રહેલેં જાણી સેણે પણ એ સરફ નજર કરી અને દંમે દેંન અને કીર્સિને જોસાં સેનેં શબ્ત અધૂરેં રહ્ય્ંેં
અને ‘બંફ્યુ’માંથ્ીં ‘બં....’ બેંલંઇ ગયુા.
એટલે દેંન અને કીર્સિ ખડખડંટ હદી પડ્યં. પણ પછી સરસ સેમનં હંથ્ંરૂમંલ મેંં
અંગળ ધરી હદવુા ખંળવંનેં પ્રયંદ કરવં લંગી... સે તરમ્યંન વીરેં પણ દમજી ગયેં કે અં વખસે
પણ દિંગલે બંફ્યુા... સેણે વંસ ફેરવી;
‘અરે! સુા બં... બં.... શુા કયર્ં કરે છે? સને સંરી બં યંત અંવે એમાં હુા શુા કરૂા? ક ં ગ ળ
લખી નાંખને? એટલે પત્યુા.’- મૂળ વંસ કરસાં અં સેં મેંં-મંથ્ંં વિનંની વંસ દાંભળી દિંગલને વીરં
પર તંઝ ચઢી... કાઇક બેંલી નાંખવંનુા મન થ્ંયુા પણ! દંમે બે સરૂણીઅેં ઊભી હસી. એટલે સે સેં
ચૂપ જ થ્ંઇ ગયેં.
બંજુ પર પડેલી બીજી બે પંટલીઅેં પર વીરંની હરેંળમાં કીર્સિ અને દિંગલની હરેંળમાં
દેંન અંવી ગેંઠવંઇ ગઇ. બાને એ રીસે બેઠં હસં કે કીર્સિ દિંગલને અને દેંન વીરંને જોઇ શકે.
પંટલીઅેં અલગ હસી પણ એકબીજાને જોવં મંટે ફક્સ ત્ર્ંાંદી અાંખ કરવી પડે. બાને
છેંકરીઅેં બિલકુલ નજીક અંવીને બેદી ગઇ એટલે દિંગલની વંગ્ધંરં બાધ થ્ંઇ ગઇ... અને વીરેં
નીચી મૂાડીએ પંટલી પર અાંગળી ફેરવવં લંગ્યેં.
ન જાણે કેવંયે ઊાડં સ્વપ્નમાં ગરકંવ થ્ંઇ ગયેં હસેં... દેંન સેં વીરંને જેંઇ જ રહી...
સેણે અંટલી નજીકથ્ીં કેંઇ છેંકરંનુા નિરીક્ષ્ંણ કર્યું હેંય સેં સે પ્રથ્ંમ જ વીરેં હસેં .... દેંન જોઇ જ
રહી...!
હજુ દુધી કેંઇને ખબર નહેંસી કે પાડ્યં દંહેબે કયં કંમ મંટે સેમને બેંલંવ્યં હસં?
વીરંની નજર સ્ટેજ પર ખેંડંઇ ગઇ, જ્યાં દેંન રેંજ ત્યાં બેદીને મીઠુા ગીસ ગંસી હસી...
સેને અત્યંરે પણ ત્યાં દેંન ગીસ ગંસી હેંય સેમ લંગ્યુા. સે ખેંવંઇ ગયેં.
વીરંનં ચહેરં પર મરક મરક સ્મિસરેખં ફરી વળી.... સેનં ચહેરં પરની રેખંઅેં
બતલંસી જસી હસી... સેની અાંખેં નંની મેંટી થ્ંસી જસી હસી.
દેંન સેં વીરંનં ચહેરં પરનં બતલંસં હંવભંવ જોસી રહી, વીરેં જ્યાં જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં સે
સરફ સેણે નજર કરી.... ત્યાં સેં કશુા નહેંસુા... પણ પછી સેને ખ્યંલ અંવ્યેં કે ત્યાં બેદીને સે રેંજ
ગીસ ગંય છે..... પણ વીરેં ત્યાં કેમ સંકી રહ્ય્ંેં હશે.....? દેંન વીરંની નજર પંરખવં મંટે સેને
ધંરીધંરીને જોવં લંગી.... દેંનને વીરં સરફ જુતી દૃષ્ટિથ્ીં સંકી રહેલી જોઇ કીર્સિ સેની નજર
પંરખી ગઇ. સેણે પરેંક્ષ્ં રીસે દેંનને ચેસવવં વીરંને કહ્ય્ુંા;
‘અરે! વીરં, એ બંજુ શુા સંકી રહ્ય્ંં છેં?’
વીરેં ઝબકીને જાગી ગયેં. દેંનને કાઇ અદર ન થ્ંઇ. બાને છેંકરીઅેં - કીર્સિ અને દેંનને -
સેનં સરફ સંકી રહેલી જોઇ વીરેં ઝાખવંણેં પડી ગયેં.
ક્યંરનેંયે ચૂપ બેઠેલેં દિંગલ વંસ વધંરવંની સક જસી રહેશે એમ જાણી દેંનને ટેંકવં
કીર્સિ દંથ્ેં વંસની દાંકળ દાંધી.
‘અરે દેંન! અરે કીર્સિ, સમે દેંનને જ કહેંને કે સે શુા જોઇ રહ્ય્ંં છે?’
પણ ત્યાં સેં કીર્સિએ દેંનની દંથ્ંળમાં ચૂાટણી ભરી.
‘ઊઇ....મં....’ કહેસી દેંન ઝબકી.
અને બધંની નજર સેનં સરફ હસી સેથ્ીં દેંન શરમંઇને નીચુા જોઇ ગઇ.
ફરી પંછુા મૈંન છવંયુા.
ત્યાં, પાડ્યં દંહેબે પ્રવેશ કયર્ેં.
દંહેબને અંવસં જોઇ ચંરેય જણાંએ ઊભં થ્ંઇ મંન અંપ્યુા. પાડ્યં દંહેબે સેમને બેદવં
ઇશંરેં કરી ખુરશી ખેંચી સેમાં જમંવ્યુા.
સેઅેં મુખ્ય વંસનં મુદ્દં પર અંવ્યંઃ
‘વીરં!.... સંરં અક્ષ્ંરેં દંરં છે બરંબર! અને દેંન બેંલવંમાં અને વાંચવંમાં હેંંશિયંર
છે. કેમ, બરંબરને દેંન?’
દેંન શરમંઇને નીચુા જોઇ ગઇ.
‘સમંરે મંરુા એક અગત્યનુા કંમ કરવંનુા છે. મંરે અભ્યંદ મંટેનેં એક લેખ સૈયંર કરી
યુનિવર્દિટીમાં મેંકલવંનેં છે..... અને સમે જુઅેં છેં કે મંરં અક્ષ્ંરેં ગાંધીજીને પણ શરમંવે સેવં છે
એટલે એવં અક્ષ્ંરેંવંળેં લેખ મેંકલી શકંય નહીં.... એટલે જો સમેં બાને મળીને મંરુા કંમ કરેં સેં
અંભંર. વધુ દમય નહીં લંગે.... બે તિવદ એકએક કલંક બેદશેં સેં પણ પૂરુા થ્ંઇ શકે સેમ છે.’
થ્ંેંડુા અટકીને ફરી જાણે અગત્યની વંસ કહેસં હેંય સેમ અંગળ ચલંવ્યુાઃ
‘પણ હં! સમંરે મંરં ઘરે અંવવુા પડશે.... દેંન સેં મંરં અક્ષ્ંરેંની અનુભવી છે એટલે સેને
મંરુા લખેલુા વાંચવંમાં સકલીફ નહીં પડે, અને હુા અંજ અને કંલ એમ બે તિવદ શહેરમાં જવંનુા
હેંવંથ્ીં ઘેર હંજર રહી શકુા સેમ નથ્ીં,.... પણ સમેં જો અં જવંબતંરી મંથ્ેં લેસં હેં સેં
મહેરબંની..... બીજુા કે મંરે એ લેખ પરમ તિવદે પ્રિન્દિપંલ દંહેબને અંપી તેવેં પડશે એટલે જેમ
બને સેમ જલતી કંમ પસંવવુા છે, સમને અંજ અને કંલ એમ બે તિવદ મળશે.’
લાંબુ ભંષ્ંણ કરી પાડ્યં દંહેબ થ્ંેંભ્યં,
દેંન અને વીરેં નીચી મૂાડીએ દાંભળી રહ્ય્ંં હસં સે જોઇ સેમણે ટેંક્યં;
‘અરે! સમે બન્ન્ેં કમ દે કમ મંરી દંમુા સેં જુઅેં? અંમ નીચી મૂાડીએ બેદી રહેશેં સેં મંરૂા
કંમ કેવી રીસે કરશેં? સમને કશેં વાંધેં છે?’
-વચ્ચે વીરેં ટબુક્યેં.
‘દંહેબ! મને કશેં વાંધેં નથ્ીં પણ....!’
વીરેં અટક્યેં, સેણે દિંગલ દંમુા જોયુા. દિંગલ વીરંની મુાઝવણ જાણી ગયેં, સેણે દંહેબને
કહ્ય્ુંા;
‘હં દંહેબ! એને કાઇ વાંધેં નથ્ીં...... પણ એ અં ગંમનેં અજાણ્યેં છે એટલે સે એકલેં
કેવી રીસે અંવે? અને વળી અમંરં ગૃહપસિની પણ રજા લેવી પડશે-’
‘હાં.... દમજી ગયેં.... સંરી મુશ્કેલી તૂર થ્ંઇ જશે. સુા અને દિંગલ બાને દંથ્ેં અંવજો.
દિંગલ! સેં સેં મંરૂા ઘર જોયુા છે ને?’
દિંગલે ડેંકુ ધુણંવી ‘હં’કહી.
‘સેં પછી સમને બાનેને રજા મળશે. હુા ગૃહપસિને ચિઠ્ઠી લખી અંપીશ... સમેં છૂટસી વેળંએ
લેસં જજો.’
પછી દંહેબ દેંન સરફ ફયર્ં.
‘દેંન! સુા પણ અંવીશને? કે પછી....’
દંહેબે વીરંની દંથ્ેં દિંગલને પણ અંવવંની રજા અંપી એટલે કીર્સિએ દેંનનેં પગ તંબી
ઇશંરેં કરી તીધેં હસેં.
‘જરૂર દંહેબ! અંવીશ સેં ખરી... પણ...!’
દેંને દિંગલ અને વીરં સરફ ગભરૂ નજર નાંખી એટલે કે ‘બે જુવંન છેંકરં દંથ્ેં હુા
એકલી કેમની રહી શકીશ?’- એવેં ભંવ વાંચસં દંહેબ દેંન પણ અં ‘પણ’ અંગળ રેંકંઇ એટલે
કહ્ય્ુંા.
‘દંરુા. સેં સુા પણ કીર્સિ દંથ્ેં અંવજે એટલે સને કાપની રહેશે.’
અને કીર્સિનુા નંમ અંવસાં દિંગલનુા મન ઉછળવં લંગ્યુા.
‘બદ ત્યંરે! હવે જાવ, અને ભૂલી નં જસં હેંં....! સમંરે અત્યંરે કેંનેં પિરિયડ છે?’
‘જ્યેંસિબેનનેં’- દેંને કહ્ય્ુંા.
અને વીરંનં મેંસિયં મરી ગયં.
પાડ્યં દંહેબ સેં જસં રહ્ય્ંં. પણ વીરંનુા તિલ ધડકવં લંગ્યુાઃ જ્યેંસિબેનનેં પિરિયડ છે એવુા
જાણસાં જ સે હબકી ગયેં.... સેણે દેંનની નેંટમાં લખેલુા યંત અંવ્યુા.... સેણે દેંન સરફ નજર કરી.
સેં ક્યંરનીયે સેનં સરફ જોઇ રહેલી દેંન વીરંની નજર પડસાં પેંસંની નજર છુપંવવં
નીચુા જોઇ કીર્સિ દંથ્ેં બહંર નીકળી ગઇ.
વીરંની સ્થ્િંસિ જોઇ દિંગલ હદી પડ્યેં-‘અલ્યં એટલંમાં સુા ગભરંઇ ગયેં?’
રીદેદ પૂરી થ્ંઇ.
લાંબેં બેલ પડ્યેં અને વીરંનં તિલમાં ફડક પેઠી. ક્યાંક દેંન અવળેં અથ્ર્ં કરી બેદશે સેં?
બીજો બેલ વંગસાં દિંગલ અને વીરેં પણ ક્લંદમાં ઘૂસ્યં. દેંન અને કીર્સિ ગેંઠવંઇ ગયં
હસં. વીરંને હવે દેંનની નજીક બેદસાં ડર લંગસેં હસેં. સેથ્ીં ભૂલમાં જ સે દિંગલની જગ્યંએ બેદી
ગયેં.
વીરંને પેંસંની જગ્યં પર બેદસેં જોઇ દિંગલ છાછેડંયેંઃ ‘એય બબુચક! મંરી જગ્યં ક્યાં
બથ્ંંવી પંડે છે... સુા સંરુા જ દાભંળ ... જા.... ખદ અંઘેં.’ દિંગલનં દ્વિઅથ્ર્ીં વંક્યનેં મર્મ વીરેં ન
દમજી શક્યેં પણ દેંન અને કીર્સી સેં દમજી જ ગયં હસં.
વીરેં દેંન સરફ નજર માંડી શકસેં નહેંસેં. રખેને કાઇક અવળી નજર પડી જાય અને
દેંનની અાંખેં આગંરં વરદંવે! એટલે વીરેં ખસ્યેં સેં ખરેં પણ સેની જગ્યંએ ન બેદસાં અધવચ્ચેજ
બેઠેં. દિંગલ ગુસ્દે થ્ંસાં સેની બંજુમાં એક પગ બહંર રંખી બેઠેં.
દિંગલ અને વીરંની હરકસેં તરમ્યંન દેંને જ્યેંસિબેનનં પિરિયડની નેંટ કંઢી. પૂાઠુા
ખેંલસાં જ સેની નજર પહેલં પંને પડી અને સે મનેંમન ખુશ થ્ંઇ ગઇ. સેનં તેંરેલં ગુલંબનં ફૂલની
નીચે. મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં લખંયુા હસુા-;
‘‘ ‘અભિનાતન બતલ અંભંર’- વીરેં’’
ચંર શબ્તેં દેંનને પેંકંરસં હસં... વીરંનં હંથ્ેં લખંયેલં એ મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં દેંનને
મનનુા મિસ મળી ગયુા.દેંન મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં ક્યાંક ખેંવંઇ ગઇ... સેણે એક સેંફંની નજરે વીરં
સરફ જોયુા સેં વીરેં નીચુા મેંં રંખી નેંટેં ફાફેંદસેં હસેં.
દિંગલનુા ધ્યંન કીર્સિ સરફ હસુા.... કીર્સિ દેંનનં હંથ્ંમાં રહેલી નેંટમાં કાઇક વાંચસી હસી...
એ જોઇ દિંગલ દમજી ગયેં.
જ્યેંસિબેને ક્લંદમાં પ્રવેશ કયર્ેં.
એટલે દિંગલે વીરંને સેનંથ્ીં વંકેફ કયર્ેં. અને દેંનનં હંથ્ંમાં રહેલી નેંટ સરફ ઇશંરેં
કયર્ેં.
જ્યેંસિબેન અંવી ગયં હસં અને દેંન હજુ પણ નેંટ ઉઘંડી રંખી એ અક્ષ્ંરેં વાંચી રહી જે
વીરંનં હંથ્ેં લખંયં હસં.
વીરંનં ચહેરં પર પરદેવેં વળી ગયેં. દેંન કતંચ જ્યેંસિબેનનુા ધ્યંન તેંરવં એમ કરસી
હશે કે શુા?
પણ ત્યાંજ સેની વ્હંરે દિંગલ અંવ્યેં. સેણે કીર્સિને ઇશંરેં કયર્ેં. કીર્સિએ દેંનનં હંથ્ંમાં
રહેલી નેંટ બાધ કરી તીધી- ત્યંરે જ દેંનનં ખ્યંલમાં અંવ્યુા કે બેન અંવી ગયં છે, સે મંફી મંગસી
હેંય સેવી દૃષ્ટિથ્ીં વીરં સરફ જોઇ રહી.... પછી કીર્સિનં કંનમાં ‘થ્ેંંક યુ’ કહ્ય્ુંા જે વીરંએ દાંભળ્યુા.
દિંગલ પણ સેમાંથ્ીં બંકંસ ન રહી શક્યેં... સેણે વીરંને કંનમાં કહ્ય્ુંાઃ ‘દંલં! છે સને કશી કતર?
સંરે પણ મને ‘થ્ેંંક યુ’ કહેવુા જોઇએ.’
વીરેં દિંગલને કાઇ કહે સે પહેલાં જ્યેંસિબેનનં મુખમાંથ્ીં નીકળેલં વંક્યથ્ીં વીરેં ગભરંઇ
ગયેં.
‘દેંન! લંવ જેં સંરી નેંટ.... થ્િીયરી ક્યાં દુધી લખંવી છે?’
ફક્સ વીરેં જ નહીં પણ દેંન, કીર્સિ અને દિંગલ પણ ગભરંઇ ગયં. હવે નક્કી જ અંવી
બન્યુા.... દેંનને ચિંસં થ્ંઇ.
પણ અહિં દેંનની હેંંશિયંરી કંમ અંવી ગઇ. જ્યેંસિબેનને શાકં નં અંવે એ રીસે સેનં
ચેંપડં ફાફેંદસાં અને નેંટ શેંધવંનેં ખેંટેં ડેંળ કરસાં ગુનેગંરની નજરે જોસાં કહ્ય્ુંા; ‘બેન! નેંટ સેં હુા
ઘેર ભૂલી ગઇ છુા....’
દેંનની હેંંશિયંરી પર વીરેં વંરી ગયેં.
‘સુા યે ખરી છે ને મંરી બેન?’ કહી બીજાઅેં ઉપર નજર તેંડંવી. સેઅેં વીરંનં અક્ષ્ંરેંથ્ીં
હજુ અજાણ હસં. દેંનને પણ ટક્કર મંરે સેવેં વીરેં સેમની દંમે જ બેઠેં હસેં. ક્લંદમાં નજર
ફેરવસાં પૂછયુા. ‘છે કેંઇ બીજુા દંરં અક્ષ્ંરેંવંળુા?’
દેંને વીરં સરફ દૃષ્ટિ ફેંકી- સે કહી રહી હસી કે ‘વીરં! એક વખસ સેં મેં બચંવ કયર્ેં પણ,
હવે સંરી વંરી છે, સંરી નેંટ અંપ.’
વીરેં દેંનની અાંખની ભંષ્ંં દમજી ગયેં. સેણે ઊભં થ્ંઇ જ્યેંસિબેનનં ટેબલ પર નેંટ
મૂકી તીધી.
અક્ષ્ંરેં જોઇ પહેલાં સેં જ્યેંસિબેન પણ અચાબંમાં પડી ગયં. સેમને પહેલાં સેં વિશ્વંદ જ
નં બેઠેં.... ઘડીમાં નેંટ સરફ.... સેં ઘડીમાં વીરં સરફ જોસં જ્યેંસિબેન વિચંરમાં પડી ગયં....
થ્િંયરી ક્યાં દુધી અંવી છે સે જોઇ રહ્ય્ંં છસાં સેઅેં વીરંની નેંટમાં સંકી રહ્ય્ંં. પછી નેંટ પંછી
અંપસાં બેંલ્યંઃ
‘ઘણં જ દુાતર અક્ષ્ંર છે! મેં પહેલાં ક્યંરેય અંવં અક્ષ્ંરેં જોયં નથ્ીં...!!!’
સેમણે થ્િંયરી લખંવવંની શરૂ કરી. હવે દેંનને દાકેંચંવંનેં વંરેં અંવ્યેં હસેં. સે થ્િંયરી
લખે શંમાં? નેંટ સેં હવે કઢંય નહીં કંરણકે એ સેં પહેલાં જ નં પંડી ચૂકી છે કે નેંટ ઘેર ભૂલી
ગઇ છે .... દેંન બેદી રહી.
દેંનને બેદી રહેલી જોઇ જ્યેંસિબેને કહ્ય્ુંા; ‘દેંન’ સુા નેંટ નથ્ીં લંવી... પણ વાંધેં નહીં,
થ્િંયરી લખવી હેંય સેં અં ‘વીરં’ની નેંટ લઇ જજે’- કહેસાં સેમણે વીરં સરફ અાંગળી ચીંધી.
દેંને હકંરમાં ડેંકુા નમંવી વીરં સરફ જોયુા.
નેંટમાં લખસેં વીરેં જ્યેંસિબેનનં મેંઢે પેંસંનુા નંમ ઉચ્ચંરંસુા દાંભળી, પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે ઊાચુા
જોઇ મનેંમન ખુશ થ્ંઇ ઊઠ્યેં.
સેનેં અંજે તિવદ દંરેં ઊગ્યેં હસેં. નહિંસર અંમ વંરાવંર દુખત પ્રદાગેં નં બન્યં
હેંસ....-
થ્િંયરી પૂરી થ્ંઇ એટલે જ્યેંસિબેને નેંટ માંગી. ફરી ફરીને અક્ષ્ંરેં જોઇ વળ્યં, જાણીે સેઅેં
જોસાં ધરંસાં જ ન હેંય, અને પછી દેંનને સેનેં ઊસંરેં કરવં અંપસાં કહ્ય્ુંા; ‘દાભંળીને અંપી તે જે
બેન!’
દેંન જાણે કે સેનુા મનગમસુા ફૂલ હંથ્ંમાં લેસી હેંય સેમ હંથ્ં લાબંવી નેંટ લઇ લીધી... સેનં
અંનાતનેં પંર નહેંસેં... જ્યેંસિબેનની ચેસવણીનેં જવંબ સેનુા મન અંપસુા હસુા;
‘કહેવુા નહિ પડે બેન! અં સેં મંરં કંળજાનેં કટકેં છે, સેને હુા નહીં દાભંળુા સેં બીજુા કેંણ
દાભંળશે....?’
દેંનનેં બતલંસેં જસેં સ્વભંવ જોસાં કીર્સિ પણ ચમકી! - ક્યાંક દેંન પંગલ નં બની જાય
સેં દંરુા- સે વિચંરેં કરસી રહી.
પાડ્યં દંહેબે અેંળખી લીધેલં અક્ષ્ંરેંથ્ીં વીરં અને દેંનને નજીક લંવવંમાં મહત્ત્વનેં ભંગ
ભજવ્યેં હસેં.... અને સેનેં જશ દિંગલનં ફંળે જસેં હસેં.
અને સેમનં ઘેર અંમાત્ર્ંણ અંપી સેમનં અદૃશ્ય હંથ્ેં દેંન અને વીરેં સથ્ંં કીર્સિ અને
દિંગલનં તિલમાં એકબીજા પ્રત્યે પ્રેમની કુાણી કુાપળ ફૂટવંમાં મહત્ત્વનેં ભંગ ભજવવંનેં છે સેની
પાડ્યં દંહેબને ક્યાં ખબર હસી?
• • •
બપેંર થ્ંઇ હસી.
કેટલાંક છંત્ર્ંેં પેંસંની રૂમમાં બેઠં બેઠં વાંચસં હસં. સેં કેટલંક ટેંળે વળી ગપ્પાં મંરસં
હસં. કેંઇ કેંઇ કપડાં ધેંવં બંથ્ંરૂમમાં ભરંયં હસં.
વીરેં અને દિંગલ પાડ્યં દંહેબે કરી અંપેલી ભલંમણચિઠ્ઠી લઇ ગૃહપસિની અૅંફિદમાં
ઘૂસ્યં. સેમણે દંહેબને ચિઠ્ઠી અંપી અને રજા લઇ મનેંમન ખુશ થ્ંસં છંત્ર્ંંલયનેં તરવંજો વટંવી
ગયં.
બાને પેંસંનં પ્રિયજનને મળવં જસં હસં. સેથ્ીં સેઅેં ખુશ હસં.... પાડ્યં દંહેબે દેંંપેલુા
કંમ સેં મંત્ર્ં ગૈંણ જ હસુા.
વીરેં અંજે પહેલી વખસ જ ગંમની શેરીઅેંમાં પગ મૂકવંનેં હસેં... દેંનનં વિચંરે સેનં
મનમાં રેંમાંચ ઉત્ભવસેં હસેં.
અને દિંગલ સેં વીરંથ્ીંયે વધુ ખુશ હસેં. એને સેં બદ! નજર અંગળ કીર્સિ જ તેખંસી
હસી.
બાને તેંસ્સેં પેંસંનં વિચંરમાં ખેંવંઇ ગયેલં હસં એટલે એક વખસ સેં અંગળ વધસાં
એકબીજા દંથ્ેં ભટકંઇ પણ પડ્યં હસં.
સે પછી વીરેં સ્વસ્થ્ં થ્ંઇ ચંલવં માંડ્યેં. સેને ખબર હસી જ કે અં દિંગલિયેં ત્યાંયે દીધેં
રહેવંનેં નથ્ીં... પણ કરે શુા? સેનં દંથ્ં વિનં દેંનને મળંશે પણ કેમ? એટલે સેનં સ્વંથ્ર્ં ખંસર પણ
દિંગલને દંથ્ેં લેવેં પડ્યેં હસેં.
સેમ છસાં સેણે દિંગલને ચેસવ્યેં :
‘જો સળશી! ત્યાં સુા દખણેં રહેજે... બહુ લપ્પન-છપ્પન કરીશ નહીં.... નહીંસર અંવસી
કંલે દંથ્ેં નહીં લંવુા.... દમજ્યેં?’
‘વંહ ભંઇ! અંજે ભંઇદં’બ પાડ્યં દંહેબનુા ઘર જોઇ લેશે પછી અં સળશીડંની જરૂર
ક્યાંથ્ીં પડવંની?.... પણ ભંઇ! જરં યંત સેં કરેં કે સમંરી અં દિદ્ધિ કેંને અંભંરી છે?’
ભેંદ અંગળ ભંગવસ....! વીરંએ સળશીને દમજંવવંનેં પ્રયંદ છેંડી તીધેં.... સેનં
પ્રશ્નનેં હંજર જવંબ અંપસં દિંગલ દંથ્ેં મંથ્ંંકૂટ કરવી એનં કરસાં ચૂપ રહેવંમાં જ દંર છે...
એમ મંની વીરેં ચૂપચંપ સળશીની પંછળ ચંલસેં રહ્ય્ંેં.
પણ દિંગલને ચૂપ રહેવંનુા ગમસુા નહેંસુા.
‘ચંલ છેંડ એ બધી વંસેં... હુા પૂછુા સેનેં મને જવંબ અંપેં... અંપશેંને દંહેબ?’ કહી સેણે
વીરં દંમુા જોયુા. વીરંએ તશશેરી નમંવી હં કહી.
‘તેંસ્સ! સને કીર્સિ કેવી લંગે છે?’
‘કેવી એટલે?’ વીરંએ નકલી અંશ્ચર્યથ્ીં પૂછયુા.’
‘નં... નં... મંરેં મસલબ કે કીર્સિ મંરં મંટે કેવી છે?... એટલે કે સેનુા રૂપ....!’
‘બદ.... બદ.... દમજ્યેં. હુા મંરેં જવંબ અંપુા એ પહેલાં સંરે મને જવંબ અંપવેં
પડશે...’
‘કેવેં જવંબ?’
‘સને કીર્સિએ કાઇ કહ્ય્ુંા છે?.... મસલબ કે પ્રેમપત્ર્ં અંપીને કેમ મેંઢંમેંઢ સને કાઇ જાણ કરી
છે કે પછી....’
‘નં, એવુા નથ્ીં કહ્ય્ુંા.’
‘ત્યંરે સુા શુા જોઇને બધુા અધ્ધરસંલ પૂછી રહ્ય્ંેં છે... હેં...?’ - વીરંએ બનંવટી રેંષ્ં કયર્ેં.
‘દૅંરી દંહેબ! મંરી ભૂલ થ્ંઇ ગઇ... મને મંફ કરી તેં... મેં સેં ફક્સ કીર્સિનં રૂપ વિશે
પૂછયુા અને સમે સેં...’ દિંગલે ઢેંંગ કરસાં કહ્ય્ુંા.
‘હાં... હાં... બહુ નહીં, ચંલ કહી તઊા કીર્સિ કેવી છે?’
દિંગલે ડેંકુા નમંવી હકંરમાં જવંબ અંપ્યેં.
‘ફટકેં છે... ફટકેં...’ વીરેં એવી રીસે બેંલ્યેં કે -,
‘થ્ેંંક્યુા, મંરં તેંસ્સ....’ કહેસેં દિંગલ સેને બંઝી પડવં અંગળ વધ્યેં પણ વીરંએ સેને
રેંકસાં કહ્ય્ુંા; ‘અેં ગમંર! અં બજાર છે... સંરં બંપનેં બગીચેં નથ્ીં...’
દિંગલ પંછેં પડ્યેં. ઉત્દંહમાં સે બજારનુા પણ ભંન ભૂલી બેઠેં હસેં. પછી સેં દિંગલ
ચૂપચંપ જ પાડ્યં દંહેબનં ઘર અંગળ અંવી ઊભેં. તરવંજા પરની બેલની ચાંપ તબંવી. પણ કેંઇ
નં અંવ્યુા, ફરી ચાંપ તબંવી.
થ્ંેંડી વંર પછી તરવંજો ઉઘડ્યેં, અને જોયુા સેં....?!’
‘કીર્સિ.... સુા?’ અચંનક બેંલંયેલં એ શબ્તેંથ્ીં અંજુબંજુનં ઘરનુા નિરીક્ષ્ંણ કરસેં વીરેં
ચમક્યેં! સેણે પંછળ ફરી જોયુા સેં કીર્સિ અને દિંગલ દંમદંમે એક નજરે જોઇ રહ્ય્ંં હસં.
વીરેં ગભરંઇ ગયેં.
‘દંલેં સળશીડેં.... અંખરે જાસ પર ગયેં.’ મનમાંજ ચેંપડંવી. પણ હવે? જો અંમ જ એ
બાને ઊભં રહેશે સેં ભવંડેં થ્ંશે- એમ જાણી સે કાઇ કહેવં જાય સે પહેલાં સેનં કંને દેંનનેં અવંજ
દાભળંયેં... જંણે કેંયલે ટહુકેં તીધેં...!
‘કેમ અલી કીર્સિ...? ક્યાં ગઇ?... કેંણ છે?’ કહેસી દેંન પણ તરવંજામાં ડેંકંઇ. દેંનનં
અવંજથ્ીં કીર્સિ ચમકી...! સે શરમની મંરી નીચુા જોઇ ગઇ.
દેંનની પણ એવી જ તશં થ્ંઇ. પરાસુ વીરંએ સ્વસ્થ્ં રહેવં પ્રયત્ન કયર્ેં. અંમ એકંએક
તેંડી અંવી તરવંજામાં ખેંડંઇ રહેલી દેંનને ઉદ્દેશી બેંલ્યેં :
‘અમને આતર અંવવં નહીં કહેં? કે પછી અંમ જ તરવંજો રેંકી ઊભં રહેશેં...?’
દેંને સેનેં દસ્મિસ જવંબ અંપ્યેં;
‘અંવેં ને? સમંરં મંટે સેં ઘરનં તરવંજા ખૂલ્લં છે-’ અને પછી મનમાં જ ગણગણી;
‘સમંરં મંટે સેં મંરં હ્ય્તયનં તરવંજા પણ હામેશાં ખૂલ્લં છે. મંરુા મનડુા સમંરી રંહ જુએ છે’ - કહી
તેવંનુા મન થ્ંયુા પણ શરમની મંરી આતર ચંલી ગઇ.
દિંગલ સેં ક્યંરનેંયે આતર ચંલ્યેં ગયેં હસેં. સેથ્ીં વીરંને એકલં જ આતર જવુા પડ્યુા.
ઘર જુનવંણી હસુા... પણ બધુા વ્યવસ્થ્િંસ. જૂનુા રંચરચિલુા. આતર લગભગ ત્ર્ંણ રૂમ હસં,
અને ત્ર્ંણેયનં તરવંજા વચ્ચે પડસં હસં.
વચ્ચે બેઠકરૂમ હસેં.
વીરંએ દિંગલને બેઠકરૂમમાં દેંફંદેટ પર બેઠેલેં જોયેં. પાડ્યં દંહેબ સેં ઘેર હસં જ
નહીં... સેથ્ીં સેમની પત્નીએ વિવેક કયર્ેં.
‘અંવેં ભંઇ! અરે! ઊભં કેમ રહ્ય્ંં છેં? બેદેં ને?.... અરે દેંન! કયાં ગઇ?’‘એ.... હુા
અહીંયાં છુા કંકી!’ દેંન પાડ્યં દંહેબની પત્નીને ‘કંકી’ જ કહેસી. એ સેં અહીં ઘણી વખસ અંવસી
હસી. પાડ્યં દંહેબ અને સેનં પપ્પંની તેંસ્સી હસી... સેથ્ીં મેંટં ભંગે દેંન પાડ્યં દંહેબને ઘેર જ
રહેસી... અને પાડ્યં દંહેબને કેંઇ બંળક નહેંસુા સેથ્ીં જ્યંરે દેંન અંવે ત્યંરે સેં સેઅેં ખુશ થ્ંઇ
જસં.
વીરેં દિંગલની પંદે જ બેદી ગયેં.
‘દેંન...! ચ્હં લંવજે.’
વીરંને અત્યંરે ખ્યંલ અંવ્યેં કે દેંન રદેંડંમાં જ છે. પણ ‘ચ્હં’નુા નંમ દાંભળસાં સે
ચમક્યેં. સેને દિંગલ પર તંઝ ચઢી.- ‘બધં કંરસ્સંન અં દિંગલિયંનં જ લંગે છે.’ મનેંમન ગુસ્દેં
કરસેં વીરેં દિંગલને સંકી રહ્ય્ંેં કંરણકે વીરેં ચ્હં પીસેં જ નહેંસેં.
પાડ્યં દંહેબની પત્ની જે સરફ બેઠં હસાં સે સરફ જોસાં દહેજે રદેંડં સરફ નજર દરકી
જાય વીરંએ કંકીને કહ્ય્ુંા;
‘નહીં કંકી! હુા ચ્હં પીસેં નથ્ીં!’ અને અનંયંદે જ સેની નજર રદેંડંનં તરવંજા પર પડી.
દેંન ટ્રેમાં બે કપ મૂકીને બંરણુા અેંળાગસી અંવસી હસી... સેની નજર વીરં પર પડી.
એક સેં વીરંનં મુખેથ્ીં એકંએક જ નીકળેલેં ‘કંકી શબ્ત દાંભળી દેંન અંનાતમાં ઝૂમી
ઊઠી, પરાસુ વીરેં ચ્હં પીવંનેં નથ્ીં- જાણી દેંનનેં ચહેરેં ઉતંદીનસંથ્ીં ઢળી પડ્યેં. કેટલં ઉત્દંહથ્ીં
અંજે પેંસંનં હંથ્ંની ચ્હં વીરંને પીવડંવવં થ્ંનગનસી હસી. અને અંમ એકંએક વીરંનં ઇન્કંરે
સેને ઉતંદીન બનંવી તીધી.
વીરંએ દેંનનેં ચહેરેં પડી જસેં જોયેં... સેની હિંમસ નં ચંલી... એક વખસ ઇન્કંર સેં
કરી તીધેં પણ સેને એ અંગ્રહ ચંલુ રંખસાં,પસ્સંવંનેં વંરેં અંવ્યેં... ત્યાં જ મિદીદ પાડ્યં ઉર્ફે
દેંનની ‘કંકી’એ અંગ્રહ ચંલુ રંખસાં કહ્ય્ુંા,
‘કેમ ભંઇ? અમંરં ઘરની ચ્હં નહીં પીઅેં? અરે! સમંરં દંહેબ જાણશે કે સમને અમે ચ્હં
પણ પીવડંવી ન શક્યં સેં અમંરી ધૂળ જ કંઢી નાંખે... દમજ્યં....! અને એક વખસ દેંનનં
હંથ્ંની ચ્હં પીશેં ને? પછી સમે ટેવંઇ જશેં.... રેંજ સમેં ચ્હં પીવં બહંનં બસંવી ચંલ્યં અંવશેં...
દેંન...! લંવ બેન! એ સેં નં પંડે....’ કહી સેમણે પંછળ ફરી જોયુા સેં દેંન વીરં સરફ પ્રશ્નંથ્ર્ં
નજરે જોઇ રહી હસી.
‘ઠીક છે કંકી! સમે કહેં છેં સેં એક વખસ સ્વંત ચંખી લઇએ’- વીરંએ દેંન સરફ જોયુા
સેં સેનુા મ્લંન મુખ પ્રફુલ્લિસ થ્ંઇ ગયુા, સેનુા ઉતંદીન મુખ સ્મિસ કરવં લંગ્યુા.
ત્યંરે વીરંને લંગ્યુા કે અંટલં થ્ંેંડં દાપર્કમાં જ અંવુા કેમ થ્ંસુા હશે?
ચં પીવંઇ ગઇ એટલેી વીરંએ દેંનની ચંને વખંણસાં કહ્ય્ુંા; ‘વંહ....! અત્યંર દુધીસેં હુા
અજાણ્યેં જ રહ્ય્ંેં કે દેંન રદેંઇકંમ પણ કરી જાણે છે....’ દેંન શરમંઇ ગઇ. નીચુા જોઇ ટ્રે લઇ
રદેંડંમાં જસી રહી.
થ્ંેંડી વંર પછી કંકીએ વીરંને દુચનં અંપી તીધી. જે પ્રમંણે પાડેયં દંહેબે કહ્ય્ુંા હસુા સે
પ્રમંણે લખવંનુા કહીને પાડ્યં દંહેબની રૂમમાં જવં રજા અંપી.
વીરેં ઊભેં થ્ંયેં એટલે દિંગલ પણ ઊભેં થ્ંયેં. પાડ્યં દંહેબની રૂમમાં અંવસાં જોયુા સેં
એક ટેબલની બંજુમાં દંમદંમે ખુરશી હસી, અને ભીંસને અઢેલીને એક દેંફેં ગેંઠવેલેં હસેં. વીરેં
ખુરશી પર દાકેંચંઇ બેઠેં અને દૂચનં પ્રમંણે ટેબલનુા ખંનુા ખેંલી ‘લેખ’નુા દંહિત્ય કંઢી ટેબલ પર
મૂક્યુા.... અને પછી થ્ંેંડં કેંરં કંગળેં કંઢી સેને વ્યવસ્થ્િંસ કરવં લંગ્યેં.
થ્ંેંડી વંર પછી-
‘હુા આતર અંવુા દંહેબ?’ વીરેં ચમક્યેં! સેણે તરવંજા સરફ નજર કરી, દેંન તરવંજામાં
જ ફ્રેમ થ્ંઇ ઊભી હસી.... વીરંને દંહેબની મંફક ટેબલ પર કંમ કરસેં નિહંળી સેણે મશ્કરી કરવં
ઢેંંગી અતંથ્ીં પૂછયુા, એટલે વીરેં પણ મશ્કરીનેં જવંબ અંપસાં બેંલ્યેં;
‘યદ... યદ... કમ અેંન....’ દેંન હદી. વીરં અને દેંનની વંસેં દાંભળસેં દિંગલ દેંફં
પર બેઠેં બેઠેં હદી રહ્ય્ંેં હસેં.
દેંન પણ ખુરશી ખેંચી વીરંની દંમે બેઠી. વીરંએ દેંનનં હંથ્ંમાં ‘લેખ’ પકડંવી તીધેં.
દેંને સેનં પર એક નજર નાંખી લેખ વાંચી લીધેં. ત્યાં દુધી વીરેં લખવં મંટે સૈયંર થ્ંઇ રહ્ય્ંેં.
દેંન બેંલસી ગઇ અને વીરેં લખસેં ગયેં.
વીરંનં મરેંડતંર હસ્સંક્ષ્ંર સરફ અંકષ્ંર્ંઇને દેંન ઘણીવંર સ્થ્િંર અાંખે વીરંને લખસેં
જોઇ રહેસી.... જ્યંરે વીરેં અંગળ વાંચવં ‘હુા’કંરેં ભરે ત્યંરે પંછી વાંચવં લંગસી.
સેં-,
ઘણી વખસ વીરેં પણ દેંનનં મુખમાંથ્ીં નીકળસં શબ્તેં જાણે ફૂલ ઝરસં હેંય સેમ સેનં
મુખ સરફ જોઇ સેનં મીઠં મધુરં કાઠનેં અંસ્વંત મંણસેં રહેસેં... ત્યંરે દેંન વાંચી રહે એટલે
અટકસી અને વીરેં ઝાખવંણેં પડી શરમ-દાકેંચ અનુભવસાં અંગળ લખવં માંડસેં.
‘લેખ’માં અંવસેં શબ્ત ‘ગુલંબનુા ફૂલ’જ્યંરે દેંને સેનં કાઠથ્ીં બહંર કંઢ્યેં ત્યંરે સેં વીરેં
ઘડીભર ભંન ભૂલી બેઠેં. દેંને સેની નેંટમાં ચીસરેલુા ગુલંબનુા ફૂલ યંત અંવ્યુા.... વીરેં લખવંને
બતલે દેંનનં મુખ દંમે સંકી રહ્ય્ંેં.... વીરંને અંમ સંકી રહેલેં જોઇ દેંને સેને ટકેંયર્ેં;
‘’શુા જુઅેં છેં? લખેંને? દેંને શરમંસાં કહ્ય્ુંા.
‘શુા લખુા?’
‘ગુલંબનુા ફૂલ....’
‘એ લખવં જેવુા નહીં, લંવવં જેવુા છે એમ કહેં.’
‘મસલબ...?’ દેંનને દમજ ન પડસાં પૂછી બેઠી.
‘મસલબ કે.... સમને ગુલંબનુા ફૂલ ખૂબ ગમે છે ને?’
દેંન ચમકી! વીરંને ક્યાંથ્ીં ખબર પડી કે મને ‘ગુલંબ’ ખૂબ ગમે છે? સેણે પૂછયુાઃ ‘ગમે સેં
છે... પણ સમને કેમ ખબર પડી?’
‘કમંલ છેં સમે સેં! સમંરી નેંટમાં સમંરી કેંમળ અાંગળીઅેંએ તેંરેલુા ફૂલ મેં જોયુા
ત્યંરથ્ીં....’
ત્યંરે દેંનની નજરેં અંગળ એ ગુલંબનં ફુલની નીચે લખેલં વીરંનં શબ્તેં યંત અંવ્યં.
સેણે બંજુ પર નજર કરી સેં દેંફં પર દિંગલ નહેંસેં. એ સેં ક્યંરનેંય નીકળી ગયેં હસેં. સેણે
અચંનક પૂછયુા;
‘અરે! સમંરેં તેંસ્સ...?’ કહી પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે વીરંને જોઇ રહી. વીરંએ એવં જ અવંજમાં
કહ્ય્ુંા;
‘એ બિચંરંને સમંરી દહેલી, વિનં ચેનં નથ્ીં પડસુા... ગયેં હશે એ બંજુ ક્યાંક....’
‘મસલબ....?’ દેંને પ્રશ્ન કયર્ેં.
‘એમનેં મસલબ એ જાણે... હુા નથ્ીં જાણસેં... મને સેં સમંરં મસલબની પડી છે....’
‘મસલબ....?’
‘વળી પંછુા મસલબ...! શુા ક્યંરનં મસલબ-મસલબ કયર્ં કરેં છેં?.... મસલબ દંફ છે....
સમને જે ગમે છે સે લંવી અંપવંનેં.’ અને વીરેં દેંન સરફ જોઇ રહ્ય્ંેં. સેની અાંખેંમાં પ્રશ્નંથ્ર્ં હસેં.
દેંન ભંવપૂર્ણ, લજ્જિસ-નીચી અાંખેંએ જોઇ રહી. સેની અાંખેંનં પેંપચાં ઢળી પડ્યાં....
સેનેં પગ અચંનક વીરંનં પગને સ્પર્શી ગયેં, પણ સરસજ દસેજ થ્ંઇ પંછેં ખેંચી લીધેં.... પરાસુ
વીરંનં અંખં શરીરમાં વીજળીની ઝણઝણંટી પ્રદરી ગઇ.
વીરેં જોઇ રહ્ય્ંેં.
દેંન મૈંન હસી.
ગમગીન વંસંવરણ વીરંએ અનુભવ્યુા. દેંનનં મૈંનને સેંડવં સેણે પ્રયત્ન કયર્ેં;
‘દેંન! સમંરં મૈંનને હુા ‘હ’કંરમાં દમજુા...?’
અચંનક દેંને નજર ઊઠંવી વીરંની અાંખેંમાં જોયુા. સેનં મુખ પર હળવુા સ્મિસ અંવી
ગયુા.... સેની અાંખેં મતહેંશ બનસી જસી હસી. વીરંએ દેંનનં હંથ્ં પર હંથ્ં મૂકી તીધેં.
અને દેંને એક દિદકંરેં ભયર્ેં.
સેનં શરીરમાં ઝણઝણંટી વ્યંપી ગઇ, પણ સેણે હંથ્ં પંછેં ખેંચવં પ્રયત્ન ન કયર્ેં.... એમ
જ યથ્ંંવસ રહેવં તીધેં.
વીરેં મનેંમન અંનાત અનુભવવં લંગ્યેં.
દેંને બેંલવં મેંં ખેંલ્યુા.
‘વીરૂ-!’ અને ત્યાં જ દેંન અટકી પડી. કંરણકે કીર્સિ ઊસંવળી આતર અંવી ગઇ હેંવંથ્ીં
વીરંએ અંપેંઅંપ હંથ્ં પંછેં ખેંચી લીધેં હસેં.
‘અરે દેંન! એક કલંક ઉપર થ્ંવં અંવ્યેં.... સમંરી ગંડી ક્યાં દુધી અંવી...?’
‘અમંરી ગંડી...?’
‘એટલે કે સમંરી ‘લેખ’ લખવંની ગંડી ક્યાં દુધી અંવી?’ ભુલ દુધંરસાં કીર્સિ બેંલી.
‘અડધે દુધી...’ કહેસાં વીરંએ દેંન સરફ નજર કરી. દેંન સેં ડરી ગઇ હસી કે કીર્સિ
અમંરી ચેષ્ટં જોઇ ગઇ હશે સેં...?
વીરંએ કીર્સિને પૂછયુા;
‘મંરેં તેંસ્સ દિંગલ ક્યાં ગયેં?’
‘સમંરં તેંસ્સની મને શી ખબર? સમંરે ખ્યંલ રંખવેં જોઇએ ને?...’ કીર્સિ જવંબ પૂરેં કરે
ત્યાં સેં દિંગલ તરવંજામાં ડેંકંયેંઃ
‘અરે વીરં! અહીંથ્ીં ઊઠવંનુા મન થ્ંંય છે કે નહીં?’
‘થ્ંંય છે ને ભંઇ!’ વીરેં વ્યાગમાં બેંલ્યેં, અને પૂરં થ્ંયેલં કંમ દુધી ચિહ્ન મૂકી ટેબલમાં
દરકંવી તઇ બાધ કર્યું.
બહંર નીકળી મિદિદ પાડ્યંકંકીને બૂમ મંરસાં સરસ સેઅેં રદેંડંમાંથ્ીં બહંર અંવ્યં,
વીરં અને દિંગલને જવં સૈયંર થ્ંયેલં જોઇ પૂછયુા; ‘અરે ભંઇ! ચં પીને જજો.’ પણ વીરંએ સેમને
મનંવી લીધં : ‘નં કંકી, કંલે અંવવંનં જ છીએ ને?’ કહેસેં બહંર નીકળ્યેં.
અત્યંરે વીરેં અંગળ હસેં. તરવંજા બહંર નીકળી સેણે પંછળ નજર કરી, દિંગલ હજુ
અંવ્યેં નહેંસેં.... દેંન તેખંઇ.... સેનં ચહેરં પર હંસ્ય હસુા.... વિતંય અંપવં અંવેલી સરુણીનુા
હંસ્ય! વીરંએ ‘ગુડ બંય’ કહી હંથ્ં હલંવ્યેં સેં દેંને હંથ્ં હલંવી જવંબ અંપ્યેંઃ ‘અંવજો.’
ત્યાં દિંગલ પણ ઝડપથ્ીં બહંર નીકળ્યેં. સે ખુશમાં હસેં.
દિંગલ અને વીરેં નીકળી પડ્યં.
દેંન સેમને જસં જોઇ રહી.
અંટલં થ્ંેંડં દમયમાં અં એક ગંમડિયં છેંકરં પ્રત્યે કેમ હેસ ઊભરંઇ અંવ્યુા? દેંન સેનં
મનને પૂછસી હસી : ‘કેમ? સને બીજુા કેંઇ પદાત નં અંવ્યુા?’-‘નં’ ‘પણ કેમ?’- ‘જ્યાં સંરી અાંખેં
પદાત કરે ત્યાં હુા શુા કરુા?’
દેંન તરવંજામાં ખેંડંઇ જ રહી... જ્યાં દુધી બાને તેંસ્સેં દૃષ્ટિથ્ીં અેંઝલ ન થ્ંયં.
ત્યંરે અંકંશમાં દૂરજ ધીમે ધીમે પશ્ચિમ સરફ ઢળી રહ્ય્ંેં હસેં... અને કેટલાંક પક્ષ્ીંઅેં
અંમ-સેમ ઉડસાં-ફરસાં હસાં..... કેંઇ કેંઇ સેંફંનીવંતળાં અંડે અંવી દૂરજને ઢાંકી તેસં હસં.
• • •
બીજા તિવદની બપેંરે ‘ડેંરબેલ’ વંગસાં દફંળી દેંન ઝબકી. કીર્સિનં કહેવંથ્ીં દેંને
તરવંજો ખેંલ્યેં : જુએ છે સેં વીરેં હદસં મુખે ઊભેં હસેં. દિંગલ સેં આતર ઘૂદી ગયેં.
દેંન વીરંને જોસી રહી.
‘અંવેં.’- કહી આતર ભંગસી દેંનનેં હંથ્ં પકડી વીરંએ રેંકી... ‘દેંન...!’
દેંનને અં રીસે હંથ્ં પકડનંર છેંકરંઅેંમાં કેંઇ હેંય સેં સે વીરેં જ હસેં. સેનં અવંજથ્ીં
દેંન પંછી વળી.
‘બેંલેં....!’ દેંન લહેકંથ્ીં બેંલી.
વીરંએ સેનં ખીસ્દંમાંથ્ીં ‘ગુલંબનુા ફૂલ’ કંઢ્યુા... સેની દુગાધ ચંરે સરફ પ્રદરી ગઇ....
દેંન દુગાધનેં રદંસ્વંત મંણસી ઊભી હસી,.... ત્યાં જ સે ગુલંબ સેનં ગુાથ્ેંલં વંળની ક્લીપમાં
ખેંેદી વીરંએ એ ફૂલ દૂાઘી લીધુ.
દેંન-‘કેંઇ જોઇ જશે-’ એ ભયથ્ીં આતર ભંગી ગઇ.
દિંગલ ફરી ગુમ થ્ંઇ ગયેં.
વીરેં દીધેં જ ટેબલ અંગળ જઇ ખુરશીમાં ગેંઠવંઇ ગયેં.... દંહિત્ય કંઢ્યુ. અક્ષ્ંરેં જોઇ
લીધં બંત, બંકીનેં ‘લેખ’ જે બંકી હસેં સે કંઢ્યેં.
પણ....!
હજુ દેંન અંવી નહેંસી.
વીરેં વિચંરવં લંગ્યેં. દેંન શરમની મંરી અંવશે કે નહીં? કે પછી સેને મંરૂા વર્સન રુચ્યુા
નહીં હેંય....? કે પછી કંકીએ સેને જોઇ લીધી હશે?- પણ કંકી સેં ઘરમાં છે નહીં.... સેં પછી....!
એમ વિચંર કરસેં વીરેં દેંનની વંટ જોસેં બેદી રહ્ય્ંેં.
થ્ંેંડી વંર દુધી રદેંડંમાંથ્ીં સ્ટવ દળગવંનેં અવંજ અંવસેં રહ્ય્ંેં... સેને એટલી સેં ખબર
પડી જ ગઇ કે દેંન રદેંડંમાં ચં બનંવસી હશે. વીરંને દેંનનં હંથ્ંની ચં ઘણી જ મીઠી લંગસી
હસી. દેંને સેનેં પ્રેમ ચં બનંવવંમાં ઘેંળ્યેં હસેં. એટલે મીઠી જ લંગે ને?
કાઇક અણદંર થ્ંવંથ્ીં અચંનક સેની નજર રીડિંગરૂમનં તરવંજામાં થ્ાંભી ગઇ.
દેંન હંથ્ંમાં ટ્રે લઇ અંવી રહી હસી.
‘હંય... મેમદં’બ! બહેંસ ખુબદૂરસ લગ રહી હેં અંજ-’
અને દેંને છણકેં કરસાં કહ્ય્ુંા;
‘જનંબ...! પહલે અપનં ખયંલ રખેં.’ કહી નીચી નજરે ટેબલ પર ટ્રે મૂકી.
‘દિંગલ ક્યાં ગયેં...?’
‘ગયં....!’
‘પણ ક્યાં?’- અને સરસ જ વીરંને ગઇ કંલની વંસ યંત અંવસાં બેંલી ઊઠ્યેં : ‘સેં...
સેં... કીર્સિબેન પણ ગૂમ થ્ંયં હશે- કેમ?’
અને ‘હ’કંરમાં ડેંકુા ધુણંવસાં દેંને કપ સરફ ઇશંરેં કયર્ેં.
વીરેં ચમક્યેં!
‘અરે! અં શુા?’
‘કૅંફી....’
‘કૅંફી? ગઇ કંલે ચંનેં સ્વંત અને અંજે કૅંફી! દેંન મને નથ્ીં લંગસુા કે અં ચં અને કૅંફી
પીવંમાં અંપણે દંહેબનુા કંમ પૂરુા કરી શકીએ.’
‘નહીં કેમ? અંજે જ પૂરુા થ્ંઇ જશે.’ કહી દેંને જ એક કપ ઊઠંવી વીરં દંમે ધયર્ેં....
વીરેં સેને પંછેં ન ઠેલી શક્યેં. અને બીજો કપ દેંને જાસે જ ઊઠંવ્યેં.
વીરેં કૅંફી પીસેં રહ્ય્ંેં અને દેંનનં મુખ સરફ જોઇ જ રહ્ય્ંેં.... દેંનની નજર કૅંફી પીસં
વીરં પર પડી.
‘છંનંમંનં કૅંફી પીઅેં છેં કે હુા જસી રહુા....?’
‘અરે નં... નં... બેદેં’ કહી- પછી સેં વીરંએ એક જ ઘૂાટડે કૅંફી ઊસંરી તીધી... સે જોઇ
દેંન ખડખડંટ હદી પડી. સેનંથ્ીં કૅંફીનેં કપ પૂરેં થ્ંઇ જ નં શક્યેં.
અને ત્યાં જ દિંગલ ટપક્યેં.
‘અરે! વંહ... અંજે સેં કાઇ દંરી કાપની મળી ગઇ લંગે છે ને કાંઇ...!’
દિંગલને જોઇને દેંને વિવેક કયર્ેં : ‘સળશીભંઇ! સમે કૅંફી પીધી કે...?’
‘એમાં પૂછવંની જરૂર નથ્ીં. અમે સેં રદેંડંમાં જ પસંવી-’ દિંગલનં મુખેથ્ીં નીકળેલં
‘અમે’ શબ્તથ્ીં વીરેં અને દેંન બાને દમજી ગયં.... દેંન બંકીની કૅંફી લઇ રદેંડંમાં ગઇ.
‘લુચ્ચં... સમે રદેંડંમાં હસં?’
‘હાં... હાં... કેમ? સમે અહીં, અમે રદેંડંમાં... સેરી બી ચૂપ અૈંર મેરી બી ચૂપ...!’ કહી
દિંગલ હદી પડ્યેં અને રીડિંગરૂમમાંથ્ીં બહંર નીકળી ગયેં.
દેંન હવે ‘લેખ’ લખંવવંનં બહંને રીડિંગરૂમમાં પ્રવેશસાં- ‘મે.... અંઇ કમ ઇન?’અને
જવંબ દાંભળ્યં વિનં જ દંમે અંવી ગેંઠવંઇ.
અત્યંર દુધી વીરંને જેની ભીસિ હસી એજ પૂછયુા : ‘દેંન .... પાડ્યંકંકી ક્યાં ગયં?’
‘બજાર ગયં છે, કેમ પૂછવુા પડ્યુા?’
‘અમસ્સેં જ.... સેમની હંજરીમાં અંટલી બધી ધમંલ થ્ંઇ જ ન શકે....’કહી સેણે ‘લેખ’
દેંનનં હંથ્ંમાં અંપસાં કહ્ય્ુંા; ‘ચંલેં.... દેંન.... અંપણે જલતી જલતી બધુ પસંવી તઇએ.... ચંલેં
શરૂ કરી તેં.’
‘હુા શરૂ નહીં કરુા.....’ દેંને ઇન્કંર કયર્ેં. સે એવી નજરે વીરંને સંકી રહી કે!- ક્ષ્ંણવંર
વીરેં ધ્રુજી ઊઠ્યેં. અત્યંર દુધી હદસુા મેંં રંખસી દેંન અંમ એકંએક કડક કેમ બની ગઇ એ સેને
ખબર ન પડી. અને એટલે જ સેં પૂછી બેઠેં :
‘કેમ દેંન.... મંરંથ્ીં કેંઇ ભૂલ થ્ંઇ છે? અરે!.... સમે રિદંયં છેં કે શુા? કેંઇ કંરણ....?’
‘છે....’
‘શુા?’
‘અં સમે મને ‘સમે... સમે....’ એમ કેમ બેંલ્યં કરેં છેં?’ દેંનને વીરેં મંન અંપવં
બહુવચનમાં દાબેંધે સે એને પદાત નં પડ્યુા.
‘અેં... હેં...! સેં પછી હુા યે સમંરી દંમે ફરિયંત કરી શકુા. અંપ પણ મને બહુવચનથ્ીં
દાબેંધેં એ ન ચંલે....’
‘નં. હુા સેં એમ જ કહેવંની .... પણ સમે મને ‘સુા’કંરે બેંલંવશેં... સેં જ અંજે અંગળ
કંમ ચંલશે....’ કહી દેંન હઠે ચઢી.
દેંન ફુાગરંઇને બેદી રહી. વીરંને દંહેબનુા કંમ રઝળી પડશે એની ચિંસં હસી, સેં અંમ
એકંએક ‘સમે’ પરથ્ીં ‘સુા’ પર અંવવુા અઘરુા લંગ્યુા, પણ દંહેબની વંસ અંવસાં સેણે નમસુા જોખવુા જ
પડ્યુા.... સેને સ્ત્ર્ીંહઠની ખબર હસી જ....
‘દંરુા બદ....! હવે હુા સમને ‘સુા’ કહીને બેંલંવીશ.
અને દેંનનં ચહેરં પર અંનાત છવંયેં સે વીરંએ જોયેં.... દેંનને જે પદાત છે સેને
અમલમાં મૂકવં વીરેં સૈયંર હસેં અને દેંનને જે નંપદાત છે સે ત્યજી તેવં પણ વીરેં સૈયંર હસેં....
ન જાણે વીરેં કઇ લંગણીમાં સણંસેં હસેં?
‘ચંલેં.... હવે સેં શરૂ કરીતેં દેંન!’
‘જો.... પંછુા....!’
‘દૅંરી....! દંલી જીભ જ એવુા કહેવં ટેવંઇ ગઇ છે, .... ચંલ દેંન હવે બહુ થ્ંયુા... ચંલુ
કરી તે....!’
અને દેંન અંનાતમાં ઝૂમી ઊઠી. સેણે લેખ વાંચવંનુા શરૂ કર્યું;
‘ગુલંબનુા ફૂલ’
ગઇ કંલનુા બંકી હસુા ત્યાંથ્ીં શરૂઅંસ કરસાં અં જ શબ્ત વચ્ચે અંવ્યેં.... વીરંએ દેંન
દંમે જોયુા.
સેનં વંળમાં ગુલંબ ખેંદેલુા હસુા.... સે જોઇ વીરેં વિહ્વળ થ્ંઇ ગયેં..... વીરંને પેંસંની
દંમુા જોઇ રહેલેં જાણી દેંને સેની દંમે નજર માંડી. વીરંએ સેને નજીક અંવવં ઇશંરેં કયર્ેં.
‘શુા છે?’ દેંને સ્મિસથ્ીં પૂછયુા.
‘પણ .... જરં નજીક સેં અંવ...!’
‘લ્યેં....!’ કહી દેંન દહેજ નમી.
‘હજુ.... પણ....!’
‘પણ....? શુા કંમ છે?.... એ સેં કહેં....?’
‘મંરે સંરં વંળમાંનુા ગુલંબ દૂાઘવુા છે.’
વીરંનં મુખમાંથ્ીં નીકળસેં ‘સુા’કંર શબ્ત દેંનને મીઠેં- મધુરેં લંગસેં હસેં. સે એકતમ
વીરંનં મુખ અંગળ નમી.
વીરંએ સેનં ચહેરંને બે હંથ્ંમાં પકડીને ગુલંબનં ફુલ દુધી નંક લઇ જઇ દડંકેં મંયર્ેં.
દેંનનં શરીરમાં એક વીજરેખં પ્રદરી ગઇ.
અને પછી સેં મતભયર્ં હંસ્ય ઉલ્લંદ અને ગમ્મસ કરસાં કરસાં અંખેં લેખ લખંઇ ગયેં.
દેંન વાંચસી ગઇ અને વીરેં દેંનનં મુખેથ્ીં નીકળસં શબ્તેંને દાંભળસેં જ રહ્ય્ંેં.....
પાડ્યંકંકી પણ અંવી ગયાં હસાં. સેથ્ીં વીરંએ સેમને ‘લેખ’ દમંપ્ત થ્ંઇ ગયેં છે સેમ
જણંવી દેંનની અાંખનં ઇશંરંથ્ીં રજા માંગી.... અને દેંને સેને દુસ્મિસ વિતંય કયર્ેં.
• • •
પાડ્યં દંહેબને ઘેર બે તિવદ બબ્બે કલંકનં દાપર્કમાં રહેવંથ્ીં દેંન અને વીરંમાં
એકબીજા પ્રત્યે અંકષ્ર્ંણ પેતં થ્ંયુા હસુા.
દિંગલ સેં કીર્સિ દંથ્ેં ઘણેં અંગળ નીકળી ગયેં હસેં. અને હવે સેં વીરેં અને દિંગલ બાને
દંથ્ેં બેદસં-ઊઠસં અને દંથ્ેં જ હરસં-ફરસં હેંવં છસાં સેઅેં એકબીજા દંથ્ેં ભંગ્યે જ વંસચીસ
કરસં હસં. એનેં અથ્ર્ં એવેં નહીં કે બાને તેંસ્સેં મટી ગયં હસં પણ જ્યંરે જ્યંરે સેઅેં ભેગં થ્ંસં
કે એકાંસ મળસં બાને પેંસ પેંસંનં વિચંરેંમાં ખેંવંઇ જસં.
દિંગલ કીર્સિ દંથ્ેં હવંઇ કિલ્લં બાંધસેં, સેં વીરેં દેંન દંથ્ેં પ્રણયનાં સ્વપ્નાં જોસેં.
દિંગલ અને કીર્સિ બાનેએ એકબીજાની દામસિ લઇ મનેંકંમનં વ્યક્સ કરી, વિચંરેંની અંપ-
લે કરી તીધી હસી.
પરાસુ વીરેં અને દેંન એવી બંબસથ્ીં હજુ અજાણ રહ્ય્ંં હસં. એકબીજાનં તિલનેં ઊભરેં
ઠંલવવંમાં શરમ અનુભવસં હસં. અાંખેં મળસી અને મુખ પર સ્મિસ રેલંઇ જસુા.... સે દિવંય
અંગળ કાઇ પણ પગલુા ભરંસુા નહીં.
વર્ગમાં પણ ક્યંરેક સેં એકબીજાની દંમે સ્થ્િંર નજરે જોઇ રહેસં.... એકબીજાની અાંખની
ભંષ્ંં વાંચસં... બાનેની ચેષ્ટં જોઇ દિંગલ સેમને ચેસવસેં..... ત્યંરે દેંન શરમંઇ જસી અને વીરેં
ઝાખવંઇ જસેં.
અને એક તિવદ!
અત્યંર દુધી જે કંર્ય વીરં સરફથ્ીં થ્ંવુા જોઇસુા હસુા સે દેંને જ કરી તીધુા.
હામેશાં બને છે સેનંથ્ીં ઊલટુા જ બન્યુા.
પહેલ પુરૂષ્ં કરે છે સ્ત્ર્ીં કતી પહેલ કરસી નથ્ીં.
પણ અહીંસેં - ઊલટી જ વંસ બની.... સ્ત્ર્ીં દહજ દાકેંચ અને શરમથ્ીં અાંખની પાંપણેં
ઢંળી તેસી દેંને અંખરે લજ્જાનં અંવરણ હેઠળ પણ સેનં તિલની વંસ વીરંનં હ્ય્તયને કહી તીધી.
વીરંની નેંટ જે દેંન લઇ ગઇ હસી સે હજુ દુધી સેણે પંછી અંપી નહેંસી. અને એક
તિવદ દેંને સ્કૂલનં તરવંજા અંગળ વીરંને ઊભેં રંખ્યેં.... કેંઇ જોઇ નં જાય એ રીસની ચંરે સરફ
ચકેંર નજરે જોઇ વીરંની નેંટ સેને પંછી અંપી : ‘પૂાઠંની આતર ગુલંબનુા ફૂલ છે.’ કહીને દડદડંટ
દેંન અંગળ વધી ગઇ.
વીરેં દેંનને સંકી રહ્ય્ંેં. ઝડપથ્ીં ચંલી જસી દેંન વીરંને ગભરુા હરણી-દી લંગી. દેંનનં
મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત ‘ગુલંબ’ નેં અંસ્વંત મંણસેં વીરેં છંત્ર્ંંલયમાં અંવ્યેં. ગુલંબનં ફૂલને બહંર
કંઢવંની અધિરંઇ હસી. રૂમમાં ગયેં સેં સળશી એકલેં જ હસેં અને મેજ પર કંગળ મૂકી પત્ર્ં
લખસેં હેંય સેમ હંથ્ંમાં પેન ફેરવસેં હસેં.
રૂમનેં તરવંજો ખૂલ્યેં એટલે સે કંગળ છુપંવવં ગયેં પણ વીરંને જોયેં એટલે થ્ંેંભી ગયેં.
વીરંની નજર કંગળ પર પડી.
‘કેમ... કેંની ઉપર લખે છે....?’
‘મંરી બં ઉપર.....! મને મંરી બં... બહુ દાંભરે છે ને, એટલે કંગળ લખવંની દલંહ
સેંજ અંપી હસીને...?’ કહેસં સીરછી નજરે દિંગલે વીરંને સંક્યેં. સેને પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં વીરંએ
દિંગલનં મુખે ‘બંફયુ’માંથ્ીં ‘બં’ એકલેં શબ્ત બેંલંઇ જસાં વંસ બતલી સેની મશ્કરી કરી હસી સે
યંત અંવસાં દિંગલે ટેંણેં મંયર્ેં હસેં.
‘હં...હં ભંઇ! હવે સને દાસેંષ્ં થ્ંયેં ને?’ કહી વીરંએ પુસ્સકેં મેજ પર મૂક્યં, અને દેંને
અંપેલી નેંટનુા પૂાઠુા ઉકેલી જોયુા.
ત્યાં સેં ન ગુલંબ હસુા કે ન કેંઇ ફૂલ! ..... હં, એક કંગળની ચબરખી હસી. વીરંને થ્ંેંડુા
અચરજ સેં થ્ંયુા કે દેંન સેં-ગુલંબ છે એમ કહેસી હસી અને અં... સેં ચીઠ્ઠી નીકળી....! સેણે ચિઠ્ઠી
ઉકેલી.
‘‘વીરૂ-!
અંખરે મંરે જ શરૂઅંસ કરવી પડી.... પણ શુા કરૂા? તિલ મંનસુા નહેંસુા અને સમંરં
સરફથ્ીં કેંઇ પ્રસિભંવ ન મળસાં મંરુા મન ઝંલ્યુા રહ્ય્ુંા નહીં... એટલે મંરે અં ચિઠ્ઠી લખવી જ પડી
હમણાં સમંરં નંમ અંગળ ‘વહંલં...’ દાબેંધન નહીં કરુા, કંરણકે એ મંટે લંયકંસ જોઇએ અને
લંયકંસનુા દર્ટિફિકેટ સમે અં પત્ર્ંનં જવંબરૂપે અંપશેં સેં જ સમને ‘વહંલં’ કહેવંનેં અધિકંર મને
પ્રંપ્ત થ્ંશે...!
ચિઠ્ઠી જોસાં સમને અચરજ સેં થ્ંયુા હશે કે ગુલંબનં ફુલની જગ્યંએ અં ચિઠ્ઠી ક્યાંથ્ીં
અંવી?
પણ વીરૂ! અં ચિઠ્ઠી નથ્ીં પણ સેમાં મંરૂા તિલ છે... મંરુા તિલ હુા સમને દેંંપી બેઠી છુા વીરૂ!
મંરૂા તિલ-એજ સેં સમંરં ગુલંબનુા ફુલ છે.... હં વીરૂ..... એ મંરુા તિલ છે.... સમંરં સરફથ્ીં
ગુલંબનં ફુલની ભેટ મળી સેં સમને મંરં તિલની ભેટ અંપુા છુા - સેનેં સ્વીકંર કરશેં... ઠૂકરંવશેં
નહીં.... કેંઇએ દંચં પ્રેમથ્ીં ભેટ અંપી હેંય સેં સેનેં અસ્વીકંર ન કરંય.... એટલુા જ નહીં પરાસુ એ
ભેટને દંરી રીસે દંચવવી પણ પડે છે.... સેને અળગી નં કરશેં... દાભંળીને રંખજો... ક્યાંક ખેંઇ
નં બેદશેં... બદ! એક વખસ મંરં પ્રેમનેં એકરંર કરસેં પત્ર્ં લખી ભેટ સ્વીકંરવંનેં જવંબ
અંપશેં... વીરૂ! અંઇ લવ યુ... હુા સમને મંરં પ્રંણથ્ીં પણ વધુ ચંહુા છુા....! અને આસ દુધી ચંહસી
રહીશ.
સમને જોયં ત્યંરથ્ીં જ મંરં તિલમાં વદી ગયં છેં. મનને મનંવવં ઘણં પ્રયત્નેં કયર્ં પણ
મંરૂા મન મંનસુા નથ્ીં.... હુા કહેસી- ‘સને કેંઇ નહીંને અં ગંમડિયેં છેંકરેં ક્યાંથ્ીં પદાત પડી ગયેં?
સંરે પ્રેમ કરવેં જ હસેં સેં અંપણં શહેરમાં ઘણં છેંકરં છે.... અને સેં અં ગંમડિયં પર પ્રેમનેં
કળશ ઢેંળ્યેં?’ - ત્યંરે મંરૂા મન શુા કહેસુા’સુા ખબર છે?-
‘‘-એમાં મંરેં કેંઇ તેંષ્ં નથ્ીં... સંરી અાંખેંને પદાત પડ્યેં એમાં હુા શુા કરૂા? રૂપંળેં-
હેંંશિયંર-હદમુખેં-નખરંળેં-છેલછબીલેં-સંરં મનનેં મંણિગર-વીરં દિવંય બીજો કેંણ હેંઇ શકે?’’
વીરૂ! હવે અં નટખટ મનને શુા જવંબ અંપુા? બદ! એક વખસ એકરંર કરસેં પત્ર્ં લખી
મંરી પ્રીસને સ્વીકંરશેં.... મંરં મનને શાંસ કરવં પૂરસેં પણ એક પ્રેમપત્ર્ં લખશેં.
લિ. હામેશાં સમંરી
- ‘દેંન.’
વીરંનુા તિલ એક ધબકંરેં ચૂકી ગયુા, સેનં અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં... પણ! વીરંનેં એ અંનાત
ક્ષ્ંણવંર મંટે જ હસેં.... વિચંરસેં રહ્ય્ંેં વીરેં-મનેંમન ગડમથ્ંલ કરસેં રહ્ય્ંેં- ‘ક્યાં એ દેંન અને ક્યાં
હુા એક ગંમડિયેં....?’ મેળ કેમ કરીને બેદશે. સ્કૂલની એક અનેંખી છેંકરી દેંન દંથ્ેં પ્રણયફંગ
ખેલવંનં મંરં નદીબ ક્યાંથ્ીં?- પ્રેમપત્ર્ં અંવસાં વીરેં જરં અંશ્ચર્ય પંમ્યેં- શુા કરવુા? હમણાં બીજુા
કેંઇ હેંસ સેં- નં પંડી તીધી હેંસ...
પણ અં સેં દેંનની ભેટ હસી.... સ્વીકંરવી સેં પડશે જ.
દિંગલ વીરંની સરફ ક્યંરનેં ય જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં, વીરંને વિચંરસેં જોઇ સેણે પૂછયુા;
‘કેમ છેં ભંઇદંહેબ...? હવે કેમ ચગડેંળે ચઢ્યં? હવે સમેય સમંરી ‘બં’ યંત અંવસી
હેંય સેં લખી નાંખેં એકંત પ્રેમપત્ર્ં!’
હવે વીરેં દમજ્યેં.
સેેને એમ કે દંચે જ દિંગલ સેની બં પર પત્ર્ં લખસેં હશે.... પણ સેની ધંરણં ખેંટી
પડી... દિંગલ કીર્સિ પર પ્રેમપત્ર્ં લખસેં હસેં.
‘સુા બેદ હવે ચીબંવલેં થ્ંયં વગર...’
દિંગલ દલંમી અંપી છંનેંમંનેં બેઠેં પણ ત્ર્ંાંદી અાંખે સેણે વીરં સરફ ધ્યંન અંપવંનુા
ચંલુ રંખ્યુા.
વીરેં ખરેખર વિચંરમાં પડ્યેં-પત્ર્ં લખવેં કે નહીં-અને અંખરે સેણે પત્ર્ં લખી જ નાંખ્યેં....
પ્રેમપત્ર્ં...!
‘‘વહંલી દેંન!
દાબાધ કરવંનેં સેં સેંજ મને દંમે ચંલીને અધિકંર અંપી તીધેં છે... ખબર નહીં-સેને
લંયક છુા કે નહિ, પણ સુા સેં સેને લંયક છે જ.
પણ દેંન! ક્યાં સુા અને ક્યાં હુા...? અંપણી જોડી કેમ જંમશે....?
સંરી પહેલાં મંરેં પત્ર્ં સને મળ્યેં હેંસ, પણ શુા કરૂા?-હુા હિંમસ કરી શકસેં નહેંસેં..... કે
સ્કૂલમાં અને અંખં ગંમમાં મીઠં મધુરં અવંજથ્ીં મુગ્ધ કરનંરી અં દેંન મને શેં અપનંવશે....?
ઠેંકર મંરી ઉડંડી તેશે - નફ્ફટ.... નમંલં.... જેવી ગંળેં તેશે.... મને ઊઘંડેં પંડી તેશે.....
અને હુા મંરં તિલને દમજાવસેં-‘‘સંરે સંરી હેદિયસનેં સેં ખ્યંલ રંખવેં હસેં...?’’ - જેવં
પ્રશ્નેં પૂછી દમજાવસેં, પણ કેમેય કરી હુા સને અં મંરં નંતંન તિલની વંસ કરી શકસેં નહેંસેં.
પણ....!!!
દંમેથ્ીં જ જ્યંરે સુા સંરં તિલની ભેટ ધરવં અંવે સેં હુા શુા કંમ સેનેં અસ્વીકંર કરૂા?
દેંન....!
જ્યંરથ્ીં સને જોઇ છે - સને ગંસં દાંભળી છે-બદ ત્યંરથ્ીં સંરં સ્વપ્નાં જોસેં રહ્ય્ંેં છુા....
ખેંવંયેલેં ફરુાછુા.... તિલ ખેંઇ બેઠેં છુા. વિચંરસેં રહ્ય્ંેં-ક્યંરે દેંન મળે અને સેને કહી તઉં- ‘દેંન!
અંઇ લવ યુ!’ ઘણી હિંમસ એકઠી કરી નીકળસેં પણ જ્યંરે સંરી અાંખેંમાં સંકસેં અાંખેં મળસાં
એકઠી કરેલી હિંમસ અેંદરી જસી....
મને હામેશાં એવુા લંગસુા રહ્ય્ુંા છે- ‘સંરેં કેંયલ જેવેં મીઠેં અવંજ દાંભળસેં રહુા.... સંરં
એ કર્ણપ્રિય ગીસેંમાં ડૂબી જાઉં..... સંરં મધુરં ગીસેંમાં ડૂબી જવંનુા ખૂબ મન થ્ંસુા-ક્યંરેક સંરી
રૂપંળી અને અણિયંળી કંજળ ઘેરી અાંખેંમાં હામેશાં નજર મિલંવી સંરં આસરની ઊર્મિઅેંનેં
અનુભવ કરસેં રહુા - સંરં ગેંરં ગેંરં ગંલ! અણિયંળુા - સીણુા નંક.... એમાં ઝુલસી વંળી....!
કંનમાં ઝેંલાં ખંસાં એ એરિંગ....! - બદ! અં બધંની દંમે હામેશાં જોસેં રહુા.... જોઇને મંરં
આસરમનમાં ઊાડાં ઊાડાં ભાડંરી તઉં....’
પણ એ બધં સ્વપ્નાં - સંરી દંમે અંવસાં જ ભાંગી પડસાં... સને કહેવંનુા ઘણુા મન થ્ંસુા....
પણ....! હુા મંરી હેદિયસ ભૂલસેં નહેંસેં. પણ હવે સેં જ મંરુા મુખ ઊઘંડ્યુા છે સેં દાંભળી લે....
દેંન...! અંઇ.... લવ યુ.
જ્યાં દુધી મંરં શરીરમાં જીવ હશે ત્યાં દુધી - મંરુા તિલ, પળપળ મંટે સને મળવં
સડપશે... દેંન! સને મેળવવં હુા અંકંશ - પંસંળ એક કરીશ-જો સંરેં દંથ્ં હશે સેં?
નહીંસર અંખેં જન્મંરેં એકલેં-અટૂલેં વિસંવીશ.... નહીં વેઠંય સેં જીવન ટૂાકંવી
નાંખીશ.... બદ! ... હવે વધુ લખવંની જરૂર નથ્ીં.... મંરં અંટલં શબ્તેંથ્ીં જ સુા જાણી શકીશ ....
દેંન! અંઇ લવ... યુ... દેંન!
લિ. હામેશાં સંરેં
- ‘વીરેં’ ’’
પત્ર્ં પૂરેં કરી વીરંએ ગડી વંળી, પણ પછી ચિંસં કરવં લંગ્યેં. હવે ચિઠ્ઠી દેંનને અંપવી
કેમ? હંથ્ંેંહંથ્ં સેં અપંય નહીં.... નેંટ કે ચેંપડીની અંપ-લે કરવંમાં પણ જોખમ હસુા.... ત્યાં સેનં
તિમંગમાં ઝબકંરેં થ્ંયેં.... સેણે એક અંશંનુા કિરણ દિંગલ સરફ ફેંક્યુા. વીરંની મુાઝવણ પંરખી
ગયેલેં દિંગલ સેની વ્હંરે ધંયેં.
‘કેમ તેંસ્સ! હવે અં સળશિડંની જરૂર પડશે... લંવ, એ લેટર, વિશ્વંદ રંખ-દેંનનં
હંથ્ંમાં પહેંંચી જશે.’
‘ક્યંરે.....?’ વીરંને તેંસ્સ દિંગલ પર વ્હંલ ઊભરંયુા- સેની કેટલી તરકંર રંખે છે અં
દિંગલ? ગમે સેમ સેં ય સે તેંસ્સ મંટે પ્રંણ પણ અંપી તે સેવેં છે.... તેંસ્સી નિભંવશે ખરેં.
‘અંવસી કંલે.... કીર્સિ દ્વંરં....’ કહી સેણે હંથ્ં લાબંવ્યેં. પણ વચમાં કીર્સિનુા નંમ અંવસાં
વીરેં અચકંયેં : ‘કીર્સિ....?’
‘વાંધેં નહીં તેંસ્સ...! એ બાને પણ અંપણી જેમ જ દહેલીઅેં છે... એક-બીજાનં તિલની વંસેં
પણ કરે છે...’
વીરંએ લેટરને ગડી વંળી દિંગલનં હંથ્ંમાં અંપ્યેં.
અને ત્યંર બંત પ્રેમપત્ર્ંેંની કસંર લંગી. મુલંકંસેં વધસી રહી... બાને પ્રેમીઅેં પ્રણયફંગ
ખેલસં રહ્ય્ંં... અને દમય દમયનુા કંમ કરસેં રહ્ય્ંેં.... દિંગલ અને કીર્સિ - વીરેં અને દેંન ચંરેયની
મુલંકંસેં યેંજાસી - દંથ્ેં જ!
અંપેલં વંયતં પ્રમંણે ગંમથ્ીં છેવંડે એકંત ફલાંગ તૂર અંવેલં રમણીય સળંવ અંગળ
ચંરેય પ્રેમી - પાખીડં મળસાં અને અંનાત લૂટસાં હસાં.
• • •
ઊનંળંની દાંજનેં દમય હસેં.
દૂરજ ધીમે ધીમે અંથ્ંમણી બંજુ ઢળસેં જસેં હસેં. અંકંશમાં અમુક અમુક જગ્યંએ દફેત
રૂનં ઢગલાં જેવાં વંતળેં અંમથ્ીં સેમ કેંઇનં આકૂશ વગર ઉડંઉડ કરસાં હસાંા. સેંફંની પવન ધૂળ
ઊડંડસેં વંઇ રહ્ય્ંેં હસેં.
નવજીવન છંત્ર્ંંલયની પંછળની બંજુ પડસેં રસ્સેં છેક એકંત ફલર્ંંગ તૂર અંવેલં રમણીય
સળંવ અંગળ નીકળસેંે.
સળંવની ચેંસરફ વનઘટં છવંયેલી હસી. લીલાં અને રળિયંમણાં વૃક્ષ્ંેં અંબેહૂબ
વંસંવરણ પેતં કરસં હસં. જળચર અને ખેચર પક્ષ્ીંઅેંનં મીઠં મધૂરં અવંજથ્ીં સળંવ ગુાજસુા હસુા.
ક્યાંક તૂર તૂરનં ગંમમાંથ્ીં માતિરની અંરસી થ્ંસી હેંઇ-ઢેંલ અને ઝંલર વંગવંનં અવંજો
અંવસં હસં.
સ્કૂલમાં રજાઅેં પડી ગઇ હસી. મેંટં ભંગનં છંત્ર્ંેં ઊનંળંની રજાઅેં ગંળવં વસન
ઊપડી ગયં હસં.
પરીક્ષ્ંંનુા પરિણંમ અંવ્યુા. ત્યંરે તશમં ધેંરણમાં ભંરે ખેંચંણ થ્ંસુા રહ્ય્ુંા હસુા કંરણ કે,
પહેલં નાબરે એક નહીં પણ બબ્બે વિદ્યંથ્ર્ીંઅેં અંવ્યં હસં. દેંન અને વીરંનં દરખં જ ગુણ
અંવેલં હેંવંથ્ીં,.... જ્યેંસિબેન ચિંસં કરસાં હસાં કે હવે શુા કરવુા? કેંને પહેલેં નાબર અંપવેં...?
એવંમાં પાડ્યં દંહેબે સેમને મતત કરી - પરિણંમ બહંર પડે સે પહેલાં દેંન અને વીરંને
પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં અલગ બેંલંવી સેમની ઇચ્છં જાણવં જણંવ્યુા.
એક સરફ દેંન - હેંંશિયંર અને મીઠં કાઠવંળી!
બીજી સરફ વીરેં - હેંંશિયંર અને દુાતર અક્ષ્ંરેં વંળેં....!
-કેંને પહેલેં નાબર અંપવેં.?
દેંને વીરં પર નજર તેંડંવી પછી જ્યેંસિબેનને સેણે કહ્ય્ુંા : ‘બેન...! મંરે નથ્ીં જોઇસેં
પહેલેંનાબર...’
વીરેં ચમક્યેં!... સેણે પણ અડગ શબ્તેંમાં દાભળંવી તીધુા : ‘બેન, મંરે પણ નથ્ીં જોઇસેં
પહેલેં નાબર... હુા ભલે બીજા નાબરે પંદ થ્ંંઊા..... દેંનને જ પહેલેં નાબર અંપવેં જોઇએ....’
વીરંની ત્યંગની ભંવનં પર દેંન વંરી ગઇ.
બાનેની વંસ દાંભળી જ્યેંસિબેન ફરી પંછં ગુાચવંયાં... ત્યાં જ સેમને એક યુક્સિ દુઝી,
સેમણે વીરં અને દેંનનં નંમની બે કંપલી બનંવી અને ગડી વંળી પાડ્યં દંહેબને ઉપંડવં કહ્ય્ુંા...
‘વીરેં’- કંપલી ઉપંડી સેં વીરંનં નંમની કંપલી નીકળસાં દેંન અંનાતિસ થ્ંઇ ઊઠી... વીરેં ઉતંદ
થ્ંયેં.... પણ અંખરે વીરંને પહેલેં નાબર સ્વીકંરવેં જ પડ્યેં- દેંનને ખંસર-!
અંજે દેંને અહીં સળંવને કિનંરે વીરંને મળવં મંટે બેંલંવ્યેં હસેં.... વીરેં અને દિંગલ
ચંલસં અંવસં હસં. ત્યાં, પંછળથ્ીં દંયકલની ઘાટડીઅેં રણકી ઊઠી.
બાને ચમક્યં...- દેંન અને કીર્સિ બાને દંયકલેં લઇ અંવસી હસી. નજીક અંવસાં ઊસરી
પડ્યાં.
‘ચંલેં ડબલદવંરી’
પણ વીરંએ-કેંઇ જોઇ જશે-ની બીકે નં પંડી તીધી. પણ એમ વીરંને છેંડે સેં દેંન શંની?
સેણે અંગ્રહ ચંલુ રંખ્યેં.
દિંગલ સેં સૈયંર જ હસેં.... એને સેં-રડસી’સીને પિયરિયાં મલ્યાં’- કીર્સિને કેરિયર પર
બેદંડી, દેંન અને વીરંને ગડમથ્ંલ અવસ્થ્ંંમાં જ રહેવં તઇ અંગળ નીકળી ગયેં... દેંન અને
વીરેં જોસં જ રહી ગયં... પ્રેંબ્લેમ દેંન અને વીરંનેં રહ્ય્ંેં.
ડબલ દવંરી જાય સેં પણ કેવી રીસે? દેંનની દંયકલ પંછળ કેરિયર સેં હસુ નહિ....
વિચંર કરસેં વીરેં ચંલસેં રહ્ય્ંેં... દેંન સેને નેં’રં કરસી રહી.
‘ચંલેં ને વીરૂ... પ્લીઝ?’
‘નં.’ વીરંએ સ્પષ્ટ નન્ન્ંેં ભણ્યેં.
‘કેમ?’
‘પહેલાં સુા મને ‘સુા’કંરે બેંલંવે સેં જ અંજે સંરી દંથ્ેં વંસ કરીશ... નહીંસર અહીંથ્ીં જ
પંછેં વળી જઇશ....’
‘પણ વીરૂ! એ કેમ બની શકશે? અમંરી સ્ત્ર્ીં જાસિનેં ધર્મ છે કે-’
‘મેં એક વખસ કહ્ય્ુંા ને?’ વીરેં ગુસ્દે થ્ંયેં.
દેંન ગભરંઇ ગઇ. સેણે વીરંને અંજે એક ખંદ વંસ કહેવં અહીં બેંલંવ્યેં હસેં. અને જો
વીરેં અંજે રિદંઇને ચંલ્યેં જશે સેં જિંતગીભર પસ્સંવંનેંે વંરેં અંવશે-વિચંરસી દેંને ઝડપથ્ીં
નિર્ણય લઇ લીધેં.
‘દંરુા વીરૂ... હવે હુા ‘સુા’ કંરે બેંલંવીશ, બદ! હવે સેં ચંલ... દંયકલ પર....?’ દેંનનુા
તિલ કેંરી ખંસુા હસુા. સે તિલ પર પથ્થ્ંર મૂકી વીરંને ‘સુા’કંરે બેંલંવવંનેં પ્રયંદ કરસી હસી.
વીરંએ દંયકલ પર નજર નાંખી.
‘દેંન સુા જુએ છે કે દંયકલને કેરીઅર નથ્ીં પછી સુા બેદીશ ક્યાં?’
‘અેંહેં... એમાં શુા? ધરી પર બેદીશ... પહેલાં સુા દંયકલ પર દવંર સેં થ્ંં....!’
વીરેં દંયકલ પર દવંર થ્ંઇ ગયેં. દેંન અંગળ ધરી પર ગેંઠવંઇ, સેનં હંથ્ં વીરંનં
હંથ્ં ઉપર ગેંઠવંયં.... વીરંનં અંખં શરીરમાં વીજળીની ધ્રુજારી પ્રદરી ગઇ.
દેંનનં મંથ્ંંમાં ખેંદેલં ગુલંબનં ફૂલની દુગાધથ્ીં મેંહિસ થ્ંઇ, સેણે ફૂલ દુધી નંક લઇ
જઇ દડંકેં મંયર્ેં. એકંએક વીરંની એ ચેષ્ટંથ્ીં દેંન ચમકી! સેણે ઊાચે વીરં સરફ નજર કરી.... સેં
સેનં ગેંરં ગેંરં ગુલંબી ગંલ વીરંનં હેંઠની નજીક અંવ્યં... વીરંએ એક વધુ સક ઝડપી અને સેનં
સરસ્યં હેંઠ દેંનનં ગંલ પર મૂકી ચુાબન ચેંડી તીધુા.
દેંનનં અંખં શરીરે રેંમાંચની એક મીઠી ઝણઝણંટી પ્રદરી ગઇ.
‘ખદ... સને સેં જરં છૂટ અંપીએ એટલે... વધુ નફ્ફટ થ્ંંય છે.... લુચ્ચેં કહીંનેં...!’
કહેસાં દેંને છણકેં કયર્ેં.
‘દેંન! સંરં ગુલંબી ગંલને નજીક જોસાં મંરં હેંઠે સેમનેં આકુશ છેંડી તીધેં..... એમાં
મંરેં શેં વાંક...?’
પ્રેમગેંષ્ટિ કરસાં કરસાં સેઅેં સળંવને કિનંરે અંવી ગયં... સેમણે જોયુા સેં? - દિંગલ અને
કીર્સિ અદૃશ્ય થ્ંઇ ગયં હસં અને સેમની દંયકલ સેમનેં ચેંકી-પહેરેં કરસી હેંય સેમ અંડી ઊભી
હસી.
દંયકલ પરથ્ીં ઊસરી દેંન સળંવમાં પગ બેંળવં મંટે રેંજની જેમ અંજે પણ એ જ
ગરનંળં પર બેઠી જ્યાં સે વીરંને મળસી...! વીરેં પણ દંયકલને સ્ટેન્ડ પર ગેંઠવી દેંનની નજીક
અંવી બેદી ગયેં.
‘હવે! બેંલ દેંન! મને કેમ અહીં બેંલંવ્યેં છે.....?’ કહેસેં વીરેં દેંનનં અડધં ઊઘંડં-
ઢીંચણ દુધીનં રૂપંળં પગ જે ભીનં હસં - જોઇ જ રહ્ય્ંેં.
‘કહુા છુા જરં શાંસિ રંખ...!’ વીરંને અંકળેં થ્ંસેં જોઇ દેંને હદસાં હદસાં કહ્ય્ુંા.
‘શાંસિ રંખુ ખરેં, પણ એક શરસે....!’
‘શરસ...? કઇ શરસે....?’
‘પહેલાં સંરં હેંઠ-મંરં હેંઠને મન ભરી મળવં તે....’ કહીને સેણે દેંનનં ચહેરંને સેનં
સરફ બે હંથ્ં વડે પકડી ખેંચ્યેં.... દેંન ઇન્કંર કરે સે પહેલાં પેંસંનં હેંઠ વડે દેંનનં મતહેંશીભયર્ં
હેંઠને સેણે ગરમ-ગરમ સદસદસુા ચુાબન તઇ તીધુા.
સેનં બંહુમાંથ્ીં છુટવં વ્યથ્ર્ં પ્રયત્ન કરસી દેંન છણકેં કરસાં બેંલીઃ ‘બહુ લુચ્ચેં થ્ંસેં જાય
છે સુા વીરૂ...!’
‘લુચ્ચેં...? અરે દેંન! સંરુા અં લલચંવનંરુા રૂપ જોઇ હુા સેં શુા? પણ કેંઇ પણ યુવંન
લુચ્ચેં બની જાય...!’ સેણે દેંનને બંહુપંશમાંથ્ીં છેંડસાં કહ્ય્ુંા.
‘વીરૂ! સુા કેવેં ચબરંક છે? જબરેં છે સુા સેં...! એક વખસ સને બેંલવંની છુટ અંપી એમાં
સેં પંછેં મંથ્ેં ચઢી વંગ્યેં : બેંલ.... વીરૂ બેંલ.... મને સંરી મજાક મશ્કરી ગમે છે....’ અને દેંનનેં
ચહેરેં રૂતનમાં ફરી ગયેં.
‘અરે! પગલી... સુા રડે છે....?’ દેંનને રડસી જોઇ વીરેં વિહ્વળ થ્ંઇ ગયેં. સેણે તિલગીરી
વ્યક્સ કરસાં કહ્ય્ુંા : ‘દેંન....! સને શુા છે શુા....? શાંસ થ્ંં દેંન.... સને હુા રડસી જોઇ નથ્ીં શકસેં....’
‘વીરૂ! સુા અંમ મંયં લગંડીને અધવચ્ચે છેંડી સેં નહીં તેને...?.... જો સુા મને છેંડી તઇશસેં
હુા સંરં દિવંય જીવી નહિં શકુા....!....સુા મેંટેં થ્ંઇશ સેં મને ભૂલી સેં નહીં જાય ને....?’ દેંન ડૂદકાં
ખંસાં બેંલસી હસી ક્યંરેય નહિં ને અંજે અં રીસે વિરહનં વેણ કંઢસી દેંનને વીરેં દાંભળી
રહ્ય્ંેં....!!! સેને દમજાસુા નહેંસુા કે અંજે દેંન અંમ કેમ કહે છે... પણ સેનં પ્રશ્નનં જવંબરૂપી દેંને
અંગળ કહ્ય્ુંા : ‘વીરૂ! મંરં બંપુ કહે છે કે -’ દેંનની જીભ ઉપડસી નહેંસી... દેંનનેં ચહેરેં ગાભીર
થ્ંઇ ગયેં હસેં સે જોઇ વીરંને પરિસ્થ્િંસિનેં ખ્યંલ અંવી ગયેં હસેં : ‘... કાઇક બન્યુા હેંવુા
જોઇએ....’ સેણે દેંનને કહેવં મંટે દંથ્ં તીધેં ;
‘બેંલ.... દેંન! સુા કહેવં શુા માંગે છે....?’
‘હુા જે કહીશ સે સુા દાંભળી શકીશ?’
‘સુા મને એટલેં બધેં નમંલેં દમજે છે?’
‘સેં દાંભળ વીરૂ! મંરં બંપુ કહે છે કે અમે બધં જ હવે અહીંથ્ીં જસં રહેવંનં છીએ -
એટલે હવે.... હવે હુા સને નહીા મળી શકુા વીરૂ....! પણ હુા સને ક્યંરેય નહીં ભૂલુા....!.... ગમે ત્યાં
હેંઇશ.... બદ! સંરી પૂજા કરસી રહીશ....!’ - દેંન ધ્રુદકે ને ધ્રુદકે રડવં લંગી હસી. કઠણ
કંળજાવંળેં વીરેં પણ ભવિષ્યમાં અંવનંરં વિરહનં એ તિવદેંથ્ીં કાપી ગયેં. સે દેંનને તિલંદેં
અંપવં લંગ્યેં.ઃ
‘નહીં.... દેંન!.... હુા સને ક્યંરેય નહિ સરછેંડુા..... સુા સેં મંરુા જીવન છે.... વખસ અંવ્યે
હુા સંરી શેંધમાં અંખી તુનિયં ખૂાતી વળીશ... પણ સને ભૂલીશ સેં નહીં જ.... મંરં સ્વપ્નેંની તેવી જ
સેં સુા છે.... મંટે મંરં પર વિશ્વંદ રંખજે.... મંરં તિલને સને દેંંપી બેઠેં છુા...... દેંન! .....
પ્યંરમાં વિરહની અંવશ્યકસં છે દેંન....!.... સંરી અમંનસ બીજાને દેંંપવંનેં મને અધિકંર
નથ્ીં.... પણ સુા રડ નહિ દેં.....! કહેસેં વીરેં સેનં હંથ્ંરૂમંલથ્ીં દેંનનાં ગરમ અાંદુ લૂછવં લંગ્યેં.
સેની અાંખેંમાંથ્ીં પણ અાંદુ દરી પડ્યં.’
દેંન રડસી રહી.
અને ધમકી અંપસી હેંય સેમ કહેસી ગઇ.... સેની અાંખેંમાંથ્ીં અાંદુ વહી રહ્ય્ંં હસં- ‘જો
વીરૂ.... મને તગેં નં તેસેં.... સુા મને છેંડી તઇશ સેં... સેં..... હુા અંપઘંસ કરીશ.... અંપઘંસ....!’
‘નહીં.... દેંન....!’
એક ચીદ દંથ્ેં વીરંની અાંખેં ખુલી ગઇ.
વીરંનં એક મીઠં સ્વપ્નનેં આસ અંવી ગયેં. શિયંળંમાં પણ સેનં શરીરે પરદેવેં બંઝી
ગયેં.... સેનં સ્મૃસિપટ પર એક અનેંખી જીવનલીલં ફરીથ્ીં પદંર થ્ંઇ ગઇ.
દેંન.... દિંગલ... કીર્સિ... જ્યેંસિબેન... પાડ્યંદંહેબ.... - વીરંની યંતતંસ્સ ફરી સંજી
થ્ંઇ ગઇ.
ગંડી એક ઝંટકં દંથ્ેં ઊભી રહી.
‘બેંમ્બે દેન્ટ્રલ...’
પ્લેટફેંર્મ પર બુમેં દાભળંઇ અને વીરેં ઝબક્યેં.... દેન્ટ્રલ અંવી ગયુા હસુા, સે બેગ લઇ
બહંર નીકળ્યેં.
સેણે સ્ટેશનની ઘડિયંળમાં જોયુા, દાંજનં લગભગ ચંર થ્ંવં અંવ્યં હસં.... સે સ્ટેશનમાંથ્ીં
બહંર નીકળ્યેં.
• • •
‘બેંમ્બે દેન્ટ્રલ’
વીરેં સેની બેગ દંથ્ેં બહંર નીકળ્યેં.
ગજબની ભીડ હસી અહીં. જાણે મંણદેંનેં મહેરંમણ ઊભરંયેં હેંય સેવેં કેંલંહલ હસેં.
બહંર રસ્સં પર અંવી વીરેં થ્ંેંભ્યેં. - ‘ક્યાં જવુા’ - ની મુાઝવણ અનુભવવં લંગ્યેં.
દુભંનને જાણ કયર્ં વિનં મુાબઇ અંવવં બતલ પસ્સંવં લંગ્યેં. સેણે જો દુભંનને જણંવ્યુા
હેંસ કે હુા ‘ફલંણં’ તિવદે મુાબઇ અંવુા છુા-સેં દુભંન સેને લેવં મંટે દેન્ટ્રલ દુધી અવશ્ય ધક્કેં ખંસ.
પણ હવે પસ્સંવંથ્ીં શુા થ્ંવંનુા છે? હવે સેં ભંડંની ટેક્ષ્ીં કરી સેનં અંપેલં દરનંમે પહેંંચી
જવંનુા મુનંદીબ મંની વીરેં ટેક્ષ્ીંઅેંની હરેંળમાં નજર ફેરવસેં ગયેં.
ત્યાં પંછેં વિચંર બતલંયેં-મુાબઇમાં સેં ગઠિયંઅેંએ ઘણાં હેંય છે - કેંઇ ગુાડંનં હંથ્ેં
ઝડપંઇ જવંશે- એ બીકે સેણે નજર પંછી ખેંચી લીધી.
વીરંને હમણાં જ અંવેલં સ્વપ્નની યંત અંવી. સેમાં સેં સેણે કહ્ય્ુંા હસુા કે ‘દેં .... સને
ખેંળવં અંખી તુનિયં ખુાતી વળીશ.’ - જ્યંરે અં સેં અંખી તુનિયંનુા એક જ મંત્ર્ં શહેર છે અને
સેમાં હંરી જવુા એનં કરસાં કેંઇક રસ્સેં કંઢવેં જોઇએ.
વિચંરસં વીરંએ ટેક્ષ્ીંની હરેંળમાં ફરી એક નજર ફેરવી. અચંનક વીરંની નજર લંલ
કલરની કંર - જે અલગ પંર્ક હસી. - સેનં પર પડી.... સેણે અંગળ જઇ કંરનેં નાબર વાંચસં સેનં
અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં. સેને એટલેં સેં ખ્યંલ અંવી ગયેં કે અં ટેક્ષ્ીં દુભંનની છે.
પણ! અંજુ-બંજુ નજર કરસાં ક્યાંયે દુભંનનુા નંમ-નિશંન તેખંસુા નહેંસુા. વીરંની મુાઝવણ
વધવં લંગી. ટેક્ષ્ીં સેં કેંઇ અમીરશેઠની હેંય સેવી ઍરકન્ડીશનયુક્સ હસી. સેથ્ીં વીરેં વિચંરમાં પડી
ગયેં :
‘અંટલી બધી મેંંઘી અને દગવડભરી ટેક્ષ્ીં દુભંનની પંદે ન હેંઇ શકે.... અને કતંચ
હેંય સેં સેં દુભંન અંટલંમાં જ ક્યાંક હેંવેં જોઇએ.... પણ સેં પછી એ તેખંસેં કેમ નથ્ીં?.... અને
ડ્રંઇવર પણ....?’
અને વીરંનં મગજમાં લંઇટ થ્ંઇ. સેને યંત અંવ્યુા કે શહેરનં મંણદેં નવરં હેંસં નથ્ીં...
એટલે કતંચ દુભંન નવરેં નહીં હેંય એથ્ીં સેણે ડ્રંઇવરને મેંકલ્યેં હશે.... પણ પછી પંછેં નિરંશ
થ્ંઇ ગયેં. સેને યંત અંવ્યુા કે, દુભંનને સેણે જાણ સેં કરી નથ્ીં પછી સે અંવે પણ કેવી રીસે?
સેણે ફરીફરીને ટેક્ષ્ીંનેં નાબર ધ્યંનથ્ીં વાંચ્યેં- ટેક્ષ્ીં સેં દુભંને જણંવેલ નાબરવંળી જ હસી.
વીરેં વધુને વધુે મુાઝવણ અનુભવવં લંગ્યેં. સેનં તિતંર એક ગંમડિયં જેવં લંગસં હસં.
અને પંછેં રસ્સંની બંજુએ બંઘં-ચકવં જેવેં ડંફરિયં મંરસેં ઊભેં હસેં સેથ્ીં લેંકેંની નજર સેનં
પર માડંઇ હસી - સેની ખબર વીરંને પડી ત્યંરે સેં સે ઝાખવંણેં પડી ગયેં.
સે ટેક્ષ્ીંની નજીક જઇ ઊભેં રહ્ય્ંેં.
વીરંને હવે ખબર પડી ગઇ કે સ્વપ્ન જોવુા - વિચંરવુા દહેલુા છે અને પ્રત્યક્ષ્ં અનુભવ કરવેં
ઘણુા મુશ્કેલ કંમ છે, સેણે હેંંશથ્ીં મુાબઇ અંવવંનેં નિર્ણય સેં લીધેં હસેં પણ પંછળથ્ીં સેને ભંરે પડી
ગયેં.... સે નિર્ણય સેને ઉસંવળિયેં લંગ્યેં. ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં- રાગીલં મંણદેં-ચેંપંટી વગેરે
પ્રત્યક્ષ્ં જોવંની - જાણવંની સેની ઇચ્છં અત્યંરે હસંશંમાં પરિણમસી લંગી.
વીરંનં શરીરે અને ચહેરં પર પરદેવંનાં ટીપાં બંઝી ગયાં.... અંખુા શરીર ઢીલુા થ્ંઇ ગયુા.
સેને બધી મહેનસ પંણીમાં જસી લંગી. પેંસંનં ગંમમાં સેણે જે જે વિચંર્યું હસુા સે બધુા મુાબઇમાં પગ
મૂકસાં ઊલટુા જ બન્યુા. વીરંનં હેંંશ ઊડી ગયં.... સેને સેની ભૂલ દમજાઇ.... જો દુભંનને જાણ કરી
હેંસ સેં દંરુા થ્ંંસ... કંરણકે અં તરિયં જેવં શહેરમાં ન જાણે કયં ખૂણંમાં દુભંન રહેસેં હશે?
વીરેં હવે અંખેંને અંખેં હંરી ગયેં.
એક વખસ સેં જમપુરં પંછં ફરી જવંનેં વિચંર અંવ્યેં-પણ ઘરે જઇ લેંકેંને શુા મેંઢુા
બસંવશે?- ગંમનં લેંકેં પ્રશ્નેં પૂછી પૂછીને હેરંન કરી મૂકશે, બધંને ક્યાં જવંબ અંપવં બેદુા....?
ફળિયંવંળં મંરી વંસેં કરશે- ગયં હસં મેંટં ઊપંડે શહેરમાં અને - વીરેં હિંમસ હંરી ચૂક્યેં હસેં.
શુા કરવુા? કાઇ દમજાસુા નહેંસુા.
પણ સેનં સકતીરમાં મુાબઇ જ લખંયુા હશે, અને હવે સેનુા નદીબ પણ બતલંવંનુા છે સેની
વીરંને ક્યાં ખબર હસી? સેનુા નદીબ સેનંથ્ીં બે ડગલાં અંગળ હસુા.
વીરેં વિચંર કરસેં ટેક્ષ્ીંને અઢેલીને ઊભેં હસેં, એ અંશંએ કે - હમણાં કેંઇક અંવશે.
સેેણે ઊાચે નજર કરી....!
ભૂરં અંકંશમાં દૂરજ પશ્ચિમ સરફ નમસેં હસેં. ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં જાણે કે હમણાં
દૂરજને ઝીલી લેશે સેવુા લંગસુા હસુા.... નજીકમાં જ તરિયેં અંવેલેં હેંવંથ્ીં વંસંવરણ હૂાફંળુા અને
ખુશનુમં હસુા.... પણ અહીં વીરંને સેનં ગંમ જેવુા વંસંવરણ નં લંગ્યુા ગંમડંમાં સેં અંથ્ંમસેં દૂરજ
અંકંશમાં મુક્સપણે મહંલસેં હેંય છે..... જ્યંરે, અહીં સેં દૂરજ જાણે બિલ્ડિંગેં વચ્ચે બાધંઇ ગયેં
હેંય સેવેં તયંમણેં લંગસેં હસેં. ક્ષ્ંણવંર મંટે સેં વીરંને દૂરજ પર તયં અંવી ગઇ..... પણ પછી
સેને પેંસંની પરિસ્થ્િંસિનુા ભંન થ્ંસાં પેંસંની જાસ પર જ તયં અંવી.
વિચંર કરસાં વીરંને એક સરુણીનં અવંજે ચમકંવી તીધેં.
‘હલ્લેં... દુભંન! હંઉ અંર યુ...?’ વીરંને એટલેં સેં વિશ્વંદ બેદી ગયેં કે અવંજ ગમે
સેનેં હેંય પણ સેનં મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત ‘દુભંન’ - થ્ીં સેને એવુા મંનવં પ્રેરસેં હસેં કે દુભંન
અહીં જ ક્યાંક હેંવેં જોઇએ.
પણ....!
વીરંની પીઠ પંછળથ્ીં અંવેલં એ રૂપંની ઘાટડી જેવં અવંજ સરફ વીરંને શાકં ગઇ -
અવંજ પરિચિસ લંગ્યેં.... સે પંછળ ફયર્ેં.
અને વીરેં ચમક્યેં!
ચહેરેં પરિચિસ લંગ્યેં. ક્ષ્ંણવંર મંટે સેને ‘દેંન’ યંત અંવી ગઇ. અપ્દરંને પણ શરમંવે
સેવી રૂપંળી ‘દેંન’ સેની નજરેં અંગળ રમસી ગઇ. સેનં ચહેરં દંથ્ેં અં યુવસીનં ચહેરંને
દરખંવવં લંગ્યેં. પણ એ સેં મંત્ર્ં ક્ષ્ંણ મંટે જ .... અં સેં કેંઇ કેંલેજીયન જેવી યુવસી હસી - હં!
સેને વીરેં અેંળખી નં શક્યેં....! - સે જેવેં એ છેંકરી સરફ ફયર્ેં કે સે યુવસીનુા હદસુા મુખ કાઇક
ઠંવકંઇથ્ીં પડી ગયુા.
‘અંપ.... દુભંન....!’ - અને એ યુવસીએ મંફી મંગી - ‘દૅંરી.... અંપને દુભંન જાણી
બૂમ મંરી.... પણ અંપ સેં કેંઇક... મંફ કરજો.’
અને સેની નજર અં ગંમડિયંનં લેબંદમાં દજ્જ એવં વીરંનં ચહેરંથ્ીં માંડીને છેક પંની
દુધી ફરી વળી.... પછી ટેક્ષ્ીંનં અંગળનં તરવંજા સરફ ફરી કે સરસ જ વીરેં બેંલી ઊઠ્યેં;
‘હં...હં...! મંરે દુભંનને ત્યાં જ જવુા છે....’ છેંકરી ગંડીમાં બેદે સે પહેલાં વીરેં બેંલી
ઊઠ્યેં હસેં. કંરણકે એ નફ્ફટ લંગસી કેંલેજીયન યુવસી વીરંને - દુભંન નથ્ીં - સેવુા જાણીને
કતંચ ચંલસી થ્ંશે સેં સેનં હંથ્ંમાં અંવેલી સક જસી રહેશે અને અહીં એકલેં રઝળી પડશે, સેથ્ીં સે
યુવસી જાય સે પહેલાં વંસ કરવં વીરેં અંગળ વધ્યેં. યુવસી કંરમાં ગેંઠવંઇ ગઇ હસી.
વીરંની વિનવણીથ્ીં સેણે પૂછયુા :
‘શુા કહ્ય્ુંા? દુભંનને ત્યાં....?’ દઅંશ્ચર્ય નજરે જોઇ રહેલી યુવસીનં પ્રશ્નનેં જવંબ અંપસાં
વીરેં દહેજ ઝાખવંણેં સેં પડી જ ગયેલેં, કંરણકે યુવસીનં પૂછવંનં ઢાગથ્ીં એટલુા સેં પરખંઇ
અંવસુા હસુા કે વીરંની વંસ સેને દંચી લંગસી નહેંસી. બલ્કે ઉપજાવી કંઢેલી લંગી હશે.
‘જી હં. હુા દુભંનનં ગંમનેં છુા, અને દુભંનનેં તેંસ્સ છુા, અને મંરે એનં ઘેર જવુા છે....
અં કંર વિશે સેમણે લખ્યુા હસુા એટલે કંર જોઇને સેં હુા અહીં ઊભેં હસેં - કતંચ દુભંન અહીં ક્યાંક
હશે.... પણ મંરી અંશં ઠગંરી નીવડી.... અગર અંપને વાંધેં ન હેંય, સેં મહેરબંની અંપની;
અંપનેં ઉપકંર ક્યંરેય નહીં ભૂલુા.... પ્લીઝ.’
અને વીરેં તયંમણી નજરે યુવસી સરફ જોઇ રહ્ય્ંેં. - એ સ્વરૂપવંન યુવસી વીરંને એકધંયર્ેં
બેંલસેં જેંઇ જ રહી.... સે વિમંદણમાં પડી ગઇ પણ સેને કાઇ દમજાયુા. નહીં.... અંશરે દંડં પાંચ
ફૂટની ઊાચંઇવંળેં અને મજબૂસ બાંધંવંળુા શરીર જોઇ સે છેંકરી કેંઇ અદૃશ્ય નજરે વીરંને
અેંળખવં પ્રયત્ન કરવં લંગી.
વીરેં પણ યુવસીની અણિયંળી અાંખેં, હેંઠ, સીણુા નંક, ગેંરં ગેંરં ગુલંબી ગંલ અને
અધૂરંમાં પૂરુા, મીઠં મધુરં અવંજથ્ીં વિચંરે ચઢ્યેં હસેં. સેથ્ીં સેને યુવસીની નજર પરખંઇ નહીં....
પરાસુ બાનેની નજર એક થ્ંઇ ત્યંરે....! ‘ચંલેં.... બેદી જાઅેં....!’ કહેસી યુવસીને ‘થ્ેંંક યુ’ કહી વીરેં
કંરની પંછળની દીટ પર ગેંઠવંયેં.
એ સ્વરૂપવંન યુવસીએ ગંડી સ્ટંર્ટ કરી. એક વખસ આતરનં અરિદંમાં નજર નાંખી
વીરંને જોઇ લીધેં અને પછી ટેક્ષ્ીં તેંડંવી. હજુ વીરંને એ નહેંસુા દમજાસુા કે દુભંને અંપેલ
નાબરવંળી ગંડી અં છેંકરીનં હંથ્ંમાં ક્યાંથ્ીં અંવી...? કતંચ દુભંનની મહેમંન હશે - એમ
વિચંરસેં વીરેં સે યુવસીનં ચહેરંને અંગળનં અરીદંમાં પડસં પ્રસિબિંબથ્ીં નિરખવં લંગ્યેં.
યુવસીની નજર રેંડ ઉપર હસી, પણ થ્ંેંડી થ્ંેંડી વંરે અરીદંમાં નજર નાંખી પંછળ બેઠેલં
વીરંનં ચહેરંને જોઇ લેસી હસી.
વીરંને શાકં હસી.... સેને અં યુવસીને ક્યાંક જોઇ હેંય સેવુા લંગ્યુા - પણ સેને યંત નહેંસુા
અંવસુા.... સે મનેંમન ‘દેંન’ દંથ્ેં દરખંવવં લંગ્યેં... સેણે દેંનનં ગુાથ્ંંયેલં વંળમાં ‘ગુલંબનુા ફૂલ’
ખેંદેલુા - સે યંત અંવ્યુા.... ત્યાં સેની નજર યુવસીનં મંથ્ંંમાં ફરી વળી, એ મંટે કે અં દેંન હશે સેં
એનં મંથ્ંંમાં ગુલંબ હશે....!- પણ સેનં મંથ્ંંમાં ‘ગુલંબનુા ફૂલ’ નહેંસુા- સેમ છસાં પણ સેનેં ચહેરેં
અને સેનેં મીઠેં મધુરેં અવંજ સેને એવુા વિચંરવં પ્રેરસેં હસેં. પણ! અહીં ક્યાંથ્ીં અંવે દેંન! -
વિચંરસેં વીરેં ચૂપચંપ બેઠેં હસેં.
‘મંરે શુા? જે હેંય સે .... બદ! એક વખસ દુભંનને ઘેર પહેંંચંડી તે.... પછી બીજી
વંસ...!’ અને વીરેં બંરી બહંર નજર કરી મુાબઇ નગરીને નિરખવં લંગ્યેં.
• • •
અંજુબંજુ અંભને અાંબવંનેં વ્યથ્ર્ં પ્રયત્ન કરસી ઊાચી બિલ્ડિંગેં પદંર થ્ંસી હસી.
બહુમંળી મકંનેં બિલ્ડિંગેં જોઇ વીરેં ખુશ થ્ંસેં હસેં. બંજુ પર શણગંરંયેલી તુકંનેં - શેંપિંગ
દેન્ટરેં, વંરેઘડીએ દંમેથ્ીં અંવસી દીટી - બદેં, શેઠીઅંઅેં અને અમીર લેંકેંની વિભિન્ન્ં
મૅંડેલેંવંળી ગંડીઅેં પદંર થ્ંસી જોઇ વીરંને બંળપણનુા સ્વપ્ન દંકંર થ્ંસુા લંગ્યુા. સે વિચંરસેં રહ્ય્ંેં
- દુભંનની દંથ્ેં અંખુા મુાબઇ શહેર જોઇ વળીશ.... એવંમાં વીરંની નજર અંગળનં રસ્સં પર
પડી... ઘડીભર સેં સે આતર જ ધ્રુજી ઊઠ્યેં.... ટેક્ષ્ીં પૂરઝડપે તેંડી રહી હસી.
યુવસી કંળજી પૂર્વક ડ્રંઇવિંગ કરી રહી હસી. સેનેં કન્ટ્રેંલ અજબ હસેં! ક્યંરેક ચંર રસ્સં
અંગળ દિગ્નલ ન મળસાં થ્ંેંભવુા પડસુા હસુા.
અંટલી ઝડપથ્ીં અં છેંકરી ગંડી ચલંવશે સે વીરંની કલ્પનં બહંરની વંસ હસી. - ‘ક્યાંક
અંણે શરંબ સેં નથ્ીં પીધેં ને? કેંઇક વંહન જોડે ભટકંઇ પડશે સેં ઊલમાંથ્ીં ચૂલમાં પડવં જેવુા
થ્ંશે....’
યુવસી વિશે વિચંરવં લંગ્યેં.
‘- કેંઇ શેઠની છેંકરી લંગે છે નહીંસર સેને અંટલી સ્પીડમાં ગંડી ચલંવસાં અંવડે જ
નહીં...’ યુવસીનુા મુખ જોવં વીરંએ અંગળનં અરીદંમાં નજર કરી - અને વીરેં છળી પડ્યેં....! -
સેનં રૂપ અને રૂઅંબ પર! - ‘ક્યાંક રેંફમાં ને રેંફમાં એ સેં જશે પણ દંથ્ેં મનેય લેસી જશે.....’ -
સેને ફરીવંર પસ્સંવેં થ્ંયેં. - અં છેંકરી દંથ્ેં ક્યાં ભટકંણેં....? અં સેં અહીં જ પૂરં થ્ંઇ જઇશુા
સેં કેંઇ બંપેંય શેંધવં નહીં અંવે, - ન ઘરનાં ન ઘંટનાં; એનં કરસાં ત્યાં દેન્ટ્રલ અંગળ જ ઊભેં
હેંસ સેં દંરુા થ્ંંસ, જેથ્ીં જામપુરં પંછં સેં વળી શકંસ....! અંસેં એકેય બંજુનં નં રહ્ય્ંં....!
વિચંરસેં વીરેં ચૂપચંપ બેદી રહ્ય્ંેં.
ટેક્દીમાં બેઠં પછી હજુ દુધી બે-માંથ્ીં એકેય બેંલ્યુા નહેંસુા - બેંલવંનેં પ્રયત્ન પણ કેંઇએ
કયર્ેં નહેંસેં. વીરંને સેં શુા બેંલવુા એ જ દમજાસુા નહેંસુા.... અં છેંકરી દંથ્ેં વંસ કરવંથ્ીં સે બેધ્યંન
બને સેં ક્યાંક અકસ્મંસ કરી બેદશે એ બીકે સેણે બેંલવં મંટે પ્રયત્ન પણ નં કયર્ેં... અને પંછેં હસેં
પણ અેંછં બેંલેં - ક્યંરેક, કેંઇ પૂછે સેં ખંસ્દુા બધુા અૅંકી નાંખે - એ વીરંની ખંદિયસ હસી... અને
એટલે સે અત્યંરે ચૂપ બેઠેં હસેં.
પણ મુાબઇ જેવં શહેરમાં રહીને શહેરી-છેંકરીઅેં બેંલવંમાં અને વંસેં કરવંમાં એટલી સેં
ચપળ અને હેંંશિયંર હેંય છે કે - ગમે સેવેં છેંકરેં દંમે હેંય સેંયે સેની અંગળ પંણી ભરે.... જ્યંરે
અં સેં ગુજરંસી છેંકરી હસી એટલે પૂછવુા જ શુા?-
અને એથ્ીં જ યુવસીએ વીરંની દંથ્ેં વંસચીસ શરૂ કરી;
‘અંપનુા શુભનંમ?’
‘જી....?’ અચંનક પૂછંયેલં પ્રશ્નથ્ીં વીરેં થ્ંેંડેં થ્ંેંથ્ંવંયેં. સેણે યુવસીની નજર પંરખવં
અંગળનં અરીદંમાં જોયુા - કાઇ કળંયુા નહિ-સેણે જવંબ અંપ્યેં : ‘શુભ કહેં કે અશુભ.... પણ મંરુા
નંમ જાણીને સમને કેંઇ ફંયતેં થ્ંવંનેં નથ્ીં.... દાંભળીને સમને હદવુા અંવશે....!’ વીરેં વિવેકથ્ીં
વંસ તેંહરંવસેં રહ્ય્ંેંઃ ‘જરં તેશી નંમ છે એટલે કે ગંમડંમાં શેંભે એવુા’-કહી યુવસી પર શી અદર
થ્ંંય છે સે જાણવં અંગળનં અરીદંમાં પડસં યુવસીનં પ્રસિબિંબ - ચહેરં પર નજર નાંખી, અને સે
જ વખસે એ યુવસીએ પણ વીરંનેં ચહેરેં જોવં અરીદંમાં નજર ફેરવી.... વીરેં નીચુા જોઇ ગયેં.
‘શરમંવ છેં? અરે! શરમંવંનુા સેં છેંકરીઅેંને હેંય.... શુા અંપનુા નંમ....?’
વીરંનુા સ્વમંન ઘવંયુા.... નંતંન છેંકરીએ સેનં સ્વમંન પર ઘં કયર્ેં હસેં એટલે હવે નંમ
કહેવુા જ પડશે.... સેમ લંગસાં સેણે કહી જ નાંખ્યુાઃ ‘મંરુા નંમ... વીરેં... છે.’
‘વી.... રેં....! ઘણુા દુાતર નંમ છે....!’ સે એવં લહેકંથ્ીં બેંલી કે-અંશ્ચર્યથ્ીં યુવસીનં
ચહેરંપર અંનાત છવંયેં.... પરાસુ સેનેં અંનાત વીરંને કળવં તીધેં નહીં. યુવસીને અંમ અંશ્ચર્ય
પંમસી જોઇ વીરંને સેનુા કંરણ નં દમજાયુા.... પણ સેને દાકેંચ જરૂર થ્ંયેં.- સેણે નંમ કહીને ગાભીર
ભૂલ કરી છે પણ હવે કહી તીધં પછી શુા? - અબ પછસંયે કયં હેંવસ હૈ, જબ ચિડિયં ચુગ ગઇ
ખેસ-!
‘સમંરે અને દુભંનને ક્યંરથ્ીં તેંસ્સી થ્ંઇ?’હજુ વધુ આતંજ લગંવવં મંટે વીરંને વંસેંએ
ચઢંવવં જ પૂછયુા.
‘અરે! ક્યંરથ્ીં શુા? અમે સેં લાગેંટિયં મિત્ર્ંેં છીએ.... એક જ ગંમમાં રહેસં હસં....
નંનપણથ્ીં જ અમે બન્ન્ેં તેંસ્સ હસં એટલે અમંરી તેંસ્સી ઘણી જૂની છે પણ! દુભંનનં પિસં દુખી
હેંવંથ્ીં સેને મુાબઇ મેંકલ્યેં.... જ્યંરે મંરં નદીબમાં ગંમડંની હવં ખંવંની હસી, એટલે ગંમડંમાં
જ ગેંંધંઇ રહ્ય્ંેં.....!’- વીરંએ પૂછવંનુા નં રંખ્યુા; સેની બીજા નાબરની ખંદિયસ મુજબ બધુા જ,
પેંપટની જેમ ગંમઠી ભંષ્ંંમાં વંસ કરસેં ગયેં. યુવસીને વધુ રદ પડસેં જાણી સેનં તિલમાં થ્ંેંડેં
અંનાત થ્ંયેં.- ચંલેં.... અંપણી વંસ પૂછનંર સેં કેંઇક છે! એવેં દહંરેં મળ્યેં.
‘કેટલુા ભણ્યં છેં?’
‘બંરમુા ધેંરણ પંદ...!’-કહેસાં વીરેં થ્ંેંડં વિચંરમાં પડી ગયેં.- ભણસરનુા નંમ અંવસાં
વળી પંછી ભૂસકંળની એ ભૂલી-ભટકી યંત દળવળી. તશમં ધેંરણથ્ીં માંડીને બંરમં ધેંરણ દુધીની
અંપવીસી ફરીથ્ીં મંનદપટ પર પથ્ંરંઇ ગઇ... તશમં ધેંરણનં પ્રદાગેંથ્ીં સેનેં ચહેરેં ઉતંદ બની
ગયેં.... દેંનની યંત સેને દસંવસી રહી! - દિંગલ-કીર્સિ-બધંનં ચહેરં સેની દંમે હદસં-કૂતસં નજરે
પડ્યં.... દેંનની છેલ્લી મુલંકંસ ખરેખર હસંશંમાં પરિણમી હસી.... ત્યંર પછી ક્યંરેય સેની
વહંલી દેંને સેનુા હદસુા મુખ નહેંસુા બસંવ્યુા.....
છેલ્લી મુલંકંસ બંત સેણે સપંદ કરી હસી, સેં જાણવં મળ્યુા કે સેઅેં સેં એજ તિવદે
નીકળી ગયં હસં.... અને ત્યંર બંત વીરેં દેંનનં વિરહમાં દબડસેં રહ્ય્ંેં હસેં. જ્યંરે જ્યંરે દેંન
યંત અંવી ત્યંરે સેનુા હ્ય્તય ભાંગી પડસુા.... સેની અાંખેં વિરહનાં અાંદુ વહેવડંવસી.... દેંનનં ગયં
પછી વીરંને દેંન વિનંનુા જીવન નિરદ લંગ્યુા.... બદ! એકલેં એકલેં દેંન દંથ્ેં ગુજારેલં તિવદેંને
યંત કરસેં અને અાંદુ દંરસેં....! કેટલીક વખસ જાણે સેની દંમે દેંન અંવી ને હદસી હેંય સેવુા
લંગ્યં કરસુા અને ત્યંરે વીરેં પંગલની મંફક હદી પડસેં.... ક્યંરેક સેં સે દેંનની દંથ્ેં વંસેં
કરસેં....
પેંસંનં તેંસ્સની અંવી અવતશં જોઇ સળશી પણ ચિંસં કરવં લંગસેં. તેંસ્સની અંવી
વિરહવ્યથ્ંં સેનંથ્ીં જોઇ જસી નહેંસી..... વીરેં અંટલેં બધેં અંગળ વધી ગયેં હશે સેનેં સેને ખ્યંલ
જ નેં’સેં રહ્ય્ંેં.... અને હવે વીરંની લંગણી યુક્સ વિરહવ્યથ્ંં સેનંથ્ીં દહન થ્ંસી નહેંસી.... જ્યંરે
વીરંનુા તુઃખ તૂર થ્ંઇ શકે સેવુા નહેંસુા.... પ્રંણ અંપી તે સેવેં દિંગલ પણ અંવી બંબસેંમાં શુા કરી
શકે....?
આસે વીરંએ છંત્ર્ંંલય છેંડવંનેં વિચંર કયર્ેં. સળશીએ પણ સેને એ જ દલંહ અંપી
હસી. કંરણકે જો વીરેં અહીં જ રહેશે સેં સે જ્યાં..... જ્યાં દેંનને મળ્યેં હસેં સેવી જગ્યં જોસાં સેને
દેંનની યંત દસંવસી રહેશે - અને એવી જગ્યંસેં છંત્ર્ંંલયમાં રહેવંથ્ીં વીરંની નજરેં અંગળ જ
હસી. - સ્કૂલનેં પ્રંથ્ર્ંનંખાડ, છંત્ર્ંંલયની પંછળ પડસુા મેતંન, સ્કૂલનેં બગીચેં અને એ બગીચંમાં
રહેલુા પેલુા બેંરદલ્લીનુા વૃક્ષ્ં....! છંત્ર્ંંલયની પંછળ થ્ંઇને જસેં રસ્સેં-જ્યાં થ્ંઇને સેઅેં તૂર અંવેલં
રમણીય સળંવને કિનંરે મળવં જસં-! બધી જ જગ્યંઅેં અાંખેં અંગળ જ ફયર્ં કરસી, સેથ્ીં હવે
વિસંવેલં તિવદેંની યંત છુપંવવં..... ત્યજવં મંટે વીરંને હવે અં સ્થ્ંળ છેંડવુા પડે સેમ હસુા.....
અને કતંચ જો વીરેં અહીં જ રહેશે સેં જ્યંરે સ્કૂલ ખૂલે અને પ્રંથ્ર્ંનંમાં મીઠં-મધુરં ગીસ ગંસી
દેંનની જગ્યં ખંલી જોશે સેં વીરંથ્ીં સે શેં દહન થ્ંઇ શકશે?- સેનં કરસાં સે અં ગંમ-અં છંત્ર્ંંલય-
અં સ્કૂલ-જે સેની દેંનની પ્રીસનં પ્રસિક હસં-સે બધુા જ છેંડી વસન ચંલ્યેં જાય એ જ ઠીક રહેશે....’
અને વીરેં સળશીની રજા લઇ ગંમમાં છેલ્લી નજર નાંખી છંત્ર્ંંલય છેંડ્યુા...... સળશી પણ
ત્યંરે તિલગીર થ્ંઇ ગયેં હસેં.... સેની અાંખમાં અાંદુ હસાં...... હવે અંવેં તિલેંજાન તેંસ્સ ફરી ક્યંરે
મળશે? વીરેં સળશીને ભેટી પડ્યેં હસેં.... અને પછી કઠણ કંળજે સેને વેગળેં કયર્ેં હસેં......
‘અરે! શં વિચંરે ચઢી ગયં? સમે ચૂપ કેમ થ્ંઇ ગયં?’ યુવસીનં અવંજથ્ીં વીરેં
ચમક્યેં!.... ત્યંરે સેની અાંખેં ભીની થ્ંઇ ગઇ હસી. યુવસી જોઇ નં જાય એ રીસે સેણે અાંખેં લૂછી
નાંખી..... પરાસુ યુવસીની નજરથ્ીં સે છુપંયુા નહીં પરાસુ સેણે પૂછવંનુા મુનંદીબ નં મંન્યુા.
વીરેં સ્વસ્થ્ં થ્ંઇ ગયેં. અને જે પૂછવં મંટે સેનુા મન ક્યંરનુા યે અધીરૂા બન્યુા હસુા એ પૂછી
જ નાંખ્યુા : ‘અંપનુા શુભનંમ સેં મને કહ્ય્ુંા જ નહીં.....!’
‘સમે પૂછવંની સસ્તી લીધી?’ પંછળ જોયં વિનં ડ્રંઇવિંગ કરસી યુવસીએ કહ્ય્ુંા.
‘દૅંરી. પણ હવે સેં પૂછયુા ને? શુા નંમ અંપનુા?’
‘દેંનલ....!’
‘દેંન-લ!’ વીરંનુા મેંં પહેંળુા થ્ંઇ ગયુા. સેનં ચહેરં પર અંશ્ચર્યનેં ભંવ ઉપદી અંવ્યેં. સેને
અંશ્ચર્ય ચકિસ થ્ંયેલેં જોઇ દેંનલે અરીદંમાં જોઇને જ પૂછયુા : ‘એમાં... એટલુા બધુ અંશ્ચર્ય પંમવં
જેવુા શુા છે? કેમ, નંમ પદાત નં પડ્યુા....?’
‘નં.... નં. એવુા નથ્ીં.... નંમ સેં ઘણુા દુાતર છે.’ વીરેં ગેંગેંફેંફેં થ્ંઇ ગયેં. યુવસી ક્યાંક
અવળેં અથ્ર્ં કરી ન બેદે-!
અને વીરેં શાંસ થ્ંઇ ગયેં. સેને અંગળ કાઇ બેંલવંનુા પણ નં દૂઝયુા.- ‘દેંનલ’ નંમે સેને
વિચંર કરસેં કરી મૂક્યેં.
એક સેં પરિચિસ લંગસેં ચહેરેં.... પરિચિસ લંગસેં મીઠેં-મધુરેં અવંજ! અને પરિચિસ
લંગીે સેવુા નંમ-દેંનલ.....! વિચંરસેં રહ્ય્ંેં વીરેં..... દેંનને બતલે દેંનલ! : બે અક્ષ્ંરની પંછળ
ફક્સ એક અક્ષ્ંરનુા પૂાછડુા વધંર્યું હસુા. અને સેથ્ીં જ સેં વીરંએ સે નંમ ઉચ્ચંરસાં- ‘લ’ને અળગેં
રંખ્યેં હસેં..... કતંચ અં જ દેંન હેંય સેં? - વિચંર અંવસાં જ વીરેં અંનાતી ઊઠ્યેં, પણ....?-
અં દેંન નથ્ીં પણ દેંનલ છે-ખ્યંલ અંવસાં વળી પંછેં સેનેં ચહેરેં ઊતંદિનસંનં ગર્ભમાં ડૂબી
ગયેં.
-અંવં મળસં અંવસં સેં ઘણં ચહેરંહેંય છે સેથ્ીં દેંનને મળસી અંવસી કેંઇ પણ યુવસી
દેંન ન હેંઇ શકે....!
વીરેં વળી પંછેં દેંનનં ચહેરંને યંત કરસેં અાંખેં મીંચી બેદી રહ્ય્ંેં, જુતં જુતં પ્રદાગેંએ
મળેલી દેંનને જુતં જુતં સ્વરૂપમાં જોસેં રહ્ય્ંેં.
દેંનની અણિયંળી અાંખેં...; એ નમણુા નંક; સેનં ગેંરં ગેંરં ગુલંબી ગંલ.... એ જ
હામેશાં હદસં રહેસં હેંઠ; પ્રફુલ્લિસ ચહેરેં... મંથ્ંંનં વંળનં બે ચેંટલં; અને સેની જમણી બંજુનં
ચેંટલંની ઉપરનં ભંગે-વીરંએ અંપેલુા હામેશાં ખેંદેલુા રહેસુા એ ‘ગુલંબનુા ફુલ....!’
વીરેં વિચંરસેં રહ્ય્ંેં- ‘ગુલંબનુા ફુલ’-યંત અંવસાં સેને એક વખસ દેંનની દંથ્ેં બનેલેં
પ્રદાગ યંત અંવી ગયેં.
બન્યુા હસુા એવુા કે -
એ તિવદે દેંનનં મંથ્ંંમાં ગુલંબનુા ફૂલ ખેંદેલુા ન હસુા. વીરંની નજર ત્યાં ગઇ સેં સે જરં
વિચંરમાં પડી ગયેં! એ, દવંરમાં વીરંને દેંન કાઇક જુતી જ લંગી.... સેને એમ હસુા કે -
ઉસંવળમાં ભૂલી ગઇ હશે.... પણ નં, વંળ સેં સેણે વ્યવસ્થ્િંસ જ અેંળ્યં હસં.... એમ સેં દેંન રેંજ
વહેલી જ ઊઠસી હસી, અને સેથ્ીં સે વ્યવસ્થ્િંસ જ રહેસી, કેંઇ પણ કંમ સે ભૂલસી નહીં.... સેં અંજે
એ ‘ગુલંબનુા ફૂલ’ મંથ્ંંનં વંળમાં ખેંદવંનુા કેમ ભૂલી ગઇ?.... કે પછી - સે ઇરંતંપૂર્વક જ ભૂલી
ગઇ હશે?
વીરેં અને દિંગલ મેંટી વિશ્રંન્સિમાં જ્યંરે સ્કૂલનં બગીચં સરફ નીકળ્યં.... સેં દેંન અને
કીર્સિ પણ સેમની પંછળ પંછળ અંવ્યં.... વીરંને એ ગમ્યુા. દેંન નજીક અંવસાં જ વીરેં પૂછી બેઠેં
હસેં : ‘કેમ દેં...? અંજે મુડમાં નથ્ીં કે શુા?’
‘કેમ? મંરેં મૂડ હેંય કે નં હેંય.... સમને મંરં મૂડની પડી છે?’ દેંન ઇંટનેં જવંબ
પથ્થ્ંરથ્ીં અંપસાં ટહુકી.
‘દૅંરી મેમદં’બ! ભૂલ થ્ંઇ ગઇ.... મંફ કરી તેં પણ, અંજે સંર મંથ્ંંમાં ગુલંબનુા ફૂલ ન
જોસાં મને એવુા લંગ્યુા. અને એટલે જ પૂછુા છુા-અંજે સંરં કેશમાંથ્ીં ગુલંબનુા ફુલ ક્યાં અદૃશ્ય થ્ંઇ
ગયુા?’
‘અચ્છં! સેં, ગુલંબનં ફુલની સમને ચિંસં છે બરંબરને? પણ ભંઇદં’બ જરં અંગળ સેં
વિચંરેં કે રેંજ ગુલંબનુા ફુલ કેંણ અંપી જાય છે.....?’
હવે વીરંને ખ્યંલ અંવ્યેં કે સે અંજે મેંડેં ઊઠ્યેં હેંવંથ્ીં ગુલંબનુા ફુલ અંપવં જઇ શક્યેં
નહેંસેં, એટલે દેંન ગુલંબ ક્યાંથ્ીં ખેંદી લંવે....?....- ‘દૅંરી દેંન .... અંજે હુા મેંડેં ઊઠ્યેં હસેં,
સળશીએ મને જગંડ્યેં ત્યંરે સેં જમવંનેં ટંઇમ થ્ંઇ ગયેં હસેં-પૂછી જો સળશીને..... કેમ સળશી?’-
કહેસેં વીરેં સળશી સરફ ફયર્ેં સેં!.... સળશી ગુમ, દંથ્ેં કીર્સિ પણ અલેંપ!!!
વીરેં ચૂપ થ્ંઇ ગયેં-ત્યંરે દેંને મંરકણી નજર નાંખીને સેનેં હઠ વ્યક્સ કયર્ેં :
‘જુઅેં વીરુા....! હુા જાણી બૂઝીને જ ગુલંબનુા ફૂલ લંવી નથ્ીં..... સમંરં હંથ્ેં અંપેલુા
ગુલંબ જ હુા મંરં કેશમાં ખેંદીશ-સે દિવંય મંરં વંળ એમ જ ગુલંબ દિવંય જ ગૂાથ્ંંશે....
દમજ્યં?’
‘પણ પગલી! દાજેંગેંવશંસ્ કતંચ અંપણે જુતં પડી જઇએ સેં-?
સરસ જ દેંને વીરંનં મેંં પર હંથ્ં તંબી સેને બેંલસેં અટકંવી તીધેં.’
‘એવુા નં બેંલેં વીરુા! અંપણે ક્યંરેય જુતં નહીં પડીએ... અને કતંચ દાજોગેંને વશ થ્ંવુા પડે
સેં..... અને જુતં પડીશુા-સેં હુા સમંરી વંટ જોઇશ, જ્યાં દુધી સમે સમંરં હંથ્ેં મને ‘ગુલંબનુા ફૂલ’
નહીં અંપેં..... હુા સેનંથ્ીં વેગળી જ રહીશ...’
વીરંએ લંગણીનં અંવેશમાં અંવી દેંનનં હેંઠેંને સદસદસુા ચુાબન ચેંડી તીધુા હસુા.
વીરંની અાંખેં ભીની હસી... સેને દેંનનં પંગલપન ઉપર કુરબંન થ્ંઇ જવંનુા મન થ્ંયુા;
હવે પછી એવુા નહીં બને દેંન....! અંજથ્ીં રેંજ હુા સને ‘ગુલંબનુા ફૂલ અંપવં અંવીશ.’
અને ત્યંર બંત જ્યાં દુધી દેંન સેને મળસી રહી... વીરેં ગુલંબનં ફૂલની ભેટ ધરસેં
રહ્ય્ંેં.
અચંનક વીરેં વંસ્સવિક તુનિયંમાં પટકંયેં. દેંનલે એક જોરતંર બ્રેક મંરી ગંડીને ટર્ન
અંપ્યેં હસેં અને બ્રેક વંગવંથ્ીં વીરેં છેક યુવસીનં કેશ દુધી ઢળી પડ્યેં.... આતરથ્ીં અંવસી સેલની
દુગાધનેં અનુભવ થ્ંયેં અને સરસ જ એક બંજુ નમી ગયેં-કંરણ કે સરસ જ ગંડીએ ટર્ન લીધેં હસેં.
વીરેં સ્વસ્થ્ં થ્ંવં લંગ્યેં.
ત્યાં ગંડી એક અંલીશંન બાગલં અંગળ અંવીને થ્ંેંભી ગઇ.
વીરંએ બહંર નજર કરી.
દંમે એક નંનેં બાગલેં હસેં.... સેની ચંરે સરફ શાંસિનુા વંસંવરણ હસુા- બાગલંનેં લીલેં
કલર પણ શાંસિનેં ઉપતેશ અંપસેં હસેં, બાગલંની ચેં-સરફ ગંર્ડન હસુા.... ગંર્ડનને અંવરી લેસુા
ખં...સ્દુા મેંટુા કમ્પંઉન્ડ હસુા.
વીરેં સ્સબ્ધ થ્ંઇ ગયેં.
દેંનલ બહંર નીકળી : ‘ચંલેં.... નીચે ઊસરેં, સમંરં લાગેંટિયં મિત્ર્ંનુા ઘર અંવી ગયુા.’
અને વીરેં યાત્ર્ંવસ્ બહંર નીકળ્યેં.
પ્રકરણ : ૯
દૂરજ પશ્ચિમંકંશ સરફ ઢળી ગયેં હસેં. ધીરે ધીરે દૂરજનં અંથ્ંમસં દૃશ્યમાં વચ્ચે
વંતળેં વિક્ષ્ેંપ પંડસં હસં.... સેનંથ્ીં દૂરજનાં કિરણેં ચેંખ્ખાં નજરે ચઢસં હસં. અંકંશમાં કેંઇ કેંઇ
વંતળ સ્થ્િંર ઊભં ઊભં અંથ્ંમસં દૂરજને ચીડવસં હસં.
સેવં દમયે પેંસંનં બાગલંનં કાપંઉન્ડમાં ફુલ સ્પીડે પ્રવેશેલી લંલ કંરને જોસાં દુભંન થ્ંેંડેં
અચાબેં પંમ્યેં કેંણ હશે?-ની દ્વિઘંમાં પડેલં દુભંને કંરમાંથ્ીં દેંનલને નીકળસી જોઇ....
‘હલ્લેં દેંનલ.....!’
‘હલ્લેં દુભંનભંઇ! હંઉ અંર યુ?’
‘દંરૂ છે.... કેમ અત્યંરે? અં સરફ....!
‘હુા અંજે સમંરી ડુપ્લીકેટ કેંપી લંવી છુા..... બીજો દુભંન!’’
‘બીજો દુભંન....!!!’ દેંનલની વંસ દમજમાં ન અંવસાં દુભંને અંશ્ચર્યથ્ીં સેનં સરફ જોઇ
પૂછયુા.
‘હં.-જુઅેં કંરની પંછળ....’ દેંનલે વીરં સરફ અાંગળી ચીંધીને બસંવસાં કહ્ય્ુંા : ‘પૂરેં....
દુભંન છે.’
દુભંને વીરંને કંરની પંછળની દીટમાંથ્ીં બહંર નીકળસાં જોયેં અને સેનં અંશ્ચર્ય અને
અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં.....
‘અરે....!!! વીરં સુા? મંરં તેંસ્સ....!’ કહેસેં દુભંન વીરં સરફ અંગળ વધ્યેં. વીરેં સેની
નજીક જસાં જ દુભંન ભેટી પડ્યેં. દેંનલ અં લાગેંટિયં મિત્ર્ંનુા મિલન જોસાં અંનાતી ઊઠી.
‘તેંસ્સ વીરં! સેં મને ટપંલથ્ીં કે ગમે સે રીસે ખબર અંપી હેંસ સેં હુા જાસે જ સને લેવં
અંવસ.... સને કાઇ મુશ્કેલી સેં નથ્ીં પડી ને....?’
વચ્ચે જ દેંનલ ટપકીઃ ‘ભંઇદંહેબ સેં જબરી મુશ્કેલીમાં હસં. ઊભં ઊભં વિચંરેં કરસં
હસં. એટલં ગભરંઇ ગયં હસં કે - મંરે સેમને દંથ્ેં જ લંવવં પડ્યં....’ દેંનલ એટલુા કહી
ખડખડંટ હદવં લંગી....
દેંનલને હદસી જોઇ વીરેં ચીડંયેં. પણ શુા કરે? સેનેં ઉપકંર હસેં. અને સેથ્ીં જ સેં અહીં
દુભંનની દંમે ઊભેં હસેં ને?.... નહીંસર હજુ પણ ‘બેંમ્બે દેન્ટ્રલ’ અંગળ અાંટં મંરસેં હેંસ....!
સેણે વંસ બતલી :
‘પણ યંર! મંરે અચંનક સૈયંર થ્ંવુા પડ્યુા, મંરી ઇચ્છં વધસી જસી હસી, એટલે મંરં
મનથ્ીં જ સૈયંર થ્ંયેં.... અને મંરં મનમાં એમ હસુા કે, મુાબઇ જેવં શહેરમાં પણ હુા મંરં તેંસ્સને
અેંળખી કંઢીશ.... દરનંમે-દરનંમે સંરં બાગલં દુધી પહેંંચી શકીશ; પણ મંરી એ અંશં ઠગંરી
નીવડી.... પણ અં દેંનલબહેને મને દહંરેં અંપ્યેં અને અંપણને ભેગં કયર્ં.... નહીંસર કતંચ
અત્યંરે હુા ક્યાંય હેંસ....’
‘શુા કહ્ય્ુંા? .... દેંનલબહેન?’ દેંનલને વીરેં દેંનલબહેન કહીને દાબેંધે સે સેને ન ગમ્યુા....
સેથ્ીં સે અાંખેં કંઢીને બેંલી. દેંનલને રીદંસી જાણી દુભંને સેને દમજાવવંનં બહંનં હેઠળ કહ્ય્ુંા;
‘કેમ દેંનલ....! શુા થ્ંયુા?’- પછી સરસ ખ્યંલ અંવસાં ઉમેર્યું; ‘દેંનલ! મંરેં તેંસ્સ સેં - ફઇબંએ કહ્ય્ુંા
ત્યાં રંસ રેંકંવુા - એમાંનેં છે.... એટલે એ એકતમ મયર્ંતં વટંવે સેવેં નથ્ીં.....’
ત્ર્ંણેય દુભંનની વંક્છટંથ્ીં હદી પડ્યં. સેમ છસાં દેંનલને વીરંનં મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત
ન ગમ્યેં અને સે ‘ગુડ-બંય’ કહીને કંર સરફ તેંડી,પણ સરસ જ દુભંને સેને રેંકવં કહ્ય્ુંા : ‘પણ
દેંનલ! સંરી ભંભીને સેં મળસી જા...!’
‘અત્યંરે નહીં.... ફરી મળીશ’- કહીને દેંનલ કંરનેં તરવંજો ખેંલી આતર બેદવં જ જસી
હસી ત્યાં માજુલંભંભી અંવી ગયાં.
‘કેમ દેંનલબેન? અમંરં લંડલં તિયર પર અંટલેં બધેં ગુસ્દેં કેમ કરેં છેં?’- જાણે કે
ઠપકેં અંપસં હેંય સેવુા મુખ કરીને માજુલંભંભીએ કહ્ય્ુંા.... સેઅેં મરક મરક હદસં હસાં.
‘કેમ ભંભી એવુા બેંલેં છેં’- દેંનલ કંરમાં બેદસાં બેદસાં ઊભી થ્ંઇ બહંર નીકળી, ત્યાં
દુધી માજુલં સેની નજીક પહેંંચી ગયં હસં, માજુલંભંભીનં મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત ‘લંડલં તિયર’થ્ીં
વીરેં જરં દાકેંચંયેં ક્યાંક ગેંટંળેં થ્ંઇ ગયેં લંગે છે-વિચંરસેં રહ્ય્ંેં વીરેં. દેંનલ કંરનં ખુલ્લં
તરવંજાને અઢેલીને ઊભી રહી હસી.
‘હજુ સેં વીરંભંઇ હમણાંજ અંવ્યં છે અને સમે અંમ સત્કંળ રિદંઇ જાવ એ નહીં
ચંલે.... મંરં લંડલં તિયરનુા તિલ તૂભંવવંથ્ીં સમને શેં ફંયતેં થ્ંવંનેં છે?.... ચંલેં... ચં-નંસ્સેં
કરીને ઝઘડેં પસંવેં.... ચંલેં... પ્લીઝ!’
માજુલંભંભીનેં અંગ્રહ ચંલુ રહ્ય્ંેં એટલે દેંનલને નં છૂટકે પણ રેંકંવુા પડ્યુા. બાને બાગલં
સરફ ચંલ્યં.
દેંનલે એક દૃષ્ટિ વીરં સરફ નાંખી સેં સે નફ્ફટપણે બીજી સરફ જોઇ ગયેં. અને દુભંનની
દંથ્ેં વંસેંએ વળગ્યેં. ચં-નંસ્સંની ખેંચસંણ બાને નણાત-ભેંજાઇ કરસી હસી ત્યંરે વીરંને પરંણે ચં
પીવંનેં અંગ્રહ કરસી દેંન યંત અંવી-,
- કેટલં પ્રેમથ્ીં મંરં મંટે ચં બનંવી લંવી હસી? અને હુા- મુરખેં સેનં ઉત્દંહને ઠેંકરેં
મંરસેં રહ્ય્ંેં, ત્યંરે કેટલી નિરંશ બની ગઇ હસી સે...? અને બીજા તિવદે સેં વળી કૅંફી લઇને અંવી
હસી....! કેટલી મળસંવડી હસી મંરી દેંન....! અને અં દેંનલ...!
વીરંને દેંનલ નફ્ફટ અને સ્વચ્છાતી લંગી પણ દેંનલની નફ્ફટંઇનુા કંરણ વીરેં ક્યાં
જાણસેં હસેં?.... અને જાણસેં હેંસ સેં-?
નેંકરને ચં-નંસ્સંની દુચનં અંપી માજુલંભંભીએ બગીચંનં ઝીણં ઘંદ પર ગેંઠવેલી
ચંર ખુરશીઅેં અને સેની વચ્ચે ટેબલ ગેંઠવેલુા હસુા - ત્યાં દેંનલને લઇ ગયં.
એક સરફ વીરેં અને દુભંન.
એક સરફ માજુલં અને દેંનલ.
વીરેં હજુ ગંમડિયં સ્વભંવનેં હસેં. સેથ્ીં સેને અં શહેરી લેંકેં દંથ્ેં બેદવંમાં દાકેંચ થ્ંસેં
હસેં. દંમે બેઠેલં માજુલં સથ્ંં દેંનલ સરફ નજર દુદ્ધાં નાંખ્યં વિનં ટેબલ પર હંથ્ં ટેકવી કેંઇ
ગહન વિચંરમાં ડૂબી ગયેં હેંય સેમ વીરેં ચૂપચંપ બેઠેં હેંસ.
કુતરસને ખેંળે ઉછરેલી વનરંજી જેવેં અં કૃત્ર્િંમ બગીચેં પણ રમ્ય લંગસેં હસેં. શિયંળેં
હેંવં છસાં અહીં ખંદ ઠાડી નહેંસી.... દૂરજ સેં ક્યંરનેંયે બિલ્ડિંગેં પંછળ ગરકંવ થ્ંઇ ગયેં
હસેં.... અંકંશ સરફ ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં જ નજરે ચઢસી હસી. કેંઇ એકલ-તેંકલ વંતળ રખડસુા
નજરે પડસુા હસુા.
મુાબઇ શહેરમાં વસ્સી ગીચ હસી - ‘રેંટલેં મળે પણ અેંટલેં ન મળે’ - એવી સ્થ્િંસિ અં
મુાબઇગરાંની હસી. પણ દુભંનનેં બાગલેં કાઇક મુક્સપણે બનંવંયેેલ હસેં..... બાગલેં એક મેંટં
કાપંઉન્ડની આતર હસેં - ફક્સ એકજ બાગલેં, અને સેની ત્ર્ંણેય બંજુ પર લીલેંછમ બંગ હસેં.
મહેંતીનં ઝૂાડને કંરીગરીથ્ીં કંપી પશુ - પક્ષ્ીંઅેંનં અંકંર બનંવવંમાં અંવ્યં હસં.
વીરંને મજા અંવી ગઇ.... અંવેં બાગલેં જોઇ થ્ંેંડી શાંસિ થ્ંઇ.... ‘ચલેં, એક રીસે સેં
અહીં રહેવંમાં વાંધેં નથ્ીં.’ બાગંલની પંછળનં ભંગમાં ઊાચં અંદેંપંલવનાં વૃક્ષ્ંેં શેંભંમાં અભિવૃદ્ધિ
કરસાં હસાં.... સેથ્ીં સે દૃશ્ય વીરંને ખૂબ ગમ્યુા.
શિયંળંનેં પવન હુાફંળેં પરાસુ ઠાડેં ફૂાકંસેં હસેં. થ્ંેંડી હુાફંળી ઠાડી વસર્ંસી હસી. અને નેંકરે
લંવેલં ચં-નંસ્સંથ્ીં એ ઠાડી પણ નંદી ગઇ.
ચંરેય જણાંએ ચં-નંસ્સંને ન્યંય અંપ્યેં.
પહેલાં સેં વીરેં દાકેંચંયેં.... સેને ખૂબ ભૂખ લંગી હસી - જ્યંરે દંમે માજુલં અને દેંનલ
હસાં.... સેને જરં શરમ લંગી.... પણ પછી- ‘શરમ રંખવંથ્ીં સેં ભૂખે મરશે’ - મંનીને સેણે શરમ
છેવંડે મૂકી અને ચં-નંસ્સં ઉપર સૂટી પડ્યેં.... વાંધેં સેં નહેંસેં - પેંસંનં તેંસ્સનુા ઘર હસુા...
વીરંની અં ચેષ્ટંને દેંનલ વિસ્ફંરિસ નેત્ર્ેં જોઇ રહી. મનેંમન હંસ્ય રેલંવસી રહી.... સેને
ખડખડંટ હદવંનુા મન થ્ંયુા પણ..... વીરેં ભૂખ્યેં રહેશે - એમ મંની હંસ્યને ખંળ્યુા.
ફક્સ અૈંપચંરિક વંસેં જ થ્ંઇ.
ચં - નંસ્સંનેં કંર્યક્રમ પૂરેં થ્ંયેં એટલે દેંનલ ઊભી થ્ંઇ અને જવં મંટે રજા મંગી :
‘ગુડ બંય - માજુલંભંભી.’
‘હં. અને ફરી પંછં અંવજો....!’ કહી માજુલંભંભી સેને કંર દુધી મૂકવં ગયં. ટેક્ષ્ીંમાં
બેઠં પછી દેંનલ એકંએક હદી એટલે માજુલંભંભી પણ હસ્યાં.
‘માજુલંભંભી....! સમંરેં મસ્કેં મંરવંનેં મર્મ હુા દમજી નહીં’- દેંનલે હદસાં જ પૂછયુા.
‘કેવેં મસ્કેં?’ માજુલંએ અજાણ રહેવંનેં ડેંળ કરસાં દંમેં પ્રશ્ન પૂછયેં.
‘ભંભી! સમેં બનંવટ રહેવં તેં.... સમે કાઇક છુપંવસાં હેંવં જોઇએ.’
‘શુા છુપંવસાં હેંવં જોઇએ?... હુા? - માજુલંએ દેંનલનં જ ઢેંંગમાં દંમેં પ્રશ્ન કરી જવંબ
અંપ્યેં. એટલે દેંનલ મૂાઝંણી સેણે પૂછવંનુા માંડી વંળ્યુા :’
‘દંરુા ભંભી.... પછી પૂછીશ.... જવંબ અંપશેંને?’ દેંનલે નિરંશંથ્ીં માજુલં દંમુા જોયુા.
માજુલંને દેંનલ પર તયં અંવી - અં નંજુક છેંકરીને ક્યાં દુધી સડપંવીશ....? દેંનલને નિરંશ થ્ંસી
જોઇ સેમણે અંશ્વંદન અંપ્યુાઃ
‘દેંનલબહેન! સમને નિરંશ કરવંમાં મને અંનાત થ્ંસેં નથ્ીં પણ - હજુ દમય પંક્યેં
નથ્ીં.... અને જ્યંરે દમય પંકશે ત્યંરે સમંરં પૂછયં વગર જ હુા દંમે ચંલીને કહેવં અંવીશ, ....
શાંસિ રંખજો. અત્યંરે સેં સમે અમંરં શેઠની તીકરી કહેવંઅેં .... એટલે અમંરે થ્ંેંડી મયર્ંતં રંખવી
પડે!’
‘એ શુા બેંલ્યં ભંભી? જો એમ જ હેંસ સેં સમંરી દંથ્ેં ભંઇ-ભંભીનેં દાબાધ જ નં
રંખસ.’ દેંનલનં તિલમાં તિલગીરી પ્રવેશી.
‘દંરુા ત્યંરે! જ્યંરે દમય પંકશે ત્યંરે જરૂર ફેંડ પંડીશુા.....’ કહીને માજુલંએ કંરનુા બંરણુા
બાધ કરી તીધુા.
એક નજર વીરં ઉપર નાંખી એક જોરતંર ટર્ન લગંવી દેંનલે કંર ગેટ બહંર કંઢી....
અંશં - નિરંશં વચ્ચે ઝેંલં ખંસી દેંનલ પૂરબહંરમાં કંર ચલંવસી નીકળી ગઇ....
અને વીરંનં તિલમાં કાઇક ઊણપ વસર્ંઇ.
એ ક્યંરનેંયે દેંનલ અને માજુલંભંભીની વંસચીસ સરફ બેધ્યંનપણે દાંભળી રહ્ય્ંેં હસેં.
અને દમજવં પ્રયત્ન કરી રહ્ય્ંેં હસેં..... પરાસુ જ્યંરે લંલ કંર તરવંજા બહંર નીકળી ગઇ ત્યંરે સે
પેંસંનુા કાઇક ખેંઇ રહ્ય્ંેં હેંય સેવેં અનુભવ થ્ંયેં. સેનં અંખં શરીરમાં એક વીજળી તેંડી ગઇ..... સે
વીજળી કેટલી શક્સિશંળી છે સેનેં અંધંર વીરંનં તિમંગને કેટલી અદર કરે છે સેનં ઉપર હસેં.
પરાસુ, હજુએ સેનં સ્મૃસિપટ પર વીજળી કાઇ જ અદર ન કરી શકી.
આધકંર છવંવં લંગ્યેં.... મુાબઇ શહેરની સ્ટ્રીટ લંઇટેં ચંલુ થ્ંઇ - અજબ લંગસુા હસુા અં
શહેર!.... તિવદ કરસાં રંત્ર્ેં સેનંમાં જીવ અંવસેં હસેં.... દુભંનનં બાગલંની આતર અને બહંર
લંઇટ ચંલુ થ્ંઇ.... બગીચંમાં દળગસી વીજળીથ્ીં દુાતર દૃશ્ય ઉત્પન્ન્ં થ્ંસુા હસુા......
અને વીરેં! સેને લંગેલં એ વીજળીનં અાંચકંનં જોરે દેંનલ પંછળ - વિચંરેંનં વમળેંમાં
અટવંઇ પડ્યેં.... દુભંન પણ વીરંને વિચંરેંમાં ખેંવંયેલેં જોઇ - ‘થ્ંેંડુા કંમ છે’ - કહીને બહંર
નીકળી ગયેં.
પૂરબહંરમાં કંર લઇ નીકળી સેં ગઇ પણ પછી દેંનલની ગમગીનીનેં પંર નં રહ્ય્ંેં....
અંખં રસ્સે વિચંરસી જ રહી.
જેને દંથ્ેં જીવવં - મરવંનં કેંલ તીધં હસં, જેની અત્યંર દુધી પૂજા કરસી રહી એ
પ્રિયસમ વીરંને દેંનલ પહેલાં સેં અેંળખી ન શકી..... કેટલુા ગજુા કરી ગયેં હસેં વીરેં!.... પછી
ક્યાંથ્ીં અેંળખી શકંય? - પણ જ્યંરે સેનં મુખેથ્ીં નંમ દાંભળ્યુા ત્યંરે સેં દેંનલ એટલી બધી ખુશ
થ્ંઇ ઊઠી હસી કે -
પણ સેણે પેંસંની અેંળખંણ ન અંપી, અને નવુા નંમ કહીને વીરંને દ્વિઘંમાં નંખી તીધેં
હસેં, - શં મંટે?.... અં વીરેં સેનેં પ્રિયસમ નથ્ીં એવેં સેને વહેમ હસેં?- નં, એવુા સેં નહેંસુા - સેં
પછી શં મંટે સે વીરંને કહી નં શકી?.... : ‘વહંલં વીરં! હુા જ સેં સંરી દેંન છુા દેંન.... સંરી
પ્રિયં....!’ - પરાસુ દેંનલ સેમ ન કરી શકી.
હં! વષ્ંર્ેં પછી સેનેં પ્રિયસમ સેની દંમે અંવ્યેં હસેં, પણ કેવં દમયે?
દેંનલ વિચંરસી જ રહી અને બાગલેં અંવી ગયેં.... સેણે ત્યંરે જ ખ્યંલ અંવ્યેં કે મમ્મી
- પપ્પં સેં ક્યંરનંય ડંઇનિંગ ટેબલ પર ગેંઠવંઇ ગયં હસં, પણ સેઅેં દેંનલનં અંવવંની વંટ
જોસં બેઠં હસં.... કંરણ કે, તિવદે સેં નક્કી નહીં પણ દાંજનુા ખંણુા સેં સેઅેં ત્ર્ંણેય જણં દંથ્ેં જ
લેસં..... રેંજનેં અં ક્રમ હસેં.
કંરમાંથ્ીં ઊસરી દેંનલ સેનં કમરંમાં જઇને વ્યવસ્થ્િંસ થ્ંઇ બહંર અંવી. ડ્રંયવરે કંર
પંર્ક કરી તીધી હસી. ડંઇનિંગરૂમમાં જોયુા સેં! ખરે જ, મમ્મી - પપ્પં સેની કંગડેંળે વંટ જોઇ રહ્ય્ંં
હસં.
‘તીકરી દેંન....! કેમ અંજે મેંડુા થ્ંયુા બેટં?’ દેંનલની મમ્મી સેને જૂનં નંમથ્ીં જ બેંલંવસાં
હસાં,.... અને અંજે મમ્મીનં મુખેથ્ીં નીકળેલુા એ જૂનુા નંમ દેંનલને મીઠુા - મધ જેવુા લંગ્યુા.
‘કહુા છુા મમ્મી....!’ કહેસી દેંનલ સેમની પંદેની ખુરશીમાં ગેંઠવંઇ.
અંખં તિવદમાં ત્ર્ંણેયનં જીવનમાં કે જીવન બહંર જે કાંઇ બન્યુા હેંય સે દાંજનં જમણ
વખસે પેંસપેંસંનં રિપેંર્ટ રજૂ કરસં....
દેંનલને અંજે ભૂખ નહેંસી... વષ્ંર્ેં જૂનં પ્રિયસમને જોઇને સેની ભૂખ જ મરી ગઇ હસી
બલ્કે સેનં પ્રિયસમને જોવંની ભૂખ ઊઘડી હસી.
ભૂખ ન હેંવં છસાંય મમ્મી- પપ્પંને જમવંમાં દંથ્ં અંપવં ખંસર જ જમવં લંગી....
જમસાં જમસાં પણ દેંનલ વીરંનં વિચંરે ચઢી ગઇ.... સે વિચંરધંરં મમ્મીનં ફરી પૂછંયેલં પ્રશ્નથ્ીં
સૂટી :
‘અંજે ચૂપ કેમ બેઠી છે દેંન....?’
રેંજ સેં દેંનલ જમસીવેળંએ ઘણુા બધુા બેંલી નાંખસી હસી અને મમ્મી - પપ્પંને સેં સે
બેંલવંનેંે ચંન્દ જ નહેંસી અંપસી.... રેંજ રેંજ કેંલેજમાં બનસં પ્રદાગેં, સે હેંંશે હેંંશે કહી તેસી....
કેંઇ વળી તિવંનેં બની દેંનલની છેડસી કરસેં સેં સેને કેવેં જવંબ પરખંવી તેસી - સે પણ નિઃદાકેંચ
કહી તેસી.... કેંઇક વંર કેંઇ મજનુા મંટે પગનં દેંન્ડલને પણ સસ્તી અંપવી પડસી સે પણ કહેસી....
અને ત્યંરે સેં એ ખૂબ જ હદસી, એટલુા હદસી કે - સેની અાંખેંમાં પંણી ધદી અંવસાં.
એવી ચપળ અને બેંલકણી દેંનલને અંજે ,ચૂપ બેઠેલી જેંઇ સેની મમ્મીએ પૂછયુા હસુા ;
‘અરે! સેં એ સેં કહ્ય્ુંા નહીં - અંજે મેંડુા કેમ થ્ંયુા?’
અને દેંનલ ઝબકીને વિચંર સાદ્રંમાંથ્ીં બહંર અંવી, પછી સેની સ્થ્િંસિ મમ્મી - પપ્પં
પંરખી સેં નથ્ીં ગયં ને? સે જાણવં મમ્મી - પપ્પંનં ચહેરં પર નજર ફેરવી જોઇ, પછી એવુા કાઇ ન
લંગસાં સેણે વંસની શરૂઅંસ કરી :
‘અંજે દુભંનનં ગંમેથ્ીં સેમનં તેંસ્સ મહેમંન બન્યં છે. - અસિથ્િં! દુભંનને જાણ કયર્ં
વિનં જ એ ભંઇદંહેબ મુાબઇ દેન્ટ્રલ પર ઊસરી પડ્યં હસં.... પછી દલવંઇ ગયં, પણ! મંરી
કંરને દુભંનની કંર મંની એ સેં કંરને અઢેલી ઊભં હસં.... દુભંનને બતલે મને જોઇને એ સેં
ગભરંઇ જ ગયં.... પણ પછી મને ‘દુભંનને ઘેર જવુા છે.’ - એવુા કહ્ય્ુંા એટલે હુા સેમને લઇ
દુભંનને ત્યાં મૂકી અંવી... માજુલંભંભીનેં અંગ્રહ થ્ંસાં મંરે ત્યાં ચં - નંસ્સેં કરવં રેંકંવુા
પડ્યુા....!’ દેંનલ અટકી અને મમ્મી - પપ્પં દંમુા જોવં લંગી,
‘સેં એમને અહીં સેડી લંવવં જોઇએ ને સંરે? દુભંનનં મહેમંન એ અંપણં પણ....!’સેની
મમ્મીએ દુચન કર્યું.
ત્યંરે જ દેંનલને ભંન થ્ંયુા કે ભલે સે પેંસંની અેંળખંણ જાસે ન અંપી શકી... પણ
દુભંનભંઇ દ્વંરં જો સેણે અંગ્રહ કયર્ેં હેંસ અને વીરંને અહીં લંવી હેંસ સેં.....? વીરેં કેટલેં ખુશ
થ્ંંસ....! જૂની અેંળખંણ સંજી થ્ંસાં વીરેં અંનાતનેં મંયર્ેં ઊછળી જ પડસ.... પણ હવે પસ્સંવં
દિવંય શુા રહ્ય્ુંા?
અને જમી રહ્ય્ંં બંતં દેંનલ સેનં રૂમમાં જઇ પલાગમાં અંડી પડી....! વિચંરવં લંગી.
સેનુા હ્ય્તય અંનાતમાં ઝૂમી ઊઠ્યુા હસુા.... સેનેં પ્રંણપ્યંરેં પ્રિયસમ દંવ નજીક અંવી ગયેં
હસેં..... પ્રીસનં દમંઇ ગયેલં ફણગં ફરી ફૂટ્યં..... દેંનલ વીરંનં વિચંરે ચઢી.
હુા યે મુરખી કેવી? - મને સેણે નંમ પૂછયુા સેં કહી તીધુા- ‘દેંનલ!’ - પછી એ યે ક્યાંથ્ીં
અેંળખે....? એનં કરસાં ‘દેંન’ જ કહ્ય્ુંા હેંસ સેં વીરેં કેટલેં ખુશ થ્ંઇ જાસ....?..... ખુશીનેં મંયર્ેં
મને વળગી પડસ અને.... પછી કહેસ - ‘અરે! દેંન....! સુા સેં ખૂબ મેંટી થ્ંઇ ગઇ...! સંરુા રૂપ સેં
અેંર ફંલ્યુા છે.... બદ ! એક વખસ સંરં અં મંતક હેંઠને -’ અને સેનેં જવંબ સે કેવેં અંપવંની
હસી? - ‘સમે સેં દંવ નફ્ફટ જ રહ્ય્ંં.... લુચ્ચં કહીંકં.’
દેંનલ પલાગમાં પડી પડી હદસી હસી સેં કેટલીક વખસ ગાભીર થ્ંઇ જસી હસી.
વીરંનં સ્વભંવમાં અંભ-જમીનનેં ફર્ક પડી ગયેં છે.... જો ને ! પહેલાં સેં કેવેં હદમુખેં
અને વંચંળ હસેં....? .... અને અંજે?..... સેનં ચહેરં ઉપર ઉતંદીનસં અને ભંરે ભત્ ગાભીરસંનં
ચિહ્નેં નજરે પડે છે.... પેલાં મશ્કરી અને ઉત્દંહનં ચિહ્નેં ક્યાં અદૃશ્ય થ્ંઇ ગયાં....
જ્યંરે મંરૂા નંમ દાંભળ્યુા ત્યંરે કેવેં અંશ્ચર્ય પંમ્યેં હસેં?.... સેને શાકં ગઇ હશે કે અં જ
મંરી દેંન છે? - કતંચ સેનં મનમાં એવેં ખ્યંલ અંવ્યેં હશે અને એટલે જ સેં એ મંરેં ચહેરેં
અરીદંમાં વંરેવંરે જોઇને કેંઇ ઊાડં ભેત ઉકેલવં મથ્ંસેં હસેં.... એક વખસ સેં મંરં મંથ્ંંનં કેશ
સરફ એકધંરી નજરે જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં.... શુા જોસેં હશે? હં... સેને એમ હશે કે કતંચ અં દેંન હશે
સેં સેનં મંથ્ંંમાં ગુલંબનુા ફૂલ હેંવુા જોઇએ. પછી ગુલંબ ન જોસાં કેવેં નિરંશ થ્ંઇ ગયેં હસેં....? -
પણ એને ક્યાંથ્ીં ખબર કે જ્યંરથ્ીં સેનં હંથ્ંનુા ગુલંબ બાધ થ્ંયુા ત્યંરથ્ીં અંજ દુધી ક્યંરેય ગુલંબનુા
ફૂલ મંથ્ંંમાં ખેંસ્યુા નથ્ીં.....! - અને એ પણ શાકં ગઇ હશે કે એનુા નંમ ‘વીરેં’ છે એવુા જાણી - જો
અં દેંન હશે સેં જરૂર પૂછશે.... પણ મેં જ મુઇએ એને અજાણ રંખ્યેં.
દેંનલ મનેંમન સેનં સ્વભંવને ઠપકેં અંપવં લંગી. વળી પંછી દેંનલને ચિંસં થ્ંવં
લંગી...- કતંચ વીરંએ બીજી કેંઇ છેંકરીને સેની પ્રેયદી બનંવી હશે સેં?.... નં..... નં, એવેં
વિચંર પણ વીરેં ન કરી.... એને હુા બરંબર અેંળખુા છે..... અને કતંચ જો એવુા હશે સેં હુા અંજીવન
કુાવંરી રહીશ..... ક્યાંક નફરસનુા વિષ્ં ફરી વળશે સેં અંપઘંસ કરી જીવન ટૂાકંવી નાંખીશ....
પણ,મંરં જીવનમાં જો કેંઇ પુરૂષ્ંનેં દંથ્ં હશે સેં સે વીરંનેં જ હંથ્ં..... સેનં દિવંયનુા મંરુા જીવન
નિરદ થ્ંઇ જશે.... મંરે વહેલી સકે સેને અેંળખંણ કરંવવી પડશે.... નહીંસર એ પંછેં ક્યાંક-!
દેંનલ ઊભી થ્ંઇ અને સેનં ‘રીડીંગરૂમ’માં ગઇ..... એક સિજોરીને ચંવી લગંડી ખેંલી
અને આતરથ્ીં એક નેંટબુક કંઢી. જેમાં વીરંનં હંથ્ેં જ લખેલં ‘પ્રેમપત્ર્ંેં’હસં.
વીરંનં હંથ્ેં મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં લખંયેલં ‘પ્રેમપત્ર્ંેં’ એક પછી એક દેંનલ વાંચસી
ગઇ..... સેં પણ જાણે ધરંસી નહેંસી.... ભંવભીની અાંખેંએ સે પત્ર્ંેં વાંચસી ગઇ - કેંઇ પત્ર્ંમાં
ભંવભીની લંગણી ; સેં કેંઇમાં પ્રેમ નિસરસાં વંક્યેં; કેંઇમાં તિલની વ્યથ્ંં સેં..... કેંઇ પત્ર્ંમાં
વિરહની ગંથ્ંં;.... કેંઇમાં મિલનની અંશ સેં ..... કેંઇ પત્ર્ંમાં મશ્કરીનં ઢેંંગ....!
બધાં જ પત્ર્ંેં ત્ર્ંણ ત્ર્ંણ વખસ વાંચી ગઇ દેંનલ!- અને છસાં અસૃપ્ત રહી.
સિજોરીમાં પંછં મૂકી બેડરૂમમાં અંવી ઊાઘવંનેં પ્રયંદ કરવં લંગી.... પણ સે ક્યાંથ્ીં
ઊઘી શકે?
અંજે પ્રિયસમ સેની અાંખની પાંપણેંમાં ભરંયેં હસેં.... પેંસંની જ કંરમાં દંથ્ેં બેદંડી
લંવી હેંવં છસાં સેને કાઇ પણ કહી ન શકી કે ન કહી શકી બે પ્રેમનં શબ્તેં.... સેની જાસને ધિક્કંરવં
લંગી.
હવે વીરંથ્ીં તૂર રહેવુા સેનં મંટે શક્ય નહેંસુા.... કંલે જ માજુલંભંભીને કહી તઇશ -
‘ભંભી! હવેમંરંથ્ીં નથ્ીં રહેવંસુા..... સમે જ વીરંને મંરી દંચી અેંળખંણ અંપી તેં.....!’
પણ એવુા કહેવંમાં સેને શરમ અંવસી હસી. અને એ શરમ - દાકેંચને કંરણે સેં સે પેંસે
પણ વીરં અંગળ ફેંડ પંડી નહેંસી શકી. હં! કતંચ નંની હેંસ.... સેં બેધડક કહી તેસ.... વીરંને-
‘વીરૂ! અંઇ લવ યુ.... હુા સંરી પૂજારણ છુા વીરૂ.... સંરી દેંન....!’ પણ અત્યંરે સે જુવંન થ્ંઇ ગઇ
હસી. જોબનિયુા સેનં આગેઆગમાં છલકંસુા હસુા- ચટકં ભરસુા હસુા, ત્યંરે સે - અરે! કેંઇ પણ યુવસી
શરમનં આચળં અેંઢી લે છે સેં - દેંનલ પણ એમાંની જ એક યુવસી હસી ને -? અને એટલે જ સેં
વીરં દંથ્ેં-પેંસંનં પ્રિયસમને સેની અેંળખંણ અંપવં મંટે પણ સેની પંપણેં શરમનં ભંરથ્ીં ઢળી
પડસી હસી.
દેંનલ ઊાઘી શકસી નહેંસી....
ગંમડંની નંનકડી એ દેંન હવે દેંનલ બની ગઇ હસી.... સેનં સ્વભંવમાં પણ થ્ંેંડેં
ફેરફંર થ્ંઇ ગયેં હસેં.... બંળપણમાં સેં એ ઘણી સેંફંની અને બટકબેંલી હસી; સેની જગ્યંએ
અત્યંરે શાંસ અને શરમંળ દેંનલ બની ગઇ હસી.
કેંલેજમાંનં કેટલંય મજનુઅેંએ દેંનલનં પગનં દેન્ડલનેં સ્વંત ચંખ્યેં હશે.... અને એ
સ્વંતનેં અનુભવ થ્ંયં બંત એ મજનુ દેંનલ સેં શુા - બીજી કેંઇ છેંકરી દંમે અાંખ ઊઠંવી જોવંની
પણ હિંમસ નહેંસેં કરી શકસેં.
દેંનલ પણ કેંલેજ નસી-અંવસી. અંમ સેં સે નેંકરી મેળવવં નહીં પણ ડિગ્રી મેળવવં ખંસર જ
કેંલેજ જસી હસી,.... કંરણકે સેનં પિસં કમલશેઠની એકની એક લંડકવંયી તિકરી હસી... સેમની બધી
જ દાપત્ત્િંની મંલિક દેંનલ હસી.... એટલે ફક્સ ભણવં ખંસર જ ભણવંની હસી... હં! અંટલં વષ્ંર્ેંમાં
સેણે કેંઇ પણ છેંકરં દંમુા ઊાચી નજર કરી જોયુા નથ્ીં.... સેનં તિલમાં સેની અાંખેંમાં ફક્સ ‘વીરં’ નેં જ
ચહેરેં નજરે ચઢસેં... રંત્ર્ેં સ્વપ્નાં પણ વીરંનં જ.
પ્રિન્દિપંલ દંહેબનં અંગ્રહથ્ીં કેંઇ કેંઇ વખસ કેંઇ ફાક્શનમાં એકંત ગીસ ગંસી પણ
ખરી.... અને ત્યંરે સેનં મનની વેતનં સેનં મીઠં - મધૂરં દૂરમાં ભળસી - ત્યંરે સેં સે સ્વસ્થ્ં
રહેસી.... પણ પછી એકલી એકલી અાંદુ દંરી લેસી.... સેણે વીરંને કહ્ય્ુંા હેંસ કે અમે મુાબઇ જવંનં
છીએ - સુા સંરુા દરનંમુા અંપ.....! પણ ત્યંરે વિરહનં તુઃખમાં એવુા બધુા પૂછવંનુા દાંભર્યું જ નહીં...
હવે શુા?
દેંનલનં રૂપ-રૂઅંબ અને મીઠં-મધુરં કાઠથ્ીં સેં કેટલાંક નવલેંહિયં પ્રેંફેદરેંની પણ
અાંખ ત્ર્ંાંદી થ્ંસી.... પણ! ધીમે ધીમે સેમનં કંને જે જે મજનુ દેંનલનં દેન્ડલનેં સ્વંત ચંખેલેં
એમની તશં દાંભળી-જોઇને પ્રેંફેદરેં પણ હવે દીધી નજર કરી તેસં.
કેંલેજમાં હામેશાં ફર્સ્ટ ક્લંદ લંવસી દેંનલનં મુખે મીઠં શબ્તેં દાંભળવં પ્રેંફેદરેં અને
છેંકરં-છેંકરીઅેં સેને અભિનાતન અંપવં જસં અને ‘અંભંર’ શબ્ત દેંનલનં મુખેથ્ીં દાંભળી સૃપ્ત
થ્ંસં.
અંજે સેનેં મનનેં મંણિગર અંવ્યેં હસેંે..... અને સેમ છસાં સેને પેંસંનંથ્ીં વિમુખ રંખ્યેં?-
એ જ વિચંર કેંરી ખંસેં હસેં... અને આસે વિચંરસી જ સે ક્યંરે ઊાઘી ગઇ સેની જાણ સેને ન થ્ંઇ.
ત્યંરે રંત્ર્િંનં બંર વંગ્યં હસં.
• • •
એક દુખત દવંરે.
ખીલસી કળીની જેમ મુાબઇની પૂર્વ તિશંમાં દવંરનં દેંનેરી કિરણેં પ્રકંશ પંથ્ંરસં હસં.
દૂરજતંતં ધીમે ધીમે પૂર્વ તિશંમાં ઊાચે અંવી રહ્ય્ંં હસં. મુાબઇ શહેરમાં દળવળંટ દર્જાયેં અને એક
અંનાતિસ તિવદનેં ઉતય થ્ંયેં.
અંવં દમયે લીલંછમ ઘંદ સથ્ંં વૃક્ષ્ંેં અને છેંડવંળં બંગથ્ીં છવંયેલં બાગલંની અંગળ
દુભંન, માજુલં અને વીરેં અંરંમ ખુરશીમાં બેઠં હસં. ત્ર્ંણેયનં ચહેરં પર અંનાત છવંયેલેં હસેં.
પેંસપેંસંનં વિચંરેંમાં મસ્સ બનેલં હસં.... મૈંન છવંયેલુા હસુા. ત્યંરે મૈંનનુા ખાડન કરવંનુા શુભકંર્ય
માજુલંએ કર્યુંર્ઃ
‘સમે બન્ન્ેં મૈંન કેમ છેં?’
‘સેં... શુા કરીએ?’ દુભંને દંમેં પ્રશ્ન કયર્ેં.
બાનેની વંસેંથ્ીં હજુુ વીરંને જગંડી શકંયેં નહીં કંરણકે સેને સેં ત્ર્િંપાંખિયં વિચંરેં અંવસં
હસં - એક સેં પેંસંનં ગંમડંમાં રહેલં કુટુાબીજનેં અને વહંલી મં; સેં એક સરફ નેંકરી
મેળવવંનં.... અને ત્ર્ીંજી સરફ ફટંકડી દેંનલ....!-
સેની પ્રિયં દેંન જેવી જ! એ જ અણિયંળી અાંખેં; એ જ મીઠેં મધુરેં અવંજ; બધુા જ
એનુા એ ; હં, ચહેરેં થ્ંેંડેં ફેરવંઇ ગયેલેં હસેં.... અને ફર્ક રહી ગયેં હસેં મંત્ર્ં નંમનેં.... જો દેંન
મેંટી થ્ંઇ ગઇ હશે સેં અં દેંનલ જેવી જ લંગસી હશે! ન જાણે ક્યાંથ્ીં ભટકંણી અં દેંનલ! સેનં
ચહેરં પર વિષ્ંંત છવંયેલેં રહેસેં. - કેમ? ક્યંરેક હદસી, ક્યંરેક ટીખળ કરસી દેંનલનેં ચહેરેં
ક્યંરેક ઊાડી નિરંશંમાં ફરી જસેં હસેં - કેમ? માજુલંભંભીને પૂછી જોઊા? કે પછી દેંનલનં મુખેથ્ીં-
? નં. એમ સેં બંજી બગડી જશે..... સેં મંરે હવે કરવુા શુા?
અંમ ત્ર્ંણ ત્ર્ંણ પ્રકંરનં વિચંરેં વીરંનં તિમંગમાં યુદ્ધ કરી રહ્ય્ંં હસં ત્યાં એ બિચંરેં
વીરેં દુભંન-માજુલંની નજીવી વંસ ક્યાંથ્ીં દાંભળે?
પણ જ્યંરે દુભંને સેને ઢાઢેંળ્યેં ત્યંરે જાણે કે ઊાઘમાંથ્ીં જાગસેં હેંય સેમ ઝબક્યેં.
‘અરે વીરં! શં વિચંરમાં પડી ગયેં?’
‘કાઇ નહીં તેંસ્સ! જરં ગંમ યંત અંવી ગયુા.’વીરંએ મંત્ર્ં એક જ કંરણ અંપ્યુા અને બીજુા
બધુા છુપુા રંખ્યુા - જે છૂપંવવં જેવુા હસુા.
‘એમ! સેં પછી વસનમાં કંગળ લખી નાંખને....?’ દુભંને દલંહ અંપી.
‘કંગળ, સેં ભંઇ દંહેબે ક્યંરનેંય લખી નાંખ્યેં છે.’ માજુભંભીએ ફેંડ પંડી તીધેં અને
હદસાં હદસાં બેંલ્યાં પણ ખરાં : ‘કેમ ખરુા ને વીરૂભંઇ....?’
‘હં!..... ક્યંરનેંય....’ કહી ટૂાકંણમાં પસંવી એ વંસ ત્યાં જ અટકંવી તીધી. અને બીજા
વિચંરેં કરવં લંગ્યેં. પણ ત્યાં જ માજુલંએ ધડંકેં કયર્ેં;
‘સમે બન્ન્ેં અંમ બેદી જ રહેશેં કે પછી કાઇક વિચંરશેં...?’- કેટલં તિવદ થ્ંયં પણ હજુ
દુધી વીરૂભંઇને શહેરમાં ફેરવ્યં છે? નેંકરીની વંસ પછી; પણ પહેલાં સેમને મુાબઇથ્ીં પરિચિસ સેં
કરેં? ‘માજુલંએ દુભંનને ઉધડેં જ લીધેં.’
‘પણ સુા મંરુા વિચંરસી કેમ નથ્ીં?... મને હમણાં સેં બિલકુલ દમય નથ્ીં.... શેઠ થ્ંેંડં કંમ
મંટે બહંર ગયં છે, ને એટલે બધુા કંમ વ્યવદથ્િંસ ચંલે એટલે બધેં ભંર મંરં મંથ્ેં.... પછી મને
નવરંશ ક્યાંથ્ીં-?’
દુભંને સેની પ્રસિકુળસં તશર્ંવી.... પણ વીરંને એકલેં સેં મેંકલંય જ નહીં.... સેં પછી
માજુલં....! - પણ નં. માજુલં દંથ્ેં વીરંને નહિં ફંવે.
વળી પંછં ત્ર્ંણેય વિચંરે ચઢ્યં-વીરંની દંથ્ેં જાય કેંણ?
અંજનેં તિવદ દંરેં હસેં.
ત્ર્ંણેય વિચંરસં બેઠં હસં.... કેંઇ કાંઇ બેંલસુા નહેંસુા. ત્યાં, જ....
એકંએક જ કંરનં હેંર્નથ્ીં ત્ર્ંણેય ચમકી ઊઠ્યં. સેઅેંની નજર કમ્પંઉન્ડનં તરવંજા સરફ
માડંઇ. તરવંજામાં લંલ રાગની એમ્બેદેડર કંર એક નમણી સ્ત્ર્ીંની ચંલે ચંલી અંવસી હસી. - સેમાં
ડ્રંઇવિંગ કરસી દેંનલ અાંખે ગેંગલ્દ ચઢંવીને રૂઅંબભેર કંરમાંથ્ીં ઊસરી.
- નમણીસ્ત્ર્ીં; ગેંળ ચહેરેં, સીણુા અને નમણુા નંક, હેંઠેં પર મીઠી મુસ્કંન અને અાંખેં પર
ભૂરં ગેંગલ્દ-પછી પૂછવુા જ શુા....?
દેંનલને જોસાં જ વીરંની અાંખેં પહેંળી થ્ંઇ ગઇ.... સેનં મુખમાંથ્ીં અંશ્ચર્યનેં ઉત્ગંર
નીકળી ગયેંઃ ‘અહંહં! શુા ભગવંને રૂપ અંપ્યુા છે?’ પણ એ શબ્તેં બીજા કેંઇ દાંભળી શકે નહીં
એટલં ધીમેથ્ીં બેંલંયં હસં.
‘અંવેં..... અંવેં, દેંનલબેન!.... અંજે કાઇ અમંરે ઘેર....?’માજુલં દેંનલને અંવકંરસાં
અંગળ વધી.
‘ગુડ મેંર્નિંગ, ભંભી.’- અને દુભંનને ‘કેમ છેં દુભંનભૈયં...?’- દેંનલે ઇરંતંપૂર્વક
વીરંને ટંળ્યેં હસેં કે સેને દાબેંધસં શરમંસી હેંય- એ સેં એ જાણે..... પણ વીરંને દહેજ મંઠુા
લંગ્યુા.
-જેનં વિશે સે અધિક જાણવં માંગે છે સે દેંનલ સેની ઉપેક્ષ્ંં કરે સે વીરેં કેમ દહન કરે?
‘કેમ અંવવુા પડ્યુા દેંનલ?’ દુભંને અહીં અંવવંનુા કંરણ પૂછવં ખંસર જ પૂછયુા કેમ કે
દેંનલ સેં ગમે ત્યંરે અહીં અંવે શકે છે-અને અંવે છે.
‘મંરે અંજે ભંભીને દંથ્ેં લઇ જવાં છે......’
‘ક્યાં?’- માજુલંએ પેંસંની વંસ થ્ંસી દાંભળી એકંએક પૂછયુા.
‘ચેંપંટી પર.... અંજે મંરે ત્યાં જરૂરી કંમ છે-અંવશેંને?’દેંનલે ફેંક્યુા. કંરણ કે એ કેંઇ
બીજા જ ઇરંતંથ્ીં અંવી હસી.... પણ દાજોગેંવશંસ્ સેનંથ્ીં બેંલંઇ ગયુા.
‘હવે જૂઠ્ઠુા બેંલ્યં વગર દંચુા જ કહી તેંને?’- માજુલંભંભીએ ટકેંર કરી.
‘હુા ગમે ત્યાં લઇ જાઉં-સમંરે અંવવુા હેંય સેં ‘હં’ કહેં - ને નં અંવવુા હેંય સેં ‘નં’ પંડી
તેં’- દેંનલ હઠે ચઢી. દુભંન અને માજુલં જાણસં હસં કે હવે દેંનલ ચેંક્કદ સ્થ્ંળ નહીંજ જણંવે
- સેથ્ીં માજુલંએ નમસુા જોખ્યુા;
‘સેંબં ભંઇ સમંરંથ્ીં સેં-! ચંલેં..... સમે જ્યાં લઇ જશેં ત્યાં અંવવં સૈયંર છુા....’
માજુલંનં વંક્યથ્ીં - સેનં કહેવંનં ઢાગથ્ીં દુભંનને પણ ગમ્મસ કરવંનુા મન થ્ંયુાઃ
‘સમે બન્ન્ેં જશેં - સેં અમે ક્યાં જઇશુા?’
‘સમે બેદેંને હવે છંનંમંનં?’ - માજુલંએ અાંખેં કંઢી.
‘અં બેઠં લેં... જાવ હવે સમંરે જવુા હેંય ત્યાં...’ - દુભંન ઠંવકુા મેંં કરીને બેઠેં.
‘પણ... સમે સેં નેંકરી પર જશેં.... સેં અહીં વીરૂભંઇ એકલં જ પડી જશે...’ માજુલંએ
તિયરની ચિંસં કરી.
‘કેમ? મને કેંણ અહીં ખંઇ જવંનુા છે?’ વીરંએ નિર્ભયસં બસંવી.
‘સમને સેં કેંઇ ખંઇ નથ્ીં જવંનુા પણ... સમને અહીં એકલં ફંવશે નહીં.....’ માજુલંએ
તિયરની ચિંસં વધુ બસંવી, પણ સેમની એ ચિંસં પંછળનેં મસલબ કેંઇ જાણી શક્યુા નહીં. સેમનેં
ઇરંતેં વીરંને દંથ્ેં જ લઇ જવંનેં હસેં.
વંસમાં ને વંસેંમાં દમય પદંર થ્ંસેં રહ્ય્ંેં સેથ્ીં થ્ંેંડી ખટપટને આસે દેંનલે જ વિવેક કયર્ેં,
સે એમ મંનસી હસી કે વીરેં જાસે કહે સેં જ દંથ્ેં લઇ જવેં છે. પણ! વીરંની ઇચ્છં હેંવં છસાં સેણે
વ્યક્સ ન કરી, અને જ્યંરે દેંનલે સેને દંથ્ેં લઇ જવંની પરવંનગી અંપી ત્યંરે સેં વીરેં અંનાતિસ
થ્ંઇ ઊઠ્યેં.... સેને બંજુમાં દુભંન બેઠેં છે સેનુા પણ ભંન નહેંસુા રહ્ય્ુંા.
‘સેં.... વીરુ છેંને અંવે અંપણી દંથ્ેં.....! અંપણને શેં ભંર પડવંનેં છે?- સેમને મુાબઇ
શહેરથ્ીં પરિચિસ કરીશુા....’ કહેસાં દેંનલે વીરં સરફ ત્ર્ંાંદી નજરે જોયુા. દેંનલે પહેલાં જ કહી તીધુા
હેંસ પરાસુ સેમ કરસાં સેનેં મનદૂબેં બહંર પડી જસેં હસેં સેથ્ીં સેણે થ્ંેંડી ખટપટ થ્ંવં તીધી.
પણ વીરંને સેં..... ‘રડસી’સીને પિયરિયં મળ્યાં’- જેવી સ્થ્િંસિ થ્ંઇ. સે વિચંરીને જ બેઠેં
હસેં - દમય ઠીક છે.
સેનં ચહેરંનાં ભંવ જોસાં દુભંન દ્વિઘંમાં પડ્યેં; માજુલંનં તિલમાં ટંઢક વળી અને
દેંનલનં તિલમાં....?- અંખં શરીરમાં એક મીઠી ઝણઝણંટી પદંર થ્ંઇ ગઇ.
વીરેં સૈયંર થ્ંવં ઊઠ્યેં. દુભંન પેઢીમાં જવં રવંનં થ્ંયેં.
અંરંમ ખુરશીમાં બેઠેલી દેંનલ - કાઇક અંનાતી ક્ષ્ંણેં - કાઇક મનદુબં- કેંઇ મીઠી
મુાઝવણ અનુભવસી રહી.
• • •
લંલ કંર મુાબઇ શહેરનં રેંડ પર તેંડી જસી હસી, ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં વચ્ચે અંવેલં
રસ્સં બનંવટી શહેરનેં અનુભવ કરંવસં હસં. કંરમાં ત્ર્ંણ ચહેરં અંનાતની ક્ષ્ંણેં અનુભવસં
ખુશમિજાજમાં બેઠં હસં. દેંનલ ડ્રંઇવિંગ કરસી હસી. અને સેની બંજુમાં માજુલં બેઠી હસી. પંછળની
દીટ પર બેઠેલેં વીરેં અત્ભુસ અંનાત દંથ્ેં આસરનં ભૂગર્ભમાં ડૂબી ગયેં હસેં. ત્ર્ંણેયમાંથ્ીં દેંનલે જ
વંસચીસ કરવંનેં પ્રયત્ન કરેલેં અને વંસ માજુલં દુધી જ મયર્ંતિસ હસી, વીરંને અં વંસમાં
પ્રવેશવંની ઇચ્છં ન થ્ંઇ - સે મુાબઇ શહેરનુા નિરીક્ષ્ંણ કરી રહ્ય્ંેં હસેં.
ચેંપંટી સરફ જવંને બતલે સંજમહંલ હૅંટલ સરફનં રસ્સે કંર ઊપડી ત્યંરે માજુલં
કાઇક કહેવં ગઇ પણ પછી ચૂપચંપ બેદી રહી.
- અને એકંએક કંરને બ્રેક વંગી.
વીરંએ બહંર નજર કરી.... સેં એક ઊાચી અંલિશંન બિલ્ડિંગ અડીખમ ઊભી હસી. સેની
બંજુ દહેજ નીચી પણ પહેંળી બિલ્ડિંગ અંડી પડી હસી. એ હસી ‘ગેટ વે અેંફ ઇન્ડિયં’ની બિલ્ડિંગ,
ઊાચી બિલ્ડિંગનુા બૅંર્ડ વાંચસં વીરેં અંશ્ચર્ય પંમ્યેં : ‘સંજમહંલ હૅંટલ!’
‘ચંલેં નીચે ઊસરેં-’ દેંનલે હુકમ કયર્ેં, અને સે રેંફભેર બહંર નીકળી, સેની પંછળ
માજુલં પણ. વીરંને સેં છૂટકેં જ નહેંસેં !- બહંર નીકળી તરવંજો બાધ કયર્ેં.
તરિયંની લહેરેં સેનં મુખને સ્પર્શી ગઇ. સેણે દેંનલ સરફ નજર કરી... પવનથ્ીં સેનં
વંળની લટેં સેનં ગેંરં ગંલને હદંવસી હસી.... ખૂબદુરસ લલનં જ જોઇ લેં!
‘ચંલેં!’ દેંનલનેં બીજો હુકમ.
‘ક્યાં?’ એવેં દવંલ પુછવંનુા મૂનંદિબ નં મંન્યુા. વીરેં અને માજુલં દેંનલની પંછળ
તેંરવંયં. અંશ્ચર્યચકિસ થ્ંયેલેં વીરેં દૂનમૂન ચંલી રહ્ય્ંેં હસેં. હેંટલનં તરવંજામાં ઘૂદસી દેંનલ
વિચંરસી હસી કે અહીં ક્યાંક લંગ મળી રહેશે!
વીરંને અં હેંટલે સેં કાઇક અગમ્ય દાસેંષ્ં દંથ્ેં અંશ્ચર્યમાં મૂકી તીધેં હસેં. - અજબ ઢાગથ્ીં
હેંટલ ચંલી રહી હસી.
અનેક દહેલંણીઅેંની અં એક મંનીસી હૅંટલ!
પછી-વીરંએ સ્વપ્નંમાંય અંવી હૅંટલ જોઇ ન હેંય એટલે અંશ્ચર્ય જ પંમે ને?- પરાસુ વીરંને
અંમ વંરે વંરે અંશ્ચર્ય પંમસેં જોઇ માજુલં અને દેંનલ કાઇક અનેંખી અાંખે જોઇ રહેસં હસં.
માજુલંએ સેં ટકેંર પણ કરી :
‘અંમ પંગલની મંફક જોયં કરશેં સેં અમંરે પંગલખંનંમાં તંખલ કરવં પડશે....! સમે
મુાબઇ શહેરમાં અંવ્યં છેં! કેંઇ કંમરૂતેશની કંમિનીઅેંની જાતુગરી નગરીમાં નથ્ીં અંવ્યં, દમજ્યં
ને?’
‘એવુા જ લંગે છે ભંભી! જાણે કે કંમરૂતેશમાં ભૂલેં પડ્યેં હેંઉં....?’ જવંબ વંળસાં
વીરંએ દેંનલ પરનજર નાંખી - ત્યંરે દેંનલ અંખી ને અંખી હલબલી ઊઠી. સેણે સીરછી નજરે
વીરંને સંક્યેં.
અાંખેંથ્ીં અાંખેં લડંવી.... કાઇક વેધક નજરથ્ીં વંસેંે થ્ંઇ... અને અજાણ-અગમ્ય અંનાત
છલકંઇ ઊઠ્યેં.
પણ સે પરિસ્થ્િંસિ વધુ દમય ન રહી શકી..... બાનેનં ચહેરંનં બતલંસં હંવભંવ જોઇ
રહેલાં માજુલંએ વચ્ચે અંડેં હંથ્ં રંખી ભંનમાં અંણ્યં.
બદ! ત્યંરથ્ીં મૈંન છવંયુા.
માજુલંભંભી સેં ક્યંરનંય અં લેંકેંનં જ વિચંરેં કરસં હસં.... વળી દેંનલને કહેવંની
વંસની ચેંક્કદસં મંપવં ઇચ્છસં હસં.... અને અત્યંરે વીરેં અને દેંનલનં - એક બીજાનં
અંકષ્ર્ંણનુા અનુમંન કરવંમાં માજુલંએ બાગલં સરફ પંછં ફરવંનુા જણંવ્યુા.
દેંનલ ચૂપચંપ ગંડી ચલંવી રહી હસી. બધં વિચંરમાં જ હસં.... દેંનલ વીરંનં
વિચંરેંમાં.... વીરેં દેંનલનં વિચંરેંમાં.... માજુલં- દેંનલ અને વીરંનં વિચંરેંમાં ખેંવંયેલાં હસાં.
દેંનલને અફદેંદ હસેં.... ઘેરથ્ીં સેં સે માજુલંભંભીને કહેવં નીકળી હસી કે સે વીરંને
સેની અેંળખંણ અંપે! પણ.... દંથ્ેં વીરેં પણ હસેં... એક સ્ત્ર્ીં હેંવંનં નંસે સે શરમંસી હસી. ઘણી
કેંશિશ કરી પણ! સેનંથ્ીં એક શબ્ત પણ કહી શકંયેં નહીં.... ક્યંરેક સેં થ્ંઇ જસુા કે વીરંને જ સે
પેંસંની અેંળખંણ અંપી તે.... પણ સેમ સે ન કરી શકી... અત્યંરે જો એ નંની હેંસ...સેં?- સેં ....
સેં.... શરમ નેવે મૂકીને પણ માજુલંને વિનં દાકેંચે કહી તેસ.... અરે! વીરંને અેંળખંણ કઢંવવં
અત્યંરે સેણે ઘણી સકેં શેંધી.... અને સક દંધવં સેં સંજમહંલ હૅંટલમાં લઇ ગઇ.... પણ! ત્યાંય
સેનંથ્ીં જીભ ઊપડી નહીં....-દ્વિઘંમાં પડેલી દેંનલ મનને ભાંડસી રહી.... ‘મેર મૂઅં! શરૂઅંસમાં જ
સેં બગંડ્યુા છે ને? વીરંએ નંમ પૂછયુા ત્યંરે કહી તીધુા લેં - દેંનલ! હવે રહે ઝૂરસુા...! ત્યંરે જ સંરૂા
નંમ કહી તેવુા હસુા ને? - દેંન! પણ ત્યંરે સેં બહેનબં ગુમંનમાં હસં.... વીરંને અંશ્ચર્યમાં નાંખવેં
હસેં... લે! હવે લેસી જા...!’
મનેંમન મૂાઝંસી દેંનલ ડ્રંઇવિંગ કરી રહી હસી... સેં બીજી બંજુ વીરેં પણ તિલને
ધમકંવ્ંસેં હસેં.....
‘કેટલેં નદીબતંર! અંવેં ચંન્દ ક્યાંથ્ીં મળસ! પણ સંરં મેંંમાંથ્ીં એક પણ શબ્ત નીકળ્યેં?
દેંનલે કહ્ય્ુંા; ચંલેં - એટલે ચંલ્યં ; બેદેં-એટલે બેઠં,- પણ સેં વિરેંધ કયર્ેં? સંરે સેનેં પરિચય સેં
કરવેં હસેં? થ્ંેંડી મંથ્ંંકૂટ કરી હેંસ સેં ફેંદલેં અંવી જાસ ને?’- વીરંને રાજ રહી ગયેં હસેં કે
અંટલી દરદ સક હેંવં છસાં સે દેંનલને કાઇ પણ પૂછી નહેંસેં શક્યેં.
માજુલંભંભી સેં દેંનલ અને વીરંની જોડીનેં મેળ બેદંડસં હસં.
દુભંનનેં બાગલેં અંવી જસાં માજુલં અને વીરંને સેણે ઊસંરી મૂક્યં. માજુલંને ‘અંવજો’
કહી દેંનલે કંર મંરી મૂકી, અને વીરંને ઇરંતંપૂર્વક સેણે અૈંપચંરિક વિવેકથ્ીં બંકંસ રંખ્યેં.
વીરંને રેંષ્ં ચઢ્યેં :
‘વિચિત્ર્ં છેંકરી છે!’
• • •
દવંરમાં દેંનેરી કિરણેં ફેલંવસેં દૂરજ ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં અને બહુમંળી મકંનેં
પંછળથ્ીં લપંસેં - છુપંસેં ઊાચે જઇ રહ્ય્ંેં હસેં. મુાબઇ શહેરમાં રેંજિંતેં વ્યવહંર ચંલુ થ્ંઇ ગયેં
હસેં. અનેક જાસનં લેંકેં જુતાં જુતાં સ્થ્ંળેથ્ીં અં મેંટં શહેરમાં અંવસં હસં - રહેસં હસં -
અનેકમંણી કરીને જસં હસં.
-વીરેં પણ અહીં એવંમાંનેં જ એક હસેં, જે કમંવં અંવ્યેં હસેં.... સેનં તેંસ્સ દુભંનને
ત્યાં.
દવંરનેં ચં-નંસ્સેં પસંવ્યં પછી દુભંન નેંકરીએ જવં ઉપડ્યેં ત્યંરે વીરંએ સેને કહ્ય્ુંા
પણ ખરુા, કે જો મેળ પડે સેં અંજથ્ીં જ નેંકરીએ લંગી જાય... અને જો શેંધવંની હેંય સેં અંજથ્ીં
જ નેંકરીની શેંધ શરૂ કરી તઇએ.
પરાસુ ત્યંરે દુભંને સેને નં પંડી હસી; ‘તેંસ્સ વીરં! સુા અમંરેં મહેમંન ગણંય... થ્ંેંડં
તિવદ શાંસિથ્ીં રહે.... મુાબઇ શહેરથ્ીં થ્ંેંડેં પરિચિસ થ્ંં, પછી જજે નેંકરીએ... સંરં મંટે નેંકરી
સૈયંર છે - મંરી દંથ્ેં જ... એટલે ચિંસં કયર્ં કરસાં હમણાં શાંસિથ્ીં મહેમંનગસિ મંણ.’
અને દુભંન ચંલ્યેં ગયેં હસેં.
બાગલંમાં માજુલં, વીરેં અને નેંકર-ત્ર્ંણ વ્યક્સિ જ રહ્ય્ંં હસં.... અંવડં મેંટં બાગલંમાં
ફક્સ ત્ર્ંણ જણાં...!
નેંકર સેં સેનુા કંમ કરવંમાં મશગુલ હસેં.... માજુલંભંભી સેમનં ‘બેઠકરૂમ’ ગણંસં
રૂમમાં બેઠં બેઠં શંકભંજી દમંરસં હસં. વીરેં ઉપરનં મંળે સેને રહેવં મંટેની રૂમ સરીકે અલગ
સંરવી હસી સેમાં પલાગ પર બેઠેં બેઠેં કાઇક વિચંર કરસેં હસેં. બાગલં પંછળની બંરીએથ્ીં સે
શિયંળંની ઠાડી હવંની લહેરેં મંણી રહ્ય્ંેં હસેં.... સેનં વિચંરેં ઝડપથ્ીં એકધંરં ચંલી રહ્ય્ંં હસં.
ગઇ કંલે સેં એક ગંમડિયેં-બંધં જેવેં અં શહેરમાં એકલેં - અટૂલેં લંગસેં હસેં... અંજે તેંસ્સનં
અંલિશંન બાગલંમાં ઉપરનં મંળે એક રૂમમાં હસેં.... એ પણ એક સકતીરનુા જ ચક્કર ગણંય ને?
અંજે લગભગ સેને એક અઠવંડિયુા થ્ંઇ ગયુા હસુા.... શહેરથ્ીં થ્ંેંડેં પરિચિસ થ્ંઇ ગયેં હસેં.
થ્ંેંડં તિવદેંમાં સેં સે ઘણેં બતલંઇ ગયેં હસેં. અને વીરેં નદીબની બલિહંરી દમજસેં હસેં.....
નહીંસર દુભંને અંપેલં નાબરવંળી કંર લઇને દેંનલ અંવે જ ક્યાંથ્ીં...? અને એ છેંકરી
અંવી જ ન હેંસ સેં કતંચ-,
વીરેં એ દેંનલ વિશે વિચંરસેં રહ્ય્ંેં... કેંણ છે એ છેંકરી? સેનેં ચહેરેં સેં પરિચિસ લંગે
છે.... કાઠ પણ!- સેને પૂછી જોયુા હેંસ સેં?- પણ નં. એમ દીધે દીધુા કેમ પૂછી શકંય?
એક વિચંરસેં માજુલંભંભીને પૂછી જોવંનેં અંવ્યેં. પણ, પંછળથ્ીં સે મુલસવી રંખ્યેં... જે
હશે સે થ્ંેંડં જ તિવદેંમાં ખબર પડી જશે....
અચંનક વીરંને સેની વહંલી મં યંત અંવી.
-કેટલં વહંલથ્ીં સેણે વિતંય અંપી હસી....! કેટલુા કઠણ કંળજુા કર્યું હસુા સેણે....? સેની
અાંખેંમાંથ્ીં વહી જસાં અાંદુ તીકરેં જોઇ ન જાય એટલે છુપંવવં મંટે સે વ્યથ્ર્ં પ્રયત્નેં કરસી પણ -
વીરંની નજરે સે અાંદુ ચઢી જ ગયાં હસાં... અને મહંપરંણે અટકી રહેલાં બે અાંદુ દરી પડ્યાં.
એકંએક વીરંનુા હ્ય્તય ભરંઇ અંવ્યુા, સેની અાંખમાં અાંદુ અંવી ગયં... પણ પછી અહીં જે
કંમે અંવ્યેં છે સે યંત અંવસાં સેણે અાંદુ લૂછી નાંખ્યં.... બંથ્ંરૂમમાં થ્ંઇ મેંં ધેંઇ સ્વસ્થ્ં થ્ંયેં.
પંછેં પલાગ પર અંવી ગેંઠવંયેં.
અચંનક ચમક્યેં!
સેનં કંને કંરનં હેંર્નનેં અવંજ અથ્ંડંયેં... દફંળેં ઊભેં થ્ંઇ ગૅલેરીમાં જઇ નીચે જોવં
લંગ્યેં. વીરંને પેંસંનં અં વર્સન પર હદવુા અંવ્યુા.
કંરમાંથ્ીં દેંનલને ઊસરસાં જોઇ... વીરેં તાગ થ્ંઇ ગયેં....! અત્યંર દુધીનં દુાતરસંનં
બધાં જ માસવ્યેં પડી ભાંગ્યં.... દવંરનં પહેંરમાં અંવેલી દેંનલ કેંઇ ઉષ્ંંરંણી જેવી લંગસી હસી.
તરવંજો બાધ કરી દેંનલ બાગલં સરફ ફરી... અને એકંએક-બંલ્કનીમાં ઊભેલં વીરં પર નજર
પડી. અને દેંનલ ત્યાં જ સ્થ્િંર થ્ંઇ ગઇ....!
અનિમેષ્ં નેત્ર્ેં સે વીરંને સંકી રહી.
રંત્ર્ેં મેંડે દુધી જાગેલી દેંનલ દવંરમાં પણ મેંડી ઊઠી હસી-ત્યંરે દવંરનં અંઠ વંગ્યં
હસં.... કેંલેજ જવંનુા માંડી વંળ્યુા.... સ્નંનંતિથ્ીં પરવંરી ચં - નંસ્સેં પસંવ્યેં.... સેનં તિલને ચેન
નહેંસુા.- સેનુા ચેસન હરી જનંર વીરં પ્રત્યે મન ખેંચંયુા.... વીરંનં બંહુમાં દમંઇ જવંનુા મન થ્ંયુા...
અને સે ખુત વીરંને મળવંનં બહંને દુભંનનં બાગલે અંવી ઊભી... સેને એટલેંસેં જરૂર ખ્યંલ હસેં
કે દુભંન ઘર પર નહીં જ હેંય- અને ન હેંય સેં જ કાઇક કંર્ય પંર પડે કેમ કે દુભંનની હંજરીમાં
સે શરમંસી હસી. અને માજુલંભંભી હશે સેં વાંધેં નહીં અંવે - વિચંરસી દેંનલ કંર લઇ નીકળી
પડી.
જેવેં કંરે દુભંનનં બાગલંનં કમ્પંઉન્ડનેં તરવંજો અેંળાગ્યેં કે- દેંનલનં અંખં શરીરે
વીજળી પદંર થ્ંઇ ગઇ.
અંખં રસ્સંમાં વીરંને મળવંનં અંનાતમાં વિચંરેંની હંરમંળં રચસી રહી.... અને અંજે
જ માજુલંભંભીને કહી તઉં કે ‘સમે મંરી અેંળખંણ અંપી તેં....’-નિર્ણય કરીને જ દેંનલ અંજે
અંવી હસી.
અને સેણે તરવંજામાં પ્રવેશ કરસાં જ હેંર્ન વગંડ્યુા.
દેંનલ વીરંની દંમુા એક નજરે જોઇ રહી... સેને કહી તેવંનુા મન થ્ંયુા! ‘વીરં....! હુા સંરી
દેંન છુા....’ પણ કહેવંની હિંમસ નહેંસી ચંલસી... ત્યાં,
‘અરે! દેંનલબહેન! સમે ત્યાં કેમ ઊભં છેં?’ માજુલંભંભી પણ હેંર્ન દાંભળી બહંર
અંવ્યાં હસં. સેમણે દેંનલને ગંડી અંગળ જ સ્થ્િંર થ્ંઇ ગયેલી જોસાં અનુમંન કરસાં - ટેંણેં મંયર્ેં
ઃ ‘અરે! દેંનલબેન! સમે સેં અત્યંરથ્ીં જ લીલી ઝાડી ફરકંવી તીધી કે શુા...?’- અને માજુલંનં અં
વંક્યથ્ીં દેંનલ શરમંઇ ગઇ.
પણ અસ્પષ્ટ દાંભળેલં એ વંક્યથ્ીં વીરેં વિચંરમાં પડી ગયેં.... અને એ વંક્યનેં ભેત
ઉકેલવં લંગ્યેં.
દેંનલ નીચી નજરે માજુલં સરફ અંગળ વધી....
‘અંવેં બેન! હવે સમે સેં રેંજ અંવવંનં.... કેમ ખરુા ને?’ કહી માજુલંએ દેંનલને અંવકંર
અંપ્યેં. દેંનલ સેં શરમંઇને નીચુા ભંળી બેદી ગઇ.... સેને અત્યંરે અહીં અંવવં બતલ પસ્સંવેં
થ્ંંય સે પહેલાં સેં સેનેં હંથ્ં ઝંલી માજુલં સેને બેઠકરૂમમાં લઇ ગઇ.
દેંફં પર બેઠેલી દેંનલ નીચી નજરે માજુલંને શંક દમંરવંમાં મતત કરવં લંગી, માજુલં
સેં નં જ પંડસી રહી પણ એમ મંને સેં દેંનલ શંની?
‘કેમ ભંભી? અં ઘર મંરુા નથ્ીં?’
‘અરે બેન! અમે ક્યાં નં પંડી છે... સમંરૂ જ છે અને સમંરૂ થ્ંવંનુા છે, અને અં ઘર એકલુા
જ નહીં... બીજુા કેંઇ જણ પણ સમંરુા છે.’
અં દાંભળી દેંનલ શરમંઇ ગઇ.
સેનં કેંમળ હંથ્ંની પંસળી અાંગળીઅેં મદલસ કરસી હસી... ત્યાં એકંએક માજુલંભંભીએ
કહ્ય્ુંા : ‘લેં, બેદેં દેંનલબેન! બિચંરં વીરૂભંઇ એકલં એકલં હિજરંસં હશે... નેંકર પણ બજાર
ગયેં છે એટલે એમનેં કેંણ ભંવ પૂછે? બિચંરં ચં પણ નહેંસં પીસં... અત્યંરે કતંચ પીવંની ટેવ
હશે...’દ્વિઅથ્ર્ંમાં બેંલી રહેલં માજુલંભંભી ઊઠવં જાય છે ત્યાં જ ;
‘નહીં ભંભી! સમેં બેદેં.... હુા જ ચં બનંવી તઉં છુા...’ દેંનલે અચકંસાં કહ્ય્ુંા.
માજુલંને એ જ જોઇસુા હસુા.... સેમને સેં અં બાને પ્રેમંત્મંને ભેગં કરવંની સંલંવેલી હસી
પણ અત્યંર દુધી કેંઇ લંગ મળ્યેં નહેંસેં.... અને અંજે દંમે ચંલીને ચંન્દ મળ્યેં હસેં. સેમ છસાં
વિવેક ખંસર કહેવુા પડ્યુા; ‘દેંનલબેન! સમે સેં ઊાચં ગણંવ.... સમંરંથ્ીં રદેંડુા નં દાભંળંય.....!
મંટે સમે બેદેં, હુા જ બનંવી તઉં છુા.’
‘નં ભંભી! સમે મને અળગી નં કરેં.... મને પણ રદેંડંનુા કંમ ખુબ ફંવે છે અને ખૂબ
ગમે છે....’ અને અંખરે દેંનલે જીસ મેળવી.... સે મનેંમન સેં અંજ બેંલસી હસીઃ ‘સમને ક્યાંથ્ીં
ખબર ભંભી! મંરં હંથ્ંની ચં સેમનં તાંસે વળગી છે.’
થ્ંેંડી જ વંરમાં ચં સૈયંર થ્ંઇ ગઇ.
‘માજુલંભંભી! મને નં ન પંડશેં... હુા જ ચં અંપવં જઇશ.... આતર એક કપ ચં છે સે
સમેં લઇ લેજો-’ દેંનલે પરવંનગી લઇ લીધી.
માજુલં કાઇ જવંબ અંપે સે પહેલાં દેંનલ ચંનેં એક કપ ટ્રેમાં લઇ તંતરેં ચડી ગઇ.
ચંની દુગાધ માજુલંને અડી અને સેનં અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં.... ખરેખર દેંનલને ચં
બનંવસાં અંવડે છે ખરી...અને સેઅેં પણ ચં પીવંનેં સ્વંથ્ર્ં જસેં ન કરી શક્યં....
દેંનલનં પગ ઉત્દંહથ્ીં ઉપડસં હસં.... અંખી રંસ જેને મળવં સલદી રહી હસી, સે
વીરેં હવે દંવ નજીક હસેં. વષ્ંર્ેં પહેલાંનં એ પ્રિયસમને અંજ સેની પ્રેયદી યંત કરંવવં ગઇ,
‘પ્રિયસમ! અંમ જો સંરી પ્રેયદી સરફ! સંરં વિરહમાં મેં કેવી રીસે તિવદેં વિસંવ્યં છે....? અંપણી
પ્રણયગંથ્ંંનં એ વિતંયનં પ્રકરણ પછી ભલે હુા દુખી રહી.... પણ મંરૂા તિલ સંરં વિરહમાં ઝુરસુા
રહ્ય્ુંા છે....’
વષ્ંર્ેં પહેલાંની દૈં પ્રથ્ંમની મુલંકંસનેં દમય સેને યંત અંવી ગયેં... શરૂઅંસ સેં પાડ્યં
દંહેબનં ઘેરથ્ીં જ થ્ંઇ હસી ને? - ત્યંરે રદેંઇકળંની બધી જ નિપુણસં સેણે વીરં મંટે બનંવેલી ચં
માં વંપરી હસી.... સેનં પ્યંરનુા ગળપણ સેમાં ઉમેર્યું હસુા. - ત્યંરે સેં વીરેં ચં પીસેં નહેંસેં... અને!
જ્યંરે વીરંએ ચં પીવંનેં ઇન્કંર કયર્ેં ત્યંરે સેની બનંવેલી ચં ઉપર ગુસ્દેં અંવ્યેં હસેં.... કેટલી
મહેનસથ્ીં સેણે ચં બનંવી હસી....? પણ પછી એ જ વીરંએ જ્યંરે ચં પીવંની હં પંડી ત્યંરે....!
સેનં પગ થ્ંનગનવં લંગ્યં હસં...
અને જ્યંરે વીરંએ ચં પીને વખંણી ત્યંરે સેં સે ઉત્દંહમાં ને ઉત્દંહમાં કીર્સિને વળગી પડી
હસી.... અને સેનં એ ગાંડપણભયર્ં વર્સનથ્ીં કીર્સિ ગભરંઇ ગઇ હસી.... સેનેં ખ્યંલ દેંનલને પછીથ્ીં
અંવ્યેં હસેં....
અને અંજે પણ વીરેં નં પંડશે સેં......? નં. એ નં સેં નહીંજ પંડે.... પહેલાં દેંનલનં
હંથ્ંની ચં પીધં પછીથ્ીં વીરેં ચં પીસેં થ્ંઇ ગયેં હસેં.
વીરેં નં પંડશે જ નહીં.... નં પંડશે સેં મનંવી લેવંશે... પરંણે પીવડંવીશ... કેમ નં
પીએ...?.... દેંગાત અંપીશ... કહીશ : ‘પીઅેંને...? સમને મંરં હંથ્ંની ચં નથ્ીં ભંવસી? કે પછી....
કેંઇ બીજીનં હંથ્ંની પીવં ટેવંઇ ગયેલં છેં?.... એક વખસ પીશેં સેં નશેં ચડી જશે.... સમંરે ચં
પીવી જ પડશે....’- જાસજાસનં પ્રશ્નેં - જવંબ કરસી, વિચંરેંનં વમળમાં અટવંયેલી દેંનલ એક
વખસ સેં પગથ્િંયુા ચૂકી જસાં પડસાં પડસાં રહી ગઇ....
સેણે છેલ્લુા પગથ્િંયુા ચઢી જઇ અંખરે શ્વંદ લીધેં, સેને એમ હસુા કે વીરેં છંનેંમંનેં ;
ઊભેં ઊભેં દાંભળસેં હશે;.... ક્યાંક ગૅલેરીમાં જ ઊભેં હશે....! પણ સેની એ અંશં ઠગંરી
નીવડી.... વીરેં બહંર નહેંસેંે અને સેનં રૂમનેં તરવંજો ખંલી અટકંવેલેં જ હસેં.
દેંનલે તરવંજાને ધક્કેં મંયર્ેં... અને-!
• • •
દેંનલે તરવંજો ખેંલી આતર ડેંકિયુાફ કર્યું સેં વીરેં તરવંજા સરફની પીઠ કરી બેઠેં હસેં,
સેની અંગળ સેની બૅગ ઉઘંડી પડી હસી.... અને વીરેં સેમાં સંકી રહ્ય્ંેં હસેં.
-જ્યંરે દેંનલ ટેક્ષ્ીંમાંથ્ીં બહંર નીકળી વીરં સરફ સ્થ્િંર નજરે જોઇ રહી હસી ત્યંરે
વીરંને દેંનની દુાતર છબી નજરેં અંગળ ઘૂમરીઅેં ખંસી ઉપદી અંવસી લંગી... દેંનલની આતર
દેંનનં તર્શન થ્ંયાં.... વીરેં એ ઉષ્ંંરંણીને જોઇ જ રહ્ય્ંેં....!.... અને ત્યંર બંત જ્યંરે સેણે
માજુલંભંભીનં મુખમાંથ્ીં બેંલસાં અસ્પષ્ટ વંક્યેં દાંભળ્યાં ત્યંરે સેની શાકં તૂર થ્ંઇ ગઇ હસી.
દેંનલ માજુલંભંભી દંથ્ેં બાગલંમાં જસી રહી એટલે વીરેં સેનં ખાડમાં અંવીને દેંન દંથ્ેં
વિસંવેલી પળેંને મમરંવસેં બેઠેં હસેં.
ત્યાં સેને સેની બૅગ યંત અંવી.
બૅગ ખેંલી આતર સેણે મૂકેલં ગુલંબનં ફૂલને એકધંરી નજરે જોઇ રહ્ય્ંેં.... જે સેની દેંનને
અંપવં મંટે લંવ્યેં હસેં. રેંજ વીરેં એક ગુલંબનુા ફૂલ લે સેંેે અને દાંજ પડ્યે નિરંશ થ્ંઇ સેને ઠેકંણે
પંડી તેસેં.... સેમ અંજે પણ સંજુા લીધેલુા ‘ગુલંબનુા ફૂલ’ સે જોઇ જ રહ્ય્ંેં-કેટલં હેંંશથ્ીં લંવ્યેં હસેં
એ;.... પણ સે ફૂલને ગ્રહણ કરનંર દેંન ન જાણે ક્યાં અદૃશ્ય થ્ંઇ ગઇ....?- વીરંનુા તિલ ઢીલુા પડસુા
જસુા હસુા.
તરવંજો ખેંલી દેંનલ આતર અંવી પંછળ ઊભી ઊભી વીરંનં વર્સનને નિહંળી રહી હસી
સેનુા ભંન વીરંને નહેંસુા.... પણ-!
અચંનક દેંનલનં નિદંદંથ્ીં વીરેં ચમક્યેં. સેણે પંછળ જોયુા અને બૅગ બાધ કરી તીધી,
.... પણ ત્યાં જ દેંનલની અાંખેંમાં ચેસનં પ્રગટી અને પૂછી બેઠી;
‘શુા જોસાં હસાં, અંમ મંરંથ્ીં શુા છુપંવેં છે?’
‘કાઇ નહીં....’ વીરેં થ્ંેંથ્ંવંયેં... ન જાણે ક્યંરની અંવીને અં યુવસી અહીં જોઇ રહી હશે?
સેનેં આતંજ કંઢવં લંગ્યેં.
‘કાઇ નહીં?.... અરે વંહ! સમે સેં તિલની વંસ છૂપંવવંમાં ભંરે ચબરંક છેં હેંેા....?’
‘નં રે નં.’ થ્ંેંડુા રેંકંઇને ઉમેર્યું : ‘સમને કેમ ખબર પડી કે.... મેં તિલની વંસ છુપંવી
છે....?!’ વીરેં અં યુવસીની હેંંશિયંરી પર વંરી ગયેં.
‘કેમ ખબર નં પડે...? હુા એક સ્ત્ર્ીં છુા અને સ્ત્ર્ીં ખકેંઇ પુરુષ્ંનુા તિલ જાણી ન શકે? ....
અરે! દંમં પુરૂષ્ંની અાંખેંથ્ીં જ સ્ત્ર્ીં સેનં તિલનં ભંવ વાંચી શકે છે....!’
વીરેં અંગળ કાઇ જવંબ અંપે કે પૂછે સે પહેલાં જ દેંનલે કહ્ય્ુંા : ‘બીજી બધી વંસ પછી...
પહેલાં અં ચં પી લેં....’ અને ટ્રેમાંથ્ીં ચંનેં કપ લઇ વીરં દંમુા ધરસાં ઉમેર્યું : ‘ઠાડી થ્ંઇ જશે....’
લંગણીભયર્ં શબ્તેંથ્ીં અંગ્રહ કરસી દેંનલને વીરેં જોઇ જ રહ્ય્ંેં. સેને દેંન યંત અંવી
ગઇ; ‘‘સેણે પાડ્યં દંહેબનં રીડિંગરૂમમાં દેંને અંમ જ કેંફીનેં કપ પકડંવ્યેં હસેં.’’ ઘડીભર વીરેં
વિચંરમાં ડૂબી ગયેં-ક્યાંક અં દેંન સેં નથ્ીં ને....?...
‘શુા વિચંરમાં પડ્યં?’
‘જી... જી... કાઇ નહીં’ અને વધુ ખંસરી કરવં મંટે વીરંએ ઇન્કંર કયર્ેં : ‘હુા ચં નહીં
પીઉં.... હુા ચં પીસેં નથ્ીં.’
‘ક્યંરની પંછી બાધ કરી તીધી...?’દેંનલનં વંક્યમાં મશ્કરીનેં ઢેંાગ હસેં.... વીરંની શાકં
વધુ મજબૂસ બની, ‘અંને ક્યાંથ્ીં ખબર પડી...?’ હંથ્ંમાં કપ લેસાં ઉમેર્યું : ‘બહુ દમય થ્ંયેં.... અને
એની સ્ટેંરી પણ ઘણી લાંબી અને ટ્રેજેડી છે....!’
‘કેમ.... મને નહીં કહેં...?’
‘સમને...?.... પણ એ મંટે સેં....’
‘દમજી ગઇ....’ દેંનલ વીરંનુા વંક્ય અધવચ્ચે જ કંપસાં બેંલી અને ઉમેર્યું : ‘પહેલાં ચં
પી લેં... સમે જેને લીધે ચં છેંડી છે એ વંસ પછી કરજો....’
અને વીરંને દેંનલની વંસ મંનવી પડી. અંમ સેં વીરેં ચં પીસેં જ હસેં.... પણ જ્યંરે
સેને દેંન યંત અંવી જસી ત્યંરે સે ઇન્કંર કરસેં વીરંએ જોયુા સેં એક કપ જ હસેં સેથ્ીં વિવેક ખંસર
દેંનલને પૂછયુા : ‘પણ... સમે...?’
‘હુા....?... મંરે ચંલશે-’ દેંનલ હદી.
‘નં એવુા નં ચંલે.... સમે પણ લેં’ કહી દેંનલને રકંબી પકડંવી તીધી...
દેંનલ ખુશ થ્ંઇ ઊઠી.
વીરંએ ચં પૂરી કરી.... ત્યાં સેની નજર દેંનલ પર પડી.... સેં દેંનલ હજુ ઊભી જ હસી.
વીરેં પલાગ પરથ્ીં ઊભેં થ્ંઇ ગયેં અને દેંનલને પલાગ પર બેદવં ઇશંરેં કયર્ેં :
‘સમે ઊભં કેમ રહ્ય્ંં છેં? મને ખ્યંલ જ નં રહ્ય્ંેં... દૅંરી....’ અને ઉમેર્યું : ‘બેદેંને?’
હંથ્ંથ્ીં ઇશંરેં કયર્ેં અને સે પેંસે બંજુનં મેજ પર ગેંઠવંયેં.
પણ દેંનલ સેં એમ જ ઊભી રહી.
‘અરે! બેદેંને, શરમ અંવે છે?’
‘નં રે નં.’
‘સેં પછી બેદસં કેમ નથ્ીં?’
‘સમે પલાગ પરથ્ીં ઊભં કેમ થ્ંઇ ગયં?’ અને ઉમેર્યું : ‘સમે પણ બેદેં... સેં જ હુા પલાગ
પર બેદીશ.... નહીંસર જ્યાં દુધી અહીં વંસેં કરસી રહીશ ત્યાં દુધી ઊભી જ રહીશ.....’ દેંનલ
મક્કમસંથ્ીં બેંલી ગઇ. વીરંને દમજ નહેંસી પડસી... શુા કરવુા? એક રીસે સેં વીરંને નવંઇ લંગી
હસી. એક અજનબીની પંદે એક જ પલાગ પર બેદવંનેં અંગ્રહ કરસી યુવસીઅેંમાં સેણે દેંનલ
પહેલી જ લંગી.... અં રીસે કેંઇ પણ યુવસી અંગ્રહ ન કરે. વીરંની શાકંઅેં ગંઢ સ્વરૂપ લીધુા....
નક્કી કાઇક ગરબડ છે.....
અંખરે વીરંને પલાગ પર બેદવુા પડ્યુા; સે એક બંજુની ધંર પર બેદી રહ્ય્ંેં અને બીજી
સરફની કિનંરી ઉપર દેંનલ ઉભડક પગે બેઠી,
વીરંને અં દેંનલ અજબ લંગસી હસી.....
વીરેં સેંે અં રૂપદુાતરીનં રૂપને પી રહ્ય્ંેં હસેં. ભગવંને કેટલુા બધુા રૂપ અંપ્યુા છે અને
દુાતરીને...?! પણ સેનં મુખ પર વસર્ંસેં અં વિષ્ંંત શંને?... શુા, કેંઇ ચક્કરમાં ફદંઇ હશે...?... કેંઇ
પ્રણયમાં નંદીપંદ થ્ંઇ હશે...? કે, ... અંમ નિત્ય હદસં રહેસં ચહેરંની આતર કેંઇ અકથ્ય
વેતનંનેં વંદ હશે...?.... કેમ અંમ....? પૂછી જોઉં.... મંરી વંસ કયર્ં પછી એની કરૂણ કથ્ંંની વ્યથ્ંં
દાંભળીશ...
વીરેં વિચંરસેં રહ્ય્ંેં... અંટલી દુખી અને લંડકેંડમાં ઉછરેલી અં યુવસીને એવુા સે શુા તુઃખ
અંવી પડ્યુા હશે કે અંમ ઉતંદ હસી.
દેંનલે ચં ની ટ્રે મેજ પર મૂકી મંરકણી નજરે વીરં સરફ જોયુા અને વીરંને એક અાંચકેં
લંગ્યેં.
‘હા... સેં સમે સમંરી વંસ કરશેં...?’ દેંનલનં અચંનક પૂછંયેલં પ્રશ્ને પહેલાં સેં વીરેં
ખચકંયેં... પણ પછી કહેવં માંડ્યુાઃ
‘મંરી વંસમાં કાઇ સથ્ય નથ્ીં.... પણ હુા સેં એટલુા જ સમને કહીશ કે હુા મંરી બેગમાં શુા
જોસેં હસેં અને એ અંપનંથ્ીં કેમ છુપંવસેં હસેં?’
દેંનલે ડેંકુા નમંવ્યુા એટલે વીરેં અંગળ વધ્યેંઃ
‘‘ઘણં વષ્ંર્ેં પહેલાં - લગભગ ચંર-પાંચ વષ્ર્ં પહેલાં હુા એક છેંકરીનં પ્રેમમાં પડ્યેં હસેં...
ખબર નહીં અત્યંરે એ છેંકરી ક્યાં હશે....?’’ વીરંએ અાંખેં બાધ કરી તીધી... જાણે કે સે છેંકરીને
યંત કરસેં ન હેંય...?
થ્ંેંડી વંર રહી વીરંએ અાંખેં ખેંલી, સેની નજર છસ દંથ્ેં ચેંંટી ગઇ... અને એમ જ સેણે
કહંની કહેવંનુા ચંલુા રંખ્યુા.... સેનં અવંજમાં ખિન્ન્ંસં અને ગાભીરસં વધી રહી હસી.
‘‘અને એ છેંકરી અંખરે મને છેંડીને ક્યાંક ચંલી ગઇ... સેને હુા રેંજ ગુલંબનં ફૂલની ભેટ
અંપસેં હસેં.... અને એ ગુલંબ સે સેનં મંથ્ંંનં કેશમાં ખેંદસી.... ત્યંરે સેં એ ખરેખર સ્વર્ગની પરી
હેંય એવી ભંદસી હસી....! અત્યંરે સે મંરં જીવનથ્ીં ઘણી તૂર નીકળી ગઇ છે.... દંથ્ેં જીવવં-
મરવંનં કેંલ તઇ એ જીવનદાગિની ક્યાંય અદૃશ્ય થ્ંઇ પછી મંરં લાગેંટિયં મિત્ર્ંેં પણ વિખૂટં પડી
ગયં... પછી કેંને હુા પૂછી જોઊા કે મંરી પ્રિયં ક્યાં છે?... પ્રિયંની યંતમાં હુા એટલેં સેં નિરંશ અને
હસંશ થ્ંઇ ગયેં હસેં કે, ..... મને કશંયમાં મેંહ નં રહ્ય્ંેં.... સેનેં વિયેંગ મંરંથ્ીં દહન ન થ્ંયેં....!
શરૂઅંસમાં જ્યંરે સેણે મંરંથ્ીં તૂર જવંનુા જણંવ્યુા ત્યંરે સેં હુા એમ મંનસેં હસેં કે - પ્યંરમાં વિરહ
પણ હેંવેં જોઇએ... પ્રિયંનં વિરહમાં પણ એક જાસનુા દુખ હેંય છે...’’
વીરેં અટક્યેં. એક હસંશંભરી નજર દેંનલ પર નાંખી... દેંનલ સ્થ્િંર અાંખેંથ્ીં સેની વંસ
દાંભળી રહી હસી. વીરંએ નજર નીચી ઢંળી.
‘‘પણ એ વિરહની વેતનં જ્યંરે વંસ્સવિક જીવનમાં વેઠવંની અંવી ત્યંરે ભંરે પડી
ગઇ.... હુા જ્યાં જોઉં ત્યાં મને સેની જ મુખંકૃસિ નજરે ચઢસી.... કેંઇ પણ યુવસીનં સ્વરૂપમાં મને
મંરી પ્રિયંની જ સસ્વીર નજર અંવસી અને ત્યંરે હુા મંરી જાસનુા ભંન ભૂલી જસેં....
- અને એવી પરિસ્થ્િંસિમાં મંરુા ત્યાં રહેવુા હિસંવહ ન લંગ્યુા. હુા એ પ્રણય સ્થ્ંંનને છેલ્લી
દલંમ ભરી મંરં વસનમાં અંવ્યેં.... સેં મંરં પિસંજી પથ્ંંરીવશ હસં. કતંચ સેમનેં જીવ મંરી જ
રંહ જોસેં હશે. મંરી દંથ્ેં ફક્સ એક જ વંક્ય બેંલ્યં : ‘.... વીરૂ! બેટં અંવ્યેં....?’ અને સેમની
અાંખ દતંને મંટે મીંચંઇ ગઇ.... હુા ખૂબ રડ્યેં- એક સરફ મંરી પ્રિયસમં મંરંથ્ીં વેગળી થ્ંઇ હસી
સેનુા તુઃખ ભૂલવં વસનની શીસળ છાંય શેંધવં અંવ્યેં.... સેં ત્યાં પિસંજીનં મુત્યુનં શેંકનેં કંરી ઘં
લંગ્યેં..... હુા જિંતગીથ્ીં અંખેંને અંખેં હંરી ગયેં છુા..... હવે મંરે મંરી મંની દંથ્ેં જીવન
જીવવંનુા,.... મંરં મેંટંમંઇ પણ મને ખૂબ વહંલ કરસં,..... ભંભી પણ એટલં જ સ્નેહથ્ીં
રંખસં.
પણ - હુા એ બધંથ્ીં વેગળેં રહેસેં.... સેમની દંથ્ેં રહેસેં હેંવં છસાં સેમનંથ્ીં હજારેં
મંઇલ તૂર હેંઉં એમ લંગસુા,.... એકલેં એકલેં ધૂાધવંયં કરસેં.... ક્યંરેક અં ફંની તુનિયં છેંડી
જવંનુા મન થ્ંસુા-રેંજ રંત્ર્િંનં ઊજાગરં વેઠવં કરસાં ચિરનિદ્રંમાં પેંઢી જવંનુા મન થ્ંસુા હસુા પણ....
વહંલી મંસંનુા વંત્દલ્ય અને પ્રિયસમંનેં પ્રેમ મને સેમ કરવં રેંકસં હસં.... અંપઘંસ ન કરવંની
દલંહ અંપસેં હુા પેંસે જ અંપઘંસ કરવં સૈયંર થ્ંયેં હસેં....
મંરી એકલસં મને કાટંળેં ઉપજાવસી... તિવદ અને રંસ ફક્સ મંરી પ્રિયંનં જ સ્વપ્નેં
જોયં કરસેં.... ક્યંરેક ઊાઘમાં જ લવરી કરવં માંડસેં...
હુા મુાઝંયેં હસેં.
પ્રિયસમંનેં પ્રેમ મને પેંકંરસેં હસેં, વિચંરસેં હસેં કે - જો હુા મરી જઇશ સેં મંરી વહંલી
પ્રિયસમં મને શેંધસી અંવશે અને હુા નહીં જડુા ત્યંરે સેં.... સે મંથ્ુંા પટકી પટકીને મરી જશે....’’
અને વીરંએ વંસનેં આસ લંવસાં ઉમેર્યું : ‘મંરી વહંલી પ્રિયસમંને મળવં મંટે અંજીવન
સેને શેંધસેં ફરીશ... ક્યાંક સેં મને મળી જશે....! - કતંચ જ્યંરે મેં સમને જોયાં સેં મને શાકં ગઇ
હસી કે અં સેં મંરી પ્રિયસમંને મળસેં ચહેરેં છે.... એ જ મીઠેં કાઠ.... એ જ ચહેરેં.....! અને જ્યંરે
પણ મને સેનં મીઠં મધુરં કાઠનેં સ્વંત મંણવંનુા મન થ્ંંય ત્યંરે હુા અાંખેં બાધ કરી સેનં ગંયેલં
મધુર ગીસેંને યંત કરસેં,’....
વીરંએ વંસ બાધ કરી... અાંખમાં વહી ગયેલં અાંદુ લૂછી હદસાં ચહેરે બેંલ્યેં : ‘કહેં
જોઉં! હવે એને કેમ ભુલંય...?’ અને સેની નજર દેંનલનં ચહેરં ઉપર ગઇ સેં -! દેંનલ સેને
એકધંરી નજરે જોઇ રહી હસી. સેની અાંખેંમાંથ્ીં એકધંરં અાંદુની ધંરં વહેસી જસી હસી... હજુ
પણ વીરેં કહેસેં હેંય અને સે દાંભળસી હેંય સે રીસે જોઇ રહી હસી. વીરંએ સેને ઢાઢેંળી.
‘અરે.... દેંનલ! સમંરી અાંખમાં અાંદુ...?’
દેંનલ ઝબકીને જાગી ગઇ, સેણે મક્કમ અવંજે વીરંને પ્રશ્ન કયર્ેં;
‘સમે સમંરી પ્રેમકથ્ંં સેં કહી.... પણ સમંરી પ્રિયસમંનુા નંમ સેં કહ્ય્ુંા નહીં....?’
વંસ પણ દંચી હસી, વીરંએ સેની પ્રિયંનુા નંમ કહ્ય્ુંા નહેંસુા. ઇરંતં પૂર્વક સેણે નંમ
અધ્યંહંર રંખ્યુા હસુા, ‘નંમ દાંભળીને શુા કરશેં....?’
‘નહીં કહેં?’- પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે દેંનલે એ રીસે વીરંને સંક્યેં કે ક્ષ્ંણવંર સે હબકી ગયેં....
કયં અધિકંરથ્ીં દેંનલ સેને પૂછસી હસી સેની દમજ ન પડી.
‘દેંનલ?’ વીરંએ ધીરે રહી કહ્ય્ુંાઃ ‘‘મંરી પ્રિયસમંનુા નંમ ‘દેં...ન’ છે...’’ - સે ચૂપ થ્ંઇ
ગયેં.
‘દેં... ન...! દેંનલે એવી રીસે ઉચ્ચંર્યું કે-
‘હં.... અને એટલે જ સેં કંરમાં સમે સમંરુા નંમ દેંનલ કહ્ય્ુંા ત્યંરે મને અંશ્ચર્ય થ્ંયુા હસુા કે
અં જ મંરી દેંન છે પણ...’ વીરંએ અંગળનુા વંક્ય કંપસાં ઉમેર્યું : ‘ચંલેં જવં તેં એ બધી વંસેં.’
‘નં. એમ નહીં જવં તઉં.... સમને દેંને ગંયેલં ગીસેંમાં કયુા ગીસ પદાત પડ્યુા હસુા....?’
વીરંને દમજાસુા નહેંસુા કે દેંનલ સેને કેમ અંવં બધં પ્રશ્નેં પૂછી રહી છે? મંરં આગસ
જીવનમાં અંટલેં બધેં રદ કેમ તંખવી રહી છે?
છસાં સેણે કહ્ય્ુંા સેં ખરુા : ‘મને સેં દેંનનં મુખેથ્ીં નીકળસં સમંમ ગીસ મીઠાં-મધુર અને
કર્ણપ્રિય લંગસાં હસાં.... સેનં મુખમાંથ્ીં કેંઇ પણ કડવેં શબ્ત પણ મને મીઠેં લંગસેં હસેં.... પણ,
એ બધંમાં દર્વશ્રેષ્ઠ ગીસ જે દેંને પહેલે જ તિવદે ગંઇને મંરુા તિલ જીસી લીધુા હસુા - મને ખૂબ પદાત
છે...’ કહીને વીરંએ સેની બેગ ખેંલી.... એક નજર ગુલંબનં ફૂલ પર નાંખી કેટલાંક કંગળેં
ઉથ્ંલંવ્યં પછી નીચેથ્ીં એક ડંયરી કંઢી.... ડંયરી નંનકડી હસી, સેમાં મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંથ્ીં લખંયુા
હસુા : ‘દેંનની ડંયરી’ - અને સે ડંયરી દેંનનં હંથ્ંમં અંપસાં કહ્ય્ુંા : ‘અંમાં જેટલાં ગીસેં દેંન ગંસી
હસી એ બધાં જ એમાં ઉસંયર્ં છે પણ, દૈં પ્રથ્ંમ જે ગીસ છે સે મને ખૂબ જ પદાત છે....’
દેંનલે ડંયરી હંથ્ંમાં લીધી. ડંયરી ઉપરનુા શીષ્ર્ંક વાંચસાં જ સેનં શરીરમાં વિદ્યુસ પ્રવંહ
વહેવં માંડ્યેં....
દેંનલે એક પંનુા બીજુા ઉલટંવ્યુા અને છક થ્ંઇ ગઇ.... પંનં પર ગુલંબનુા ફૂલ તેંરેલુા હસુા
અને નીચે લખેલુા હસુા.... ‘અભિનાતન - દેંન.’ દેંનલ મનેંમન અંનાતી ઊઠી.... પ્રિયંની એકેએક
ચીજ વ્યવસ્થ્િંસ રંખસં વીરં પર વંરી ગઇ. સેની નજર પ્રથ્ંમ નાબરનં ગીસ પર પડી અને દેંનલ
દંચેદંચ ઝૂમી ઊઠી;
‘દબ દે ઊાચી પ્રેમ દગંઇ....
જ્યેંસ દે જ્યેંસ જલંસે ચલેં,
પ્રેમ કી ગાગં બહંસે ચલેં;’
વાંચસી દેંનલ ધ્રુદકે ને ધ્રુદકે રડી પડી.
દેંનલને અંમ એકંએક રડી પડસાં જોઇ વીરેં ગભરંઇ ગયેં : ‘અરે દેંનલ! અંપ પંગલ
સેં નથ્ીં થ્ંઇ ગયાં ને? જરં હેંશમાં અંવેં દેંનલ!’
દેંનલને અંશ્વંદન અંપસાં વીરંએ સેનં બે હંથ્ેં દેંનલનં બંહુ પકડ્યં સેં દેંનલ સેનં
બંહુમાં દમંઇ ગઇ.... વીરંની છંસીમાં મંથ્ુંા નાંખી દેંનલ અત્યંર દુધી જાળવી રંખેલુા રૂતન હળવુા
કરવં લંગી.... દેંનલની અં હરકસથ્ીં વીરેં અંશ્ચર્ય સેં પંમ્યેં જ.... દેંનલને હટંવવી કે નહીં- ની
દ્વિઘંમાં પડ્યેં.... પણ પછી સેમ કરસાંય જો દેંનલ શાંસ થ્ંસી હેંય સેં- એમ વિચંરી સેણે કાઇ વિરેંધ
નં કયર્ેં.....
દેંનલનં શરીરમાંથ્ીં મંતક ખૂશબુ અંવી રહી હસી.... સેનુા મંથ્ુંા વીરંની છંસીમાં હસુા, સેનં
હંથ્ં વીરંની પીઠ પર પ્રદરંયેલં હસં..... સેનં મંથ્ંંનં વંળ સેની પીઠ પંછળ અસ્સવ્યસ્સ પડ્યં
હસં.....
વીરેં કેંઇ અજાણી તુનિયંમાં દરી પડ્યેં હસેં. રડસી દેંનલને અંપ્તજન હેંય સે રીસે
દાંત્વનં અંપસેં રહ્ય્ંેં.... વંસ જ કાઇક ઉલટી બની હસી.... રડવંનુા સેં વીરંનં ભંગમાં હસુા....
એનં બતલે ન કશી લેવં-તેવં છસાંય દેંનલ અાંદુ દંરસી રહી.... અને એ વહેસં અાંદુમાં વીરંને
સેનં ભૂસકંળનેં ભેત પરખંયેં.
જ્યંરે દેંનલનુા રૂતન બાધ થ્ંયુા ત્યંરે વીરંએ દેંનલની મુખની હડપચી પકડી ઊાચી કરસાં -
કાઇક લંગણી ભયર્ં સ્વરથ્ીં કહ્ય્ુંા ; ‘દેંનલ....! સમે અંમ અચંનક....’
પણ વીરેં અંગળ બેંલે સે પહેલાં જ દેંનલે સેનં મુખે હંથ્ં તઇ તીધેં.... વીરંનં શરીરમાં
એક વીજળીનેં અાંચકેં લંગી ગયેં. સેને દેંન દંથ્ેંનં છેલ્લં મિલનનેં તિવદ યંત અંવ્યેં અને સે
ગળગળેં થ્ંઇ દેંનલની અાંખેંમાં જોવં લંગ્યેં...
‘વીરૂ....! મંરં વીરૂ.... સુા સંરી દેંનને ન અેંળખી શક્યેં....? હુા જ સંરી દેંન છુા
વીરં....!’ કહેસી દેંનલ ફરી વીરંને ભેટી પડી.
‘દેંન...! અરે....! સુા સેં....!!!’ વીરેં અંગળ ન બેંલી શક્યેં.... દઅંશ્ચર્યથ્ીં દેંનલનેં
દહવંદ મંણી રહ્ય્ંેં.
‘વીરૂ...! કેટલં વષ્ંર્ેં થ્ીં સરદસી હસી હુા....? કેટલી સપસ્યં કરી સંરી...? સને મળવં તિલ
બેસંલ બન્યુા હસુા....! અંજ દુધી સંરી પૂજા કરસી રહી અને અંજે મંરી પૂજા ફળી....! વીરૂ.....!
હવે મને સંરંથ્ીં વેગળી નં કરીશ....!’ ઘણાં દમય પછી મળેલં પ્રિયસમને છેંડવં દેંનલ સૈયંર
નહેંસી. અને જાણે કે વીરંને જકડી રંખવંનેં હેંય સેમ સેની હંથ્ંની ગાંઠ મજબૂસ બનંવી.
‘દેંન... મંરી દેંન... હવે સેં ભગવંન પણ અંપણને અં જન્મંરંમાં વેગળં નહીં કરી
શકે... હવે સુા બેફિકર રહેજે દેંન. કેટલં તિવદ સડપંવ્યેં મને... મંરુા તિલ સેં ભાંગી જ ગયુા હસુા
દેંન....’
અને વષ્ંર્ેંથ્ીં સડપસં એ અસૃપ્ત હ્ય્તય હૈયંની વંસેં કરવં લંગ્યં... એક બીજાનં વિયેંગમાં
તિવદ-રંસ કેવી રીસે વિસંવ્યં હસાં સેની કથ્ંની કહેસાં રહ્ય્ંાં- દાંભળસં રહ્ય્ંાં.
ત્યંરે બપેંર થ્ંવં અંવી હસી.
દેંનલ સેં નચિંસપણે વીરંની બાંહેંમાં દમંઇ ગઇ હસી. સેને એ પણ ખ્યંલ નહેંસેં રહ્ય્ંેં કે
ઘણી બધી વંર થ્ંવંથ્ીં માજુલંભંભીને શાકં જશે..... બદ! સેનં પ્રિયજનથ્ીં સે વિખૂટી પડવં માંગસી
જ નહેંસી.
વીરેં સેં અંનાત-વિભેંર હસેં.
પાંચ-પાંચ વષ્ર્ંનં વિયેંગ પછી સેની પ્રિયં સેની બાંહેંમાં અંવી પડી હસી.... પછી જખ મંરે
છે તુનિયં.
અંકંશમાં દૂરજ ધીમેં ધીમેં સપસેં હસેં.... મંનવીનં ચંલસં જીવન-પ્રવંહ પર સીણેં
સડકેં બિછંવી અંનાત મંણસેં હસેં. ક્યાંક તૂરથ્ીં વનરંઇમાં બેંલસં માતંર-માજરીનેં અવંજ કંને
અથ્ંડંસેં હસેં.
દુભંનનં બાગલંની પંછળનં ભંગમાં અંવેલં વૃક્ષ્ં પર કેંયલ ટહુકી અને દેંનલ દફંળી
બેઠી થ્ંઇ ગઇ..
• • •
ચેંમંદંની ઋસુ.
મેંટંભંગનુા અંકંશ વંતળછંયુા, ક્યંરેક ક્યંરેક વરદંત સેંફંન કરી જસેં, દૂરજ પણ
થ્ંેંડી-થ્ંેંડી વંરે તેખં તઇ અદૃશ્ય થ્ંઇ જસેં સે બે-ત્ર્ંણ કલંક બંત તેખં તેસેં હસેં, .... સેટલં દમયમાં
સેં ઘણેં બધેં વરદંત વરદી પડસેં, .... અને એમ ચેંેમંદંની ઋસુનં બે મંદ વહી ગયં.
મુાબઇમાં મેંટંભંગે ચેંમંદંનં પહેલં બે મહિનં જ વરદંત વરદી જસેં અને ત્યંર બંત
ભંગ્યે જ વરદંત પડસેં...
અંજે વીરંને મુાબઇ અંવ્યે લગભગ છ મહિનં જેવુા થ્ંઇ ગયુા હસુા. અં છ મહિનંની આતર
ઘણુા બધુા બતલંઇ ગયુા હસુા.
વષ્ંર્ેં પહેલાં વિખૂટી પડેલી પ્રિયસમં દેંન અંમ અચંનક મળી, ઘણી વંર બાને જણ મુાબઇ
શહેરની દહેલગંહે ઉપડી જસં,... વીરેં અંટલં દમયમાં સેં અંખં મુાબઇ શહેરથ્ીં મંહિસગંર થ્ંઇ
ગયેં. વીરેં દુભંનની દંથ્ેં જ સેનં જેટલી જ ઊાચી પંયરી પર નેંકરીએ લંગી ગયેં,..... કમલશેઠ
જે દેંનનં પિસં હસં, સેમની પેઢીમાં મેંટંભંગનુા કંમ અં બે તેંસ્સેં - દુભંન અને વીરેં દાભંળસં
હસં.
કમલશેઠને ચિંસં નહેંસી.
અૅંફિદમાં અંવી થ્ંેંડી દૂચનંઅેં અંપી સેઅેં રવંનં થ્ંઇ જસં હસં.... જ્યાં દુધી વીરેં
નહેંસેં અંવ્યેં ત્યાં દુધી દુભંન એકલેં પહેંંચી નહેંસેં વળસેં.... પણ, પછી વીરેં પણ સેને દમકક્ષ્ં
પ્રગસિનં દેંપંન દર કરસેં અંવ્યેં અને દુભંનની દંથ્ેં થ્ંઇ ગયેં.... વીરંની કંમ કરવંની ચીવટ
જોઇને ઘડીભર દુભંન પણ તાગ થ્ંઇ જસેં અને ઘેર અંવી જમસી વેળંએ માજુલં દંમુા વીરંનં
વખંણ કરસેં, ત્યંરે વીરેં શરમંઇ જસેં... સેને દાકેંચ થ્ંસેં પણ પછી સેં એ પણ ફંવી ગયુા.
વીરેં કમલશેઠની અંખી પેઢીથ્ીં પરિચિસ થ્ંઇ ગયેં હસેં. પેઢીનં તરેક વિભંગનં
કર્મચંરીઅેં સેને અેંળખસં હસં.... અને વીરંનેં સ્વભંવ પણ સેઅેં દંરી રીસે જાણસં.
વીરંને નેંકરી મળી ગઇ હસી અને સેનેં પગંર પણ દુભંન જેટલેં જ થ્ંઇ ગયેં હસેં....
પગંર થ્ંંય એટલે વીરેં સેમાંથ્ીં મેંટં ભંગની રકમ સેનં વસન જામપુરં સેની વહંલી મં ઉપર
મેંકલંવી તેસેં.
વીરંએ દુભંનથ્ીં અલગ રહેવંનેં મનદૂબેં કયર્ેં. - ક્યાં દુધી સેનં તેંસ્સનં ઘેર ભંરરૂપ
રહેવુા? અને એ વિચંર જ્યંરે સેણે જમસી વેળંએ રજૂ કયર્ેં ત્યંરે સેં દુભંન અને માજુલં ચમકી જ
ઊઠ્યં - અં નવુા લફરુા ક્યાં ઊભુ કર્યું....?
બાને એકબીજા દંમુા જોવં લંગ્યં.... જંણે કે સેઅેં આતર આતર પૂછસં ન હેંય કે ‘અંપણી
ચંકરીમાં ક્યાંક ભૂલ સેં નથ્ીં રહી ગઇ ને...?’ પણ સેમની કેંઇ ભૂલ નહેંસી.
સેમણે વીરંને પૂછયુા; ‘કેમ ભંઇ! અમંરી કેંઇ ભૂલ થ્ંઇ છે? અમંરેં સ્વભંવ બતલંયેં છે?
...... સંરં પ્રત્યેનેં ભંવ બતલંઇ ગયેં છે? અમંરં બે માંથ્ીં કેંઇએ સને ‘સુા’ કંરેં કયર્ેં છે? સને
અમંરી દંથ્ેં રહેવુા પદાત નથ્ીં? અમંરં નેંકરે સને કાઇ ભરમંવ્યેં છે....? અમંરી લંગણી સંરં પ્રત્યે
જે પહેલાં હસી સે અેંછી થ્ંઇ ગઇ છે? બેંલ ભંઇ! સને થ્ંયુા છે શુા....?’
ઘણં બધં એકદંમટં પૂછંયેલં એ પ્રશ્નેંમાં વીરેં ગેંથ્ંાં ખંઇ ગયેં.... સેનં ઇરંતંનેં અથ્ર્ં
અં લેંકેંએ જુતેં જ કયર્ેં લંગે છે.... શુા જવંબ અંપવેં? વીરંને પહેલાં સેં કાઇ જ નં દૂઝયુા.... એ
સેં એમ જ કહેવં મંગસેં હસેં કે હવે તેંસ્સ ઉપર ક્યાં દુધી ભંરરૂપ બનવુા.... પણ, અં લેંકેંએ સેં
મૂાઝવી નાંખ્યેં વીરંને.... સેણે સ્વસ્થ્ં બની સેમને દમજાવવંનેં પ્રયત્ન કરસાં કહ્ય્ુંા;
‘એવુા કશુા ય નથ્ીં તેંસ્સ! પણ મને એમ કે હવે ક્યાં દુધી તેંસ્સને ભંરરૂપ બનવુા....?’
‘શુા કહ્ય્ુંા? ભંરરૂપ?.... સુા અમને ભંરરૂપ છે? ખેર. વીરં, સંરં વિચંરેં કેમ બતલંઇ
ગયં? સુા અમને ભંરે પડે છે? નં વીરં નં. સુા એવુા બેંલીને જ સેં અમંરી ઉપર ભંર મૂકે છે....
અમને સેં પંરકં ગણ્યં....?’ દુભંનનં અંવં જવંબથ્ીં વીરેં થ્ંરથ્ંરી ગયેં.- થ્ંરથ્ંરી જ જાય ને?
દુભંને સેને દગં ભંઇથ્ીંયે વહંલેં ગણી રંખ્યેં હસેં અને જુતં રહેવંની વંસ કરે સેં દુભંન શી
રીસે દહન કરે?
બાને - દુભંન અને વીરેં મૈંન થ્ંઇ ગયં.
ગંઢ મૈંન સેંડી મશ્કરીનુા મેંજુા ફરી વળ્યુા અને એ મેંજાા ફેરવનંર માજુલંભંભી હસાં :
‘વીરૂભંઇ! સમંરે જુતં રહેવુા હેંય સેં અમંરી નં નથ્ીં પણ એક શરસે સમને જુતં
રંખીએ....’ થ્ંેંડુા રેંકંઇને લંગલુા જ ઉમેર્યું : ‘જુતં રહેવં મંટે કમ દે કમ રેંટલં ઘડી અંપનંરની
સેં જરૂર પડવંની જ, મંટે સમે લગ્ન કરી નાંખેં.... અને સેં જ અમેં રંજીખુશીથ્ીં સમને બીજા ઘેર
વળંવીશુા.... છેંકરી પણ મંરી નજરમાં છે...’
માજુલંનુા બેંલવુા જેવુા પૂરુા થ્ંયુા કે ત્ર્ંણેય હદી પડ્યં.... વીરેં ેંસ ભંભી કઇ છેંકરીની વંસ
કરે છે એ જાણસેં હસેં દુભંન પણ જાણસેં હસેં. છસાં અજાણ બની સેણે... પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે માજુલં
સરફ જોયુા સેં માજુલં દુભંનનં કંનમાં કાઇક ગણગણી.... દાંભળીને દુભંન સેં ખુશીનેં મંયર્ેં
ઊછળી પડેયેં : ....
‘અરે વંહ મંરં તેંસ્સ! સંરી ભંભીને ધન્યવંત અંપવં જોઇએ કે અંટલી ખૂબદૂરસ અને
હેંંશિયંર સથ્ંં ધનવંન બંપની એકની એક બેટીની પદાતગી કરી છે.... વંહ ભંઇ વંહ....! તિયર-
ભેંજાઇએ જબરી ગૂફસેગેં ચલંવી લંગી છે, નહીંસર એ અલ્લડ યુવસી અંમ ફદંય નહીં.... સમે
બાનેએ મને અળગેં જ રહેવં તીધેં.... કેમ તુષ્ટેં....?’ અને દુભંન ખડખડંટ હદી પડ્યેં..... વીરંએ
પણ સેને દંથ્ં અંપ્યેં.
અને માજુલંભંભી સેં એટલાં બધં ખુશ થ્ંઇ ગયાં હસાં કે -
એક ધંયર્ં હંસ્યથ્ીં સેમની અાંખેંમાં પંણી ધદી અંવ્યાં હસાં. પેટમાં અાંટી પડી ગઇ હસી.
અંમ હદંહદી ચંલસી હસી ત્યાં જ માજુલંને પેટમાં ચૂાક ઉપડી..... હદવંથ્ીં હેંય કે પછી
ગમે સેમ- એકંએક ઊલટી થ્ંઇ....ઊભં થ્ંવંની પણ હંમ ન રહી.... બેઠં હસં ત્યાં જ ફદડંઇ
પડ્યં....
‘ભં....ભી....!’ માજુલંને અં રીસે ઢળસાં જોઇ વીરંએ ત્ર્ંંડ નાંખી..... સેનં અવંજથ્ીં
દુભંન પણ ભંનમાં અંવ્યેં- જોયુા સેં માજુલં ઊાધી પડીને ઊબકં કરસી હસી.
અચંનક અંનાતમાં વિક્ષ્ેંપ પડવંથ્ીં વીરેં બહંવરેં બની ગયેં.
‘દુભંન..... સમે ભંભીને દાભંળેં.... હુા ડૅંક્ટરને ફેંન કરી જોઉં....’ અને વીરેં તેંડ્યેં
તિવંનખાડમાં.... દુભંન માજુલંને ઊાચકી ત્યાં અંવ્યેં ત્યાં દુધી સેં વીરંએ ફેંન પર વંસ કરી તીધી
હસી... દુભંનને મતત કરી.
માજુલંને પલાગ પર દુવડંવી.
અચંનક જ માજુલંની અંવી હંલસ થ્ંઇ જવંથ્ીં દુભંન અને વીરેં ગભરંઇ ગયં હસં....
હવે શુા કરવુા? કતંચ ગાભીર કેદ સેં નહીં હેંય ને?.... અંમ અચંનક કેમ બની ગયુા....? પણ,
ડૅંક્ટરનં અંવ્યં વિનં કાઇ નિતંન થ્ંઇ શકે સેમ નહેંસુા.
વીરેં અને દુભંન માજુલંને બેભંન હંલસમાં જોઇ તુઃખી ચહેરે અાંટં મંરસં હસં.... વીરેં
સેની જાસને ધિક્કંરવં લંગ્યેં.... મેર મુઅં! સને શુા કુમસિ દુઝી સે અંવં દહ્ય્તયી મંણદેંથ્ીં અલગ
થ્ંવંનેં વિચંર કયર્ેં?..... સને જરંય શરમ ન અંવી....? અંવી ભંભી સને મળવી મુશ્કેલ છે.....
સંરં લીધે જ સેં એમની અંવી હંલસ થ્ંઇ ગઇ.... સુા જ જવંબતંર છે.... તુષ્ટ!
ત્યાં જ ફેંનની ઘાટડી રણકી ઊઠી.
દુભંને ફેંન ઊઠંવ્યેં.... દંમેં જવંબ અંપવંનં ઢાગથ્ીં વીરંને એટલેં સેં ખ્યંલ અંવી
ગયેં કે પેઢીમાં કેંઇ અગત્યનુા કંમ અંવી પડ્યુા છે.... દુભંના વંસ કરી ફેંન મૂકી તીધેં, અને વીરં
દંમુા જોઇ તિલગીરી ભયર્ં શબ્તેંમાં કહ્ય્ુંા; ‘વીરં ! કેંઇ મેંટી કાપનીનેં અેંર્ડર છે.... અહીં માજુલંને
અંવી હંલસમાં મૂકી મંરંથ્ીં ખદંય સેમ નથ્ીં.... સુા જ વંસ કરી પસંવી તે જે ભંઇ!’
અને અંજ્ઞ્ંંપંલક વીરેં પેઢીએ જવં ઉપડ્યેં. જસાં જસાં ભંભી ઉપર એક નજર નાંખી
નિઃશ્વંદ દંથ્ેં બહંર નીકળી ગયેં.
પેઢી પર પહેંંચી દીધેં કમલશેઠની અૅંફિદમાં ગયેં- જોયુા સેં શેઠની ખુરશી દંમે એક
જુવંન લગભગ પચ્ચીદેક વષ્ર્ંની ઊામરનેં બેઠેં હસેં...... સેની ભરંવતંર મૂછેં સેનં ચહેરંને
શેંભંવસી હસી. વીરંને દમેંવડિયેં લંગસં એ યુવંને વીરં સરફ એક અછડસી નજર નાંખી. વીરંની
પણ સેનં સરફ નજર પડી.
વીરંને અંવકંર અંપીને કમલશેઠે યુવંનની અેંળખંણ કરંવી, કહ્ય્ુંા, કે સેમની કાપની મેંટી
છે સેમની માંગ પણ ઘણી છે, યેંગ્ય ભંવસંલ કરી મંલ રવંનં કરવં મંટે સેમની દંથ્ેં વંસચીસ કરી
જુઅેં.
વીરંએ એ યુવંનને સેની કેબીનમાં અંવવં જણંવ્યુા; વીરંએ જોયુા હસુા કે કમલશેઠે જ્યંરે
સેને અંવકંરયર્ેં ત્યંરે યુવંન એકતમ ચમક્યેં હસેં.... અને સેનુા નંમ દાંભળી યુવંનનુા મુખ અંશ્ચર્ય
પંમસુા જોયુા હસુા..... અને ત્યંરથ્ીં જેટલી વંસ થ્ંઇ ત્યાં દુધી યુવંનની નજર વીરંનં ચહેરં પર ફરસી
રહી.... વીરંની હરકસેં મંપસી એ નજર કાઇક પરખવં મંટે શેંધસી હસી.... જે વીરંથ્ીં અજાણ
નહેંસુા.
કેબીનમાં તંખલ થ્ંસાં ‘અંવેં....’ કહી યુવંનને આતર લીધેં.... વીરેં રીવેંલ્વિંગ ચૅરમાં જઇ
ગેંઠવંયેં - ત્યાં ફરી ઇન્ટરફેંન રણકી ઊઠ્યેં. વીરંએ ફેંન ઊઠંવ્યેં, સેને અચાબેં સેં હસેં જ કે
કમલશેઠને મળીને સેં અંવ્યેં છુા સેં ફરી અહીં ફેંન કરવંનુા શુા કંરણ.....?
‘હલ્લેં....’
‘વીરં! હુા સમને એક વંસ પૂછવંનુા ભૂલી ગયેં, સમે અહીં અંવ્યં સેં - બાગલં પર સેં મેં
દુભંન દંથ્ેં વંસ કરી હસી.... સેં દુભંનને શુા થ્ંયુા છે?’
‘અેંહ.... દૅંરી! હુા એ વંસ કહેવંનુા જ ભૂલી ગયેં હસેં.... દુભંનની વંઇફ-માજુલંને
અચંનક પેટમાં શૂળ ઉપડી..... ઉલટી થ્ંવં લંગી અને એકંએક બેભંન થ્ંઇ ગયાં છે એટલે સેમની
પંદે બેઠં છે..... મેં ડૅંક્ટર કીર્સિને ફેંન કયર્ેં છે... કતંચ ડૅંક્ટર અંવી પહેંંચ્યં હશે....’ એમ કહી
સે બેંલસેં બાધ થ્ંયેં.
‘અેંહ.....!’ કમલશેઠનં મુખેથ્ીં ઉત્ગંર નીકળી ગયેં. વીરંને વંસ કરસેં જોઇ સેનં મુખેથ્ીં
નીકળેલેં શબ્ત ‘ડૅં.કીર્સિ’ દાંભળી દંમે બેઠેલં યુવંનની અાંખેં ઝીણીમેંટી થ્ંસી હસી. પણ પછી
દાભંળીને બેઠેં.
‘હા.... સેં મિસ્ટર....! શુા અંપનુા નંમ?’
‘મિસ્ટર અનિલ’ યુવંને હાંકે રંખ્યુા.... વીરેં ચમક્યેં પણ પછી સ્વસ્થ્ં બની ગયેં.... પૂછયુા;
‘શુા? અંપનુા નંમ ખરેખર મિ. અનિલ જ છે....?’
‘કેમ સમને શાકં જાય છે.....?’ દંમેં યુવંન હદસાં હદસાં જ બેંલ્યેં.
‘નં... નં... એવુા કાઇ નથ્ીં, હા સેં મિસ્ટર અનિલ! અંપને શુા શુા જોઇએ છે અને કેટલેં
મંલ-દંમંન જોઇએ છે?.... કેટલં તિવદમાં જોઇએ....?’
યુવંન સેં વીરંની વંસેં દાંભળસેં રહ્ય્ંેં.... સેણે કેંઇ ઉમળકેં તશર્ંવ્યેં નહીં પરાસુ સે જોઇ
જ રહ્ય્ંેં હસેં કે વીરેં ચિંસંમાં જ પડ્યેં છે બદ! .....દંમં મંણદને અેંળખવંની દહેજ પણ ચેષ્ટં
કયર્ં વિનં, પૂછયં વિનંજ અંગળ બેંલ્યે જ જાય છે.
‘અરે! સમે ચૂપ કેમ છેં? બેંલેંને...? હુા કેટલુા બધુા બેંલી ગયેં....? અને સમે...’
‘અરે મંરં ભંઇ! સમેં સેં ચિંસંમાં જ લવ્યે જાવ છેં.... સમે દંમં મંણદને બેંલવંનેં સેં
દમય અંપેં?’
‘ચિંસં? શુા કરૂા ભંઇ? જેમણે મને દગં તિયરથ્ીં પણ વધુ દંચવ્યેં હેંય સેવી ભંભીને કેમ
કરી ભૂલી શકંય....? માજુલંભંભીને અંમ અચંનક પેટમાં સેં ક્યંરેય તુઃખ્યુા નહેંસુા.’
‘એમાં ચિંસં કરવં જેવુા નથ્ીં.... કીર્સિ સેને મંટે કેંશિશ કરશે.... કીર્સિ એ બંબસમાં
હેંંશિયંર છે...’
યુવંને અંમ પૂછયં વિનં કે અેંળખંણ-પિછંણ વિનં ડૅં. કીર્સિ મંટે અભિપ્રંય અંપ્યેં એટલે
વીરેં જરં ચમક્યેં!
‘પણ ભંઇ! કીર્સિબેન વિશે સમે ક્યાંથ્ીં જાણેં?’ વીરંએ શાકં વ્યક્સ કરી.
‘હં ભંઇ હં! સમે ભલે સેને ‘ડૅં. કીર્સિબેન’ સરીકે જાણસં હેં, પણ એ સેં મંરી પ્રેયદી અને
પરણેસર છે...’
વીરેં ચમક્યેં! સેનુા મગજ બહેર મંરી ગયુા..... સેને અચંનક સળશી દિંગલ યંત અંવી ગયેં....
દંથ્ેં ભણસં હસં ત્યંરે એ જ નંમની છેંકરીને સેં દિંગલ પ્રેમ કરસેં હસેં.... અં એ જ કીર્સિ સેં નહીં
હેંય ને?-અને જો એ જ અં કીર્સિ હેંય સેં... સેં... અં યુવંન પણ....?
વીરંએ યુવંન દંમુા જોયુા સેં સે હજુયે મરક મરક હદસેં હસેં.... સેને હદસેં જોઇ વીરેં ઝાખવંણેં
પડી ગયેં.
‘કેમ તેંસ્સ! વિચંર કરસેં કરી મૂક્યેં ને? અરે! યંર, જિંતગીમાં એક વખસ દંથ્ેં રહ્ય્ંં હેંય
સેં એને કેમ ભૂલી શકંય....?’
‘મસલબ....?’ યુવંનને અં રીસે અંડં પંટે ગંડી લઇ જસેં જોઇ ધાધંકીય બંબસેંથ્ીં વિમુખ
એવી વંસેં કરસેં દાંભળી વીરેં બેંલ્યેં; ‘સમંરી વંસ હુા દમજ્યેં નહીં....’
‘સુા નહીં દમજે મંરં તેંસ્સ વીરં! સુા સેં અમને ભૂલી જવં માંગસેં હેંઇશ પણ અમે સને કેમ
ભૂલી શકીએ? અને એટલે જ સેં મેં સને કહ્ય્ુંાય ખરુા કે કીર્સિ મંરી પ્રેયદી અને પરણેસર છે.... છસાં
સુા દમજી નં શક્યેં? સુા અંટલેં બધેં ભુલકણેં થ્ંઇ ગયેં મંરં તેંસ્સ....? કીર્સિનેં પ્રેમી સંરેં તેંસ્સ
છે એ સુા ભૂલી ગયેં....? હુા સંરેં તેંસ્સ સળશી દિંગલ છુા.... વીરં!’
અને વીરંનં તિમંગમાં વિચંરવીજ ચમકી, સે ખુરશી પરથ્ીં લગભગ ઉછળી પડ્યેં.
‘સુા... સુા... મંરેં તેંસ્સ.... દિંગલ....!!!’ અને એવં જ ઉમળકંથ્ીં દિંગલને ભેટી પડ્યેં....
બાને તેંસ્સેંે ઘણી લાંબી જીવન મુદંફરી કયર્ં પછી મળ્યં હસં.... મન ભરીને મળી લીધુા.
‘તેંસ્સ! દિંગલ....! સેં સેં ભંરે કરી...!’
હવે વીરંને ચિંસં નહેંસી. માજુલંભંભી કીર્સિનં હવંલે હસં અને અહીં સેનેં જીગરજાન તેંસ્સ
સળશીનેં ભેટેં થ્ંઇ ગયેં હસેં.
‘પણ યંર! સમેં અહીં ક્યાંથ્ીં પધંયર્ં?’ વીરંએ સળશીને પૂછયુા હસુા.
‘અરે! જવં તે ને યંર! કીર્સિને પ્રેમ કરવેં અઘરેં મંલુમ પડ્યેં.... સેને લઇને અહીં અંવ્યે અંજે
લગભગ ત્ર્ંણ વષ્ર્ં થ્ંયં, કીર્સિને અંગળ ભણવુા હસુા, ત્ર્ંણ વષ્ર્ંની મહેનસ પછી સે હેંંશિયંર ડૅંક્ટર બની
બેઠી અને હુા મેંટી કાપનીનેંેે ખરીત વિભંગનેં મેનેજર છુા....’
‘પણ યંર! સંરે અહીં અંવવંનુા પ્રયેંજન શુા છે? એ સેં કહે’ વીરંને દિંગલની વંસ જાણવંની
અધિરંઇ હસી.
‘કહુા છુા યંર! શાંસિ રંખ! પહેલાં અંપણે ધાધંની વંસ પસંવીએ પછી હુા મંરી કથ્ંની સને કહી
દાભળંવીશ.’
અને વીરંએ સથ્ંં દિંગલે ધાધંની વંસેં પસંવી.
પછી દિંગલએ સેની કહંની શરૂ કરી.
• • •
‘વીરં! સંરં ગયં પછી હુા એકલેં પડ્યેં. જ્યાં દુધી સુા હસેં ત્યાં દુધી મને સંરેં દહંરેં મળસેં
રહ્ય્ંેં.... પણ જ્યંરે સુા મને છેંડીને ચંલ્યેં ગયેં ત્યંરે અને ત્યંર પછી મેં કેંઇની તેંસ્સી બાંધી નહેંસી....
બદ! ફક્સ હુા અને મંરી કીર્સિ....’
વીરેં એકંગ્રસંથ્ીં દાંભળસેં રહ્ય્ંેં, જ્યંરે દિંગલે ‘મંરી કીર્સિ’ - શબ્ત વંપયર્ેં ત્યંરે વીરંનં
શરીરમાંથ્ીં એક ઝણઝણંટી પદંર થ્ંઇ ગઇ.... દિંગલ સેની અંપવીસી કહેસેં રહ્ય્ંેં.... અંપવીસી કહેસી
વેળં ન સેં દિંગલની અાંખમાં અાંદુ હસાં કે ન સેં કેંઇ જાસની વ્યથ્ંં... વીરંને દિંગલ ગજબની હિંમસવંળેં
લંગ્યેં.
‘‘..... પછી સેં અમે છેક દુધી દંથ્ેં જ ભણ્યાં.... અમે રેંજ દાંજનં એ જ સલંવડીએ મળસાં
જ્યાં અંપણે મળસં હસં..... હુા અને કીર્સિ બહુ અંગળ વધી ગયં હસં વીરં! અમે.... અમે સેં લક્ષ્મણરેખં
પણ અેંળાગી તીધી હસી.-કીર્સિનં દહવંદથ્ીં મને દુખ મળસુા હસુા અને કીર્સિએ પણ મયર્ંતં અેંળાગી....
અમે બાને સન અને મનથ્ીં એક બનસં ગયં... કીર્સિની ઇજ્જસ એ હવે મંરી ઇજ્જસ બની ચૂકી હસી...
જ્યંરે અમે કેંલેજનુા સ્નંસક કથ્ંંનુા શિક્ષ્ંણ પૂરુા કર્યું અને અનુસ્નંસક કક્ષ્ંંએ પણ દંથ્ેં જ તંખલ થ્ંયં,
લગભગ કૅંલેજ પૂરી કરવંનેં દમય અંવ્યેં હસેં અને કીર્સિને અં રીસે જ પેટમાં તુઃખ્યુા હસુા.... સેણે
મને એ વંસ જણંવી.... હુા ગભરંઇ ગયેં, સેની દંથ્ેં હુા ખંનગી તવંખંનંમાં ગયેં સેં... સેં... વીરં!
હુા ત્યંરે કતંચ - કીર્સિએ દહંરેં ન અંપ્યેં હેંસ સેં હુા પંગલ જ બની જાસ.... મંરં કરસાં સેં કીર્સિ
હિંમસવંળી નીકળી... વીરં! કીર્સિ ગર્ભવસી હસી. હુા ગભરંઇ ગયેં હસેં - હવે શુા કરવુા?... મેં કીર્સિને
દમજાવી કે કીર્સિ! અંપણે અત્યંરે અં ગર્ભને પડંવી નાંખવેં જોઇએ પણ, કીર્સિએ સ્પષ્ટ નન્ન્ંેં ભણ્યેં...
એસેં એમ જ કહેસી હસી, ‘સળશી... તુનિયં ઉથ્ંલપંથ્ંલ થ્ંઇ જશે પણ હુા અંપણં પ્રેમની નિશંનીને
એમ ભૂાદી નાંખવં નહીં તઉં....!’
મેં એને ઘણી દમજાવી, ‘કીર્સિ! હજુ સેં અંપણે કુાવંરં છીએ... અને અંપણે હજુ અંગળ અભ્યંદ
કરવંનેં છે... લેંકેં અંપણી વંસેં કરશે...’
ત્યંરે કીર્સિએ શુા કહ્ય્ુંા ખબર છે? - ‘સળશી...! એ અંવનંર બંળક મંટે હુા મંરી જિંતગી ન્યેંછંવર
કરી તઇશ પણ એ બંળકને - કે જ ેઅંપણં પ્રેમની જીવસી જાગસી નિશંની છે સેનેં નંશ નહીં કરવં
તઉં... હુા પરીક્ષ્ંં નહીં અંપુા, પણ એ બંળકને એ રીસે છેંડવં હુા સૈયંર નથ્ીં... દિંગ! .... શુા સુા મને
પ્રેમ કરસેં નથ્ીં? સુા મને સંરી પત્ની બનંવવં સૈયંર નથ્ીં? સુા..... સુા મંરેં સ્વીકંર નહીં કરે...?’ અને
ત્યંરે કીર્સિ ખૂબ રડી હસી. સેની અાંખેંમાંથ્ીં વહી જસાં અાંદુથ્ીં હુા પીગળી ગયેં.... મંરંથ્ીં કીર્સિનાં
અાંદુ જોઇ શકંસં નહેંસં... સેં બીજી સરફ દમંજથ્ીં ડરસેં હસેં.... પણ દમંજ કરસાં મને કીર્સિનાં
અાંદુની કિંમસ વધુ હસી... અટલે પછી મેં એને અંશ્વંદન અંપ્યુા;
‘રડ નહીં કીર્સિ! હુા સને મંરી પત્ની સરીકે જરૂર સ્વીકંરીશ, અંપણેં પ્રેમ અમર છે કીર્સિ....
ભલે અંખી તુનિયં મને ધૂત્કંરે પણ... હુા સંરેં દંથ્ં નહીં છેંડુા....’ અને કીર્સિને લઇ સેનં ઘેર મૂકવં
ગયેં. સેનં પિસંજી જોડે વંસ કરી સેં સેઅેં ગુસ્દે થ્ંઇ ગયં.... પણ મેં સેમને દમજાવ્યં.... ‘ભંવિ બંળકનં
બંપ સરીકે રહેવં હુા સૈયંર છુા.... અજાણસાં થ્ંઇ ગયેલી એ ભૂલથ્ીં હુા શરમ અનુભવુા છુા પણ એનેં
બતલેં મને મળી ગયેં છે, મને અંપનં જમંઇ સરીકે સ્વીકંરેં પિસંજી....!’
મંરં છેલ્લં વંક્યથ્ીં કીર્સિનં પિસંજી ગુસ્દે થ્ંઇ ગયં પણ જ્યંરે કીર્સિનં રડવંનેં અવંજ
અંવ્યેં ત્યંરે સેનં પિસં પીગળી ગયં.... સેમનેં ગુસ્દેં ઊસરી ગયેં.... શાંસિથ્ીં વિચંરીને મને કહ્ય્ુંા;
‘બેટં! સમેંએ ભૂલ કરી છે સેં સેને નિભંવી લેં.... પણ કીર્સિનં અભ્યંદને ધ્યંનમાં લેવેં જોઇએ....
સેનુા ભણસર અધૂરુા....’
‘નહીં.... પિસંજી! પૂરુા થ્ંશે... હુા બન્ન્ેં જવંબતંરી મંરે દંથ્ેં લઇશ.... સમે મંરી ચિંસં ન કરશેં....
ફક્સ સમે અમને લગ્ન કરવંની રજા અંપેં....’
‘સેં બેટં! હુા ક્યાં નં પંડુા છુા..... સમંરં ધંમધૂમથ્ીં લગ્ન કરંવીશ....!’ અને કીર્સિ પિસંને
વળગીને ધ્રુદકે ને ધ્રુદકે રડી પડી... બચપણમાં મંનેં પ્રેમ ગુમંવેલેં અને લંડકેંડથ્ીં ઉછરેલી કીર્સિને
મન સેનં પિસં જ સેની મંસં..... સેનં બંપે કીર્સિને ક્યંરેય તુઃખી થ્ંવં તીધી નહેંસી.... સેની ઇચ્છં
મુજબનુા જીવન જીવવંની છૂટ હસી.... અને અંખરે જ્યંરે કીર્સિએ ઇચ્છં મુજબનેં મૂરસિયેં શેંધ્યેં સેં
સેનં પિસંએ સેને પણ દહષ્ર્ં સ્વીકંરી લીધેં...!’’
સળશી અંરંમ કરવં રેંકંયેં.... થ્ંંકી ગયેં હસેં બેંલીને.... વીરેં સેનં મુખેથ્ીં નીકળસી વંસેં
દાંભળવંમાં મશગૂલ હસેં ત્યાં સળશીએ શરૂઅંસ કરી;
‘‘પણ પછી મંરી જિંતગીનુા સ્વપ્ન રેંળંવં લંગ્યુા.... અમંરં લગ્ન થ્ંઇ ગયં પછી જ્યંરે કીર્સિ
વધુ નર્વશ બનસી ગઇ.... એક બંજુ પરીક્ષ્ંં પણ નજીક અંવસી જસી હસી....
‘અને એક રંત્ર્ેં....!
કીર્સિને પેટમાં ખૂબ તુઃખવં લંગ્યુા. હુા રંત્ર્ેં ડૅંક્ટરને બેંલંવી લંવ્યેં, ડૅંક્ટરે જણંવ્યુા કે ‘બંળક
અધૂરં મહિને જન્મવંનેં દાભવ છે.’ ડૅંક્ટરનં એ વંક્યથ્ીં મંરુા મગજ બહેર મંરી ગયુા. કીર્સિસેં બેભંન
અવસ્થ્ંંમાં પડી હસી. સેને બિચંરીને ક્યાં ખબર હસી કે જેનુા સે જસન કરી રહી છે એ ન જાણે શુા યે
મુદીબસ ઊભી કરશે....? હુા કીર્સિની ચિંસંમાં પડ્યેં.... ડૅંક્ટરે મને દૂચનં અંપી કે કીર્સિને તવંખંનંમાં
તંખલ કરવી પડશે.
હુા એકલે હંથ્ેં બધુા કંમ ઉપંડસેં હસેં. તવંખંનંમાં લઇ ગયં બંત સેની હંલસ દંવ બગડી
ગઇ હસી.
અને કીર્સિને અધૂરં મંદે મરેલુા બંળક અવસર્યું....! મંરુા સેં ઠીક પણ કીર્સિની શી તશં થ્ંશે
સેનં વિચંરથ્ીં જ હુા બેબંકળેં થ્ંઇ ગયેં હસેં.... - કીર્સિ ભંનમાં અંવશે સેં હુા શુા જવંબ અંપીશ....?
અને જ્યંરે ખરેખર કીર્સિ ભંનમાં અંવી અને પથ્ંંરીમાં સેની બંજુમાં કાઇ ન જોસાં સેની અાંખમાં
અાંદુનેં ધેંધ વહેવં લંગ્યેં.... ધ્રુદકે ને ધ્રુદકે સે રડી, ‘કીર્સિ...!’મેં કીર્સિને અંશ્વંદન અંપવં ઘણંયે
પ્રયત્નેં કયર્ં પણ.... મંરં મેંંમાંથ્ીં એક શબ્ત પણ નીકળી ન શક્યેં....
‘સળશી....! મંરુા બંળક....!’ અને કીર્સિનં એ વંક્યથ્ીં હુા પણ રડી પડ્યેં તેંસ્સ!... જિંતગીમાં
ક્યંરેય નહેંસેં રડ્યેં અને ત્યંરે કીર્સિની એ અાંખેં અને બંળક પ્રત્યેની લંલદં... હુા ખરેખર ભાંગી
પડ્યેં હસેં.... ત્યાં મંરુા કેંઇ નહેંસુા... વીરં!.... ત્યંરે કીર્સિ અને હુા એકબીજાને અંશ્વંદન અંપવં દિવંય
બીજુા શુા કરી શકવંનં હસં...?
થ્ંેંડં તિવદેં પછી કીર્સિને હુા ઘેર લંવ્યેં... પણ કીર્સિ અંનાતમાં અંવસી નહેંસી... ત્યંરથ્ીં અમંરી
જિંતગી નીરદ બની ગઇ.... હુા એને અમંરં જૂનં મિલનસ્થ્ંળેંએ લઇ જઇ ફેરવસેં... સેને અમંરં પ્રેમ-
પ્રકરણની વંસેં કરી હદંવવં પ્રયત્ન કરસેં, પણ સેનં ચહેરં પર દતંય ગાભીરસં જ છવંઇ રહેસી...
અને આસે હુા મંરં દદરંની રજા લઇ મુાબઇ અંવવં નીકળ્યેં.... મંરી ધંરણં હસી કે વંસંવરણ
બતલંશે એટલે કીર્સિનં વર્સનમાં પણ જરૂર ફેર પડશે.... ભૂસકંળને ભૂલી જશે,..... પણ! કીર્સિ ભૂસકંળને
સેં ન ભૂલી.... હં, કીર્સિનં વર્સનમાં પરિવર્સન અંવી ગયુા..... અને સેણે અહીં જ રહી જવં જણંવ્યુા....
મંરે મન સેં કીર્સિનં અંનાતમાં અંનાત હસેં.... હુા સેં કીર્સિનં દુખે દુખી અને કીર્સિનં તુઃખે તુઃખી....
એટલે મંરે સેની ઇચ્છંનેં અનંતર કરવંનેં વંરેં જ ન અંવ્યેં....
અને અમે અહીં જ સ્થ્ંંયી થ્ંઇ ગયાં.
પણ કીર્સિએ નક્કી કર્યું હસુા કે ડૅંક્ટર બની દુવંવડથ્ીં પીડંસી સ્ત્ર્ીંઅેંની દેવં કરીશ..... અને
કીર્સિ અંજે ડૅંક્ટર બની ગઇ છે અને હુા એક કાપનીમાં ખરીત-વિભંગનેં મેનેજર...’’
કહી દિંગલે વંસ પૂરી કરી.
ત્યાં,
ફેંન રણકી ઊઠ્યેં.
દિંગલની એકધંરી વંસ દાંભળવંમાં સલ્લીન બનેલેં વીરેં ઘાટડી વંગસાં જ ચમક્યેં. ફેંન
ઊઠંવ્યેં : ‘હલ્લેં...!’ અને સરસજ, ‘કેંણ....?’
દંમેથ્ીં જવંબ દાંભળી વીરેં ખુશીમાં જ બેંલી ઊઠ્યેં : ‘અરે! દેંનલ.... સુા....!’
વીરંને દેંનલ દંથ્ેં વંસ કરસેં જોઇ દિંગલ સેં તાગ જ થ્ંઇ ગયેં, ‘અં વળી કઇ બલં વળગી
અંને?’
વીરેં સેં ફેંનમાં વંસ કરસેં જ રહ્ય્ંેં.
‘દેંનલ! ડૅંક્ટર ઊભાં છે કે જસાં રહ્ય્ંાં?’
દંમેથ્ીં જવંબ મળ્યેં : ‘એ સેં હુા અહીં અંવી ત્યંર પહેલાંનં જસાં રહ્ય્ંાં છે અને માજુલંભંભી
પણ અંરંમમાં છે... સમને યંત કરે છે.... કંમ પસી ગયુા હેંય સેં જલતી બાગલં પર અંવી જાઅેં...’
સળશી ધૂાધવંઇ રહ્ય્ંેં હસેં. વંસેંમાં ને વંસેંમાં વીરંને એ પણ ખ્યંલ નં રહ્ય્ંેં કે દંમે સળશી
બેઠેં છે.
‘અેં. કે.... ડંર્લિંગ.... હુા અં અંવ્યેં... અેં. કે.’
વંસ પૂરી કરી કે વીરેં ચમક્યેં! દિંગલ સેની સરફ ઘૂરકી રહ્ય્ંેં હસેં.... અચંનક દિંગલમાં
અંવેલં ફેરફંરથ્ીં વીરેં છળી પડ્યેં.... કેંઇ હિંદક પશુની જેમ ઘૂરકસં સળશીને વીરેં પૂછી બેઠેં :
‘અરે! દિંગલ.... સને શુા થ્ંઇ ગયુા છે....? અંમ ઘૂરકે છે કેમ?’
‘તુષ્ટ! સેં લગ્ન કરી નાંખ્યં?’
‘નં. પણ લગ્ન કરવંનેં વિચંર છે ખરેં.’
‘આહ..... સેં એ સમંરી દેંનલને સમે જીવનદાગિની બનંવશેં એમને?’
‘હં.... કેમ?’
‘એય વીરૂ! સુા એમ નં દમજીશ કે હુા સને છેંડી તઇશ.... હુા સમંરં વચ્ચે એક દેસુ દમંન
હસેં.... એ બિચંરી દેંન સંરં વગર હિજરંસી હશે અને અહીં સુા દેંનલદંથ્ેં લગ્ન કરવં માંગે છે તુષ્ટ!
ગદ્ધંર!’
હવે વીરંને ભંન થ્ંયુા કે દિંગલ અંગળ ખુલંદેં કયર્ેં નહેંસેં,
‘અરે! પણ દાંભળસેં ખરેં-ભંઇદંહેબ....! એ દેંનલ એ જ સેં મંરી દેંન છે દિંગલ....
એણે નંમ બતલ્યુા છે...’
‘હેં એ એ.... સેં સેં સુા પૂરેપૂરેં તુષ્ટ છે દંલં... હજુ દુધી સુા મને વંસ પણ કરસેં નથ્ીં?’
અને બન્ન્ેં તેંસ્સેં હદી પડ્યં.
‘મને મંફ કર તેંસ્સ! ચંલ મંરી દંથ્ેં, હુા સને ભેટેં કરંવી તઉં.’
‘નં રે ભંઇ... સંરુા ઠેકંણુા નહીં, સુા મને રેંક્યં વિનં રહેવંનેંે નથ્ીં... અને મંરે જરૂરી કંમ
છે એટલે અત્યંરે નહીં, ફરી ક્યંરેક જરૂર અંવીશ.’
‘નં તેંસ્સ. સુા મંરુા મંન અને અંજે જ....’
પણ સળશી નં મંન્યેં..... સેને વિતંય અંપી વીરેં પણ ઉપડ્યેં બાગલં સરફ.
તરવંજામાં અંવી જુએ છે સેં તિવંનખાડમાં પલાગ પર માજુલં દૂસી છે સેની મંથ્ંંવટી અંગળ
દેંનલ બેઠી છે.... દુભંન એક સરફ મેજ પર ગેંળીઅેં અને તવં વ્યવસ્થ્િંસ મૂકી અંરંમ ખુરશીમાં
ગેંઠવંયેં હસેં.... વીરેં પહેલાં સેની રૂમમાં જવં તંતરેં ચઢી ગયેં.... જરં સ્વસ્થ્ં થ્ંઇ નીચે અંવ્યેં ત્યાં
સેનં કંને દેંનલનેં અવંજ અથ્ંડંયેં;
‘અરે! દુભંનભંઇ! સમંરં તેંસ્સ અલગંરી પંછં ક્યાં ઉપડી ગયં?’ દેંનલે ‘અલગંરી’
દાબેંધન વીરં મંટે વંપર્યું હસુા.... સે હજુ એમ મંનસી હસી કે સેનં અને વીરંનં દાબાધથ્ીં અં લેંકેં
અજાણ છે સેથ્ીં સે વીરં વિશે પૂછવંમાં દાકેંચ અનુભવસી નહી. દુભંને સેનેં જવંબ અંપ્યેં;
‘અંવ્યેં સેં છે પણ ઉપર ગયેં હશે....’
‘ઉપર....?’ દેંનલે એવી રીસે ટીખળ કરસાં કહ્ય્ુંા કે જાણે ‘ઉપર’ શબ્તનેં અથ્ર્ં જ સેણે જુતેં
કયર્ેં હસેં.
‘ઉપર.... એટલે છેક ઉપર નહીં....? પણ અં બાગલંનં ઉપરનં મંળે...’ અં વંક્ય દુભંન
નહેંસેં બેંલ્યેં ત્ર્ંણેયની નજર બંરણાં સરફ ગઇ સેં વીરેં તિવંનખાડમાં પ્રવેશી રહ્ય્ંેં હસેં..... સેની પહેલી
નજર દેંનલ પર પડી અને દેંનલ શરમની મંરી નીચુા જોઇ ગઇ. પછી માજુલં પર નજર નાંખીસેં માજુલંની
અાંખેં હદી રહી હસી... દુભંન ઠંવકુા મેંં કરી બેઠેં હસેં... કાઇ નહીં સેં પણ દુભંનનુા મૈંન વીરંને
ખૂાચસુા હસુા.... પણ સેણે માજુલંને ઉદ્દેશી પૂછયુા.;
‘કેમ છે ભંભી સમને? દંરુા થ્ંઇ ગયુા ને?’
‘હં ભંઇ, દંરુા થ્ંઇ ગયુા સંરી ભંભીને...’માજુલં વીરંને કાઇ કહે સે પહેલાં દુભંન રેંષ્ંમાં
બેંલસેં હેંય સેમ બેંલ્યેં.
વીરંને પહેલાં સેં દમજ ન પડી કે દુભંન એકંએક કેમ ગુસ્દે થ્ંઇ ગયેં....? સેણે ભંભી
સરફ જોયુા પણ સેને કાઇ કળંયુા નહીં, સેણે દેંનલ પર નજર ફેંકી પણ સેય સે નીચુા મેંં રંખી બેઠી હસી....
વીરેં વધુ ગુાચવંસેં હસેં.... દુભંનનં ગુસ્દંનુા કંરણ શેંધવં લંગ્યેં.... મંરેં શેં વાંક છે? સે દુભંન
અંમ ગુસ્દે થ્ંયેં...?
ત્યાં દુભંને અંગળ વધંર્યું.
‘સમેં ત્ર્ંણેય મંરં મંથ્ંં પર મંછલાં ધેંવં અંવ્યં છેં.... મને સેં સમેંએ પંરકેં જ ગણ્યેં
ને...?’
‘પણ થ્ંયુા છે શુા દુભંન?’
‘શુા થ્ંવંનુા છે?- એક સેં મંરંથ્ીં છુપી રીસે દગંઇઅેં કરસં ફરેં છેં... ઘરનં અંગેવંનને
પૂછયં વિનં મળવંનુા પણ નક્કી કરેં છેં....’ દેંનલ ચમકી! સેને ગણકંયર્ં વિનં દુભંને અંગળ ચલંવ્યુા;
‘અને પંછં પૂછીએ છીએ ત્યંરે નિતર્ેંષ્ં બનવં જાઅેં છેં - શુા થ્ંયુા દુભંન?’ દુભંને વીરંનં ચંળં પંડસાં
અંગળ ઉમેર્યું : ‘અને હવે સંરી ભંભી પણ મંરં પર....’
‘ભંભી?’
‘હં ભંઇ! સંરી ભંભી પણ સંરી જ ભંભી છે ને? એને સંરેં રાગ લંગ્યેં છે.... દાગ એવેં
રાગ....!’
‘દુભંન....!’ વીરેં સંડુકી ઊઠ્યેં. સેને દુભંનની વંસનેં સંગ મળસેં ન હસેં, સે વધુ ને વધુ
ઝાખવંણેં પડસેં જસેં હસેં..... જ્યંરે દુભંન બનંવટી ગાભીરસં રંખી બેંલી રહ્ય્ંેં હસેં કે - દેંનલ
અને માજુલં હદવુા પરંણે તબંવી દાંભળી રહી હસી.
‘બહુ બરંડં નં પંડ... વીરં! સુા અને હુા.... હવેથ્ીં.....’ દુભંને વંક્ય અધૂરુા મૂક્યુા. વીરંનં
હાંજા ગગડી ગયં.... દુભંન મને જુતેં કરવં માંગે છે કે શુા? મંરં ચંરિત્ર્ય પર શાકં ગઇ હશે....?
- ગડમથ્ંલમાં પડેલેં વીરેંબેંલી ઊઠ્યેં;
‘નં.... નં, દુભંન! સુા અને હુા ક્યંરેય જુતં નહીં થ્ંઇએ.....’ ધંયર્ં કરસાં જુતેં જ જવંબ
દાંભળી દુભંન ખડખડંટ હદી પડ્યેં.... અને અત્યંર દુધી હદવુા ખંળી રહેલ દેંનલ અને માજુલં
પણ પેટ પકડીને હદવં લંગી... કેમેય સેમનુા હદવુા રેંકંય સેમ નહેંસુા.
અને વીરેં બંઘં ચકવં જેવેં જોઇ રહ્ય્ંેં. સેને દમજ ન પડી, શુા કરવુા? - હદવુા કે ગુસ્દે થ્ંવુા....?
માજુલંભંભીથ્ીં સેં હદંસુા નહેંસુા છસાંયે પેટ પકડીને હદસાં રહ્ય્ંાં.
દેંનલ સેં ખૂબ જ હદસી હસી... હદવંથ્ીં સેનં પેટમાં અાંટી ન પડી જાય એ મંટે પેટ પર
હંથ્ં તબંવી હદી રહી હસી... હદવંથ્ીં સેની અાંખેંમાં પંણી ભરંઇ અંવ્યુા હસુા.
વીરંને ગુસ્દેં ચઢ્યેં - અંજે અં લેંકેં મંરી મશ્કરી કેમ કરસાં હશે?... અંજ દુધી દેંનલ
હદસી સેં વીરેં ખુશ થ્ંઇ ઊઠસેં..... સેનં હંસ્યને બિરતંવસેં, પણ અંજે, જે રીસે દેંનલ હદી રહી
હસી. સે જોસાં વીરંને તંઝ ચઢી.
મનમાં જ ચેંપડવં લંગ્યેં દેંનલને.
મહંપરંણે હંસ્ય રેંકી રંખી દુભંન બેંલ્યેં;
‘વીરં! દૅંરી ભંઇ! મંરં કહેવંનેં સુા અવળેં અથ્ર્ં કરે છે યંર!.... અંજથ્ીં હુા બંપ બનવંનેં
છુા અને સુા કંકેં...!’
અને અંટલુા દાંભળસાં જ વીરંનેં અંનાત ચરમદીમં વટંવી ગયેં.... ‘કેંન્ગ્રેચ્યુલેશન ભંભી’
અને અંનાતનેં મંયર્ેં ઊછળી પડ્યેં. અંટલેં બધેં ખુશ સેં વીરેં સેની જીાતગીમાં ક્યંરેય નહેંસેં થ્ંયેં.
સેણે દેંનલ દંમે મીઠી નજર નાંખી..... મનેંમન ગંળેં ભાંડી હસી સેમ મનેંમન મંફી પણ માંગી લીધી.
ત્યાં જ સેમનં અંનાતમાં ભંગ પડંવસી એક કંર બાગલંનં કમ્પંઉન્ડમાં અંવી થ્ંેંભી. હેંર્ન
દાંભળસાં જ માજુલં દિવંય બધંની નજર તરવંજા સરફ ગઇ. ગંડીમાંથ્ીં કીર્સિ અને દિંગલને ઊસરસાં
જોઇ વીરેં તાગ જ થ્ંઇ ગયેં... ભૂસકંળની કીર્સિ અને અત્યંરે ડૅંક્ટરનં સ્વાંગમાં અૅંપસી કીર્સિ વચ્ચે
દરખંમણી કરવં લંગ્યેં.
દુભંને અંવકંર અંપ્યેં.
કીર્સિની દંથ્ેં સળશી દિંગલને જોઇ વિચંરમાં પડી ગયેં હસેં વીરેં.
પણ બન્યુા હસુા એવુા કે દિંગલ જ્યંરે વીરંથ્ીં વિખૂટેં પડી ઘેર ગયેં ત્યંરે કીર્સિ પંછં વળવંની
સૈયંરી કરસી હસી. સળશીએ પૂછયુા કે, ‘વળી પંછુા ક્યાં જવંનુા છે?’ સેં કીર્સિએ જવંબ અંપ્યેં હસેં;
‘જ્યાં ગઇ હસી ત્યાં જ, - એક તવં અંપવંની છે જે હુા લઇ નહેંસી ગઇ....’
‘કીર્સિ! સને ખબર છે? અંપણં દહપંઠી વીરેં અને દેંન ક્યાં છે....?’ સળશીનં દવંલથ્ીં
કીર્સિને સેની દહેલી દેંન યંત અંવી ગઇ..... ન જાણે ક્યાં હશે? જ્યંરથ્ીં છૂટી પડી હસી ત્યંરથ્ીં અત્યંર
દુધી સેની કેંઇ ખબર અંવી નથ્ીં.... પણ! જ્યંરે દિંગલનં મુખેથ્ીં કીર્સિએ દેંન અને વીરંનુા નંમ દાંભળ્યુા
ત્યંરે સે અંશ્ચર્ય પંમી ગઇ હસી.... સેને ખંસરી હસી કે દિંગલને બંસમી મળી હેંવી જોઇએ.... કંરણ
કે દિંગલને જે વંસની જાણ થ્ંંય છે સેને પહેલાં દવંલ પૂછીને જ જવંબ અંપવંની ટેવ છે-
‘નં.... મને ખબર નથ્ીં, પણ સમને ક્યાંથ્ીં ખબર?’ પછી સરસજ ઉમેર્યું; ‘સમને એ લેંકેં ક્યાં
મળ્યં?’
‘મને સેં વીરેં એકલેં જ મળ્યેં છે.... જેની દંરવંર કરવં સુા જાય છે એ વીરંનં તેંસ્સની
પત્ની છે એટલે કે વીરંની ભંભી અને હુા અંજે જેની પેઢીમાં ગયેં હસેં સે પેઢીનં મંલિક કમલશેઠની
એકની એક લંડકવંયી તિકરી-સંરી દહેલી દેંન પણ અહીં જ છે. સંરં નીકળી ગયં બંત એ વીરંની
માજુલંભંભીને ત્યાં પહેંંચી ગઇ હસી. સને અં અંનાતની વંસ કહેવં સેં હુા વીરંનેં અંગ્રહ હેંવં છસાં
હુા રેંકંયેં નહીં... બહંનુા બસંવી સને અંશ્ચર્યમાં નાંખવં અંવ્યેં હસેં.....’ પછી સરસજ ઉમેર્યું ; ‘પણ....
હવે સુા જાય છે સેં ચંલ હુા યે સંરી દંથ્ેં અંવુા છુા.’
અને સળશી સથ્ંં કીર્સિ દુભંનને બાગલે અંવી ઊભં. ઘડી ભર સેં કેંણ કેંની અેંળખંણ અંપે
એવી દ્વિઘંમાં પડેલંને જાગૃસ કરવં માજુલં એ જ કહ્ય્ુંા;
‘કીર્સિબેન! શં વિચંરમાં પડી ગયં....? તવં લંવ્યં કે નહીં....?’ ‘કીર્સિબેન’ નંમ દાંભળસાં
દેંનલની નજરેંમાં પ્રશ્ન ડેંકંયેં... સેનં પ્રશ્નને દમથ્ર્ંન અંપસાં વીરંએ જવંબ અંપ્યેં;
‘દેંનલ! અં ડૅંક્ટર સંરી દહેલી કીર્સિ જ છે અને સેમની દંથ્ેં સેમનં મિસ્ટર-મસલબ કે સેમનં
પ્રેમી દિંગલ સળશી છે.... મંરેં તેંસ્સ!’
અને દેંનલ સથ્ંં કીર્સિ એકબીજાને હષ્ંર્ંવેશમાં ભેટી પડ્યં. માજુલં સેં અવંર-નવંર બનસં
અં દુખત પ્રદાગેંથ્ીં અંભં જ બની ગયં હસં.... દુભંનની અેંળખંણ અંપસાં વીરેં બેંલ્યેં :
‘સળશી! ... અં દુભંનભંઇ છે.... મંરં તેંસ્સ અને મેંટંભંઇ!’ અને વીરેં માજુલં સરફ
ફયર્ેં : ‘અને અં છે મંરી વહંલી ભંભી માજુલંભંભી...’
પરસ્પર અેંળખંણેં થ્ંસાં વંસંવરણમાં અંનાત પ્રદરી ગયેં.
કીર્સિ અને દિંગલ સેં સરસ જ જવં સૈયંર થ્ંયં પણ દેંનલે મનં કરી, ‘ચં પીધં વિનં જવંનુા
નથ્ીં....’
દિંગલે મજાક કરી; ‘ચંલેં ભંઇ... ચં પીને જઇશુા.... અંમેય સમંરં કે મંરં બંપની ચં ક્યાં
વપરંવંની છે?.... બંળપણમાં પણ અંપણે સેં..... પાડ્યં દંહેબનં ઘરની ચં અને કૅંફીનેં ધૂમંડેં કંઢી
નાંખ્યેં હસેં...’
અને એ દૃશ્ય ચંરેયની નજરેં અંગળ ઉપદી અંવ્યુા ત્યંરે સેં ચંરેય જણાં ખૂબ હદી પડ્યં....
• • •
દાંજનેં દમય હસેં.
તરિયંની ચેંપંટી પર ઘણાં લેંકેં તિવદનેં થ્ંંક ઊસંરવં - તરિયંની સંજી હવંથ્ીં સ્ફૂર્સિ લંવવં-
ફરવં મંટે અંવસં હસં, .... કેટલાંક-જે જુવંન હસં સેઅેં પેંસંનં પ્રેમી-દંથ્ીંને અહીં-ચેંપંટી પર
મળવંનેં વંયતેં પણ કરસં... એટલે દંમંન્ય રીસે દાંજનં દમયે તરિયંની ચેંપંટી પર મંનવ મેતની
ઊભરંસી.
અત્યંરે અંકંશમાં વંતળાં ઉમટ્યાં હસાં..... પણ વરદંત થ્ંંય એવુા લંગસુા નહેંસુા, સેથ્ીં અંજે
દેંનલે જાસે જ - વીરંને દંથ્ેં ફરવં અંવવં મંટે નિમાત્ર્ંણ પંઠવ્યુા હસુા અને... ‘જોરુ કં ગુલંમ’ - જેવેં
વીરેં સૈયંર થ્ંઇ ગયેં...
જ્યંરથ્ીં વીરંને દેંનલે સેની દેંનમાં અેંળખંણ અંપી.... અને જ્યંરથ્ીં સેમનં પુરંણં પ્રણયની
અેંળખંણ થ્ંઇ ત્યંરથ્ીં દેંનલ વીરંનં વિચંરેંમાં ખેંવંયેલી રહેસી.... સેણે કેંલેજ જવંનુા બાધ કરી તીધુા
હસુા અને હવે મેંટં ભંગનં દમયમાં નવરી જ રહેસી...
કાટંળેં અંવે ત્યંરે માજુલંભંભી જોડે જઇ તિલનેં ઊભરેં ઠંલવી અંવસી... ક્યંરેક મન થ્ંઇ
જાય સેં સેની મંની મનંઇ છસાં રદેંઇકંમ કરી લેસી.... બહુ અપદેટ થ્ંંય સેં વીરંની દંથ્ેં એકંત
દીનેમંગૃહમાં જઇ દંથ્ં મેળવસી.... સેં ક્યંરેક વીરંની દંથ્ેં ચેંપંટી - તરિયંની લહેરેંનેં લ્હંવેં લેવં
ઉપડી જસી.... અં એની રેંજિંતી કંર્યવંહી હસી... કેંઇકવંર વીરંની દંથ્ેં ફેંન કરી મિલનનેં ઊભરેં
ઠંલવી તેસી...
જ્યંરથ્ીં વીરંએ દેંનને પંરખી ત્યંરથ્ીં સેનં હંથ્ંનુા ગુલંબનુા ફૂલ સેનં મંથ્ંંમાં ખેંદસેં....
રેંજનેં એ ક્રમ થ્ંઇ પડ્યેં.... ક્યંરેક વીરેં મિલન સ્થ્ંળે જવંમાં થ્ંેંડેં મેંડેં પડસેં સેં દેંનલ જાસે અંવીને
સેને ઠપકેં અંપસી અને ગુલંબનં ફૂલની ભેટ દંથ્ેં લઇને અંવસી....
દેંનલનં જીવનમાં કિશેંરંવસ્થ્ંંનાં જૂનાં પ્રેમપ્રકરણનેં હીરેં-વીરેં હંથ્ં અંવસાં સે રેંજ અંનાતમાં
રહેસી... હં! ક્યંરેક સેને એટલી બધી અંનાતિસ રહેસી જોઇ સેની મમ્મી પણ ખુશ થ્ંસી... કેટલંક તિવદથ્ીં
સે દેંનલને અંનાતમાં જોઇ રહી હસી.... સે દિવંય જ્યંરથ્ીં મુાબઇ અંવ્યં ત્યંરથ્ીં દેંનલનં ચહેરં પર
મુક્સ હંસ્ય ફરક્યુા નહેંસુા અને ક્યંરેક ફરક્યુા હશે સેં સરસ સેનં પર ઉતંદીનસં ફરી વળસી... કે પછી
હદવં ખંસર જ હદસી હેંય.... જાણે કે સેનુા હંસ્ય કેંઇ ચેંરી ગયુા હેંય સેમ સેનં ચહેરં પર ફક્સ
ગાભીરસં અને ગ્લંનિ જ નજરે ચઢ્યં હસં.... અને અંમ અચંનક દેંનલને અંનાતમાં તિવદેં પદંર
કરસી જોઇ સેની મં એ પૂછયુા પણ ખરુાઃ ‘તીકરી દેંન! હમણાં હમણાં સુા ઘણી ખુશ તેખંય છે....’
‘નં... નં....! મમ્મી, એ સેં સને એવુા લંગે.... અં સેં કેંલેજની પરીક્ષ્ંંનેં ભંર મંથ્ેંથ્ીં ઊસરી
ગયેં એટલે હળવી ફૂલ થ્ંઇ ગઇ છુા સેથ્ીં સને એમ લંગસુા હશે...’દેંનલે ઉડંઉ જવંબ અંપ્યેં હસેં.
દેંનલને ગમે ત્યાં-, ગમે ત્યંરે-, ગમે સેને મળવં જવંની છૂટ હસી. કંરણકે સેનં મમ્મી-પપ્પં
ક્યંરેય સેને ટેંકસં નહીં કે રેંકસં નહીં, સેમને સેમની તીકરી દેંનલ પર પૂરેં વિશ્વંદ હસેં.... સેમની
અાંખ અંગળ ઉછરેલી દેંન પર સેમને ભરેંદેં હસેં. મેંટં ભંગે સેં દેંનલ દુભંનભંઇને મળવં જસી
કે પછી, માજુલંભંભીની દંથ્ેં ફરવં જસી. બંકી.... કેંલેજની કેંઇ પણ યુવસી કે જે સેની દહેલી હેંય
સેની દંથ્ેં કે સેનં ઘેર પણ જસી નહેંસી.
હં! કીર્સિની અેંળખંણ થ્ંયં પછી દેંનલ સેને મળવં અવંર-નવંર જરૂર જસી.
દેંનલ અંજે વીરંને લેવં દુભંનભંઇને ઘેર અંવી હસી. તિવંનખાડમાં માજુલંભંભી અને
દુભંનભંઇ વંસેં કરસં હસં. ત્યાં દેંનલ તરવંજામાં પ્રવેશી,... ‘કેમ છેં દુભંનભંઇ! ને ભંભી! સમને
હવે દંરુા છે ને?’ સેની નજર વીરંને શેંધસી હસી પણ વીરેં ન તેખંયેં.... સેની નજર પંરખી જઇ માજુલંએ
ટેંણેં મંયર્ેંઃ
‘વંહ ભંઇ! સમે સેં જબરં છેં હેંં....! અમંરી ખબર કંઢવંને બહંને કેંઇ બીજાને શેંધવં
અંવેં છેં- કેમ?’ માજુલંનં વંક્યથ્ીં દેંનલ શરમંઇ ગઇ, ‘જાવ બેન! એ સેં ઉપર પલાગ પર પેંઢ્યં
છે’ શરમંઇ ગયેલી દેંનલને ઇશંરેં કરી કહ્ય્ુંા.
દેંનલ શરમની મંરી ગૂાચવંઇ ગઇ હસી... એકતમ પંછી વળી તંતરેં ચઢી ગઇ.... સેનં ગયં
પછી માજુલંએ દુભંનને પૂછયુા; ‘અરે! સમે કાઇ કર્યું કે નહીં?’
‘શંનુા?’
‘સમે સેં દંવ બંઘં જ રહ્ય્ંં...! જમપુરં કંગળ લખ્યેં કે નહીં?’
‘પણ શંનેં?’
‘અરે! બંપ રે! સમંરંથ્ીં સેં સેંબં ભંઇ! અં સમંરં તેંસ્સ વીરંજી હાંઢિયં જેવં થ્ંઇ ગયં
છે... સે એમને ખીલે બાંધવંનં છે કે નહીં? ગાગંબંને કંગળ લખી દ્યેંને!’
‘આહ.....! અરે! એ સેં ક્યંરનુા યે પસંવી તીધુા છે, થ્ંેંડં તિવદેંમાં જવંબ મળ્યેં જ જાણ ને...?’
‘હા... સેં સમેય હવે મંરંથ્ીં છૂપુા રંખવં લંગ્યં કેમ...?’
‘દીદીદી...ઇ...’ દુભંને હેંઠ પર અાંગળી મૂકી ચૂપ રહેવં જણંવ્યુા; ‘ધીમે બેંલ.... કેંઇ
દાંભળી જશે.’
અંજુબંજુ નજર કરી પણ કેંઇ હસુા નહીં સેથ્ીં માજુલંએ કહ્ય્ુંા; ‘અરે! અહીં કેંણ દાંભળવંનુા
છે?’
‘છે.’
‘કેંણ...?’
‘અં રહ્ય્ંેં...’ કહી દુભંને માજુલંનં વધસં જસં પેટ સરફ અાંગળી ચીંધી કહ્ય્ુંા
‘છીઃ... સમેં સેં દંવ બેશરમ જ રહ્ય્ંં.’
‘કેમ? એમાં વળી શરમંવં જેવુા શુા છે?’
‘બદ.... બદ.... હવે, ગાંડં નં કંઢેં.... બુદ્ધુ.’ છણકેં કરસી માજુલં રદેંડં સરફ ચંલી ગઇ.
દેંનલ ઉપર ગઇ સેં તરવંજો ખૂલ્લેં તીઠેં નજીક જઇ આતર જોયુા સેં ભંઇદંહેબ ઊાધં મંથ્ેં
દૂસં હસં... વીરંને અંમ દૂસેલેં જોઇ દેંનલને હદવુા અંવી ગયુા.... સેેણે વીરંને જગંડસાં કહ્ય્ુંા;
‘એય મિસ્ટર! અંમ મગરની મંફક કેમ પડી રહ્ય્ંં છેં....? ઊઠેં.’
‘..........’ કાઇ જવંબ નં મળ્યેં. એટલે દેંનલ આતર ગઇ.... અને પલાગ પર બેદી ગઇ.
સેં પણ વીરેં નં દળવળ્યેં. દેંનલે સેને ચત્ત્ંેં ફેરવ્યેં...., ‘એય મિસ્ટર ઊાઘણદિંહ.... અત્યંરે ઊાઘ
શંની અંવે છે?’ કહેસાં દેંનલે વીરંની પાંપણેં સેની કેંમળ અાંગળીઅેંથ્ીં ખેંલી....
સેને ખબર નહેંસી કે વીરેં ઢેંંગ કરી રહ્ય્ંેં છે... દેંનલ ચેસે સે પહેલાં વીરંએ દેંનલને બે
હંથ્ં પકડી બંહુપંશમાં દમંવી તીધી... ‘અરે! અરે! અં શુા કરેં છેં? કેંઇ જોઇ જશે....’ પણ સેનુા વંક્ય
પૂરુા થ્ંંય સે પહેલાં સેં સેનં મીઠં મધુરં અધરેંનેં સ્વંત વીરંનં ગરમ હેંઠે મંણી લીધેં.... સેનં બાને
હેંઠ વીરંનં મેંઢંમાં તબંઇ-ભીડંઇ ગયં અને સેની બેંલસી બાધ થ્ંઇ ગઇ....
‘જાને મન....! અહીં કેંણ જોવંનુા છે? ખુત સેં જ સેં મને જગંડ્યેં છે અને સંરી અં નશીલી
અાંખેંએ મંરી ચેસનંને જગંડી... બેંલેં મેમદંબ... કેંનેં વાંક છે...?
‘છેંડેં હવે.... બહુ નફ્ફટ થ્ંસં જાવ છેં...’ પણ દેંનલનં બેંલંયેલં એ વંક્યમાં જ તમ
નહેંસેં... સેણે છૂટવંનેં પ્રયંદ દુદ્ધાં ન કયર્ેં.
વીરંએ પેંસંની છંસી દરદી દેંનલને જકડી રંખી હસી. વીરંનં શરીરમાં વિદ્યુસ પ્રવંહ વહેસેં
હસેં,.... દેંનનં અણીતંર પયેંધર વીરંની છંસીએ તબંયં હસં.... એ દદલંનાં બચ્ચાં જેવાં બાને પંરેવાં
વીરંની છંસીમાં ગલગલિયાં કરસાં હસાં.... વીરંનં અંખં શરીરમાં ગરમ લેંહી વહેવં લંગ્યુા સેણે દેંનલનં
ચહેરંને.... સેનં ગેંરં ગેંરં ગંલને... સેનં મત્હેંશભયર્ં હેંઠને - ચૂાબનેંથ્ીં નવડંવી લીધં.... વીરંનેં
હંથ્ં દેંનલની દંથ્ંળ પર ફરવં લંગ્યેં... દેંનલપણ ઉત્ત્ેંજીસ થ્ંસી જસી હસી. ત્યાં-,
‘નહીં વીરં! અત્યંરે નહીં.’
‘સેં ક્યંરે?’ વીરેં ઘેનભયર્ં અવંજ ેબેંલ્યેં... સેની અાંખેંમાં કંમેંત્ત્ેંજનંનં દંપેંલિયાં રમસાં
હસાં. પણ દેંનલ વહેલી ચેસી હસી.... સેને એ પણ ખ્યંલ હસેં કે તરવંજો ખુલ્લેં છે અને કેંઇ પણ
દમયે કેંઇ પણ વ્યક્સિ અંવી ચઢે સેથ્ીં ‘કેંઇ અંવ્યુા....’ કહી વીરંનં બંહુમાંથ્ીં છટકી ગઇ, વીરંએ
જ સેને છેંડી તીધી... કંરણકે સેનેય અંબરુ વહંલી હસી... અંમ સેં દેંનલ અને વીરેં ઉપરનં મંળે
હેંય ત્યંરે દુભંન કે માજુલં સેં ઉપર અંવસં જ નહેંસં અને નેંકરને પણ મનંઇ કરી હસી માજુલંએ.....
સેથ્ીં ડર નહેંસેં...
વીરંનં બંહુમાંથ્ીં છટકેલી દેંનલ હાંફસી હસી અને વીરં સરફ નશીલી અાંખે જોઇ રહી! પૂરેં
થ્ંંક ખંય સે પહેલાં વીરંએ જ પૂછયુા.... વીરંની નજર સેં હાંફસી દેંનલની ઊાચી નીચી થ્ંસી છંસી
પર જ હસી...,
‘અંજે કેંઇ નવુા ફરમંન લઇને અંવ્યં છેં કે શુા?’
‘હં... પણ એક શરસે.’
‘કઇ?’
‘પહેલાં એ કહેં કે શરસ સમેં પંળશેંને?’
‘શરસ પંળવં જેવી હશે સેં જરૂર પંળીશ...’
‘નં. એવુા નહીં.... સમેં શરસ પંળેં સેં જ....’
‘અરે! હાં હાં મેમદંબ! સમંરી શરસ મને માજૂર છે બેંલેં!’
‘પ્રેંમિદ....?’
‘વળી પંછુા પ્રેંમિદ? ચંલેં ભંઇ પ્રેંમિદ.... બેંલેં.’
‘સમંરે મંરી દંથ્ેં ફરવં અંવવંનુા છે પણ.... શરસ એ છે કે સમંરે મને હંથ્ં નહીં અડંડવંનેં...
કબૂલ?’
‘નં. એવુા નં ચંલે... હુા સંરી દંથ્ેં અને અડવંની પણ બાધી? એ કેવુા?!’
‘સમે પ્રેંમિદ અંપ્યુા છે!’
‘પ્રેંમિદ સેં ખરુા.... પણ સંરેં હંથ્ં દુદ્ધાં....?’ વીરંએ પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે દેંનલ દંમુા જોયુા.
‘દંરુા. પણ હંથ્ં એકલેં જ હેંં! સમને સેં દહેજ છૂટ અંપીએ એમાં સેં પંછં... ત્યંરે ભંન
ભૂલી જાવ છેં...’
‘દંરુા બંબં...! ફક્સ હંથ્ંને જ સ્પર્શ કરીશ... બદ....! ચંલ, લંવ જો સંરેં હંથ્ં...’
‘અત્યંરે જ....?’
‘જો પંછી.... હંથ્ંને મંરે શુા કરવંનેં છે?.... ચંલ લંવ જો સંરેં હંથ્ં-’ કહી સેણે દેંનલનેં
જમણેં હંથ્ં પકડી લીધેં અને સેણે પેંસંનં હેંઠે લગંડી ચૂમ્યેં.
‘છેંડેં....!.... સમંરી નફ્ફટંઇ વધસી જાય છે.’ દેંનલે મીઠેં છણકેં કરી હંથ્ં છેંડંવ્યેં.
‘વંહ ભંઇ! એક સરફ પ્રેંમિદ, અને બીજી સરફ-! અભી બેંલં અભી ફેંક....?’
‘ચંલેં. હવે સમંરે અંવવુા છે કે નહીં....?’
‘અંવવુા છે બંબં.... મીયાંબીબી રંજી સેં ક્યં કરેગં કંજી! મેમદંબ! સમેં અગર જહન્ન્ંમમાં
લઇ જવંનુા કહેશેં સેં પણ અં બાતં સૈયંર છે...’
‘બદ હવે, ચંલેં.... સૈયંર થ્ંઇ જાવ...! હુા નીચે બેઠી છુા....’ કહી દેંનલ નીચે ઊસરી ગઇ.
દેંનલને જસી જોઇ રહ્ય્ંેં વીરેં!
દેંનલની કંકડી જેવી કંયં જોઇ વીરંની ધડકનેં વધી જસી... સેને બંહુમાં જકડી પીંખી નાંખવંનુા
મન થ્ંઇ જસુા.... સેની અણીયંળી અાંખેંમાં નશેં ઝરસેં હસેં.... સેનં રસુાબડંશં ગંલ જોઇ સેને ચુાબન
કરવંનેં સ્વંથ્ર્ં જસેં ન કરસેં..... સેનં હેંઠ પરનં જામ પીવંનુા મન થ્ંઇ અંવસુા....
-સેનં રૂપને દતંય નિહંળવંનુા મન થ્ંસુા....
દેંનલનં ગયં પછી સે સૈયંર થ્ંઇ ગયેં.... કાઇક ઉસંવળે સે નીચે ઉસયર્ેં. તિવંનખાડમાં ગયેં
સેં દેંનલ ગૂમ!
વીરેં દુભંન સરફ જોઇ રહ્ય્ંેં.... ઝાખવંણેં પડી ગયેલં વીરંને દુભંને અંવકંર અંપ્યેં :
‘અંવ વીરં!’ વીરેં આતર ગયેં અને દુભંનની જોડે જ દેંફં પર ગેંઠવંઇ ગયેં... ત્યાં,
દેંનલ ચં લઇને અંવી.
‘હા! સેં મેમદંબ અહીં રદેંડંમાં ભરંયં હસાં! એમને?’ વીરેં મનમાં જ બબડ્યેં.... દેંનલ
ત્ર્ંાંદી નજરે વીરંને જોઇ રહી.... વીરેં મુખમાં જ હંસ્ય છુપંવી બીજી સરફ જોઇ ગયેં.
મેજ પર ટ્રે મૂકી. પંછળથ્ીં માજુલં પણ અંવી.... દૈં ચંને ન્યંય અંપવં લંગ્યં.
‘વીરૂભંઇ! મને લંગે છે કે સમે હવે દેંનલનં હંથ્ંની બનંવેલી ચં ઉપર સૂટી જ પડેં છેંઃ’
‘સમે ય ભંભી-!’
‘કેમ ભંઇ ખેંટુા કહુા છુા....?.... કેમ દેંનલબેન! ખેંટુા કહુા છુા?’ માજુલંએ અચંનક દેંનલ
સરફ દુકંન ફેરવ્યુા એટલે દેંનલ સેં શરમંઇને ઢગ વળી ગઇ. નીચુા જોઇ ગઇ દેંનલ.
‘સુા હવે.... એમને શરમંવવંને બતલે ચૂપ રહેને?’ દુભંને માજુલંને ટેંકી અને ઉમેર્યું : ‘સુા
પણ ક્યાં અેંછી હસી...?’
‘એમ કહીને સમે શંહુકંર નં બનેં હેંં કે? અંમ સેં જુઅેં? - ચેંર કેંટવંળને ડાડે છે એ...’
દેંનલ અં તાપસીનેં મીઠેં ઝઘડેં દહન ન કરી શકી... સેને ખબર હસી કે અંખરે સેં દુકંન
સેનં સરફ જ ફરવંનુા....! એટલે વચ્ચે જ ઊભી થ્ંઇ જસાં બેંલી; ‘બેદેં ભંભી! અમે જઇએ છીએ...’
‘અમે, એટલે કેંણ કેંણ....?’ માજુલંએ વળી પંછુા સીર ફેંક્યુા.
‘સુા સેં દંવ મુરખ જેવં દવંલ કરે છે... દેંનલ અને વીરેં-બાને ફરવં જવંનુા કહે છે.... સને
દમજણ જ ક્યાં પડે છે?’
‘બેદેં હવે સમે.... નં જોયં હેંય સેં મેંટં દમજણવંળં’ માજુલંએ ચંળં પંડસાં કહ્ય્ુંા.
અને સેમને ઝઘડંમાં પરેંવંયેલં જાણી દેંનલ અને વીરેં અાંખનં ઇશંરંથ્ીં-ચૂપકીતીથ્ીં બહંર
નીકળી ગયં... સેમનં બહંર નીકળી ગયં બંત દુભંન અને માજુલં એકબીજા સરફ જોઇ એકબીજાનં
હંથ્ંમાં સંલી તઇ ખડખડંટ હદી પડ્યં. કહીને : ‘જબરં ભંગ્યં હેંં.....!’
બહંર નીકળી દેંનલ ડ્રંઇવિંગ દીટ સરફ જવંને બતલે સેની બીજી બંજુનં તરવંજા સરફ
જવંને બતલે સેની બીજી બંજુનં તરવંજં સરફ ગઇ.... વીરેં ડ્રંઇવિંગદીટ પર ગેંઠવંયેં.... સે દમજી
ગયેં હસેં કે ડ્રંઇવિંગ સેને જ કરવુા પડશે.... કંરણ કે, જ્યંરે જ્યંરે ફરવં જવંનુા થ્ંંય ત્યંરે એ જવંબતંરી
વીરં પર જ અંવી પડસી.
બાને તિવંનખાડમાંથ્ીં તેંડીને બહંર નીકળ્યં અને એ જ રીસે ઉસંવળં કંરમાં બેદી ગયં....
વીરંએ જોરતંર ટર્ન મંરી કંર તરવંજા બહંર કંઢસાં પહેલાં હેંર્ન વગંડ્યુા.... જે દુભંન અને માજુલંને
જાણ કરવં પૂરસેં જ હસેં કે, ‘અમેં જઇ રહ્ય્ંં છીએ....’
અને બન્ન્ેં કંરમાં ચંલ્યં ગયં.
• • •
કંર ચલંવસેં વીરેં માત માત હદી રહ્ય્ંેં હસેં... સેનં ચહેરં પરનં ભંવ પલટંસં જોઇ દેંનલે
સેની દંમુા હદસાં હદસાં પૂછયુા : ‘શુા એકલં એકલં હદેં છેં?’
‘કાઇ નહીં.... અમસ્સેં જ.’
‘નં. કહેંને...?’ દેંનલે અંજીજી કરી એટલે વીરંએ કહ્ય્ુંા; ‘જરં નજીક અંવ’ ને દેંનલને
દાકેંચંસી જોઇ ફરી કહ્ય્ુંા; ‘અરે! હુા સને ખંઇ સેં નથ્ીં જવંનેં?.... જરં નજીક અંવ....’
‘લેં અં અંવી.’ કહી દેંનલ વીરંની નજીક દરકી એટલે વીરેં બેંલ્યેં; ‘હા.... હવે બરંબર....!’
ને એ કાઇ હરકસ કરે સે પહેલાં દેંનલે ટેંક્યેં;
‘કહી તેં ને હવે દીધે દીધુા....’
‘હા... સેં દાંભળ.... સને ખબર છે દેંનલ...? જ્યંરે હુા અં તરિયં જેવં શહેર મંટે અજનબી
હસેં.... સંરે મંટે પણ...! અને ત્યંરે સુા અંગળ ડ્રંઇવિંગ કરસી હસી અને હુા... પંછળ એકલેં બેઠેં
હસેં.... ખબર છે? યંત કર એ તિવદ દેંનલ.....!’
‘હં. મને યંત છે પણ એમાં હદવં જેવુા શુા છે?’
‘કેમ નહીં? સુા એ તિવદની ઘડી અને અંજની અં ઘડીને દરખંવી જો.... સને પણ હદવુા અંવશે.’
‘સમંરી વંસમાં મને કાઇ દમજ નથ્ીં પડસી... ગેંળગેંળ વંસ કયર્ં વિનં દીધુા જ કહી તેં ને...?’-
દેંનલ નકલી ગુસ્દં દંથ્ેં છણકેં કરસાં ગર્જી.....
‘અેંહ! સુા સેં ગુસ્દંમાં પણ અેંર ખીલે છે!’
‘જો... વળી પંછી સંરીફ....?’
‘શુા કરુા દેંનલ....? મંરી અંતસ જ એવી છે...’
‘બહુ થ્ંયુા હવે.... દીધી વંસ કરેં છેં કે નહીં?’ દેંનલ કાટંળસાં બેંલી, એટલે વીરંને ફડક
પેદી કે અં ક્યાંક છેડંઇ પડશે એમ ધંરીને, ‘જો દાંભળ! સે તિવદે સુા મને જહન્ન્ંમમાં પણ લઇ ગઇ
હેંસ સેં પણ મંરુા શુા ચંલવંનુા હસુા?.... સુા ડ્રંઇવિંગ કરસી હસી એટલે સુા જ્યાં લઇ જાય ત્યાં મંરે ફરજિયંસ
અંવવુા જ પડસ...’ કહેસાં વીરંએ સરસ જ ઉમેર્યું;
‘દેંનલ! ત્યંરે સુા મંરી જિંતગીને તેંરનંર હસી અને અંજે...?’ વળી પંછેં વીરેં અટક્યેં,
અને દેંનલ દંમે એક નજર નાંખી કહ્ય્ુંા; ‘અંજે હુા જ્યાં લઇ જાઉં ત્યાં સંરે અંવવુા પડે... કેમ, બરંબરને?....
પણ હુા એમ નહીં કરુા... જેમ મેં દુભંનને ત્યાં જવંની ઇચ્છં તશર્ંવી અને સેં મને દુભંનને ત્યાં પહેંંચંડી
તીધેં સેમ.... અંજે પણ-હુા સંરી ઇચ્છં મુજબ - સુા કહીશ ત્યાં પહેંંચંડીશ... બેંલ! દેંનલ, ક્યાં જવુા
છે?’ કહી જવંબની રંહ જોવં લંગ્યેં.
‘ચેંપંટી...’ દેંનલનં મુખેથ્ીં નીકળેલં એ શબ્તની દંથ્ેં જ વીરંએ કંરને ટર્ન અંપ્યેં... કંરણ-
અહીંથ્ીં જ ચેંપંટી સરફ જવંનેં રસ્સેં પડસેં હસેં.... વીરેં કંર હાકંરસેં રહ્ય્ંેં અને કેંઇ ફિલ્મનં ગીસની
ઢબથ્ીં દીટી વગંડસેં રહ્ય્ંેં... અચંનક સે દીટી વગંડસેં બાધ થ્ંઇ ગયેં... ક્ષ્ંણવંર થ્ંેંભી કાઇક વિચંરી
સેણે દેંનલ પર એક દૃષ્ટિ નાંખી.... દેંનલની નજર રેંડ સરફ હસી.
અચંનક વીરંએ પ્રશ્ન કરી દેંનલને ચમકંવી.
‘દેંનલ! એક વંસ પૂછુા....?’
‘હજુ કાઇ બંકી છે?’ દેંનલ વીરંની ટેવ જાણી ગઇ હસી.... ગેંળગેંળ વંસ કરસં વીરં પર
સે મીઠેં રેંષ્ં પણ ક્યંરેક ઠંલવી તેસી.... અને થ્ંેંડીવંર પહેલાં જ સેણે રેંષ્ં કયર્ેં હસેં. સેથ્ીં વીરેં જરં
ડરથ્ીં પૂછી બેઠેં. દેંનલને અં રીસે જવંબને બતલે દવંલ કરસી દાંભળી ચૂપ થ્ંઇ ગયેં. એટલે થ્ંેંડી
રંહ જોઇ દેંનલે જ કહ્ય્ુંાઃ
‘કેમ ચૂપ થ્ંઇ ગયં? શુા કહેસં હસં....?’ પણ વીરેં ગંડી હાકંરસેં જ રહ્ય્ંેં. વીરંનં મૈંનથ્ીં
દેંનલ કાટંળી; ‘કેં’ને...? શુા કહેસં હસં...?’ છસાંય વીરેં કાઇ ન બેંલ્યેં એટલે સેણે સ્પષ્ટ કરી તીધુા;
‘ન કહેં સેં સમને મંરં....’
‘ચૂપ.’ વીરંએ ડંબં હંથ્ેં દેંનલનં મુખ અંડે હંથ્ં તઇ દેંગાત ખંસં રેંકી લીધી, ને ‘દેંનલ!
મને એમ કે સુા ગુસ્દે થ્ંઇશ.... એટલે મેં કહેવંનુા માંડી વંળ્યુા હસુા....’ સેણે દેંનલ સરફ નજર કરી.
દેંનલની અાંખેં નિતર્ેંષ્ંસંથ્ીં હદી પડી...
‘દેંનલ! સુા ગુસ્દે સેં નહીં થ્ંંય ને....?’
‘જો પંછં. સમંરે અંમ દવંલ કરવંનેંે ન હેંય.... એમ જ કહી તેવુા જોઇએ... ‘દેંનલ! મંરેં
હુકમ છે સંરે ગુસ્દે થ્ંવંનુા નથ્ીં....’ અને સમંરેં હુકમ મંથ્ેં નં ચઢંવુા સેં કે’જો મને....!’ અને સે મરક
મરક હદી રહી!
‘સેં દાંભળ!’ વીરંને દેંનલ ખૂબ વહંલી લંગી... અંવી પ્રિયં દંથ્ેં જીવન જીવવંનુા પણ કેંનં
નદીબમાં હેંય? વિચંરસેં વીરેં અંગળ બેંલ્યેં; .... ‘મંન કે સંરં પિસંજીએ અંપણેં દાબાધ ધૂત્કંયર્ેં
અને સને મંરંથ્ીં વેગળી કરે સેં....?’
‘સેં શુા?’ દેંનલનુા મુખ હજુ પણ હદસુા હસુા.
‘મસલબ કે સુા મંરંથ્ીં વેગળી થ્ંઇ શકીશ?’
‘સમને હજુ દેંનલ પર વિશ્વંદ નથ્ીં? અરે! વેગળી થ્ંઇશ સેં પણ અં જન્મંરંમાં સેં નહીં
જ.... એવેં દમય અંવશે ત્યંરે સમંરી દેંન અં ફંની તુનિયં છેંડીને ક્યાંય ચંલી જશે....’
‘એવુા ન બેંલ દેંનલ! હુા સેં સને એમ કહેવં માંગુ છુા કે કતંચ એવેં દમય અંવે સેં સુા સંરં
મં-બંપ દાપત્ત્િં બધુા છેંડીને મંરી દંથ્ેં અંવે ખરી....?’
દેંનલ હદી પડી. વીરેં ઝાખવંણેં પડી ગયેં.... દેંનલ મંરી ઠેકડી સેં નહીં ઉડંવે ને? પણ
જ્યંરે સેણે દેંનલનેં જવંબ દાંભળ્યેં ત્યંરે સેં વીરેં ખુશીનેં મંયર્ેં ઊછળી પડ્યેં.....
‘વીરૂ! જ્યંરે એવેં દમય અંવશે ત્યંરે સમને દેંનલનુા કેટલુા પંણી છે સેની ખબર પડશે....
સમે મને રેંકેં સેં પણ, હુા મંરં મં-બંપ અને સેમની જાહેંજલંલીને ઠેંકર મંરી સમંરી દંથ્ેં ચંલી નીકળુા,
દમજ્યંને? સમે દેંનને પ્રેમ કયર્ેં છે અને દેંન પણ સમને ચંહે છે....’ થ્ંેંડુા રેંકંઇને ઉમેર્યું; ‘પહેલાં
હુા સમને તેંરસી હસી પણ અત્યંરે અને હવે પછી સમે જ્યાં લઇ જશેં ત્યાં અંવવં સૈયંર છુા.... મંરં
મં-બંપની ફિકર ન કરેં.... સેઅેંને હુા બરેંબર જાણુા છુા... સે કતંપિ ઇન્કંર નહીં જ કરે...’ અને દેંનલે
વીરં દંમુા હદસં ચહેરે જોયુા.
વંસેંમાં ને વંસેંમાં સેમની કંર ચેંપંટી પર અંવી ગઇ હસી. ગંડી ક્યાં પંર્ક કરવી સેવેં વિચંર
કરસેં વીરેં કંર ધીમી હાંકવં લંગ્યેં... એટલે દેંનલે જ સેને ટેંક્યેંઃ ‘કેમ, અંમ હાંકેં છેં? હજુ અંપણે
અંગળ જવંનુા છે...’
‘અંગળ?’ વીરંએ સ્પીડ વધંરી... તરિયંને કિનંરે કિનંરે અંગળ વધવં લંગ્યેં... તૂર ગયં
પછી પહંડેં અને લીલેંસરી ઝંડીઅેં અંવી એટલે વીરંએ કંર થ્ંેંભંવી જેવી કંર ઊભી રહી કે દેંનલ
સરસ જ બહંર નીકળી ગઇ... વીરંએ ગંડી લૅંક કરી અને દેંનલ નજીક દરક્યેં.
દેંનલ તૂર તૂર તરિયંની ક્ષ્િંસિજ સરફ સ્થ્િંર નજરે સંકી રહી હસી.
‘કેવુા અત્ભુસ દુાતર દૃશ્ય છે વીરૂ! મને અં દૃશ્ય ખૂબ ગમે છે...’
‘અરે વંહ! ખૂબ દુાતર દૃશ્ય છે દેંન! મને અં દૃશ્ય ખૂબ ગમે છે....’
તૂર તૂર. તરિયંનં વિશંળ પેટ પર નંનાં-મેંટાં હેંડકંઅેં ફરસાં હસાં.... કેટલાંકનં દઢ ખૂલ્લં
હસં... સેં કેટલાંકનં બાંધેલં... તૂર તૂરથ્ીં અંગ વડે ચંલસી બેંટ પણ ખૂબ નંની તેખંસી હસી.... તરિયંમાં
ડૂબકી લગંવવં દૂરજ અંકંશમાં સેંળંઇ રહ્ય્ંેં હસેં... ત્યાં સેં કેટલાંક સેંફંની વંતળેંએ દૂરજને ઢાંકી
તીધેં.... અંકંશમાં જળચર પક્ષ્ીંઅેં ઉડંઉડ કરસં હસં- સેં સેમાં કેટલાંક ખેચર પક્ષ્ીંઅેંનેં પણ દમંવેશ
થ્ંસેં હસેં.
એક સરફ તરિયેં.... સેનં કિનંરે કુતરસે ખડકેલં મેંટં પર્વસેં.... તૂર દુધી પથ્ંરંયેલી લીલી
વનરંઇઅેં....
દેંનલ જોસી જ રહી ગઇ.... જોસાં જોસં સેની નજર વીરં પર પડી.... દેંનલ કુતરસી દૃશ્ય
જોવંથ્ીં અંનાતમાં હસી.... પણ વીરંએ સેં પેલુા કહેલુા વંક્ય - ‘મને પણ અં દૃશ્ય ખૂબ ગમે છે’ એ
દેંનલની દુાતરસંનુા મંપ કંઢસાં બેંલ્યેં હસેં.... પણ સેની જાણ દેંનલને ત્યંરે જ થ્ંઇ જ્યંરે સેની નજર
વીરં પર પડી-ક્યંરનેંય સે દેંનલનં રૂપને નીરખસેં ઊભેં હસેં...
દેંનલે અંદમંની કલરની દંડી અને સેને મેચિંગ અંવસુા બ્લંઉઝ પહેરેલુા હેંવંથ્ીં ખૂબ દુાતર
લંગસી હસી... અને સેમાં યે અં કુતરસી દૃશ્ય જોઇ સેનુા રૂપ અેંર ખીલ્યુા હસુા. અંનાતિસ નયનેંવંળી
દેંનલ ગભરૂ હરણીદી લંગસી હસી... સેની લાંબી ડેંકમાં દેંનંનેં તેંરેં લટકસેં હસેં.... કંનમાં મેંટી
મેંટી એરિંગેં ઝેંલં ખંસી હસી.... સેનં મંથ્ંંનં વંળનેં ચેંટલેં છેક કમર દુધી પહેંંચસેં-ઝૂલસેં હસેં.....
અને! ઘણી કંળજીથ્ીં ગુાથ્ંંયેલેં હસેં... સેનં મંથ્ંંમાં હેરપીનથ્ીં વીરંનં હંથ્ંનુા અંપેલ ગુલંબનુા ફૂલ
સેનં દૈંાતર્યમાં વધંરેં કરસુા હદી રહ્ય્ુંા હસુા.
‘ક્યંરનંય અંમ ટીકી ટીકીને શુા જુઅેં છેં....?’
‘સને....’ વીરેં મત્હેંશ અવંજમાં બેંલ્યેં.
‘મને?.... સમે મને ક્યંરેય જોઇ નથ્ીં કે શુા?’
‘જોઇ છે.... ઘણી વંર જોઇ છે.... પણ અંજે અને અત્યંરે સુા કાઇક જુતી જ લંગે છે....’
‘જુતી એટલે?’ મેંટી અાંખેં કરી દેંનલે પૂછયુા.
‘દેંનલ...! સંરં રૂપમાં જ્યંરે જ્યંરે જોઉં છુા.... ઊાડેં ઊસરીને મંણુા છુા ત્યંરે સંરં રૂપમાં
કાઇને કાઇ વધંરેં થ્ંયેલેં લંગે છે... ક્યંરેક વિચંરુા છુા કે સંરુા અં નમણુા નંક મેં જોયુા નથ્ીં.... ક્યંરેક
સંરી અણીયંળી અાંખેં જોઇને હુા એમ મંનસેં હેંઉં છુા કે અં અગંઉ મેં સંરી અાંખેં બરંબર જોઇજ
નથ્ીં... ખરે જ દેંનલ! સંરી અં લાંબી ડેંક જોઇ મને એ જ વિચંર અંવે છેે.... સંરં રૂપની પ્રશાદં
કરવં મંટે મને કેંઇ જ ઉપમં મળસી નથ્ીં... સંરી દુાતરસંનાં વખંણ કરવં મને વંક્યેં જડસાં નથ્ીં....
બદ! ફક્સ એટલુા જ કહીશ કે દેંનલ... સુા ખરેખર દેંનલ છે.....!
‘ચૂપ, વળી પંછી મંરી સંરીફ કરવં લંગ્યં?’
‘સંરીફ નહીં દેંનલ! અં સેં મંરં તિલનેં ઊભરેં મંરં શબ્તેં દ્વંરં સને દમજાવવંનેં વ્યથ્ર્ં
પ્રયત્ન કરી રહ્ય્ંેં છુા’- કહી વીરંએ સેનેં હંથ્ં પકડ્યેં, ‘ચંલ, દેંનલ! અંપણે પેલી ઝંડીમાં બેદી બે
ઘડી પ્યંરની વંસેં કરીએ...’
દેંનલ કાઇ પણ અંનંકંની કયર્ં વિનં વીરંની પંછળ તેંરવંઇ.... સેને પણ એકાંસ પદાત હસુા
અને એટલે જ સેં અહીં દુધી અંવી હસી.
વીરેં દેંનલને લઇ એક પથ્થ્ંરની શિલં પર બેઠેં... દેંનલ પણ સેની પંદે જ ગેંઠવંઇ, વીરંએ
દેંનલનેં હંથ્ં પકડી હથ્ેંળી તબંવી.... દેંનલ વીરંનેં હંથ્ં પકડી બે હંથ્ંમાં સેને રમંડવં લંગી અાંગળી
વડે વીરંની હથ્ેંળીમાં કાઇક લખસી ગઇ. ક્યંરેક ‘વીરૂ’ સેં ક્યંરેક ‘દેંન’- વંરંફરસી નંમ લખસી
ગઇ... વીરેં સેની રમૂજ જોસેં રહ્ય્ંેં.
તૂર તૂર અંકંશમાં ઝળુાબસેં દૂરજ કંળાં વંતળની પંછળ છુપંઇ ગયેં હસેં.... અંકંશમાં
એકંએક ઘટંઘેંર વંતળેં ચઢી અંવ્યાં... ઠાઠેં પવન ફૂાકંસેં હસેં.... વરદંત પડવંની અંગંહી જાણી
દેંનલ ગભરંઇ ગઇ પણ દંથ્ેં વીરેં હસેં, સેથ્ીં સેણે ઉઠવંની કેંઇ ચેષ્ટં કરી નહીં.... બાને વચ્ચે મૈંન
છવંયુા.
ત્યાં, અચંનક વરદંત પડવેં શરૂ થ્ંયેં. જોરતંર ઝંપટુા હસુા. દંથ્ેં દંથ્ેં પવન પણ ફૂાકંયેં....
વીરેં અને દેંનલ ભીંજાઇ ગયં હસં, પણ બે-માંથ્ીં એકેય ઊઠવંનુા નંમ લેસાં નહેંસં.
દેંનલની દંડીનેં પંલવ વરદંત દંથ્ેં ફૂાકંસં પવનથ્ીં દરકી ગયેં. સેનં રેશમી કપડાં સેનં
મુલંયમ શરીર દંથ્ેં ચીટકી ગયાં હસાં. શરીર દંથ્ેં ચીપકી ગયેલાં એ કપડાંથ્ીં દેંનલનુા રૂપ અેંર ખીલ્યુા
હસુા.
વીરેં સેં-એ અનુપમ રૂપને પી રહ્ય્ંેં હસેં.
વરદંતથ્ીં ભીંજાઇને ચીપકી ગયેલં બ્લંઉઝથ્ીં સેનં પંરેવાં જેવાં બે પયેંધરેં સ્પષ્ટ નજરે ચઢસાં
હસાં, સેની પંસળી કમર દંથ્ેં ચીપકી ગયેલી દંડી વિહ્વળ બનંવસી હસી... કમરનેં સ્પષ્ટ ઊભંર
તેખંસેં હસેં.... દેંનલનં મંથ્ંંમાં પડેલુા પંણી વંળમાં ભરંઇ બહંર પડસુા હસુા, સેનં ચહેરં પર પંણીનાં
ટીપાં બંઝેલાં હસાં. જાણે ગુલંબની પાંખડીઅેં પર પડેલેં ઝકળ!
પડી ગયેલં પંલવને દરખેં કરવં જસી દેંનલનેં હંથ્ં વીરંએ પકડી લીધેં, ‘રહેવં તે દેંન!
સુા એમ જ દુાતર લંગે છે.... મને સંરી દુાતરસંનેં રદ મંણવં તે દેંન...!’-દેંનલ ઝૂમી ઊઠી....
મીઠુા અને મધુરુા બેંલંયેલુા એ જૂનુા-પૂરંણુા નંમ- ‘દેંન’થ્ીં દેંનલનં અંખં શરીરે ઝણઝણંટી
વ્યંપી ગઇ, સે એકતમ વીરંને બંઝી પડી.... ફક્સ હંથ્ંને અડવંનુા વચન લેનંરી દેંનલે સેની મેળે જ
સેની જાસ વીરંને હવંલે કરી તીધી.... અને કરે પણ શુા? કંરણકે મેંદમ જ નંતંન હસી ત્યાં? - અને
વીરંએ દેંનલને સેની બંહુમાં દમંવી તીધી.... દેંનલનં ચહેરં પરનં બિંતુને વીરેં ચૂમસેં રહ્ય્ંેં.
દેંનલે એવીસેં ભીંદ તીધી હસી કે-!
- સેનં ભીંજાઇ ગયેલં બે સ્સનેં વીરંની છંસી દંથ્ેં તબંયં-ભીડંયં હસં.... સેનં સ્પર્શથ્ીં
વીરંનં શરીરમાંનુા લેંહી ગરમ થ્ંઇને વહેવં લંગ્યુા.... વીરેં દેંનલનં આગ-ઉપાંગેં પર ચૂાબનનેં વરદંત
વરદંવી રહ્ય્ંેં હસેં... ધીરે ધીરે દેંનલ પણ ઉત્ત્ેંજિસ થ્ંવં લંગી... સે પણ ભંન ભૂલી હસી અને વીરંને
વધુને વધુ ભીંદ અંપવં લંગી... બાને જણ દમય-કંળ અને સ્થ્ંળનુા પણ ભંન ભૂલી બેઠં,.... દેંનલે
વીરંનં હેંઠેં પર સેનં ગરમ હેંઠ ચાંપી તીધં- અને એક દીદકંરેં બેંલંવી ગઇ દેંનલ...
‘દેંનલ સુા મને સરછેંડીશ સેં નહીં ને?’ અચંનક બેંલંયેલં એ વીરંનં વંક્યથ્ીં દેંનલ દહેજ
ચમકી પણ સરસ જ જવંબ વંળ્યેંઃ
‘નહીં વીરૂ....! એવુા ન બેંલેં... હુા દતંય સમંરી જ છુા અને સમંરી જ થ્ંઇને રહેવંની છુા....
એવુા અમાગળ ન બેંલેં વીરૂ!.... સમંરં મંટે હુા મંરં મં-બંપ અને સેમની દાપત્ત્િં પણ ત્યજી તેવં સૈયંર
છુા....’
‘મંરી દેંન....!’
‘વીરૂ... મંરં પ્રિયસમ!.... પ્રંણનંથ્ં!’
‘દેંન....! ક્યાંક સંરી મજબૂરી અંપણં પ્રેમ અંડે ન અંવે-’
‘એવુા ન બેંલેં, ક્યાંક અંપણં પ્યંરની કેંઇને ઇષ્ંર્ં થ્ંશે-અંપણી પ્રીસને નજર લંગી જશે....!’
વંસર્ંલંપ સેં મત્હેંશમાં ડૂબેલં પ્રણય-પ્રકરણને કંરણે ઉત્ભવ્યેં હસેં કે પછી-વંસ્સવિક? કેંને
ખબર....
વીરેં વધુ વિહ્વળ થ્ંસેં જસેં હસેં.... સેનં હંથ્ં દેંનલની પીઠ પંછળથ્ીં દરકી કમર પર
વીંટળંયં.... પછીસેં ધીમે ધીમે સેનેં હંથ્ં દેંનલનં પગની પંની દુધી પહેંંચ્યેં... દેંનલ વધુ ઉત્ત્ેંજિસ
થ્ંસી જસી હસી... વીરંનેં હંથ્ં પ્રગસિ કરસેં દેંનલનં પગની પેંડી દુધી ફયર્ેં... દેંનલનેં ચણિયેં પણ
ઊાચેં થ્ંસેં જસેં હસેં અને સેની ગેંરી ગેંરી માંદલ પીંડીઅેં વિહ્વળ બનસી જસી હસી..... દેંનલ વીરંને
ઇન્કંર કરવં મંટે અદમથ્ર્ં હસી અને એ સેં જાણે સ્વર્ગીય દુખ મંણવં સૈયંર થ્ંઇ ગઇ હેંય સેમ લંગસી
હસી... ત્યાં, વીરંનં સેંફંને પીંડીથ્ીં ચણિયેં ઉઠંવી ઘૂાટણ દુધી ખદેડી તીધેં અને વીરંનં અંખં શરીરમાં
ઉત્ત્ેંજનંનં પૂર વહેસાં થ્ંઇ ગયં- જાણે ધેંડંપૂર! ગરમ લેંહીસેં ધેંધ ધબકંરં મંરસેં ઉછળસેં હસેં....
અને એ ધેંધમાં સણંસં વીરંએ દેંનલની દંથ્ંળ ઉઘંડી,... ગેંરી ગેંરી અને મુલંયમ સથ્ંં માંદલ દંથ્ંળ
પર નજર પર પડસાં જ વીરંનુા મગજ બહેર મંરી ગયુા.... સેની ગ્રાથ્ીંઅેંએ અન્ય કંમ પડસુા મૂક્યુા અને...
સેની અાંખેંમાં કંમવંદનંનેં નશેં દવંર થ્ંઇ ગયેં... દેંનલ પણ ઉત્ત્ેંજિસ સેં થ્ંઇ જ હસી અને સેમાં
વળી સેની મુલંયમ દંથ્ંળ પર વીરંનેં હંથ્ં ફરસેં હસેં-પછી પૂછવુા જ શુા...? અને દેંનલ વીરંને
અટકંવવંનુા પણ ભૂલી ગઇ હસી- સે વધુને વધુ વીરંની ભીંદમાં જકડંસી જસી હસી... પણ!
વીરેં જ્યાં અંગળ પગલુા ભરવં જાય છે ત્યાં-
કેંઇકનં હદવંનેં અવંજ અંવ્યેં.
પહેલાં સેં- ભંદ થ્ંસેં હશે-મંની બે માંથ્ીં કેંઇનુા ધ્યંન ન ગયુા.... પણ! પછી હદવંની દંથ્ેં
સંળિયેંનં અવંજથ્ીં દેંનલ અને વીર ચેંંકી ગયં. જોયુા સેં-!
વીરંનં શરીરમાં ગરમ થ્ંયેલુા લેંહી એકતમ ભયનુા મંર્યું ઠાડુા પડી ગયુા અને ઉત્ત્ેંજિસ દેંનલ
પણ દૃશ્ય જોસાં જ ઠરી ગઇ...
દેંનલ દફંળી બેઠી થ્ંઇ ગઇ.
વીરેં ઊભેં થ્ંઇ ગયેં.
દંમે ચંર ગુાડં ઊભં હસં-ઘંટી લેંકેં.... અને સેમની નજર દેંનલનં અર્ધનગ્ન શરીર પર
ફરસી હસી... દેંનલ ઊભી થ્ંઇ કપડાં દાકેંરસી વીરંની અેંથ્ેં ઊભી રહી....
વરદંત બાધ થ્ંઇ જવં છસાં દેંનલનં કપડાં સેં એવાં જ ભીનાં હસાં.... ચીપકી ગયેલાં એ
કપડંમાંથ્ીં સેનુ રૂપ ડેંકિયાં કરસુા હસુા.... દેંનલને વીરંની પંછળ છુપંયેલી જોઇ એક દરતંર જેવેં
લંગસેં ઘંટી બેંલી ઊઠ્યેં : ‘અરે! યે લડકી.... ઇધર કહાં છૂપસી હૈ...? .... સેરે લિયે હમ અંયે હૈ...’
અને પછી વીરં સરફ કરડી નજર કરી બેંલ્યેં;
‘યે લડકં! કૈંન હૈ સૂ...? ચલ, એક અેંર હટ.’
ઘંટીનં બેંલંયેલં શબ્તેંથ્ીં અને સેનં બુલાત સથ્ંં કરડંકીભયર્ં અવંજથ્ીં દેંનલ ધ્રુજી રહી
હસી.... વીરેં સેં સરસ પરિસ્થ્િંસિ પંમી ગયેં હસેં- એક સરફ વીરેં એકલેં હસેં જ્યંરે દંમુા ચંર હટ્ટં-
કટ્ટં શરીરવંળાં ઘંટી લેંક ઊભં હસં.... પણ હવે હિંમસ હંર્યે કાઇ નહીં વળે-મંની વીરંએ સૈયંરી રૂપે
દેંનલને ઉદ્દેશી કહ્ય્ુંા;
‘દેંનલ! સુા ઊાચી શિલં પર ચઢી જા; ને ત્યાં જ ઊભી રહે.... હુા એમને થ્ંેંડેં પ્રદંત અંપુા....!’
પણ દેંનલ અંનંકંની કરવં લંગી... એટલે વીરંએ જ સેને હંથ્ંમાં ઊાચકી શિલં ઉપર બેદંડી તીધી.
ત્યાંથ્ીં દેંનલને સેમની કંર તેખંસી હસી.... પણ અહીં વીરંને એકલં છેંડી ભંગી જવંનુા મન નહેંસુા
થ્ંસુા.... ગભરંયેલી દેંનલ બૂમ પણ નહેંસી પંડી શકસી...
‘અરે યે બબૂચક! દૂનસં નહિં હૈ.... ચલ ભંગ યહાંદે....!’
‘ક્યુા ભંઇ! હમ યહાં દે ક્યૂા ભંગેગેં.... સુમ્હંરે બંપકી જગહ હૈ ક્યં....?’ વીરંએ ઇંટનેં
જવંબ પથ્થ્ંરથ્ીં અંપ્યેં એટલે દરતંર દિવંયનં ઘંટી જરં પંછં પડ્યં-‘ક્યાંક અં દંલેં દંમનેં કરશે’
એ બીકે.
‘જ્યંતં બકબક નહીં કર... વનર્ં સેરી હડ્ડી-પદલી એક કર તૂાગં....!’ હજુ પણ દરતંર કડક
અવંજે ચેસવી રહ્ય્ંેં હસેં.... પણ વીરેં!
‘અચ્છં...! સેં હેં જાયે શુરૂ....!’ કહેસાં વીરેં જાનનં જોખમે પણ લડવં સૈયંર થ્ંઇ ગયેં....
થ્ંંય જ ને? નંમર્તની જેમ ભંગી જાય સેં દેંનલ અંગળ સેની શી કિંમસ?.... અને દેંનલનં મનથ્ીં
સે ઊસરી પણ જાય.
દરતંર જેવં લંગસં ઘંટીએ બીજા ત્ર્ંણને ઇશંરેં કયર્ેં એટલે ત્ર્ંણેય લડવંની સૈયંરી દંથ્ેં
વીરં સરફ ધસ્યં.
પણ!
સેઅેં નજીક અંવે સે પહેલાં સેં વીરેં સ્પ્રિંગની મંફક હવંમાં ઉછળ્યેં અને ત્ર્ંણેયને અાંબી જાય
સેમ અંડેં ફાટંઇને સેમની ઉપર પડ્યેં.... ત્ર્ંણેયને કાઇ દમજ પણ ન પડી-શુા થ્ંયુા? અને ત્ર્ંણેય ઘંટી
ભેંંય ભેગં થ્ંઇ ગયં, વીરેં પણ પછડંયેં.
દેંનલ પંદેથ્ીં ઉછળેલં વીરંને હવંમાં ઝીંકંસેં જોઇ દેંનલ સેં સ્સબ્ધ જ થ્ંઇ ગઇ.... સેણે
મનેંમન વીરંની વીરસંને બીરતંવી.
જમીન પર પટકંયેલં ઘંટી એક પછી એક ઊભં થ્ંવં ગયં પણ વીરેં સેં સે પહેલાં જ સ્ફૂર્સિથ્ીં
ઊભેં થ્ંઇ ગયેં હસેંે.... પહેલાં ઊભં થ્ંનંર ઘંટીએ વીરં પર મુક્કેં ઉગંમ્યેં પણ- સેનેં વંર ડંબં
હંથ્ેં ખંળીને જમણં હંથ્ંનેં મજબૂસ પાજો પેલંનં નંક ઉપર પડ્યેં. અને એ ઘંટી નંક પકડસેં એક
ચીદ નાંખી ભેંંય પર પછડંયેં.
બીજા ઘંટીએ દેંનલને વિમંદણમાં મૂકી તીધી. કંરણકે પહેલં ઘંટીનેં વંર ખંળસેં વીરેં
પંછળથ્ીં અંવેલં એ બીજા ઘંટીથ્ીં અજાણ હસેં. પહેલેં જેવેં પડ્યેં કે બીજા ઘંટીએ સેણે પંછળથ્ીં
ગળં અંગળથ્ીં પકડ્યેં... વીરંનુા ગળુા ભીંદંયુા.... ત્યાં ત્ર્ીંજો ઘંટી પણ ઊભેં થ્ંઇ ગયેં હસેંે અને સે
પણ વીરં સરફ ધસ્યેં....
દેંનલ ગભરંઇ ગઇ હસી.... હવે શુા કરવુા? ભયની મંરી સે એમ જ ઊભી રહી હસી... પણ!
સેનં અંશ્ચર્ય વચ્ચે વીરંને અંઝંત થ્ંસેં જોયેં...
ત્ર્ીંજા ઘંટીને અંવસેં જોઇ વીરેં છાછેડંયેં.... બીજા ઘંટીને-જેણે એનુા ગળુા પડ્યુા હસુા સેનં પેઢંમાં
હંથ્ંની કેંણી મંરી ગળુા છેંડંવ્યુા અને સેનુા ગળુા પકડી હવંમાં ઊછંળી ત્ર્ીંજા ઘંટી ઉપર નાંખ્યેં.
દેંનલને સેં ખુશ થ્ંવુા કે રડવુા?- કાઇ દમજ ન પડી ત્યાં જ સે ચમકી!
દરતંર જેવેં ઘંટી વહેલેં ચેત્યેં... એકલેં લંગસેં અં યુવંન સેનં દંથ્ીંતંરેંને મંરી ભગંડશે
અને અં કંમણગંરી છેંકરીનં શરીરને ભેંગવવંની ઇચ્છં પંર પડશે નહીં... એટલે આસે સેણે ભયાકર
નિશ્ચય કયર્ેં હસેં અને વીરંનેં ખંત્મેં બેંલંવવં ફટંક-તેસુાકને રંમપુરી ચંકુ ઉઘંડ્યુા..... અને એકંએક
જ વીરં સરફ ધસ્યેં.... અં વંસથ્ીં અજાણ એવેં વીરેં બીજાઅેંને મંરસેં-પીટસેં રહ્ય્ંેં.
દેંનલ ગભરંઇ ગઇ.... સેને વીરં અંડે વંડ થ્ંઇને ઊભં રહેવંની ઇચ્છં થ્ંઇ પણ સેમ કરસાં
પણ પહેંંચી શકંશે નહીં.... સેણે અાંખેં બાધ કરી તીધી અને એક જોરતંર ચીદ નાંખી.... ‘વીરૂ.........’
સેને નક્કી થ્ંઇ ગયુા હસુા કે ચંકુનેં ઘં વીરંને વંગ્યેં હશે.... પણ સેનં અંશ્ચર્ય વચ્ચે વીરેં અંબંત
બચી ગયેં હસેં. દેંનલની ચીદથ્ીં વીરેં ચેત્યેં હસેં.... સેણે ચંકુનુા નિશંન ચૂકંવી તીધુા.... અને ચંકુ
દીધુા જ એક ઘંટીનં હંથ્ંનં બંવડંમાં ઘૂદી ગયુા.
પેંસંનં પર હુમલેં કરનંર દરતંર પર વીરેં ધસ્યેં.... સેં પેલી બંજુ પેંસંનેં ઘં ચુકવનંર
વીરં પર દરતંર પણ ગુસ્દે થ્ંયેં હસેં.... દંમદંમી મુક્કંબંજી ચંલી... વીરેં ઢીલેં પડસેં જસેં હસેં
પણ હિંમસ હંરસેં નહેંસેં.... સેં દંમે પંડં જેવેં ઘંટી હસેં.... દેંનલ પણ હિંમસ હંરી બેઠી હસી.
એકલં હંથ્ેં લડસં વીરંની બંજુમાં રહી લડવં લંગે-દંમનેં કરે પણ સેમ કરસાં પેંસે દપડંઇ જશે-
એ બીકે સે કાઇ વિચંરે સે પહેલાં-સેનં અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં.
વીરંની દંથ્ંમાં સળશી દિંગલને જોસાં જ સે ખુશ થ્ંઇ ઊઠી.... દિંગલનેં દંથ્ં મળસાં વીરેં
અેંર મિજાજમાં અંવી ગયેં... અને અંમ બાને તેંસ્સેં ગુાડંઅેંને ફટકંરસં રહ્ય્ંં; સેમનંથ્ીં એક વંઘનેં
દંમનેં નહેંસેં થ્ંયેં ત્યાં અં બીજા વંઘનેં દંમનેં ભંરે પડી ગયેં. બાને તેંસ્સેં નં લેંખાડી પાજા-અને
મુક્કંથ્ીં ડરી ગયેલં ગુાડંઅેં હવે જીવ લઇને ભંગવંની કેંશિશ કરવં લંગ્યં....
બરંબરનં મંરથ્ીં અધમૂઅં થ્ંયેલં ગુાડંઅેં લંગ જોઇને ભંગવં લંગ્યં અને આસે એક એક
લંસેં ખંસં ભંગી ગયં. હંથ્ં ખાખેરી રહેલં દિંગલને બંથ્ંમાં લઇ લેસાં વીરંએ સેને ધન્યવંત અંપ્યં;
‘થ્ેંંક યુ, મંરં તેંસ્સ! સુા દમય પર અંવી પહેંંચ્યેં.’
‘પણ ખરેખર સેં સુા અભિનાતનને પંત્ર્ં છે વીરૂ.... એકલે હંથ્ેં ચંર ચંર ગુાડંઅેંનેં દંમનેં
કરસાં જોઇ સંરી પર મને વહંલ ઊભરંઇ અંવ્યુા છે વીરં....’
અને સળશી વીરંને બિરતંવસેં હસેં.... ત્યાં સેમની નજર દેંનલ પર પડી સેં, દેંનલની પંદે
જ કીર્સિ ઊભી હસી... જ્યંરે લડંઇ ચંલસી હસી ત્યંરે કીર્સિ દેંનલને અંશ્વંદન અંપસી હસી. પણ
હજુયે દેંનલ ગભરંયેલી હસી. કીર્સિ દંથ્ેં સે નીચી ઊસરી.... વીરંને હેમખેમ જોઇ ખુશ થ્ંસી સેની બંહુમાં
દમંઇ ગઇ... અને... વીરંની છંસીમાં મંથ્ુંા મૂકી ફૂટફૂટ અાંદુડે રડી પડી.... એ અાંદુ ખુશીનં હસં
કે ભયનં-સે કહેવુા મુશ્કેલ હસુા... રડસી દેંનલે વીરંને કહ્ય્ુંા; ‘વીરૂ....! મંરં લીધે સમે પ્રંણને પણ વેગળેં
મૂક્યેં....?’
‘રડ નહીં પગલી....!’ અને વીરેં દેંનલનં મંથ્ંંમાં હંથ્ં નાંખસેં બેંલ્યેંઃ ‘સંરી રક્ષ્ંં હુા નહીં
કરુા સેં બીજુા કેંણ કરશે...?’ પછી સેની ડેંક ઊાચી કરી સેનેં ચહેરેં પેંસં સરફ રંખસાં વીરંએ ઉમેર્યું;
‘ચંલ હદ જોઇ....?’-દેંનલે ઊાચુા મંથ્ુંા કર્યું ત્યંરે વીરેં હદસેં હસેં.... રડસી અાંખે પણ દેંનલ વીરંનં
અંતેશને મંન અંપી હદી પડી.... વીરંનુા અંખુા શરીર પરદેવંથ્ીં લતબત હસુા અને વરદંતથ્ીં સેનાં
કપડાં ભીંજાયેલાં હસાં.... સેનં ચહેરં પરનેં પરદેવેં દેંનલે સેની દંડીનં પંલવ વડે લૂછી નાંખ્યેં....
દેંનલની અં જાસની લંગણીભરી ચેષ્ટં જોઇ વીરેં બેંલી ઊઠ્યેં;
‘બિલકુલ ગાંડંલંલ છે સુા....’
‘સમને અંજે ખબર પડી....?’ અને દેંનલ ફરી વીરંને ભેટી પડી..... અને પછી વીરંએ જ
સેને વેગળી કરી. દેંનલ, કીર્સિ દંથ્ેં ચંલસી હસી- સેં વીરેં અને દિંગલ દંથ્ેં ચંલસં હસં.....
ચંલસાં ચંલસાં જ બધી વંસેં થ્ંઇ.... ઝઘડેં કઇ રીસે ઊભેં થ્ંયેં એની પણ વીરંએ માંડીને
વંસ કરી. પછી દિંગલ અને કીર્સિ પણ ત્યાં કેવી રીસે અંવ્યં સેની વંસ કરસાં દિંગલે કહ્ય્ુંા;
‘‘અમે પણ સંરી જેમ અં બંજુ ફરવં નીકળ્યં હસં, પણ વરદંત પડવંથ્ીં ભીંજાઇ જવંશે
એ બીકે અમે કંરમાં બેદી રહ્ય્ંં હસં.... અને વરદંત બાધ પડસાં અમે ઘેર જવં રવંનં થ્ંયં પણ જ્યાં
દેંનલની કંર પડેલી જોઇ અમે કંર થ્ંેંભંવી... અંવ્યં છીએ સેં દંથ્ેં પંછં જઇએ એ હિદંબે અમે
કંરમાંથ્ીં નીચે પણ ઉસયર્ં.... અંજુબંજુ નજર કરી પણ કેંઇ તેખંયુા નહીં એટલે અમે સેં પંછં કંરમાં
બેદવં જ જસાં હસાં કે ત્યાં-અમને દેંનલની ચીદ દાભળંઇ..... જે સરફથ્ીં ચીદ દાભળંઇ એ સરફ
જોસાં-દેંનલ એક શિલં ઉપર ઊભી હસી-અને ગભરંયેલી હંલસમાં ઊભી હેંય સેવેં ભ્રમ થ્ંસાં મને
થ્ંયુા કે ‘જરૂર કાઇક બનસુા હેંવુા જોઇએ....’ કંરણકે દેંનલ એકલી જ ઊભી હસી... અને બહંવરી બની
અંમ-સેમ જોસી હસી....
અને હુા સ્થ્િંસિ પંમી ગયેં, મેં કીર્સિને કહ્ય્ુંા, ‘સુા ધીમે ધીમે અંવ હુા અંગળ પહેંંચુા છુા‘- કહીને
હુા તેંડસેં અહીં અંવ્યેં હસેં.... જોઉં છુા સેં વીરેં એકલે હંથ્ેં ચંર ગુાડંઅેંનેં દંમનેં કરી રહ્ય્ંેં હસેં.’’
વંસ પૂરી કરસાં દિંગલ વીરં સરફ ફયર્ેં....‘ખરેખર તેંસ્સ! સુા બહંતુર ગણંય....’ અંમ કહી
સેણે વીરંનેં ખભેં થ્ંંબડ્યેં..... એ જોઇ દેંનલ ખુશ થ્ંઇ બેંલી.... ‘સમંરેં અંભંર સળશીભંઇ કે
અમંરી મતતે અંવ્યં...’
‘અરે! એમાં અંભંર શંનેં? તેંસ્સ તેંસ્સને કંમ નહીં અંવે સેં એ તેંસ્સી શં કંમની...?’-કીર્સિનં
વંક્યથ્ીં દિંગલે પણ દંથ્ં પુરંવ્યેં.
દેંનલ સેં હજુયુ ગભરંયેલી હંલસમાં હસી, વીરેં લડસેં હસેં ત્યંરે સેનેં જીવ અધ્ધર થ્ંઇ
જસેં હસેં.... જ્યંરે વીરેં દંમં ગુાડંને ફટકંરસેં ત્યંરે સેનં તિલમાં અંનાતની રેખં પદંર થ્ંઇ જસી
હસી.... પણ! જ્યંરે ગુાડંઅેં વીરં સરફ હિંદક હુમલેં કરે ત્યંરે સેં સે ગભરંઇ જ જસી- સેનંથ્ીં જોયુા
જસુા નહેંસુા સેથ્ીં અાંખેં અંડે હંથ્ં તઇ તેસી હસી... ક્યંરેક સેને વીરંની દંથ્ેં ઝાપલંવવંનુા મન થ્ંઇ જસુા....
પણ એક સ્ત્ર્ીં કઇ રીસે મતર્ેં દંથ્ેં ઝઘડી શકે....?
વંસેંેેમાં ને વંસેંમાં સેઅેં કંર દુધી અંવી પહેંંચ્યં.
વીરંને નહીંવસ્ જ મંર પડ્યેં હસેં.... કેંઇ જગ્યંએ લેંહી નીકળ્યુા નહેંસુા એટલે શાંસિ હસી....
સેણે ઘેર કેંઇને પણ અં લડંઇ - ઝઘડંની વંસ કરવંની મનંઇ કરી... અને ચંરેય જણાંએ અં વંસ
મનમાં જ ભાડંરી તીધી.
કંરમાં બેદસાં બેદસાં દિંગલે દેંનલને ચેસવણી અંપસાં કહ્ય્ુંા; ‘દેંનલબેન! વીરંને દાભંળજો!
સમને અંવેં પ્રંણરક્ષ્ંં કરનંરેં પ્રેમી કેંઇ નહીં મળે...’ કહેસાં દિંગલ હદી પડ્યેં.
વીરેં અને કીર્સિ પણ હદી પડ્યાં.....
ફક્સ દેંનલ જ શરમની મંરી નીચુા જોઇ ગઇ. મનેંમન એ પણ હદી હસી.
દિંગલ અને કીર્સિએ ‘ગુડ બંય’ કહી રજા લીધી.
ત્યંરે આધંરુા થ્ંઇ ગયુા હસુા.... અંકંશમાં સંરંઅેંનુા વૃાત ઊભરંઇ અંવ્યુા હસુા.... ક્યાંક ક્યાંક
સમરાંનેં અવંજ અંવસેં હસેં... અને દંથ્ેં દંથ્ેં તરિયંનં મેંજાાનેં ઘુઘવંટ પણ દાભળંસેં હસેં.... કિનંરંને
ધેંઇ નાંખવં તરિયંનં મેંજાા હિંમસભેર અંવસાં હસાં પણ નજીક અંવસાં જ દમંઇ જસાં હસાં.
અને ત્યંરે વીરંને બતલે દેંનલે જ ડ્રંઇવિંગ કરવંની જવંબતંરી સ્વીકંરી, વીરંને બંજુ પર
અંરંમ કરવં જણંવ્યુા, અને કંર દડદડંટ તેંડસી જસી હસી.
• • •
તરિયંકાંઠે બનેલં એ બનંવ પછી દેંનલને વીરં પ્રત્યે અત્ભૂસ લંગણી ઉત્ભવી હસી.
એકલી એકલી વિચંયર્ં કરસી હસી... સેણે ઘણી વખસ વીરંને મયર્ંતં અેંળાગસં અટકંવ્યેં હસેં....
સ્ત્ર્ીંનં શિયળની રક્ષ્ંં કરસી દેંનલ વીરંને સે બંબસથ્ીં અળગેં રંખસી હસી. સેને ઘણાં પ્રદાગેંની જાણ
હસી કે કુાવંરી છેંકરી બંળકને જન્મ અંપવંનં બનંવેં બને છે-એક સેં કુાવંરી અને પંછી બંળકનેં
જન્મ અંપે ત્યંરે સેં એવં કુકમર્ેં કરનંર પણ સેને સરછેંડે છે... કેંઇક સેં ગર્ભ પડંવી નાંખવંનુા પંપ
પણ કરસં હેંય છે.
અં બધંથ્ીં દેંનલ દંબતી હસી.
હં! સેને વિશ્વંદ સેં હસેં કે વીરેં સેની ઇચ્છં વિરૂદ્ધ કેંઇ પગલુા નહીં ભરે.... પણ કતંચ
એવી સ્થ્િંસિ ઊભી થ્ંંય કે - પેંસે પણ વીરંને ઇન્કંર કરવં અદમથ્ર્ં બને.... સેં?- વાંધેં સેં
નહેંસેં... કતંચ સે કુાવંરી મં બને સેં પણ વીરેં સેને સ્વીકંરવં સૈયંર હશે પણ- ગમે સેમ, દેંનલે
વીરંને અલિપ્ત જ રંખ્યેં હસેં.
પરાસુ જ્યંરે ઘંટી લેંકેં સેની ઇજ્જસ લૂાટવં અંવ્યં અને વીરંએ સેનં જીવને જોખમે પણ
સેનં શિયળની રક્ષ્ંં કરી હસી ત્યંરથ્ીં સે મનેંમન મુાઝંસી હસી.... વીરંની બહંતુરીભરી લડસ જોઇ
દેંનલ ખુશ થ્ંઇ ઊઠી હસી.... સેને વીરં દિવંય બીજો કેંણ અંવેં બહંતુર જીવનદંથ્ીં મળવંનેં
હસેં...?
દેંનલ વિચંરસી જ રહી.
બચપણથ્ીં માંડીને અત્યંર દુધીનં બનેલં તરેક પ્રદાગેંને સે વંગેંળસી રહી...
ત્યાં સેને બચપણનેં એક પ્રદાગ યંત અંવી ગયેં...- ત્યંરે દેંનલ અને કીર્સિ દંયકલ પર
દવંર થ્ંઇ સ્કૂલમાં અંવસી હસી... અને ત્યાં છંત્ર્ંંલયનં રસ્સં અંગળ જ દેંનલ છંત્ર્ંંયલ સરફ
જોવં ગઇ ત્યાં જ સેની દંયકલ ગંમનં એક અડિયલ છેંકરં દંથ્ેં અથ્ંડંઇ પડી હસી... અંમ સેં
દેંનલનેં વાંક સેં હસેં જ નહીં, કંરણકે એ છેંકરેં કીર્સિ અને દેંનલની દંયકલની વચ્ચે રહેલી
જગ્યંમાંથ્ીં પદંર થ્ંવં જસેં હસેં..... બંજુ પર ઘણેં બધેં રસ્સેં પડી રહ્ય્ંેં હેંવં છસાં પણ સેણે સે
સરફ ન હાંકસાં દેંનલની દંઇકલ દંથ્ેં ભટકંઇ પડ્યેં હસેં. વાંક સેં એનેં હસેં છસાં દેંનલે સેને કાઇ
કહ્ય્ુંા નહીં પણ, એ અડિયલ છેંકરેં દેંનલ અને કીર્સિ મંટે બીભત્દ ગંળેં બેંલસેં હસેં.... અને અંડી
દંયકલ ઊભી કરી બાનેને રેંકી રંખી હસી.... બીજા બધં છેંકરંઅેં સમંશેં જોસં ઊભં હસં....
દેંનલ અને કીર્સિ રડુા રડુા થ્ંઇ ગયં હસં, પણ સેમની વહંરે અંજ જોડી ધદી અંવી.... છંત્ર્ંંલયનં
ક્રેંદ અંગળ જ ટેંળુા વળેલુા જોસાં સળશી અને વીરેં ઝડપથ્ીં સેમાં ઘૂસ્યં..... સેં દેંનલ અને કીર્સિને
પેલેં છેંકરેં બીભત્દ ગંળેં વરદંવસેં મંર્ગ રેંકી ઊભેં હસેં.
‘શુા થ્ંયુા દેંન....!’ વીરંને બતલે સળશીએ જ પૂછયુા. અને દેંનને બતલે કીર્સિએ જ અંખી
બિનં કહી દાભળંવી.... સળશી પેલં છેંકરંને દમજાવવં મંટે અંગળ વધ્યેં.... પણ સળશીનેય એ
છેંકરંએ ગંળેં અંપવં માંડી ત્યંરે શાંસ મગજનેં વીરેં નં છૂટકે કૂતી પડ્યેં... પેલંની ફેંટ પકડી
ત્ર્ંણ-ચંર સમંચં લગંવી તીધં.... અને સેને ગંળેં બેંલસેં બાધ કરી તીધેં હસેં....
ત્યંરનુા દૃશ્ય યંત અંવસાં જ દેંનલ હદી ઊઠી. જ્યંરે ને ત્યંરે વીરેં જ સેની મતતે તેંડી
અંવે છે. સેણે નિશ્ચય કયર્ેં કે કેંઇ પણ ભેંગે વીરંને સેનંથ્ીં અળગેં કરવેં નથ્ીં. મમ્મી-પપ્પંને સેનં
દાબાધથ્ીં વંકેફ કરી તઇશ.... પણ દેંનલને મેંકેં મળસેં નહેંસેં.
વીરંને મળવં સેનુા મન હામેશાં ઝૂરસુા... વીરંનં દહવંદમાં જિંતગી વિસંવવંનેં મનદુબેં
કરસી દેંનલને વીરંથ્ીં એક પળ પણ અલગ થ્ંવુા ગમસુા નહેંસુા.... પણ એ કરે પણ શુા...? લગ્ન કયર્ં
વગર સેં - વીરંની દંથ્ેં રહી શકંય નહીં....
તરિયંકાંઠંનં ઝઘડં પછી એ રંત્ર્િં દેંનલે મહંમહેનસે વિસંવી હસી... ન કહેવંય, ન
દહેવંય.... વીરંને પણ કચ્ચર મંર પડ્યેં હસેં.... સેથ્ીં ન જાણે એ શુા કરસાં હશે? માજુલંભંભી
સેમની દેવં કરે પણ વીરેં મેંં ફંડીને વંસ કરે સેં ને?- વિચંર કરસી રહી દેંનલ....
અને બીજા તિવદની દવંરે નવેક વંગ્યે સે દુભંનને બાગલે જઇ ઊભી..... દુભંન પેઢી પર
જવં રવંનં થ્ંઇ ગયેં હસેં.... માજુલંભંભી રદેંડંનં કંમમાં પરેંવંયેલં હસં.... ત્યાં દેંનલ પહેંંચી.
‘ભંભી! કેમ છે હવે સમને...?’- દેંનલનેં અવંજ દાંભળી માજુલંએ મીઠં વ્યાગમાં જવંબ
અંપ્યેં;
‘દંરુા છે બેન.... પણ જેની ખબર પૂછવં જેવી છે સે સેં ઉપરનં મંળે પથ્ંંરીમાં પડ્યં
છે....’
અને દેંનલને ધ્રંદકેં પડ્યેં. વધુ ખંસરી કરવં પૂછયુા; ‘કેમ, શુા વંસ છે ભંભી....? એમને
શુા થ્ંયુા છે....?’-નેંકરી પર નથ્ીં ગયં....?’
એક દંથ્ેં પૂછંયેલં એ પ્રશ્નેંમાં ધ્રુજારી હસી. માજુલંએ જવંબ અંપસાં કહ્ય્ુંા : ‘શી ખબર
બેન.... પણ મને સેં - મંથ્ુંા તુઃખે છે’ એમ કહ્ય્ુંા હસુા.... અને સમંરં ભંઇને પણ- ‘હુા નેંકરી પર
અંવવંનેં નથ્ીં’ એમ કહી તીધુા હસુા..... કંલે રંત્ર્ેં અંવ્યં ત્યંરે જ એમનુા મેંં કાઇક ઉતંદ હસુા...’
દેંનલને ચિંસં થ્ંઇ... કાઇ વત્ત્ું-અેંછુા સેં વંગ્યુા નહીં હેંય ને? અને સરસ કીમિયેં લડંવસાં
સેણે માજુલંને કહ્ય્ુંા; ‘મંથ્ુંા તુઃખે છે ને? સેં લંવેં હુા મદંલંવંળી ચં બનંવી તઉં....’ એમ કહી માજુલં
કાઇ જવંબ અંપે સે પહેલાં સેં દેંનલે ચં પણ મૂકી તીધી. માજુલંએ પણ કેંઇ વિરેંધ નં કયર્ેં-અંમ
મંની : ‘બેનબંને ઉપર મળવં જવુા છે એટલે બહંનુા સેં શેંધવુા પડે ને?’- મનેંમન બબડસાં સેમણે
દેંનલ પર નજર નાંખી સેં દેંનલ નાખંયેલં ચહેરે ચં બનંવસી હસી...
પાંચ-તશ મિનિટમાં સેં ચં સૈયંર કરી સે તંતરેં ચઢી ગઇ.... આતર ગઇ સેં ખરેખર વીરેં
મંથ્ુંા બાંધી પડ્યેં હસેં.... અાંખ સેં અમસ્સી જ બાધ રંખી હસી, કાઇક ખડખડંટ થ્ંસાં સેની અાંખની
ભંરે પાંપણેં ઊાચી થ્ંઇ.... અને અાંખ ખુલી ગઇ.... સેની અાંખમાં ભંરેંભંર વેતનં તેખંઇ અંવસી
હસી.
દેંનલને જોસાં જ સેની અાંખેંમાં સેજ અંવ્યુા. દેંનલને અંવકંરી : ‘અંવ દેંનલ....!’ કહેસાં
સે બેઠેં થ્ંવં ગયેં પણ સે પહેલાં જ દેંનલ સેની પંદે પહેંંચી ગઇ અને કહ્ય્ુંા પણ ખરુા : ‘કેમ છે હવે
સમને...? દંરુા છે ને....?’
અને વીરંને ટેકેં અંપવં ગઇ સેં વીરંએ હદીને કહ્ય્ુંા; ‘અરે દેંનલ! હજુ સેં હુા જુવંન
છુા.... એટલેં બધેં નર્વશ સેં નથ્ીં થ્ંઇ ગયેં.... ગાંડી!’
દેંનલે સેની દંમે ચંનેં કપ ધયર્ેં.... સેની દુગાધથ્ીં જ વીરેં હદી પડ્યેં : ‘સંરેં પ્રેમ
પીગળ્યેં લંગે છે....’ અને દેંનલને અડધી ચં અંપવં ગયેં પણ દેંનલે સેને બાંધી તીધેં- અંમ
કહીને; ‘ સમને મંરં દેંગાત છે.... બધી જ ચં પી જાઅેં.... મંથ્ુંા ઊસરી જશે....’ વીરેં ચં પી ગયેં
એટલે દેંનલે કપ લઇ નીચે મૂકી તીધેં અને કહ્ય્ુંા; ‘ચંલેં દૂઇ જાઅેં...’
‘કેમ....?’
‘કહ્ય્ુંા ને? દૂઇ જાઅેં.....’ અને વીરેં નં પંડસેં રહ્ય્ંેં સેં ય દેંનલે પરંણે દુવડંવી તીધેં....
મંથ્ંં પર બાંધેલેં રૂમંલ છેંડી નાંખ્યેં અને સેની મંથ્ંંવટી અંગળ જ ઊભં રહીને કેંમળ હંથ્ં વડે
વીરંનુા મંથ્ુંા તબંવવં લંગી..... દેંનલનં દહ્ય્તયી અને લંગણીભીનં ફરસં હંથ્ંથ્ીં વીરંનં મંથ્ંંનુા
તર્ત સેં ક્યાંય ઊડી ગયુા....
મંથ્ુંા તબંવસી દેંનલની અાંખેંમાં કરુણસં વરદી રહી હસી... સેં વીરેં સેની જાસને ધન્યસં
અનુભવસેં હસેં.... એક પૈદંતંર અને દાપત્ત્િંવંળં બંપની એકની એક રૂપંળી તિકરી વીરં જેવં
દંમંન્ય સ્થ્િંસિનં યુવંનની દેવં કરસી હસી...! ઘડીભર મંટે સેં વીરેં મંન્યંમાં ન અંવસુા હેંય સેમ
દેંનલનં ઝળુાબસં ચહેરં દમુા જોઇ રહ્ય્ંેં.... દેંનલનં હંથ્ં હલવંથ્ીં રણકંર કરસી સેની
બાગડીઅેં.... વીરંનં ચહેરં દુધી લટકસેં ગળંનેં હંર.... સેનં ચંહેરં ફરસં વીંટળંઇ વળેલં
દેંનલનં કંળંભમ્મર વંળ...!
‘વીરૂ...! બહુ વંગ્યુા છે....?’
દેંનલનં પૂછંયેલં દવંલથ્ીં વીરંએ સેની અાંખેંમાં નજર મિલંવી જવંબ અંપસાં કહ્ય્ુંા;
‘દેંન...! સંરં મંટે સેં હુા પ્રંણ પણ અંપવં સૈયંર છુા.... પછી અં મંર સેં મંરી શી વિદંસમાં....?’
અને ખરે જ.... વીરંનેં જવંબ દાંભળી દેંનલની અાંખેં ભીની થ્ંવં લંગી.... વીરંની બાધ
પડેલી પંપણેં ઉપર ગરમ અાંદ ટપક્યાં....! અને વીરંએ અાંખેં ઊઘંડી જોયુા સેં....!
એ રસુાબડુા અને કરૂણંભર્યું મુખ સેનં ચહેરં પર ઢાકંયુા, અને! વીરંનં કપંળને ચૂમસાં બેંલી
ઊઠ્યુા; ‘વીરૂ....! મંરેં અં ગુલંબનેં ગેંટેં ક્યંરેય કરમંય નહીં... હં્,’
સેનેં જવંબ અંપસાં વીરંએ બહુ ઊાડી અને ગહન વંસ કરી તીધી; ‘દેંન.....! છેંડ
મજબુસ હશે સેં ગુુલંબનેં ગેંટેં ક્યંરેય નહીં કરમંય....!’
અને દેંનલની અાંખમાંથ્ીં અાંદુની ધંરં વહેવં લંગી...
‘દેંન...! રડ નહીં... દેંન! યંત છે સને? બચપણમાં પણ સુા જ્યંરે રડસી ત્યંરે.... ત્યંરે
સને રડસી હુા જોઇ શકસેં નેં’સેં...?’ અને ઘડી થ્ંેંભી ઉમેર્યું; ‘અંજે પણ હુા સને રડસી જોઇ શકસેં
નથ્ીં....’
‘અં સેં અંનાતનં અાંદુ છે... વીરૂ....!’
અને ત્યંર પછી બાને પ્રેમીઅેં વહંલપનાં વંતળંમાં ખેંવંઇ ગયાં,..... દેંનલનેં કેંમળ હંથ્ં
ફરવં લંગ્યેં વીરેં અાંખેં બાધ કરી પડી રહ્ય્ંેં અને છેવટે ઊાધી ગયેં.... ત્યંરે દેંનલ સેને મીઠી
નજરથ્ીં વીંધીને નીચે ઊસરી ગઇ હસી...
• • •
થ્ંેંડં તિવદેં પછી વીરેં સ્ફૂર્સિતંયક બની ગયેં હસેં. અને હામેશનેં તિવદનેં ક્રમ ચંલી
રહ્ય્ંેં... દેંનલ પણ પહેલંનં કરસાં વધુ દમય દુભંનને ત્યાં જ વિસંવસી હસી.... વીરેં નેંકરીએ
જવંનેં હેંય ત્યંરે પણ દેંનલ દુભંનને ત્યાં જ હેંય.... અને નેંકરીએ જસાં પહેલાં વીરેં દેંનલની
રજા માંગસેં-માંગવી પડસી.... અને સેનં રસૂાબડંશં ગંલ પર એક ચુાબનની ભેટ ધરસેં જસેં.... સેં
વળી દંમે દેંનલ પણ વીરંનં ગંલ ભીંજવી જસી... ક્યંરેક વીરેં અનિવંર્ય દાજોગેંને કંરણે
દેંનલની રજા ન માંગસેં... સેં દેંનલ છેડંઇ પડસી... લાંબુ ભંષ્ંણ દાભળંવી તેસી દેંનલ....!
અને જ્યંરે વીરંનેં નેંકરી પરથ્ીં અંવવંનેં દમય થ્ંસેં ત્યંરે સે પહેલાં દેંનલ દુભંનને ત્યાં
અંવી જસી... અને માજુલં ભંભીને મસ્કેં મંરસીકને ઉપરનં મંળે-ગેલેરીમાં જઇ વીરંની વંટ જોસી
ઊભી રહેસી....
કંરમાંથ્ીં નીચે ઊસરસાં જ વીરંની ટેવંઇ ગયેલી સરદી નજરેં બંલ્કનીની ગૅલેરીમાં જઇ
ખેંડંસી... અને દેંનલ સેને હદીને અંવકંરસી...
માજુલંભંભી અને દુભંન પણ સેમાં વાંધેં ન લેસાં..... સેમને એકાંસ અંપવં કાઇક ને કાઇક
બહંનુા બસંવી બહંર નીકળી જસાં કે,.... પછી તીવંનખાડમાં જ ગેંંધંઇ રહેસાં.... એક પ્રેમી યુગલને
ખંસર....!
એક તિવદ વીરંને મળવં દેંનલ દુભંનનં બાગલે પહેંંચી ગઇ.... ત્યંરે બાગલંમાં ન
દુભંન હંજર હસેં કે.... ન માજુલં હંજર હસી... સેણે નેંકરને પૂછી જોયુા સેં જાણવં મળ્યુા કે એ લેંકેં
બજારમાં કાઇક ખરીતી કરવં ગયાં હસાં.... નેંકરની વંસ પરથ્ીં જાણી લીધુા કે વીરેં સેનં રૂમમાં છે.
અને દેંનલ તેંડસી બાગલંમાં પ્રવેશી તંતરનાં પગથ્િંયાં ચઢી ગઇ....
પણ! દેંનલનેં બધેં જ ઉત્દંહ અેંદરી ગયેં....! દેંનલને જોઇ વીરંએ શુષ્ક અવંજે સેને
અંવકંરી : ‘અંવ દેંનલ...!’ - પણ સેનં અવંજમાં ઉત્કાઠં નહેંસી... તિલમાં ઉમળકેં નહેંસેં... કે
નહેંસેં અંનાત... સેં પછી દેંનલનં અંગમનની અપેક્ષ્ંં પણ નહેંસી...! હસેં મંત્ર્ં સેનં ચહેરં પર
છવંયેલેં વિષ્ંંત, અને સેનુા મુખ હસુા ઉતંદ,.... દેંનલને શાકં ગઇ.... વીરેં કેમ અંમ કરે છે?... શાકં
સેં જાય જ ને?
જ્યંરે જ્યંરે દેંનલ અંવી છે ત્યંરે વીરેં ખુશ થ્ંઇ ઊઠસેં.... ઉમળકંથ્ીં સેને ભેટી
પડસેં.... જ્યંરે અંજે?.... દેંનલનં તિલને અાંચકેં લંગ્યેં. સે તરવંજામાં જ થ્ાંભી ગઇ હસી.
‘અંવ ને દેંનલ....! ત્યાં કેમ ઊભી છે? અહીં મંરી પંદે સેં અંવ....?’ કહી દેંનલને સેણે
ઇશંરેં કરી પંદે બેંલંવી.
દેંનલ ધીમે પગલે સેની પંદે જઇ પલાગ પર બેદી ગઇ. સેને ડર હસેં... અત્યંર દુધી સે
જેની પૂજા કરસી રહી... જેની દંથ્ેં જીવન જીવવંનેં મનદૂબેં ઘડીને અંવી હસી અને એ વીરેં... જો
મંરેં સ્વીકંર કરવંનેં ઇન્કંર કરશેસેં...? સેનેં ઇન્કંર દહન કરી શકીશ?.... સેની ખંસરી કરવં
સેણે પૂછયુા;
‘વીરૂ! કેમ ઉતંદ છેં?.... કેમ કાઇ બેંલસં નથ્ીં....? મંરી પર ગુસ્દે થ્ંયં છેં?... ત્યાં
દેંનલને પેલેં પ્રદાગ યંત અંવ્યેં.... અં જ રૂમમાં, અં જ પલાગ પર ઉત્ત્ેંજનંની એ ક્ષ્ંણેં અનુભવી
હસી.... અને ચેસી જઇ દેંનલે વીરંને મયર્ંતં અેંળાગસેં રેંક્યેં હસેં.... સેનં અનુદાધંનમાં જવંબ
અંપસાં દેંનલે કહ્ય્ુંા; ‘વીરૂ...! હુા સેં સન-મન-ધનથ્ીં સમંરી પ્રિયસમં બનવં માંગુા છુા.... પણ લગ્ન
પહેલાં મયર્ંતં અેંળાગવી મને પદાત નહેંસુા.... એટલે હુા સમને રેંકસી હસી, હુા ક્ષ્ંમં મંગુા છુા વીરૂ....!
હુા સમંરી જ છુા અને રહીશ પરાસુ, તંમ્પત્યજીવનનુા દુખ સેંે અંપણને લગ્ન બંત જ મળશે-જ્યંરે હુા
સમંરી પત્ની બનીને અંવીશ.... લગ્ન પહેલાં શરીરદુખ ભેંગવવંથ્ીં દુહંગરંસની રાગસ ધેંવંઇ
જશે-એ બીકે!.... મેં અત્યંર દુધી સમંરી કંમનંનેં અસ્વીકંર કરી તુઃખ...’
‘એવુા નથ્ીં દેંનલ....!’ વીરેં દેંનલની ગેરદમજ તૂર કરવં અધવચ્ચે જ બેંલી ઊઠ્યેં.
‘ત્યંરે સમે ઉતંદ કેમ છેં....? બેંલેંને...?’
‘કયંમસ અંવી છે દેંનલ!... લે અં કંગળ વાંચ....’ કહેસાં વીરંએ પરબીડિયુા દેંનલને
પકડંવ્યુા. પણ! કંગળ વાંચસં સેં દેંનલ અંનાતી જ ઊઠી.... ‘અરે! એમાં ચિંસં કરવંનુા.... કે
ગભરંવંનુા શુા છે?.... અં સેં અંનાતની વંસ છે...’
દેંનલને કંગળ વાંચસં અંનાતીસ થ્ંસી જોઇ વીરંને અંશ્ચર્ય થ્ંયુા. સેને એમ હસુા કે....
અમંરી પ્રીસની વંસ દુભંન દ્વંરં છેક જામપુરં દુધી પહેંંચી ગઇ છે સે જાણી દેંનલને ખેત થ્ંશે....
પણ અં સેં ઊલટી ખુશ થ્ંઇ.
કંગળમાં કાઇક અંવુા લખ્યુા હસુા :
‘બેટં વીરં! સંરી બધી જ વંસેં મને મળી છે.... સંરં ભંઇબાધ દુભંને જ મને કંગળ
લખી જણંવ્યુા કે સંરી ઇચ્છં ત્યાં કેંઇક શેઠિયંની તીકરી દંથ્ેં લગ્ન કરવંની છે... બેટં! અમે સંરી
અંડે નહીં અંવીએ... હુા ય કેટલંય દમયથ્ીં ચિંસં કરસી હસી કે હવે વીરંને મંટે કેંઇ છેંકરી શેંધી
વિવંહ કરી લઇએ... અને બેટં! સેં જાસે જ કેંઇ છેંકરી શેંધીને અમને એ બેંજમાંથ્ીં મુક્સ કરી
તીધં.... પણ વીરં! એ છેંકરીને જોવં મંટે ત્યાં અંવવુા પેંષ્ંંય નહીં. વળી, સંરં મેંટંભંઇ સથ્ંં
જમનંભંભી પણ સંરી પદાત કરેલી છેંકરીને જોવં મંટે સલદીએ છીએ બેટં!.... મંટે સુા વસનમાં
એક અાંટેં મંરી જા... બેટં! અમે સમંરી કંગડેંળે વંટ જોઇશુા.’
ખુશ થ્ંઇ ઊઠી હસી દેંનલઃ ‘કેટલાં વહંલાં લંગે છે બં....! અરે વીરૂ! એમાં સમે ઉતંદ
કેમ થ્ંઇ ગયં છે...?’
દેંનલનં મુખેથ્ીં ‘બં’ શબ્ત દાંભળી વીરેં મનેંમન ખુશ થ્ંઇ ઊઠ્યેં... પણ એ ખુશી
મનમાં જ દમંવી બેંલ્યેં; ‘દેંનલ! સંરે મન રમસ છે.... પણ સુા ધંરે છે એટલી દહેલી અં વંસ
નથ્ીં.... સને દંથ્ેં લઇ જવં મંટે સંરં મંસં-પિસંની રજા સેં લેવી જોઇએ ને? અને સંરં પિસંજી
અંપણં દાબાધની હકીકસ જાણીને ગુસ્દે પણ થ્ંંય... સેમને સેં અમે ગદ્દંર જેવં જ લંગીએ... એક સેં
મંરે કંરણે દુભંનની પણ નેંકરી જાય અને ઉપરથ્ીં ઠપકેં દાંભળવેં પડે.... હુા સેં નેંકરીને છેંડી
શકીશ પણ, સને નહીં છેંડી શકુા દેંનલ! સંરં મંટે સેં મુાબઇ પણ છેંડી તેવં સૈયંર છુા.... પણ
અંપણં લીધે દુભંનને કઇ તુઃખ થ્ંંય સે હુા કેમ કરીને દહન કરી શકીશ દેંન!’
લાંબુલચ્ચ ભંષ્ંણ દાંભળ્યં પછી પણ દેંનલે વીરંની વંસ હળવી ફુલ બનંવી તીધી-અંમ
કહીને :
‘વીરૂ! સમે મંરં મંસં-પિસંની ચિંસં ન કરેં, હુા સેમને દમજાવી તઇશ.... અને હુા છંસી
ઠેંકીને કહુા છુા કે સેઅેં મંરી ઇચ્છં મુજબ જ મંરં લગ્ન કરવંમાં રંજી હશે જ! .... અને મેં સમંરી
દંથ્ેં જીવવં-મરવંની પ્રસિજ્ઞ્ંં કરી છે વીરૂ!.... સમે અંમ ઉતંદ થ્ંઇ જશેં સેં હુા હિંમસ હંરી
જઇશ....! કતંચ.... મંરં મં-બંપ અંપણેં દાબાધ પદાત નહીં કરે સેં સમંરી દંથ્ેં ચંલી નીકળવં હુા
સૈયંર છુા... વસનમાં અંપણે એક નંનકડુા ઘર બનંવીશુા.... મહેનસ કરીશુા.... અને અંનાતથ્ીં જીવન
પદંર કરી લઇશુા....’થ્ંેંડુા વિચંરી દેંનલે વંસ્સવિકસંનુા તર્શન કરી ઉમેર્યું; ‘અને.... કતંચ સેઅેં
બળજબરી કરશે સેં.... સમંરં દિવંય જીવવંનુા મંરં મંટે તેંહ્ય્ંલુ બની જશે... સેં... સેં હુા અંપઘંસ
કરીશ...’ દેંનલે છેલ્લુા સીર છેંડ્યુા :
દેંનલનં મુખેથ્ીં ‘અંપઘંસ’ શબ્ત દાંભળી વીરેં ચેસી ગયેં,‘ક્યાંક અં પગલી એવુા કરી
બેદશે સેં....?’ અને દેંનલને દહંરેં અંપસેં હેંય સેમ સેને બંહુપંશમાં જકડી લીધી.
‘નહીં દેંનલ- એવુા નં બેંલ.... અંપણે જીવીશુા સેં પણ દંથ્ેં અને મરીશુા સેં પણ દંથ્ેં
જ....!’
‘વીરૂ....! મંરં વીરૂ...!’
‘દેંનલ.....! મંરી દેંન....!’
અને સેઅેં અંનાતનં અસિરેકમાં ઊાડંને ઊાડં ઊસરસં ગયં.... જ્યંરે અંનાતની ચરમદીમં
વટંવી ચૂક્યં ત્યંરે!- ક્યાંક પંગલ થ્ંઇ જવંશે-મંની બાને અલગ થ્ંયં... અં મિલનમાં નહેંસી
ઉત્ત્ેંજનં કે નહેંસી કંમવંદનં.... હસેં ફક્સ નિતર્ેંષ્ં પ્રેમ... અને એ પ્રેમની પળ સેમને અસિ અંનાતનં
દંગરમાં ડૂબંડી ગઇ.
ઉતંદ વીરેં ખુશમાં અંવી ગયેં.... સેણે અંપેલં અંલિંગનમાં શૈશવ અવસ્થ્ંંમાં ફૂટેલં
પ્રીસનાં ફણગાં ચૂાભસાં રહ્ય્ંાં..
દેંનલે જવં રજા માંગી સેં વીરંએ સેને ફરી બંહુપંશમાં જકડી સેનં કપંળ પર એક
ઉષ્મંભર્યું ચુાબન કરી તીધુા અને દેંનલ ઝૂમી ઊઠી, ખુશ થ્ંસી દેંનલને વિશ્વંદ બેદી ગયેં હસેં કે
વીરંને મેળવવંમાં સે દફળ થ્ંશે જ.
અને સેની કંર દુધી વળંવવં અંવેલેં વીરેં સેને પ્રેમભરી નજરે જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં. અાંખેંથ્ીં
અાંખેંએ વંસ-ચીસ કરી લીધી. દેંનલનેં હંથ્ં પકડીને સેની હથ્ેંળીમાં સેની અાંગળીઅેં ફેરવસેં
હસેં.....
અને પછી ઉમળકંભેર દેંનલ વીરંની વિતંય લઇ ઘર સરફ કંર હાકંરી ગઇ.
વીરેં સેને પ્યંદી અાંખે જસી જોઇ રહ્ય્ંેં.
ત્યંરે અંકંશમાં દૂરજ પશ્ચિમ સરફ ઢળી રહ્ય્ંેં હસેં.... અને સે પણ વિતંય લેવંની ક્ષ્ંણેં
ગણસેં હેંય સેમ લંલગુલંબી પ્રકંશ વેરસેં હસેં.
• • •
અને એ જ તિવદે દાંજનં ભેંજનમાં એ વંસની ચચર્ં થ્ંઇ જેનેં મેંકેં ઘણં તિવદથ્ીં દેંનલ
શેંધસી હસી જમસી વેળંએ દેંનલની મમ્મીની નજર દેંનલ પર જ માડંયેલી હસી.
શૂન્યમનસ્કપણે જમી રહેલી દેંનલ કાઇક વિચંરેંમાં ડૂબેલી લંગસી હસી. સેનં ચહેરં પરનં
હંવભંવ બતલંસં જસં હસં... ક્યંરેક ચહેરેં ગાભીર થ્ંઇ જસેં હસેં... સેં ક્યંરેક વિચંરમાં ડૂબી
જસી દેંનલ એક જ કેંળિયેં મેંંમાં મૂકી મમરંવસી હસી,... કમલશેઠનુા ધ્યંન પણ દેંનલનં ચહેરં
પર હસુા.... સેઅેં એ રીસે બેઠં હસં કે.... દેંનલનં પગની એડી જોઇ શકસં હસં... સેમને દંથ્ં
અંપસાં હેંય સેમ સેમનાં ધર્મપત્ની પણ કમલશેઠની નજરેં સરફ સંકી રહ્ય્ંં હસાં...
અને કમલશેઠે પત્નીને ઇશંરેં કયર્ેં એટલે દેંનલનં મનની વંસ કઢંવવં પૂર્વભૂમિકં બાંધસં
પૂછયુા; ‘કેમ બેટં દેંન!.... ક્યાં ખેંવંઇ ગઇ છે...?’
મમ્મીનં અવંજથ્ીં દેંનલ જાગ્રસ થ્ંઇ... સેને શાકં થ્ંઇ- ક્યાંક અવળેં અથ્ર્ં ન થ્ંઇ જાય...
‘નં-મમ્મી.... એ સેં સને એમ લંગે....!’ દેંનલે ઢેંંગ કરસાં વળસી ભૂમિકં બાંધી.
‘શુા એમ લંગે?... બેટં! હુા સંરી મં છુા કેંઇ દંવકી મં નથ્ીં....! હુા દમજુા છુા કે.... તીકરી
શુા વિચંરે છે,... દેંન! કેટલંય તિવદથ્ીં અમે જોઇએ છીએ કે સુા ખેંવંઇ ખેંવંઇ રહે છે.... મેંટં
ભંગનં દમયે વિચંરસી ફરે છે.... દંચુા કહેજે બહેન.... શુા વિચંરે છે!.... અં જો ને...? હમણાંનેં
સંરેં ખેંરંક પણ ઘટી ગયેં છે....’ થ્ંેંડુા રેંકંઇને ઉમેર્યુંઃ ‘....હુા સંરી મં છુા બેટં!... સંરુા તિલ
ખેંલીને વંસ કર સેં અમને કાઇ દમજ પડે...’
દેંનલે મમ્મી-પપ્પં ઉપર નજર માંડી.... સેને ખંસરી થ્ંઇ ગઇ હસી કે સેનં વર્સનથ્ીં સેઅેં
પૂરેપૂરં વંકેફ થ્ંઇ ગયં છે.... સેને વીરં દંથ્ેંનં પ્રેમદાબાધની વંસ કરી તેવંનુા મન થ્ંયુા..... પણ! સેણે
હજુ વધુ ચકંદવં મંટે જવંબ અંપ્યેં;
‘સુા યે ‘મં’ ખરી છે ને?.... હુા ક્યાં ઉતંદ છુા?’
પણ દેંનલનં અં જવંબથ્ીં સેની મમ્મીને કે સેનં પપ્પંને દાસેંષ્ં ન થ્ંયેં,.... અંખરે
કમલશેઠની ધીરજ ખૂટી... સેઅેં અત્યંર દુધી સેમની ધર્મપત્ની દ્વંરં વંસ કઢંવવં મથ્ંસં હસં, પણ
દેંનલે તિલ ન ખેંલ્યુા એટલે સેમનંથ્ીં રહેવંયુા નહીં.
‘બેટં દેંનલ! સુા કેટલં વષ્ર્ંની થ્ંઇ....?’
પિસંજીનં પૂછંયેલં એ પ્રશ્નથ્ીં દેંનલ ચમકી!
‘વીદ વષ્ર્ંની...!’ જન્મસંરીખનેં આતંજ લગંવસાં જવંબ અંપ્યેં.
‘ખરી વંસ. વીદ વીદ વષ્ર્ંથ્ીં સને અમે પંળી છે... સંરી તરેક ઇચ્છં પૂર્ણ કરી છે..... સને
ક્યંરેય તુઃખ થ્ંંય સેવુા અમે કહ્ય્ુંા નથ્ીં કે સંરી ઇચ્છં વિરુદ્ધ ક્યંરેય કશુા કંમ કર્યું નથ્ીં.... સને અંજ
દુધી ઉછેરી છે સેં અમને એટલી પણ ખબર ન પડે કે અમંરી તીકરી કેવી છે?’ અને પિસૃવંત્દલ્ય
તશર્ંવસં બેંલ્યં;‘બેટી.... ખેંટુા નં લગંડીશ.... અમે સંરી એકે એક હરકસ જાણીએ છીએ.... સને
કાઇ પણ કરવંની છૂટ હસી-અને છે,... જાણી-બુઝીને છુટ અંપી છે, પણ બેટં....! અમેં સંરં
મંવસર છીએ.... બીજાઅેંની જેમ તીકરીની ઇચ્છં વિરુદ્ધ અમે સંરં મંટે કેંઇ પગલુા ભરવં માંગસં
નથ્ીં.... પણ દેંન! સુા હવે મેંટી થ્ંઇ... અમંરી પણ ફરજ છે કે સંરં હંથ્ં પીળં કરી તઇએ...’
કમલશેઠ થ્ંંક ખંવં થ્ાંભી ગયં... એક દૃષ્ટિ સેમણે પત્ની સરફ કરી, પછી પૂર્વ ભૂમિકં
બાંધીને અંખરે કમલશેઠ મૂળ વંસ પર અંવી ઊભં... એટલે એક રીસે સેં દેંનલ અંનાત પંમી... જે
ઘડીનેં સે મેંકેં શેંધસી હસી સે અચંનક દંમે અંવી ઊભી.... પણ સેને હવે દાભંળીને બેંલવંનુા
હસુા.... ક્યાંક ઊસંવળમાં બફંઇ ન જાય.... કાઇક કંચુા કપંશે સેં સેનં વીરંને ખેંઇ બેદશે... એટલે
પિસંજીનં પ્રશ્નનેં જવંબ અંપવં થ્ંેંડી વંર દુધી સેં વિચંરસી રહી.... વંસની શરૂઅંસ ક્યાંથ્ીં-કેવી
રીસે કરવી...?
‘પિસંજી.... લગ્ન સેં....!’દેંનલ થ્ંેંથ્ંવંઇ. સે એકતમ સેં શરમ કેંરંણે મૂકે એમ નહેંસી
અને એમ પણ ખરુા કે પ્રેમદાબાધની વંસ દાંભળી સેનં પિસંજી કતંચ ગુસ્દે પણ થ્ંંય.....
‘જાણુા છુા બેટી....! સંરી એકેએક પ્રવૃત્ત્િંનેં રિપેંર્ટ હુા મેળવસેં હસેં.... મને મંરી તીકરી પર
વિશ્વંદ સેં છે જ... સુા જ્યંરથ્ીં વીરેં દુભંનને ત્યાં અંવ્યેં-ત્યંરથ્ીં કાઇક વિચંરેંમાં ફરસી હસી...
દુભંનને બાગલે સંરી અંવન-જાવન વધી ગઇ હસી....’
‘પિસંજી....!’ દેંનલ એવી રીસે બેંલી કે-
સેને ફંળ પડી હસી.... પિસંજી બધી જ હકીકસ જાણસાં હેંવં છસાં ચૂપ કેમ રહ્ય્ંં....? મને
અંઘંસ અંપવં મંટે સેં સેમણે અંમ?.... દેંનલ ગભરંઇ ગઇ હસી.... પિસંજી નંરંજ થ્ંશે સેં
વીરં દંથ્ેંનં દેવેલાં સ્વપ્નેં એ સ્વપ્નેં જ બની રહેશે...
‘પણ બેટી!.... સુા ચિંસં ન કર... પહેલાં શાંસિથ્ીં મંરી વંસ દાંભળ... સંરી ગસિવિધિને
જાણવં, નજર રંખવં મેં મંરં મંણદેં રંખ્યં હસં..... સમે સમંરી રીસે અંગળ વધ્યં... બેટી! પ્રેમ
સેં કેંઇ ભંગ્યશંળી મંણદને જ મળી શકે છે.... અને એ રીસે સુા અને વીરેં પણ ભંગ્યશંળી છેં....’
કમલશેઠ રેંેકંયં, દેંનલ ચૂપ હસી, સેને હજુ પણ વિશ્વંદ નહેંેસેં બેઠેં.... સેને સેં એમ જ
લંગસુા હસુા કે પિસંજી મંરી ઠેકડી ઊડંવે છે.... સેમનંથ્ીં છૂપેં પ્રેમ કરીને ઉપેક્ષ્ંં કરી સેનેં બતલેં
લેસં લંગે છે-વિચંરસી દેંનલ ચમકી! કમલશેઠે અંગળ ચલંવ્યુા;
‘શુા સુા એમ મંનસી હસી કે મમ્મી-પપ્પં અજાણ છે? પણ નં બેટી....! અમેં સંરં મં-બંપ
છીએ.... અમંરેં હક્ક છે કે સને એમ છુટ ન પણ અંપીએ... પણ અમેંએ એ હક્કને જસેં કયર્ેં,
કંરણકે સુા સેં અમંરેં અંધંર છે દેંન...! અં દાપત્ત્િં.... પેઢી... બધુા જ સંરુા છે દેંન!.... સને
તીકરંની પેઠે ઉછેરી, સંરી તરેક ઇચ્છં પૂરી કરી...’ સેમણે દેંનલ દંમે જોસાં અંગળ ઉમેર્યું; ‘બેટં...
તરિયંકાંઠે રંસ દુધી સુા રેંકંય એ શુા અમને ચિંસં નહેંસી? પણ અમે નચિંસ હસં.... કેમ? કંરણકે
મંરી જાણમાં અંવ્યુા હસુા કે સંરી રક્ષ્ંં કરવં વીરંએ સેનં પ્રંણને પણ હેંડમાં મૂકી ગુાડં-ઘંટી લેંકેંનેં
દંમનેં કયર્ેં હસેં..... એ વંસ મંરં દંગરિસે કહી ત્યંરે.... બેટં! મંરી ખુશી અને અંનાતનેં પંર
નહેંસેં.... પૂછ સંરી મમ્મીને...? વીરંની બહંતુરી ભરી વંસ જાણી હુા શુા બેંલ્યેં હસેં?.... ત્યંરથ્ીં
અમે સંરી અને વીરં સરફથ્ીં નચિંસ હસં....’ કમલશેઠ હજુ પણ બેંલ્યે જસં હસં.... પણ દેંનલ
સેં-! સેની અાંખેંનં અને સ્મૃસિપટનં પડતં પર એ જ દૃશ્ય ભજવંસુા હસુા-જ્યંરે વીરેં ઘંટી લેંકેંનેં
દંમનેં મરણિયેં થ્ંઇ કરી રહ્ય્ંેં હસેં.... ત્યાં પંછી વંસ્સવિકસંમાં પછડંઇ, કમલશેઠ કહી રહ્ય્ંં હસં;
‘બેટં દેંન! અમને સમંરં પવિત્ર્ં પ્રેમની જાણ હસી. સમંરેં પ્રેમ યુવંનીનેં અંક્રેંશ નથ્ીં કે
નથ્ીં યૈંવનની મજબૂરી કે ભૂખ.... પણ સમંરેં પ્રેમ નિતર્ેંષ્ં છે કંરણકે એ નિતર્ેંષ્ં અવસ્થ્ંંમાં પાંગયર્ેં
છે.... અને પ્રેમનં મહેંરં નીચે છુપંયેલેં શેસંન સમને ભરખીસેં નથ્ીં ગયેં ને, સે જાણવં મંરં
મંણદેં મૂક્યં હસં..... અમે જાણવં મંગસં હસં કે વીરંનં તિલમાં સંરં પ્રત્યેનેં કેટલેં ઊાડેં પ્રેમ
છે.... પણ! જ્યંરે વીરંની બહંતુરીથ્ીં - વીરંનેં મંર ખંઇ ઘંટી લેંકેં ભંગી ગયં ત્યંરે સેં....
ખરેખર બેટં! અમે જે માંગસં હસં કે દેંનલનેં પસિ સેનં શિયળની રક્ષ્ંં કરી શકે સેવેં બહંતૂર હેંવેં
જોઇએ... અને એ હીર અમે વીરંમાં જોયુા છે....!’
દેંનલસેં પેંસે સ્વપ્ન જોસી હેંય સેમ નજર નીચી ઢંળી દાંભળી રહી હસી કે નજર ઊઠંવી
શકસી નહેંસી પણ જ્યંરે કમલશેઠે સેને દંમુા જોવં કહ્ય્ુંા ત્યંરે મજબૂરી ભરેલી સેની અાંખેં પિસંજી
દંમે માડંઇ.
‘બેટી! જો સુા હં પંડસી હેંય સેં વીરં દંથ્ેં સંરં લગ્ન...!
દેંનલ શરમની મંરી નીચુા જોઇ ગઇ.... કમલશેઠની નજર દેંનલનં પગ પર પડી.... સેનં
જમણં પગનેં પાજો ડંબં પગનં પાજા ઉપર ફરી રહ્ય્ંેં હસેં.... સેઅેં અંનાતી ઊઠ્યં.... તીકરીનં
મનની વંસ પંરખી જસાં ઉમેર્યું; ‘સેં.... અમને વાંધેં નથ્ીં.’
‘પિસંજી...!’
‘હાં બેટં!’
અને દેંનલનં અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં... સેનુા હ્ય્તય ઉછળવં લંગ્યુા.... જાણે સ્વર્ગમાં ઉડસી
હેંય સેવુા લંગ્યુા... કેટલં તિવદથ્ીં સે જે સકની જે ઘડીની વંટ જોસી હસી સે ઘડી અંટલી અંનાતરૂપ
નીવડશે સેનેં સેને સ્વપ્નેય ખ્યંલ નહેંસેં.... તીકરીને ખુશ થ્ંસી જાણી સેનં મં-બંપ પણ દંમ દંમે
અાંખનેં ઇશંરેં કરી અંનાત વ્યક્સ કયર્ેં.
અચંનક દેંનલને કાઇક યંત અંવ્યુા હેંય કે પછી મંસં-પિસંનં જોસાં અંનાત પંમસાં
શરમંસી હેંય સેમ સેનં અેંરડંમાં તેંડી ગઇ. અંનાતનેં ઊભરેં અેંછેં થ્ંસાં સે વળી પંછી ડંઇનિંગ
ટેબલ અંગળ અંવી, પિસંજીનં હંથ્ંમાં જામપુરંથ્ીં અંવેલેં વીરંની મંનેં કંગળ અંપી સેમનં
જવંબની વંટ જોસી ઊભી રહી.... આતર ને આતર મૂાઝંસી હસી... ક્યાંક.... સેમણે હજુ વંસ જ કરી
છે અને અંમ અચંનક ગંમડંમાં જાવંની રજા ન અંપે-ગભરંયેલી મુખમુદ્રં દંથ્ેં સે ઊભી હસી.
ત્યાં;
‘અેંહેં! એમાં અંટલી બધી ગભરંય છે કેમ? જાઅેં... ખુશીથ્ીં જાઅેં.... સમંરે જવંનેં
બાતેંબસ્સ કરી તઇશુા... બદ! મંરી બેટીને કાઇ પણ તુઃખ થ્ંંય એવુા નહીં કરીએ...’
‘કમલશેઠ હદસં રહ્ય્ંં, પછી દેંનલને મંથ્ેં હંથ્ં તઇ રૂમમાં જસં રહ્ય્ંં...
દેંનલનં અંનાતનેં પંર નહેંસેં.... પિસંજી ગયં એટલે દેંનલ મમ્મીને ભેટી પડી.... સેની
અાંખેંમાં અંનાતનાં અાંદુ વહેસાં હસાં.... મનેંમન અં મંયંળુ મં-બંપને બિરતંવી રહી...
અને પછી સેં વીરંને વધંમણી અંપવંનં શબ્તેં શેંધસી-કઇ રીસે કહીશ?-વીરેં સેં ખુશીનેં
મંયર્ેં ઊછળી જ પડશે.... વિચંરેં કરસી દેંનલ અંનાતનં દંગરમાં હિલેંળં ખંવં લંગી.
• • •
શિયંળંનં કંરસક મહિનંનુા પહેલુા પખવંડિયુા વિતંય લેવંની સૈયંરી કરસુા હસુા-કંરસકી
પૂનમનેં તિવદ હસેં.... દાંજનં લગભગ ચંર વંગવંનેં દમય હસેં.... દૂરજ પશ્ચિમ અંકંશ સરફ
દહેજ નમ્યેં હસેં.... અંજુબંજુ હરિયંળેં પંક લહેરંઇ રહ્ય્ંેં હસેં.
મુાબઇ સરફથ્ીં અંવસં નેશનલ હંઇવે પરથ્ીં જામપુરં સરફ જસં ડંમરનં રેંડ પર કંરને
વળાંક અંપસાં વીરંએ દેંનલ દંમુા જોયુા.... અને દેંનલ હદી પડી.
કમલશેઠે જામપુરં જવંની પરવંનગી અંપી ત્યંર પછી દેંનલે અંનાતથ્ીં છવંસં હૈયંને હેઠે
બેદંડી રંત્ર્િં મહંપરંણે પદંર કરી હસી, અને જ્યંરે બીજા તિવદની દવંરે વીરંને જ્યંરે એ
બંબસથ્ીં વંકેફ કયર્ેં ત્યંરે સેં વીરેં પણ અંનાતી ઊઠ્યેં હસેં.
દુભંન-માજુલં પણ ખુશ હસં. માજુલંએસેં મશ્કરી કરીને દેંનલને શરમંવી તીધી હસી.
અને એક અઠવંડિયંની આતર જ જામપુરં જવંનેં તિવદ નક્કી થ્ંઇ ગયેં હસેં. દેંનલ મંટે
સેં બંકીનં તિવદેં યુગયુગ જેવડં લંગસં હસં. વીરંને પણ એટલેંજ અંનાત હસેં.
અંમ સેં રેલ્વેમાં જવંનેં બાતેંબસ્સ કરવંનેં હસેં પણ! દેંનલે વીરંનં કંન ભાભેયર્ં હસં.
એટલે જ્યંરે કમલશેઠે વીરંને મળવં બેંલંવ્યેં ત્યંરે એકલેં જવંને બતલે દુભંનને પણ લઇ ગયેં
હસેં. વીરેં સેં-જાણે, દેંનલ દંથ્ેં પ્રીસે બાધંઇને-કમલશેઠનેં ગુન્હેગંર હેંય સેમ ડરસેં હસેં...
શરમંસેં હસેં. સેથ્ીં દુભંનને કહેવં મંટે દંથ્ેં લીધેં હસેં.... કમલશેઠ દંમુા વંસ કરસી વેળંએ પણ
વીરેં નસમસ્સકે જ બેંલસેં હસેં. સેમણે જામપુરં જવં મંટે બે વિકલ્પ તશર્ંવ્યં- ‘જો રેલ્વેમાં જવુા હેંય
સેં રીઝર્વેશન કરી અપંવે અને કંર લઇ જવી હેંય સેં દેંનલ મંરી નવી ખરીતેલી મંરૂસીકંર લઇ
જવી છે કે પછી પદ્મિની કંર? ‘વીરેં સેં કાઇ પણ બેંલી શકે સેમ નહેંસેં પણ સેણે દુભંનને ચેસવી
તીધેં હસેં અને દુભંને કમલશેઠની પંછળ ઊભેલી દેંનલ સરફ નજર તેંડંવી સેં એ ફક્સ હેંઠ
હલંવી અવંજ વિનં કહ્ય્ુંા... ‘મંરૂસિકંર’ અને દુભંને પણ કમલશેઠને કહ્ય્ુંા.... ‘અંમ સેં અમને વાંધેં
નથ્ીં પણ અંપની તીકરીની ઇચ્છં છે-મંરૂસિકંર!...’ ખુશ થ્ંસાં કમલશેઠે ‘હં’ કહી ત્યંરે સેં દેંનલ
ખુશીની મંરી રૂમમં તેંડી ગઇ હસી.
જામપુરં ડંમરરેંડ પર તેંડી જસી મંરૂસીકંર એક રમકડાં જેવી લંગસી હસી. દેંનલ સેં
અંજુબંજુની લીલી વનરંઇ જોઇ ખુશ થ્ંસી જસી,.... અને ક્યંરેક ક્યંરેક સેં મેંર અને દંરદ જેવાં
પક્ષ્ીંને જોઇ અેંર અંનાતમાં અંવી જઇ વીરંનુા પણ સે સરફ ધ્યંન તેંરસી... વીરેં પણ દેંનલને સેનં
વસનની ઘણી બધી વંસેં કરસેં રહ્ય્ંેં...
અને જ્યંરે જામપુરં જાકશનનુા ક્રેંદિંગ વટંવી મંરૂસીકંર ધુળિયં મંરગ પર અંવી ત્યંરે
વીરંએ કંર થ્ંેંભંવી, દેંનલ કાઇ વિચંરે કે કહે સે પહેલાં સેં વીરેં તરવંજો ખેંલી બહંર નીકળ્યેં....
અને લગભગ એક વષ્ર્ં દુધી વસનની ધરસીથ્ીં વિખૂટેં પડેલેં સેથ્ીં નમસ્કંર કરી સેની ધૂળ મંથ્ેં
ચઢંવી.... વીરંનેં વસન પ્રત્યેનેં પ્રેમ જોઇ દેંનલ ખુશ થ્ંઇ ઊઠી.
ગંમ વચ્ચેથ્ીં ચંલી જસી મંરૂસીકંર એક નવેંઢં દરખી લંગસી હસી. લેંકેંની નજર
મંરૂસીકંર પર પડસી અને સેઅેં અંશ્ચર્યચકિસ થ્ંઇ જસં....! અં ગંમમાં ક્યંરેક જ કેંઇની
એમ્બેદેડર કંર અંવસી અને સે પણ નજીકનં શહેરમાંથ્ીં ડૅંક્ટર અંવસેં ત્યંરે જ-! પણ અં સેં
મંરૂસી-જીવનમાં ક્યંરેય દાંભળ્યુા ન હેંય સેં તેખે ક્યાંથ્ીં....! અને આતર બેઠેલુા યુવંન યુગલ જોઇ
વળી પંછં અચાબેં પંમસાં... ખંડં-ટેકરંવંળેં રસ્સેં હેંવંથ્ીં વીરેં ધીમે ધીમે ચલંવી રહ્ય્ંેં હસેં
એટલે જેઅેં વીરંને અેંળખી શકસં સેઅેંની દલંમ ઝીલસેં વીરેં અંગળ વધી રહ્ય્ંેં હસેં,.... સેની
બંજુમાં બેઠેલી દેંનલને સેં કેંઇ અેંળખી શકસુા નહેંસુા પણ સેની દુાતરસંને સેં અેંળખસં હસં ને?
એટલે સેં સેમની નંની અાંખેં પણ મેંટી થ્ંઇ જસી હસી.
મંરૂસીકંરની પંછળ નંનાં છેંકરાંઅેંનુા ટેંળુા તેંડસુા અંવસુા હસુા.... અચાબેં પંમસુા!
ગંમ વીંધીને અંવસી મંરૂસીકંર વીરંનં ઘરની ડેલી અંગળ અંવી ઊભી રહી.... હેંર્ન
દાંભળસાં જ તરવંજો ઉઘડ્યેં અને....!
અંમ સેં વીરંએ સંર કરી દમય પણ તશર્ંવ્યેં હસેં એટલે, ગાગંબં-પ્રભુતંદ-જમનં સથ્ંં
કીશન ડેલીમાં જ બેઠં હસં.... વીરંએ એ પણ જણંવ્યુા હસુા કે સેઅેં કંરમાં અંવવંનં છે ત્યંરે સેં
ગાગંબં ફૂલ્યાં શમંસાં નહેંસાં.... અંખં ગંમમાં ચેંરે ને ચૈંટે બધે અં જ વંસ ચચર્ંસી હસી-કેટલાંક
સેં ગપગેંળેં દમજસં હસં પણ જ્યંરે પ્રત્યક્ષ્ં જોયુા ત્યંરે સેઅેં પણ મેંંમાં અાંગળં ઘંલી ગયાં...
‘વીરૂકંકં....’ કીશનનેં અવંજ દાંભળી નીચે ઊસરસાં વીરેં ચમક્યેં! દેંનલે જોયુા સેં એક
છેંકરેં તેંડી અંવીને વીરંને બંઝી પડ્યેં હસેં.... પંછળથ્ીં પ્રભુતંદ પણ બંરણંમાં ડેંકંયં....
દેંનલ દમજી ગઇ હેંય સેમ સેણે કંરમાં બેઠં બેઠં જ દંડીનેં પંલવ મંથ્ેં નાંખ્યેં. અને કંરમાંથ્ીં
બહંર નીકળી.... દેંનલને જોસાં જ પ્રભુતંદ જાણે કેંઇ તેવીને જોસાં હેંય સેમ જોઇ રહ્ય્ંં! કીશન પણ
સેને જોઇ વીરંનેં હંથ્ં છેંડી દેંનલ પંદે અંવ્યેં અને ગાગંબંને ચેસવસેં હેંય સેમ બેંલી ઊઠ્યેંઃ
‘તંતીમં... વીરૂકંકં અંવ્યં.... કંકી લંવ્યં...’ કહેસેં કીશન વધંમણી ખંવં ઘરમાં તેંડી ગયેં.
કીશનનં મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત ‘કંકી’- દાંભળી વીરંએ દેંનલ દંમુા જોયુા અને દેંનલ શરમંઇને
નીચુા જોઇ ગઇ.
ગાગંબં લેંટંમાં પંણી ભરી ઉલ્લંદમાંને ઉલ્લંદમાં બંરણં અંગળ અંવી ઊભાં. વીરેં
દંમંન દંથ્ેં આતર ગયેં અને પંછેં વળ્યેં ત્યંરે ગાગંબં હજુયે એક નજરે દેંનલને ટીકીટીકીને જોઇ
રહ્ય્ંાં હસાં. વીરંએ દેંનલ સરફ નજર નાંખી સેં એ પણ...!
ગુલંબી દંડીમાં દુદજ્જ એવી દેંનલનં રૂપને નીરખસાં ગાગંબંનુા મુખ અંશ્ચર્યથ્ીં પહેંળુા
થ્ંઇ ગયુા હસુા.... ઘડીભર મંટે સેં શુા કરવંનુા છે સે પણ ભૂલી ગયં. વીરેં દમજી ગયેં! સેણે દેંનલનેં
હંથ્ં ઝંલી નજીક અંણી ત્યંરે ગાગંબં દંવધંન થ્ંયાં.
‘ઊભેં રે’બેટં! એમને એમ ક્યાં લઇ જાય છે?’ કહી દેંનલનં મંથ્ેં-પંણી ભરેલેં લેંટેં
પાંચ અાંટં ફેરવી ગંમનં રસ્સં સરફ ઢેંળી તેસાં બેંલ્યાં, ‘મંરી લક્ષ્મીને કેંઇની નજર નં લંગી
જાય...’ અને એ વંક્યથ્ીં સેં દેંનલ લજ્જાથ્ીં નીચુા જોઇ ગઇ.
પછી વીરંએ દેંનલ દંથ્ેં જ બંને નમસ્કંર કયર્ં.... સેં ગાગંબંએ બાનેનં મંથ્ેં હંથ્ં તઇ
અંશીવર્ંત અંપ્યં.... પછી વીરેં મેંટંભંઇ પ્રભુતંદ સરફ ફયર્ેં... અને જ્યાં પગે લંગવં જાય છે ત્યાં
સેં સેમણે વીરંને પકડી લીધેં અને બંથ્ંમાં ઘંલી હૈયંનેં ભંર હળવેં કયર્ેં.... અને દેંનલને પણ મંથ્ેં
હંથ્ં ફેરવી વહંલ તશર્ંવસાં અંશીવર્ંત અંપ્યં.
ત્યાં જમનંભંભી અંવીને તેરંણી (દેંનલ)ને ઘરમાં લઇ ગયં. અને અત્યંર દુધી
મંરૂસીકંરમાં બેઠેં બેઠેં નિરીક્ષ્ંણ કરસેં કીશન પણ દેંનલની પંછળ તેંરવંયેં.
દેંનલ સેં જમનંભંભી દંથ્ેં આતર ચંલી ગઇ હસી. એટલે વીરંને પરદંળમાં ઢંળેલં
ખંટલં પર જ બેદવુા પડ્યુા.... કીશનને અંમ દેંનલની કેડે ફરસેં જોઇ વીરેં કીશનમાં અંવેલં
ફેરફંરથ્ીં અચાબેં પંમ્યેં.... અને બબડ્યેંય ખરેંઃ ‘અં બધં દેનલની જ કંમણગંરીનુા પરિણંમ
છે.... અં જોને! કતંચ હુા એકલેં હેંસ સેં-‘વીરૂકંકં... વીરૂકંકં’ કહી ખીજવી-પરેશંન કરી મૂક્યેં
હેંસ અને અં દેંનલ અંવસાં એનેં કેડેં પણ મૂકસેં નથ્ીં.... મંરેં કેંણ ભંવ પૂછે?.... મંરં વહંલં!
છેંકરં પણ જાસ જુએ છે....’ બબડસેં વીરેં મનેંમન અનુમંન બાંધસેં બેઠેં હસેં. સેને મળવં મંટે
ગંમમાંથ્ીં ઘણાં ખરાં જુવંનિયં અંવ્યં હસં.... સેમની નજર પણ ઘરમાં ફરસી હસી.... દેંનલને
જોવં મંટે જ સ્સેં! પણ.... દેંનલ સેં ન જાણે કયં ખૂણંમાં ભરંઇ ગઇ છે કે-સેની ખબર ખુત
વીરંને પણ ન પડી. ત્યાં દુધી કે... દેંનલ કપડાં બતલી ચંનેં કપ લઇ સેની દંમે હંજર ન થ્ંઇ....!
વીરંનં નંકે ચંની દુગાધ પંરખી.... સેને હવે જ ખબર પડી કે મેમદં’બ રદેંડંમાં ભરંયં હસં.
ગાગંબંએ સેં ઘણીયેનં પંડી હસી છસાં ય... એમ મંને સેં દેંનલ શંની?.... ગાગંબં સેં
વીરંની પદાતગી જોઇ ખુશ થ્ંઇ ઊઠ્યં હસાં-કેંઇ પરીઅેંનં તેશની અપ્દરં જેવી દેંનલને જોઇ સેઅેં
ગુમંનથ્ીં જમીનથ્ીં વેંસ અધ્ધર ચંલસાં હસાં, સેમનં પગમાં એક જાસનેં ઉત્દંહ થ્ંનગનસેં હસેં.
જમનંભંભી સેં તેરંણીને જોઇ તિયરની મશ્કરી પણ કરવં લંગ્યં હસં : ‘વંહ! વીરૂભંઇ!
સમે સેં ભંરે કરી! બહુ શંણં નીકળ્યં હેંં....! અંવાં તેરંણી સમને ક્યાં ભટકંઇ ગયાં....?’
અને વીરંએ સેમનેં જવંબ હદીને વંળ્યેં.
ચં પીને વીરેં ગંમમાં ફરવં નીકળ્યેં.... કીશનને કહ્ય્ુંા; ‘ચંલ કીશન... મંરી દંથ્ેં’ સેં
કીશને ધડ તઇને નં પંડી તીધી, ‘નં કંકં.... સમસમંરે જાવ.... હુા સેં દેંનકંકી જોડે જ રહીશ....’
અને એ વંક્યથ્ીં વીરેં છળી પડ્યેં; ‘અલ્યં કીશન! સંરી દેંનકંકી ભંગી થ્ંેંડી જવંની છે?’ પણ
કીશને દેંનલનેં કેડેં નં મૂક્યેં સે નં જ મૂક્યેં.
દાંજે પંછેં અંવ્યેં સેં જમવંનુા સૈયંર થ્ંઇ ગયુા હસુા.... દેંનલે વીરંની પદાતગીની
વંનગીઅેં બનંવી હસી.
ગાગંબં સથ્ંં જમનં સેં મેંંમાં અાંગળં ઘંલી ગયં, ‘અં શહેરની છેંકરીને અંટલી દરદ
રદેંઇ કરસાં અંવડે છે?’ સેઅેં દેંનલ પર વંરી ગયં. રૂપ, રાગ અને ગુણ ત્ર્ંણેય લક્ષ્ંણ સેમણે
ઘરમાં અંવનંરી વહુ દેંનલમાં જોયાં...
જમસીવેળંએ વીરેં વખંણ કરસાં થ્ંંકસેં નહેંસેં.... કીશન સેં દેંનલની બનંવેલી વંનગી
ખંસાં ધરંસેં નહેંસેં.
રંત્ર્ેં જમી-પરવંયર્ં બંત વંદણ ઉટકી તેવંયાં. હવે દૂવંની રંમંયણ થ્ંઇ.... પણ પછી
ગાગંબંએ જ નિર્ણય લીધેં; ‘હુા અને દેંનલ ઘરમાં દૂઇ જઇએ છીએ...’ વીરંને ભંગે બહંર
અેંદરીમાં દૂવંનેં વંરેં અંવ્યેં.... વીરંને ચિંસં હસી કે દેંનલને મં જોડે ફંવશે કે કેમ? પણ સેણે
દેંનલનં ચહેરં પરનં ભંવ વાંચ્યં સેં - સેની ચિંસં મટી ગઇ.
દવંરમાં વીરેં મેંડેં ઊઠ્યેં હસેં.
દેંનલ સેં ક્યંરનીય પરવંરી ઊઠી હસી... વીરેં ઊઠ્યેં એટલે સેનં હંથ્ંમાં દેંનલે તંસણ
પકડંવી તીધુા....
‘અરે! તંસણ! હુા મંરી મેળે જ નં લઇ લેસ? અંમ અંગળ અંગળ કંમ કરી સુા મને
અંળદુ બનંવી તઇશ હેંં દેંનલ...!’ અને કાઇક યંત અંવસાં લંગલુા જ ઉમેર્યું : ‘અરે! પણ સને
તંસણ કેંણે લંવી અંપ્યુા....?
અને એનેં જવંબ દેંનલે હદસાં જ અંપ્યેં : ‘સમંરં ભત્ર્ીંજાએ...’
‘અેં... હેં... મંરેં નહીં પણ સંરેં... જ્યંરથ્ીં સુા અંવી છે ત્યંરથ્ીં એ મંરી પંદે પણ
અંવસેં નથ્ીં...’ કહી વીરેં હસ્યેં અને દેંનલ દંમે જોઇને ઉમેર્યું : ‘લંગે છે કે એને સંરી મંયં લંગી
ગઇ છે...’
દેંનલ ‘ચૂપ’ કહીને મંરકણી એક સેંફંની નજર વીરં પર નાંખી ઘરમાં તેંડી ગઇ.
નંહી ધેંઇને વીરંએ ચં-નંસ્સેં પસંવ્યેં. બપેંર પછીનં દમયે વીરંને ગાગંબંએ ટપંયર્ેંઃ
‘બેટં! દેંનલવહુને ખેસરમાં ફરવં સેં લઇ જા...’
ભંવસુા હસુા ને વૈતે કહ્ય્ુંા.... વીરેં ક્યંરનેંય વિચંરસેં હસેં કે હવે દેંનલને કઇ રીસે
બેંલંવીને લઇ જવી.... વીરેં દેંનલને મળ્યં વિનં હિજરંસેં હસેં... સેને સેં-ઘરમાં ગાગંબં હંજર
રહેસાં હસાં સેથ્ીં ઘરમાં સેં મળી જ નં શકંય અને ગાગંબંએ જ્યંરે દેંનલની હંજરીમાં જ સેને
ખેસરમાં લઇ જવંનુા કહ્ય્ુંા ત્યંરે સેં વીરેં અંનાતમાં ઝૂમી ઊઠ્યેં.... દેંનલ પણ નં પંડી ન શકી....
લગભગ ચંરેક વંગ્યે ચં પીને સેઅેં ઘરની પંછળનં ભંગમાં થ્ંઇને નીકળ્યં. પંછળનેં
રસ્સેં ગંમનં દીમંડંમાં થ્ંઇને જસેં હસેં.... વીરેં અંગળ જઇ ઊભેં હસેં.... મંરૂસીકંરને સેં એક
માંડવં જેવં ઢંળિયંમાં પંર્ક કરી હસી.... અને ખેસરમાં પગપંળં જ જવંનુા હસુા સેથ્ીં સે અંગળ
નીકળી ગયેં હસેં.... સેને એમ હસુા કે દેંનલ એકલી જ અંવશે અને બે તિવદથ્ીં દેંનલનં હેંઠેંનેં
સ્વંત ચંખવં ટળવળસં હેંઠેંને શાંસિ અર્પવં-સેનં પ્યંદં અધરેં ચૂમી લઇશ. પણ સેની અંશં ઠગંરી
નીવડી.... દેંનલની દંથ્ેં સેનેં ભત્ર્ીંજો કીશન પણ હસેં, ‘ઊફ.... અં વળી ક્યાં બલં ચેંંટી’ મનમાંજ
બબડ્યેં.... સેને કીશન પર રીદ સેં ઘણી ચઢી... પણ શુા કરે?
બંજુ પર લીલેં-છમ પંક લહેરંસેં જોઇ દેંનલ ખુશ થ્ંઇ ઊઠી... સેને શહેર કરસાં અં
ગંમડંનુા વંસંવરણ શાંસિભર્યું લંગ્યુા... ડાંગરનેં ઊભેં પંક પવનમાં લહેરંસેં જોઇ સેની અાંખેંમાં
અંનાત ઊભરંયેં. વીરેં દૂનમૂન અંજુબંજુ નજર નાંખ્યં વિનં વિચંરેંમાં ચંલ્યેં જસેં હસેં... એ
દિવંય કેંઇ ઉપંય નહેંસેં... કંરણ કે જે હંથ્ં પકડી દેંનલની દંથ્ેં ચંલવંનેં લ્હેંવેં સેને લેવેં હસેં
સે હંથ્ંની અાંગળી પકડી કીશન ચંલસેં હસેં... વીરંને કીશનની અતેખંઇ અંવી - કેંઇપણ દાકેંચ
વિનં દેંનલની મુલંયમ અાંગળીનેં સ્પર્શ મંણસેં ચંલી રહ્ય્ંેં હસેં.
બાને ખેસરમાં અંવી ઊભં.
ચંરેં સરફ ડાંગરનેં પંક ઊભેં હસેં... વીરંએ સેમનં ખેસરની હત બસંવવં અાંગળી ચેં-
સરફ ફેરવવં લંગ્યેં... જેમ જેમ વીરંની અાંગળી ફરસી રહી - દેંનલ સે સરફ જોઇ રહી...
અચંનક વીરંની અાંગળી એક થ્ંેંરિયં પર બેઠેલં બે પક્ષ્ીં પર થ્ંેંભી. દેંનલની નજર પણ ત્યાં
થ્ંેંભી... ચક્રવંક અને ચક્રવંકી બાને ચાંચમાં ચાંચ - પાંખમાં પાંખ ભરંવી પ્યંર કરસં હસં. વીરંની
અાંગળી હજુ પણ ત્યાં સ્થ્િંર હસી - દેંનલની નજર પણ એ પ્રેમી યુગલપક્ષ્ીં પર જ માડંયેલી હસી...
અચંનક દેંનલે વીરંની લાબંવેલી અાંગળીવંળેં હંથ્ં સેનં હંથ્ંમાં લઇ લીધેં.
વીરેં દેંનલ સરફ ફયર્ેં... લીલી દંડી, લીલં રાગનુા બ્લંઉઝ, અાંખમાં અાંજણ... હેંઠેં પર
લંલી... કપંળ પર ચાંતલેં - દેંનલનુા દેંહંમણુા મુખ જોઇને વીરેં લલચંયેં... સેણે દેંનલની હડપચી
પકડી પેંસં સરફ ઊંચી કરી... પણ સરસ ચેસી જઇ દેંનલે સેને રેંક્યેં. સેનં હંથ્ંની અાંગળી પકડી
ઊભેલેં કીશન સેમની હરકસ જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં... કાઇક અજાણ્યં ભંવ દંથ્ેં... વીરંએ કીશનને તૂર
કરવં મંટે કંમ બસંવ્યુા! ‘કીશન, સુા પેલં છેંડનુા ફૂલ સેંડી લંવ સેં... જા... જા...!’
‘નં, હુા દેંનકંકીને છેંડીને નહીં જાઊં’ કીશને નન્ન્ંેં ભણ્યેં. દેંનલને વળગેલં કીશન પર
વીરેં ગુસ્દે થ્ંયેં, ‘સંરી સેં...’ અને મનમાં જ બબડ્યેં; ‘જખ મંરવં અંવ્યેં છુા સે પંછેં...!’ પણ
કીશનને સેં સેણે અંમ જ કહ્ય્ુંા : ‘અરે ભંઇ! સંરી એ જ દેંનકંકીને એ ફૂલ બહુ પદાત છે... એનં
મંટે સેં સુા લઇ અંવ...?’
‘હં, દેંનકંકી મંટે લઇ અંવુા...’ કહેસાં કીશન એ સરફ તેંડ્યેં, એટલે વીરંએ દેંનલને
સેનં સરફ ખેંચી...
‘ખદેં... સમે સેં શરમંસંય નથ્ીં... કેંઇ જોઇ જશે...’ દેંનલ વંક્ય પૂરુા કરે સે પહેલાં સેં
વીરંએ સેને બંહુપંશમાં જકડી લીધી હસી... સેનં દુકંઇ ગયેલં ખરબચડં હેંઠ - જે બે તિવદથ્ીં
સરદસં હસં સે પ્યંદ બુઝંવવં દેંનલનં ગરમ હેંઠ અને રસુાબડં ગંલ પર વરદી પડ્યં. દેંનલને
મુાઝવી તીધી વીરંએ.
કીશન ફુલ સેંડી પંછેં વળ્યેં એટલે વીરંએ દેંનલને છેંડી તીધી. દેંનલ વીરંને છણકેં
કરસી નજરે જોઇ રહી. સેણે ચક્રવંક પક્ષ્ીં સરફ નજર કરી સેં સે શરમંઇ ગઇ... સેને અંમ
શરમંઇને નીચુ જોઇ જસાં જાણી વીરંની પણ નજર એ સરફ ગઇ... સેની અાંખેંમાં પણ એક અનેરી
ચમક અંવી ગઇ... ચક્રવંક અને ચક્રવંકી - જે પહેલાં એકબીજાની ચાંચમાં ચાંચ અને પાંખમાં પાંખ
ભેરવી સ્નેહ કરસં હસં સે હવે અત્યંરે દાવનન કરી રહ્ય્ંાં હસાં...
દેંનલ ફરી સે સરફ જોઇ જ ન શકી. કીશન અંવી સેનં હંથ્ંમાં ફૂલ અંપસાં બેંલ્યેં; ‘લેં કંકી...’
‘અરે મૂરખં! એને ક્યાં અંપે છે?... લંવ મંરી પંદે...’ કહી વીરંએ કીશનનં હંથ્ંમાંથ્ીં
ફૂલ લઇ દેંનલ નં કેશમાં ભેરવ્યુા... દુગાધ અંવસાં જ દેંનલ ચમકી! ‘ગુલંબનુા ફૂલ...!’ સે
લંગણીભરી નજરે વીરં સરફ જોઇ રહી...
પછી સેં એક દુાતર જગ્યં પદાત કરી બાને જણ બેઠં જ્યાં મુલંયમ ઘંદ ઊગી નીકળ્યુા
હસુા... વીરંની લગેંલગ દેંનલ બેઠી હસી, અને કીશન દેંનલની બંજુ પર બેઠેં હસેં એટલે વીરેં
દેંનલનં શરીર દંથ્ેં અડપલાં કરસેં સે કીશન જોઇ શકસેં નહેંસેં...
ત્યંર પછી સેં વીરંએ સેની વિસેલી તંસ્સંન દેંનલને કહી દાભળંવી... કેવુા કેવુા વિચંર્યું
હસુા...? પેંસંની જીવન દાગિની દંથ્ેં (દેંનલ દંથ્ેં) અં જ ધરસી પર જીવન વિસંવવંનાં સ્વપ્નાં -
વીરેં ખેસરમાં કંમ કરસેં હેંય અને દેંનલ લીલુડીં અેંઢણી અેંઢી મંથ્ેં ભંસ મૂકી લટક-મટકસી ચંલે
ચંલી અંવસી હેંય - વગેરે વંસેં કરસેં રહ્ય્ંેં. દેંનલ સૃષ્ંંભરી નજરે વીરંની અાંખેંમાં ડેંકંસાં
સ્વપ્નેંમાં ડૂબી ગઇ હસી.
લગભગ એક અઠવંડિયં દુધી સેમનેં ફરવંનેં કંર્યક્રમ ચંલ્યેં. દેંનલને સેં અં ગંમમાં
દંરુા ફંવી ગયુા હસુા... યુવંન છેંકરીઅેં દેંનલને મળવં અંવસી... સેમનં મુખમાંથ્ીં નીકળસેં શબ્ત
‘ભંભી’ નેં રદંસ્વંત દેંનલને શરમંઇને ઢગ વંળી તેસેં હસેં. લજ્જાનં ભંર હેઠળ પણ દેંનલ
મુાબઇગરંની - ત્યાંનં લેંકેંની વંસેં કરસી...
અને અઠવંડિયં પછી વીરેં અને દેંનલ જવં મંટે સૈયંર થ્ંયં... વીરંએ સેં ગાગંબંને
મુાબઇ દંથ્ેં અંવવં ઘણુા કહ્ય્ુંા પણ ગાગંબં મંન્યં નહીં... સેમને વસન છેંડી જવંનુા મન થ્ંસુા નહેંસુા
અને સેમ છસાં છેલ્લે કહ્ય્ુંા; ‘બેટં! હવે ઘરડે ઘડપણ ક્યાં રખડુા...? સમે લગ્ન કરી લેં ત્યંરે નવરંશનં
દમયે ખબર કંઢી જજો...!’ અને સેનેં જવંબ દેંેનલે જ અંપ્યેં હસેં; ‘ભલે બં...! સમે ચિંસં ન
કરશેં...’ અને ગાગંબંને પગે લંગી... ત્યંરે ગાગંબંની અાંખેંમાં પંણી અંવી ગયાં...
કીશન સેં કંરમાંથ્ીં ઊસરસેં જ નહેંસેં... અને કહેસેં હસેં, ‘હુા સેં દેંનકંકીને ઘેર જવંનેં
છુા...’ પણ પ્રભુતંદે સેને ઘણેં દમજાવ્યેં અને આસે સેણે હઠ છેંડી તીધી... પણ કંરમાંથ્ીં સેં ન જ
ઊસયર્ેં... એટલે રેલ્વે સ્ટેશન દુધી દંથ્ેં લેવેં જ પડ્યેં. વીરેં કંર ચલંવસેં હસેં. સેની બંજુમાં
પ્રભુતંદ બેઠં હસં... કીશન દેંનલ જોડે પંછળની દીટમાં ગેંઠવંયેં હસેં... દેંનલ મીઠી મીઠી વંસેં
કરસી રહી... સેનં મંથ્ંં પર દંડીનેં પંલવ નાંખેલેં હસેં... સેણે જાણી-બૂઝીને જ ઘુાઘટેં વધુ સંણ્યેં
કે જેથ્ીં સેની અંગળ બેઠેલેં વીરેં આતરનં અરીદંમાં જોઇ અડપલુા ન કરી શકે... એટલે સે જરં નીચી
નમીને કીશન દંથ્ેં વંસેંએ વળગી હસી... કીશન પણ સેની કંલી કંલી ભંષ્ંંમાં વંસેં કરસેંે રહ્ય્ંેં.
અને રેલવે ક્રેંદિંગ અંવસાં પ્રભુતંદે ઘણેં દમજાવ્યેં ત્યંરે કીશન નીચે ઊસયર્ેં...
અને વીરેં સથ્ંં દેંનલ ભગ્ન હૃતયે નીકળી પડ્યં. થ્ંેંડે તૂર જસાં દુધી સેં કેંઇ કાંઇ બેંલ્યુા
નહીં. સ્વજનની વિતંયનેં ભંર સેમનં સ્મૃસિપટ પર પથ્ંરંયેલેં રહ્ય્ંેં...
પછી સેં મજાક-મસ્સી કરસાં અંગળ વધી રહ્ય્ંાં. વંરંફરસી ડ્રંઇવિંગ કરસાં રહ્ય્ંાં... અને
અંખરે સેઅેં દુભંનને બાગલે અંવી પહેંંચ્યં.
પેંર્ચમાં કંર ઊભી રંખસાં વીરંએ હેંર્ન વગંડ્યુા. માજુલંભંભી ઊસંવળં બહંર ધદી
અંવ્યં... જુએ છે સેં - દેંનલ. વીરંને જોઇને સેઅેંએ દંમે અંવીને ઉમળકંભેર સ્વંગસ કર્યું...
શરમંસી દેંનલ સરફ જોઇ માજુલંએ ટેંણેં મંયર્ેં :
‘વંહ દેંનલબેન! સમે સેં ખરેખર નવવધૂ જેવં લંગેં છેં... હજુ સેં લગ્ન પણ નથ્ીં થ્ંયં
અને સમે દંદરે પણ જઇ અંવ્યાં... બહુ ભંગ્યશંળી છેં હેંં સમેં...’
‘ભંભી...!’ કહી શરમંસી દેંનલ માજુલંને ભેટી પડી. ત્યાં દુભંન પણ ડેંકંયેં.
‘કેમ તેંસ્સ... મુદંફરી કેવી રહી?’
‘મજા અંવી ગઇ... ગંમડંની હવં દેંનલને અનુકૂળ અંવી ગઇ હસી... એ સેં ત્યાંથ્ીં
અંવવંની જ નં પંડસી હસી... પણ પછી મનંવી લીધી...!’
‘બેદેં હવે છંનંમંનં...! દંમંની જ ભૂલ કંઢસાં અંવડે છે,... પેંસંની કેંણ કબૂલ કરે...!’
દુભંનની હંજરીમાં જ રેંફ જમંવસી દેંનલે વીરંને બહુવચનથ્ીં ધમકંવ્યેં એટલે વીરં
દંથ્ેં દુભંન પણ ચમક્યેં...! ‘કેમ દેંનલ! સને ય હવે ગંમડંની હવં લંગી ખરી!’ - દેંનલ વધુ
શરમંઇ...
બાનેને આતર લેસાં દુભંન બેંલ્યેં; ‘અંવ વીરં! આતર કેંઇ સંરી વંટ જુએ છે...’ વીરેં
દુભંનનં કહેવંનેં મસલબ દમજે સે પહેલાંજ તિવંનખાડમાં નજર પડી અને સે ઝૂમી ઊઠ્યેં; અરે!
સળશી સુા? શુા વંસ છે...? દંથ્ેં કીર્સિ પણ...?’
‘હં... ભંઇ! સુા વસન જઇ અંવ્યેં એટલે અમે પણ થ્ંેંડં કેંરં રહેવંનં છીએ? અમે પણ
જઇએ...!’
સળશી અને કીર્સિ અહીં દુભંન - માજુલંને મળવં અંવ્યાં હસાં. કંરણ કે સેઅેં અંજે
કીર્સિનં વસનમાં સેનં પિસંજીની ખબર કંઢવં જવંનાં હસાં એટલે માજુલંની સબિયસ સપંદીને જવં
સૈયંર થ્ંયં હસં, સળશીની વંસ દાંભળી વીરેં થ્ંેંડેં નિરંશ થ્ંયેં... પણ પછી સળશીને એક બંજુ
લઇ જઇ પૂછ્યુ; ‘યંર... સુા જલતી પંછેં અંવવંનેં છે ને?’
વીરંને અંમ એકસરફ લઇ જઇ વંસ કરસેં જાણી દુભંનને હદવુા અંવ્યુા;
‘કેમ ભંઇ! બહુ ઊસંવળ છે?’
‘નં... નં...’ વીરેં થ્ંેંથ્ંવંયેં... પણ પછી લંગલુા જ ઉમેર્યું; ‘પણ સુા પંછેં ક્યંરે અંવવંનેં છે?’
‘અરે યંર! પાંચ તિવદમાં સેં અંવી જઇશુા...’ પછી દિંગલ અને કીર્સિએ વિતંય લીધી.
ચં-નંસ્સંથ્ીં દેંનલ-વીરંનુા સ્વંગસ કર્યું. દેંનલને મમ્મી પંદે જવંની ઉસંવળ હસી... પણ
વીરેં સેની દંથ્ેં જવં સૈયંર નહેંસેં... સેને હજુ પણ કમલશેઠ અંગળ જવંમાં દાકેંચ થ્ંસેં હસેં...
સેથ્ીં સે હવે કેંઇપણ હિદંબે નહિં અંવે એમ દમજીને દુભંન જ સૈયંર થ્ંયેં.
પેંસંનેં બાગલેં અંવસાં દેંનલની પાંપણેં ઢળી ગઇ - બહંર નીકળવંની પણ હંમ ગુમંવી
બેઠી - સેની શરમનેં કેંઇ પંર નહેંસેં. દુભંન બહંર નીકળી સેની રંહ જોસેં હસેં - પણ! દેંનલ સેં
એમ જ બેદી રહી પરાસુ જ્યંરે દુભંને સેને ટેંકી; ‘ચંલ બેન...’ અને સેણે દેંનલનેં હંથ્ં પકડ્યેં...
દેંનલને ભંઇની ગરજ દંરસેં દુભંનનં હંથ્ેં સેને દહંરેં અંપ્યેં અને સેને મમ્મી - ડેડી દુધી
પહેંંચંડી તીધી.
‘મમ્મી-!’ કહી દેંનલ મમ્મીને બંઝી પડી... કમલ શેઠે સેને પેંસંની છંસીએ લગંડી પિસૃત્વ
વંત્દલ્ય તશર્ંવ્યુા.
ત્યંરે દૂરજતંતં પશ્ચિમંકંશ સરફ ઢળી ગયં હસં.
અને તશ તિવદની આતર લગ્ન લેવંયં.
કમલ શેઠને ત્યાં અવદર હસેં... મેંટં મેંટં શેઠિયંઅેં, અમીર લેંકેંની અંવન-જાવન શરૂ
થ્ંઇ ગઇ હસી... કમલ શેઠનેં બાગલેં કેંઇ અત્ભુસ રીસે શણગંરંયેલ હસેં... દુભંન, માજુલં, વીરેં
સથ્ંં દિંગલ અને કીર્સિ બધં જ દમયદર અંવી ગયં હસં... વિધિદરની કંર્યવંહી પસી. - દેંનલ
એક નવવધૂનં શણગંરમાં ખૂબ દુાતર લંગસી હસી, જાણે સ્વર્ગની અપ્દરં...! સેની પાંપણેં લજ્જાનં
ભંરથ્ીં નીચે ઢળી ગઇ હસી. વીરંને ગુલંબનં ફૂલની વરમંળં પહેરંવી સેને પસિ બનંવ્યેં... સેં
વીરંએ પણ દંમે એવેં જ હંર પહેરંવી દેંનલને પેંસંની જીવનદાગિની બનંવી. વીરેં અંજે એક
વરરંજાનં સ્વાંગમાં શેંભસેં હસેં... સેનેં પૂરેં અને મજબૂસ બાંધેં, કેંઇપણ સ્ત્ર્ીંનુા ધ્યંન ખેંચે સેવુા
વ્યક્સિત્વ ઉપદંવસેં હસેં.
દેંનલને સેં સેની દહેલીઅેંએ જાસજાસની ને ભંસભંસની વંસેં કરી કરીને અધમૂઇ કરી
નાંખી... સેમ છસાં દેંનલને એ મીઠી મશ્કરી અને ટીખળ મીદરી જેવી ગળી લંગસી હસી.
અને અંખરે મમ્મી-પપ્પંથ્ીં વિતંય થ્ંવંનેં દમય અંવ્યેં... મમ્મીને ભેટી પડીને બેંર બેંર
જેવાં અાંદુડે રડી પડી દેંનલ... કમલ શેઠ પણ તીકરીને બંથ્ંમાં ઘંલી રડી પડ્યં, દેંનલ પણ ખૂબ
રડી... - એ પછી મમ્મી - પપ્પંથ્ીં વિતંયને લીધે હેંય કે પછી મમસંની મૂર્સિ જેવં મં-બંપ મળ્યં -
કે જેમણે તીકરીની તરેક ઇચ્છં પૂર્ણ કરી,... પેંસંનેં જીવનદંથ્ીં શેંધવંની પણ સેને છૂટ અંપી.
- એવં મંયંળુ મં-બંપ કઇ તીકરીનુા દત્ભંગ્ય હેંય કે મળે...?
વીરેં, દેંનલ; દુભંન, માજુલં; સળશી અને કીર્સિ-દજાવેલી મંરૂસીકંર જે દેંનલનં પસિ
સરીકે વીરંને કમલ શેઠે ભેટ અંપી હસી - સેમાં બેદી દુભંનનં બાગલે અંવી પહેંંચ્યં...
હવે વીરેં કમલ શેઠની પેઢીનેં મંલિક બન્યેં હસેં... કંરણ કે કમલ શેઠની દાપત્ત્િં દેંનલની
હસી અને વીરેં દેંનલનેં પસિ હસેં... સેમ છસાંય તુનિયંને તેખંવ ખંસર પણ કમલ શેઠે ઘણુા બધુા -
તહેજનં રૂપમાં તીકરીને અંપ્યુા હસુા...
દુભંનનં બાગલંની લગેંલગ જ એક બીજો દુાતર બાગલેં સૈયંર હસેં સે પણ કમલ શેઠે
ખરીતી લીધેં હસેં અને વીરેં સથ્ંં દેંનલને સે ભેટ અંપ્યેં હસેં...
વીરં-દેંનલની દુહંગરંસ પણ એ બાગલંમાં જ રંખી હસી... લંઇટ-ડેકેંરેશનથ્ીં બાગલેં
શણગંયર્ેં હસેં અને એક શ્રેષ્ઠ રૂમમાં વીરં-દેંનલ મંટે દજાવેલી એજ અંસુરસંપૂર્વક વંટ જોસી હેંય
સેમ ફૂલેંથ્ીં દુશેંભિસ હદી રહી હસી.
માજુલં સથ્ંં કીર્સિ દેંનલને ત્યાં મૂકી ગયાં... રંત્ર્ેં બંર વંગ્યે દુભંન-સળશીથ્ીં છૂટેં પડી
વીરેં દુહંગરંસનં એ રૂમ સરફ અંગળ વધ્યેં. તરવંજો ખેંલ્યેં સેં...!
દેંનલ પલાગમાં ઘૂાઘટેં અેંઢી બેઠી હસી... એક ઝણઝણંટી પદંર થ્ંઇ ગઇ વીરંનં
શરીરમાં... સેણે તરવંજો બાધ કરી સ્ટેંપર ચઢંવી તીધી... ધીમે પગલે પલાગ દુધી પહેંંચ્યેં...
દેંનલનુા અંખુા શરીર ધ્રુજી ઊઠ્યુા... વીરેં સેની પંદે બેઠેં... ધીમે રહી ઘૂાઘટ ઊઠંવ્યેં સેં...! વીરેં
અંભેં જ બની ગયેં... અંજે સેં દેંનલનુા રૂપ દાપૂર્ણ ખીલ્યુા હસુા.
‘દેંનલ...!’
‘વીરૂ...! ...મંરં નંથ્ં...!’ દેંનલથ્ીં વધુ દમય ન રહેવંયુા... સે વીરં સરફ ઢળી પડી.
‘દેંનલ! મને સેં સ્વપ્નમાં પણ ખ્યંલ નહેંસેં કે અંપણેં પ્રેમ અંપણને દફળસં
અપંવશે...!’
‘વીરૂ...! ... મંરં નંથ્ં...!’ દેંનલથ્ીં વધુ દમય ન રહેવંયુા... સે વીરં સરફ ઢળી પડી.
પછી બેંલી
‘વીરૂ!... દંચં તિલનેં પ્રેમ અદાખ્ય અંફસેંમાંથ્ીં પણ દફળ થ્ંઇ જાય છે અને દંચં
હૃતયથ્ીં કરેલી પ્રીસ અંખરે પ્રિયસમને પેંકંરે છે...’ પછી ધીમે ધીમે બાને એકબીજાને અંલિાગન
અંપસં રહ્ય્ંં...
રૂમમાં આધંરુા છવંયુા અને બે તેહધંરી અંત્મં એકરૂપ બન્યં. થ્ંેંડી થ્ંેંડીવંરે દાભળંસં
હસં - તંમ્પત્ય જીવનનં અંનાતભેંગનં ફક્સ દીદકંરં અને ચુાબનનેં રદંસ્વંત મંણસં સરસ્યં
હેંઠેંનં બુચકંરં...!
અંકંશમાંનં સંરંઅેં પણ અં મિલનને જોવં મંટે ડેંકંચિયાં કરસાં હેંય સેમ ચમકી રહ્ય્ંં
હસં....!
દમંપ્સ
પ્રીસ કરે પેંકંર
બંદીલ મેકવંન ‘‘શૈલ’’
એમ. એમ. દંહિત્ય પ્રકંશન
પુસ્સક પ્રકંશક અને વિક્રેસં
મહંવીર મંર્ગ, અંણાત
ઉઘડસં પંને...
‘‘લીલેં દંપ’’ વંસર્ં ‘‘દરનંમાં શમણાંનાં’’ અને ‘‘મૈંનનં
પડઘં’’ કંવ્ય દાગ્રહ ત્યંર પછી મંરુા અં ચેંથ્ુંા પુસ્સક અને પ્રથ્ંમ
નવલકથ્ંં “પ્રીસ કરે પેંકંર” અંપનં હંથ્ંમાં મૂકસાં અંનાતની લંગણી
અનુભવુા છુા.
‘‘પ્રિસ કરે પેંકંર’’ નવલકથ્ંંનં કથ્ંંબીજમાં પડ્યં વગર હુા
એટલુા જ કહીશ કે જ્યાં દંચેં પ્રેમ છે. ત્યાં એ બાન્ન્ેં તિલેંને એક થ્ંસાં
તુનિયંની કેંઇજ સંકંસ રેંકી શકસી નથ્ીં. પરાસુ જ્યાં મંત્ર્ં ને મંત્ર્ં
તેહંકષ્ર્ંણ અને વંદનં વદેલાં હેંય છે. ત્યાં એ કહેવંસં પ્રેમનેં બૂરેં
આજામ અંવે છે.
કથ્ંંમાં ગંમડુ અને શહેર બાનેનં સફંવસ વચ્ચે સવાગર અને
ગરીબ બાનેનં ફરક વચ્ચે, પણ હંઇસ્કૂલ કંળમાં પાંગરેલેં સ્નેહ,
કેંલેજકંળમાં પરિપક્વ બને છે. ત્યાંજ તુન્યવી કંરણેં વચ્ચે પ્રેમમાં
જુતંઇની ઘડી અંવી પહેંંચે છે.
દમયસેં નિરાસર વહે જ જાય છે. છસાં વીરેં અને દેંન
એકમેકને ભૂલી શકસાં નથ્ીં. છેવટે વંસર્ંનેં દુખત આસ અંવે છે.
ઘણં વખસથ્ીં મનમાં ઘૂમરંયં કરસી કથ્ંંને અક્ષ્ંર તેહે
અંપી મંરં ભંવકેં, વંચકેં અને દંહિત્યરદિકેંનં હંથ્ંમાં મંરી અં
રચનં મૂકુા છુા. અંશં છે કે વંચકેંને એ જરૂર ગમશે જ.
લખવંનેં મંરેં ઉત્દંહ વધંરનંર મંરં દંથ્ીં શિક્ષ્ંક
મિત્ર્ંેં, શ્રી રંમદિંહ રંઠેંડ, શ્રી વિજયભંઇ પટેલ સથ્ંં શ્રી વિક્રમદિંહ
ઝંલં અને શ્રીમસિ ધૃસિબેન મકવંણં ને મંરે યંત કરવં ઘટે. મંરાં
ધર્મપત્ની શ્રીમસી દુશીલં મેકવંનનં દહકંર વગર અં શક્ય જ ન
હસુા.
મંરં પ્રકંશક મિત્ર્ં એમ.એમ.પ્રકંશન અંણાતનં શ્રી
યંકુબભંઇ મલેક અને દંથ્ીં મિત્ર્ંેંનુા ઋણ અતં કરુા છુા.
- બંદીલ મેકવંન ‘‘શૈલ’’
૯/‘‘દુશીલ’’ અક્ષ્ંર નગર, બેંરદત - જિ. અંણાત.
પ્રકરણ : ૧
એક ઘેંડંગંડીમાં બેઠેલેં યુવંન થ્ંંકેલેં જણંસેં હસેં. અંખં તિવદની રઝળપંટને આસે પણ
સેને કેંઇ અંશંનુા કિરણ લંધ્યુા નહીં હેંય. સેવુા સેની શાંસિથ્ીં થ્ંંક ઉસંરવંનં ચિહ્નેંથ્ીં લંગસુા હસુા,
ઘેંડંગંડી ગંમમાંનં મુખ્ય રસ્સંપર પદંર થ્ંઇ રહી હસી. ઘેંડેં પણ ઠાડીથ્ીં ધ્રુજસેં હસેં. સેનં મંલિકે
ગરમ ધંબળેં અેંઢેલેં હસેં - સેને ઘેંડંની ચિંસં નહેંસી.
છેક ગંમને છેવંડે અંવેલં એક મકંનની અંગળ ઘેંડેં થ્ાંભ્યેં. થ્ાંભે જ ને? અંગળ કેંઇ
રસ્સેંજ નહેંસેં. જ્યંરે ઘેંડેં ઊભેં રહ્ય્ંેં ત્યંરે જ યુવંનને ભંન થ્ંયુા કે સે ઘર અાંગણે અંવી ઊભેં છે.
સેણ. પંછળથ્ીં ઉસરીને ભંડુા ચૂકવ્યુા. ઘેંડંગંડી વંળેં પંછેં વળી ગયેં.
યુવંને અંગળ વધી ઘરનાં બંરણાંની દાંકળ ખખડંવી.
શિયંળંની ઠાડી રંત્ર્િંમાં નીરવ શાંસિનેં ભાગ થ્ંયેં અને એક કૂસરુા ભદી ઊઠ્યુા, યુવંને સેને
બુચકંરીને પાપંળીને શાંસ કર્યું
થ્ંેંડી ક્ષ્ંણેં બંત બંરણુા ઉઘડ્યુા.
‘કેંણ -?’- અને સરસ યુવંનને અેંળખી જસાં :
‘અરે ! ભંઇ, સુા? કેમ અંટલુા મેંડુા થ્ંયુા બેટં?’
‘શુા કરૂા મં -?’ કહીને વીરેં ઘરમાં તંખલ થ્ંયેં. વીરંને ચૂપચંપ ઘરમાં તંખલ થ્ંસેં જોઇ
ગાગંબંને ચિંસં થ્ંવં લંગી... પેંસંનં વ્હંલદેંયં તીકરંનેં નિરંશ ચહેરેં જોઇને ગાગંબંનં તિલમાં
ધ્રંદકેં પડ્યેં.
‘બેટં! સંરી સબિયસ સેં ઠીક છે ને?’
‘સુાયે ખરી છે મં...! નકંમી ચિંસં કરે છે..... મને કશુા જ થ્ંવંનુા નથ્ીં ... અંખં તિવદની
રઝળપંટને કંરણે થ્ંંકી ગયેં છુા....’ વીરંએ ઉડંઉ જવંબ અંપ્યેં, ગાગંબંએ પંણી અંપ્યુા, કડકડસી
ઠાડીમાં પણ વીરેં અંખેં ગ્લંદ ગટગટંવી ગયેં ... ગરમ પંણીથ્ીં સ્નંન કર્યું એટલે શરીરમાં સ્ફૂર્સિ
અંવી.
‘મં..! જમવંનુા શુા છે? જલતી પીરદ, મને ખૂબ ભૂખ લંગી છે...’ અને વીરંની અધિરંઇ
જોઇને ગાગંબંને તીકરંનં સ્વભંવ પર હદવુા અંવ્યુા. સેમણે થ્ંંળી સૈયંર કરી; ‘ચંલ બેટં...’
અને અંટલં શબ્તેં પૂરં થ્ંંય સે પહેલાં સેં વીરંએ પંટલેં ગેંઠવી ઉપર અંદન જમંવ્યુા.
થ્ંંળી અંવસાં જ ભૂખ્યં વરુની જેમ સૂટી પડ્યેં. ઉપરં ઉપરી કેંળિયં પેટમાં પધરંવવં લંગ્યેં.
તીકરંને અંટલી ઝડપથ્ીં મેંંમાં કેંળિયં મૂકસેં જોઇ ગાગંબંએ ટકેંર કરી; ‘ધીરે ધીરે બેટં!
.... અંટલેં ભૂખ્યેં થ્ંયેં હસેં સેં પછી ઘેર વહેલં અંવવુા જોઇએ ને...!’
‘પણ મં! ગંડી જ મેંડી પડી હસી. પછી એમાં હુા શુા કરૂા?’
અં ઘરમાં ફક્સ બે જ વ્યક્સિઅેં-એક વીરેં અને સેની વહંલી મં ‘ગાગંબં’. વીરંનં
મેંટંભંઇ -પ્રભુતંદ’ સેમનંથ્ીં જુતં રહેસં હસં. સેમની પત્ની અને નંનેં બંબેં કીશન દુખેથ્ીં જીવન
ગુજારસં. પ્રભુતંદ સેં ભગવંનનુા મંણદ. કીશન તશેક વષ્ર્ંનેં ખરેં.
ભગવંન પણ અં મહેનસુા કુટુાબ પર ખુશ હસં. ખેસીમાંથ્ીં દંરી એવી કમંણી મેળવસં.
વીરંનં પિસંજી જે કાઇ થ્ંેંડી ઘણી જમીન મૂકી ગયં હસં, સે પ્રભુતંદે અને સેમનાં
ધર્મપત્ની જમનંએ ઘણી મહેનસથ્ીં વધંરી હસી. બાને કુટુાબનુા બંરેમંદ ભરણ-પેંષ્ંણ થ્ંંય સેટલુા
અનંજ ખેસરમાંથ્ીં મળી રહેસુા.
પ્રભુતંદ ખેસીનેં બેંજ પેંસંનં ખભં પર ઉપંડસં હસં.... યુવંનીમાં જ પિસંજીએ ખેસી
પ્રભુતંદનં ભરેંદે છેંડી એટલે સેઅેં વધુ ભણી શક્યં નહેંસં. પરાસુ નંનંભંઇ વીરંને સેમણે
ભણંવ્યેં, અને વીરંએ બંરમુા ધેંરણ પંદ કરી ભણસર છેંડયુા, કંરણ કે કેંલેજનેં ખચર્ેં સેમને
પેંષ્ંંય સેમ નહેંસેં સેમ છસાં પણ પ્રભુતંદે સેં સેને પ્રેંત્દંહન અંપ્યુા હસુાઃ...‘ગમે સેટલુા ખર્ચ થ્ંશે સેં
હુા ભેંગવીશ પણ સુા સંરેં અભ્યંદ ચંલુ રંખ... સંરે જ્યાં દુધી ભણવુા હેંય ત્યાં દુધી હુા ભણંવવં
સૈયંર છુા...’
પરાસુ વીરંને પગભર થ્ંવુા હસુા... ક્યાં દુધી મેંટં ભંઇ ઉપર બેંજ બની રહે...!
વીરંને પેંસંનેં લાગેંટિયેં મિત્ર્ં દુભંન જે મુાબઇમાં રહેસેં હસેં સેની પંદે જવુા હસુા... અને
ત્યાં કેંઇ દંરી નેંકરી મળી જાય સેં ત્યાં રહેવંનુા વિચંરસેં હસેં.
સેણે દુભંનને કંગળ લખ્યેં હસેં પણ દુભંન સરફથ્ીં કેંઇ જવંબ અંવ્યેં નહેંસેં - છસાં
વીરંને પેંસંનં બંળ ગેંઠિયં ઉપર વિશ્વંદ હસેં.
એક બંજુ વિધવં મંનેં પ્રેમ અને બીજી બંજુ રેંટી કમંવવંની સીવ્ર ઉત્કાઠં... વીરં મંટે
ઘણુા વિકટ કંમ હસુા... સેને રેંજીરેંટી કરસાં મંસંનેં પ્રેમ વધુ ખેંચસેં હસેં... પરાસુ સેની મં ગાગંબંએ
સેં ક્યંરનીયે રજા અંપી તીધી હસી... સેમ છસાં વીરંનુા મન મંનસુા નહેંસુા.
ગાગંબં વીરંને ખેસીનુા કંમ કરવં તેસં નહેંસં. સેનં મેંટંભંઇ પણ નં પંડસં, ઘણી વખસ
સેનેં કહેસં પણ ખરંઃ ‘ભંઇ વીરં! હુા સેં સંરેં મેંટેંભંઇ છુા - બંપુ નથ્ીં, પરાસુ સેમની ખેંટ લંગવં
સહીં તઉં. સુા સંરે દુખેથ્ીં રહે... સંરી ઉંમર હજુ ખેસરમાં કંમ કરવંની નથ્ીં ... સુા સંરુા શરીર
દાભંળ. ભંઇ, અમંરુા કહ્ય્ુંા મંન ... ખેસીનુા કંમ સંરંથ્ીં નહીં થ્ંંય ભંઇ... સંરે લીધે મં પણ તુઃખી
થ્ંંય...’
અંમ પિસંજીની ખેંટ નંનંભંઇને દંલ નહીં સેથ્ીં પ્રભુતંદે વીરંને ખેસરમાં કંમ કરવંની
મનંઇ ફરમંવી હસી. પરાસુ વીરંને બે હંથ્ં જોડીને બેદી રહેવંનુા ગમસુા નહેંસુા... સે અત્યંરે વીદ
વષ્ર્ંનેં ફૂટડેં જુવંન હસેં... સે વિચંરસેં : ક્યાં દુધી મેંટં ભંઇ ઉપર બેંજારૂપ બનવુા?
વીરેં જ્યંરે એકલેં પડસેં ત્યંરે વિચંરેં કયર્ં કરસેં. સેની એકલસંનેં લંભ લઇ સેનં
તિલનં ઊાડં ખૂણંમાંથ્ીં કેંઇ બહંર અંવવં મથ્ંંમણ કરસુા... સેને ભૂલંવં મંટે વીરેં ઘણી કેંશિશ
કરસેં... પરાસુ તિલમાં ઉત્ભવસી એ કેંઇકની યંત અંવસી ત્યંરે વીરેં ઉતંદ બની જસેં... સેનં
ચહેરં પર નિરંશંનાં ચિહ્નેં તેખંસાં... જાણે કે સેનં દંસેય વહંણ ડૂબી નં ગયં હેંય...!
વીરેં મનેંમન કાપી ઉઠસેં, સેનુા અંખુા શરીર ધ્રુજી ઊઠસુા સે આતર ને આતર મુાઝંયં કરસેં...
સેની અં મુાઝવણને કંરણે સે કાટંળસેં અને એકલસં સેને ખંઇ જવં અંગળ વધસી હેંય સેવેં અનુભવ
થ્ંસેં... ત્યંરે સે એકાંસ છેંડી ઘર સરફ વળસેં.
અંમ, કેંઇકની યંત સેને દસંવસી હસી. વીરેં એકલેં એકલેં મુાઝવણ અનુભવસેં પેંસંનંમાં
ખેંવંઇ જસેં... મનેંમન વિચંરસેં અને ‘કેંઇક’ને શેંધવં હ્ય્તયનં ઊાડં ગર્ભમાં ઉસરી જસેં... ત્યંરે
સેની દંમે સ્મૃસિપટ પર કેંઈ નિતર્ેંષ્ં, મંદુમ છેંકરીનેં નજાકસભયર્ેં ચહેરેં તેખંસેં... એ ચહેરેં ધીરે
ધીરે મેંટેં થ્ંસાં - કેંઇ યુવસીની ઝાંખી મુખંકૃસિ નજરે ચઢસી... અને અદૃશ્ય થ્ંઇ જસી.
કેંણ હશે એ છેંકરી? કેંણ હશે એ યુવસી?
‘દુાતર અને દેંહંમણી મુખંકૃસિવંળી એ યુવસી મંર વિચંરેંમાં કેમ અંવે છે? - મને કેમ
દસંવે. છે? મંરી દંથ્ેં સેનેં શેં દાબાધ છે?’... વીરેં સેની યંતતંસ્સ ખેંઇ બેઠેં હસેં... બંળપણનાં
બનંવેં સે કેમેય કરીને યંત કરી શકસેં નહેંસેં. ફક્સ સેને અં યુવસિનાં જ તર્શન થ્ંસાં.... વીરેં
વિચંરસેં જ રહેસેં, અને એ યુવસી કઇ બલં છે સે શેંધવં મથ્ંંમણ કરસેં.
વિચંરેંનાં વમળેંમાં ખેંવંયેલેં વીરેં ઘરઅાંગણે અંવસેં ત્યંરે સેની પંગલ જેવી હંલસ જોઇ
ગાગંબં ભંરે ચિંસંમાં પડી જસં... જ્યંરે વીરંને વંસ્સવિકસંનુા ભંન થ્ંંય ત્યંરે દસેજ થ્ંઇ જસેં...
બધં જ વિચંરેં ખાખેરી સ્ફૂર્સિ લંવસેં.
• • •
અંજે પણ વીરેં અસીસની યંતનં સેંફંનમાં દપડંયેં હસેં. અંખેં તિવદ સેનં તિમંગમાં
વિચંરેં અને યંતનુા ઘમદંણ ચંલસુા રહ્ય્ુંા... અં સેંફંનમાંથ્ીં બચવં સે બંજુનં શહેરમાં ગયેં, સેં
ત્યાંયે સેનં દંથ્ીં - દહપંઠીઅેંએ પીછેં નં છેંડ્યેં... સેથ્ીં અંખં તિવદથ્ીં કાટંળીને સે રંત્ર્િંની
છેલ્લી ગંડીમાં પંછેં ફયર્ેં હસેં.
મંનવી ધંરે છે શુા અને ઇશ્વર કરે છે કાઇક જુતુા જ.... મંનવી અને ઇશ્વર વચ્ચે અં રીસે
કતંપી મેળ બેદસેં જ નથ્ીં... પરાસુ મંનવીનં નદીબ દંથ્ેં ઇશ્વરને દંરેં એવેં દાબાધ છે સેથ્ીં જ
નદીબમાં જે લખ્યુા હશે સે થ્ંશે એવી અંશંનં મિનંરં ચણસં મંનવીઅેં પેંસંની ઇચ્છં પૂરી કરવંનેં
અંધંર ઇશ્વર પર રંખે છે...
મં-તીકરેં અંવસી કંલ કેવી હશે સે વિચંર કરસાં કરસાં ઊાઘી ગયં.
વીરેંસેં અડધી રંસ દુધી ઊાઘી શક્યેં નહેંસેં. સેની મુાબઇ જવંની ઇચ્છં સીવ્ર બનસી જસી
હસી... સેથ્ીં ચિંસંમાં અને વિચંરમાં અડધી રંસ દુધી સે ઊાઘી નહેંસેં શક્યેં ... ઇશ્વરનં અંતેશની
જેમ દુભંનનં પત્ર્ંની સે રંહ જોસેં હસેં.
અર્ધજાગૃસ અવસ્થ્ંંમાં જ સે ઘેંર નિદ્રંમાં પેંઢ્યેં.
પણ...! અં શુા...!
કેંઇ તિવદ નહીં ને અંજે સ્વપ્નંમાં એ જ છેંકરીનાં તર્શન થ્ંયં જે સેને તિવદે યંતમાં અને
વિચંરેંમાં ઘૂમસી દસંવસી હસી...
- અહં! કેટલી ખુબદુરસ...! માત માત સ્મિસ વેરસી... ચાદ્રમુખી... કંજળઘેરી અણિયંળી
અાંખેં... ગુલંબી હેંઠ... ગેંરં ગેંરં ગુલંબી ગંલ...! સેનં મુખ પર રહેલી અત્ભુસ સેજસ્વીસં સેને
શરમંવી જસી હસી બાને ગુલંબી ગંલ પર પથ્ંરંયેલી બે કંળી લટ...!
જ્યંરે એ દુાતર ચહેરંએ બેંલવં મેંં ખેંલ્યુા.... સેં વીરેં અંભેં જ બની ગયેં.
જાણે કેંયલ ટહુકી!
મીઠેં રણકંર હસેં સેનં અવંજમાં.
હદી હદીને બેંલી રહી હસી એઃ
‘વીરૂ! સુા કેવેં ચબરંક છે? ... સુા સેં જબરેં છે, એક વખસ સને બેંલવંની છુટ અંપી એમાં
સેં પંછેં મંથ્ેં ચઢી વંગ્યેં; બેંલ ... વીરૂ... બેંલ ... મને સંરી મજાક મશ્કરી ગમે છે....!
અને સરસજ એ હદસેં ચહેરેં રૂતનમાં ફરી ગયેં; -વીરૂ! સુા મને છેંડીશ સેં નહીં ને? જો સુા
મને છેંડી તઇશ સેં ... સેં ... હુા સંરં દિવંય નહીં જીવી શકુા...! ...સુા મેંટેં થ્ંઇ મને ભૂલી સેં નહીં
જાય ને? ....મંરં બંપુ કહે છે કે અમે બધાં જ હવે અહીંથ્ીં જસં રહેવંનં છીએ... એટલે હવે... હવે
હુા સને નહીં મળુા, વીરૂ ... પણ હુા સને ક્યંરેય નહીં ભૂલુા... ગમે ત્યાં હેંઇ - બદ સંરી જ પૂજા કરસી
રહીશ...’ અને ધમકી અંપસી હેંય સેમ કહેસી ગઇ, સેની અાંખેંમાંથ્ીં અાંદુ વહી રહ્ય્ંાં હસાં...
‘જો વીરૂ, સુા મને તગેં નં તેસેં... સુા મને છેંડી તઇશ સેં ... સેં ... હુા અંપઘંસ કરીશ...
અંપઘંસ...
‘નહીં...!’ વીરેં ઊાઘમાંજ ચીદ પંડી ઊઠ્યેં ... સેની ચીદથ્ીં ગાગંબં જાગી ગયં... વીરેં
હજુ ઊાઘસેં હસેં, ગાગંબંને પેંસંનં તીકરંની હંલસ જોઇ તુઃખ થ્ંસુા હસુા... અંખેં તિવદ સેની એવી
જ હંલસ રહેસી... તિવદે ખેંવંયેલેં ફરસેં અને રંત્ર્ેં પણ એ જ હંલસ...?
ગાગંબંની અાંખમાંથ્ીં અાંદુ નીકળી પડ્યં... તીકરંનુા તુઃખ સેમનંથ્ીં દહન થ્ંસુા નહેંસુા,
વીરંને ગેંતડુા અેંઢંડ્યુા અને અાંદુ લુછીને પંછં ફયર્ં.
વીરંએ ઘદઘદંટ ઊાઘવં માંડ્યુા.
એક અમી-નજર નાંખી ગાગંબં પેંસંનં ખંટલંમાં અંવી બેઠં - તીકરંને મુાબઇ મેંકલવેં કે
નહીં-સેનં વિચંરમાં સેઅેં અડધં અડધં થ્ંઇ ગયં હસં... કંરણ કે સેની અં હંલસમાં શહેરમાં ન
જાણે શુા યે થ્ંંય...!
અને બીજા તિવદની દેંનેરી દવંર શુભ દાતેશેં લઇને અંવી.
• • •
દવંર પડી.
પૂર્વ તિશંમાં દૂરજતંતંની દવંરી ધીમે ધીમે ઊાચે ડગલાં માંડસી હસી. મંનવદૃષ્ટિ પેંસંનં
કંર્યમાં પરેંવંઇ પક્ષ્ીંઅેં સેં ક્યંરનંયે મંળેં ત્યજી ચંરેં ચણવં ઊડી ગયં હસં, ખેડૂસેં પેંસંનં
દાંસી જોડીને ખેસર સરફ રવંનં થ્ંઇ ગયં હસં. કંસિલ ઠાડીથ્ીં બચવં અબંલવૃદ્ધ અને બીજા નવરં
લેંકેં દૂર્યસ્નંન કરી ઉષ્મં મેળવસં હસં.
ત્યંરે વીરેં...!
હજુ દુખની નિંતરમાં મ્હંલસેં હસેં. રેંજનં દમય કરસાં અંજે સે ઊઠવંમાં મેંેડેં હસેં,
કંરણકે રંત્ર્ેં મેંડે દુધી નિદ્રં અંવી નહેંસી અને વળી અંખં તિવદનેં થ્ંંક-પછી ઊાઘી જ રહે ને!
અાંગણંમાં ચણસાં ચકલી, કબૂસર અને અન્ય પક્ષ્ીંઅેંનં અવંજની સેનં પર કેંઇ અદર થ્ંઇ નહેંસી.
ગાગંબંએ સેને બે-ત્ર્ંણ વખસ ઢાઢેંળ્યેં ત્યંરે ભંઇ દંહેબે અાંખેં ખેંલી. અંજની રંસ
ભૂસકંળની અનેક વીસેલી રંસેંથ્ીં અનેંખી અને રાગીન હસી.
વીરેં પથ્ંંરીમાં બેઠેં થ્ંયેં. અંજુબંજુ નજર કરી સેં ... સે થ્ંેંડેં મેંળેં પડી ગયેં. અંજે
ઘણેં મેંડેં ઉઠ્યેં છે સેનેં રાજ સેનં મનમાં ખટકસેં હસેં.
સેમ છસાં અંજે વીરેં સ્વસ્થ્ં હસેં. સેને અંજે અંનાત થ્ંસેં હસેં. સેનુા કંરણ એ હસુા કે જેની
યંત સેને દસંવસી હસી સે નંતંન છેંકરી ક્યંરેય નહીં ને અંજે રંત્ર્ેં સેનં સ્વપ્નંમાં અંવી. હં...!
કતંચ સ્વપ્નુા ખેંટુા પડે પણ વીરંને વીસેલં તિવદેંની યંત સંજી થ્ંવં મંટે એ સ્વપ્ન પૂરસુા હસુા.
શિયંળંનેં તિવદ અંમ સેં ઘણેં ટૂાકેં હેંય છે. છસાં વીરેં પથ્ંંરીમાં જ હસેં અને ગંમનં
ટંવરમાં નવનં ડાકં પડ્યં. ટપંલી ગંમમાં ટપંલ વહેંચવં નીકળી પડ્યેં. વીરંનુા ઘર ગંમને છેવંડે
અંવલુા હેંવંથ્ીં ટપંલ અંવે સેંે પણ દૈંથ્ીં છેલ્લે જ : - વીરેં હજુ પથ્ંંરીમાં જ હસેં અને સેનં કંને
ટપંલીનેં અવંજ અથ્ંડંયેં.
‘ગાગંબં...! વીરેં ઘેર છે કે ...?’ વીરેં ટપંલીનેં અવંજ દંરી રીસે અેંળખસેં, ગાગંબં
હજુ રદેંડંમાં હસં એટલે વીરેં ઊઠ્યેં. બહંર જઇને જોયુા સેં, ટપંલીએ હદસાં હદસાં જ વીરંનં
હંથ્ંમાં એક પરબીડિયુા પકડંવી તીધુ. ટપંલીને હદસેં જોઇ વીરેં પણ હસ્યેં. પરબીડિયં પર રવંનં
કરનંરનુા નંમ વાંચસં સેં વીરેં અસિઅંનાતમાં અંવી ગયેં... કેટલાંય તિવદથ્ીં જેની વંટ જોસેં હસેં
એ પત્ર્ં હંથ્ંમાં અંવસાં વીરેં અંનાતિસ થ્ંઇ ગયેં. સેનં અંનાતમાં અેંટ નં અંવે એટલે મૂછમાં હદસેં
હદસેં ટપંલી વિતંય થ્ંઇ ગયેં.
ટપંલ વીરંનં નંમની અને સે પણ મુાબઇથ્ીં દુભંનની - અને વીરેં અંનાતમાં નંચી ઊઠ્યેં.
દમંચંર ખુશીનં જ હશે, અંવં દુખત દમંચંર સ્નંનંતિથ્ીં પરવંરીને વાંચીશ એમ મંની વાંચવંનુા
મુલસવી રંખ્યુા.
ઘણુાય મન થ્ંસુા હસુા કે ખેંલીને વાંચી લઊા પણ હજુ હમણાં જ ઊઠ્યેં છે એટલે સ્ફૂર્સિ
લંવવં નંહવંનુા જ યેંગ્ય મંન્યુા.
ગાગંબં વીરંનેં અં બધેં સમંશેં ક્યંરનાં જોઇ રહ્ય્ંાં હસાં, વીરંનં ચહેરં પરનં બતલંસં
ચિહ્નેં સે જોઇ રહ્ય્ંં હસાં, વીરંનેં અંનાત જોઇને પૂછયુા પણ ખરૂા : ‘કેંનેં કંગળ છે બેટં?’
‘ઘણી ખુશીનં દમંચંર છે મં...!’ વીરેં નંટકીયં અતંથ્ીં એવી રીસે કહી રહ્ય્ંેં હસેં કે
ગાગંબં પણ પ્રદન્ન્ંસં અનુભવવં લંગ્યં. બાધ પરબીડિયં સરફ જોઇ સે બેંલ્યંઃ
‘જરં ધીરેં પડ બેટં... શાંસિથ્ીં વંસ સેં કર...! હજુ સેં કંગળ પણ ખેંલ્યેં નથ્ીં સે પહેલાં
સને ક્યાંથ્ીં ખબર પડી ગઇ કે ખુશીનં જ દમંચંર છે...?’
‘કેવી વંસ કરે છે મં...! અંટલં તિવદ દુધી હુા જેની વંટ જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં અને જેનં પર
ભગવંન કરસાં પણ વધુ વિશ્વંદ છે સે દુભંન મંરેં તેંસ્સ મને નિરંશ નહીં જ કરે...’
અને અંટલી વંસ પરથ્ીં ગાગંબં દમજી ગયં હસં કે કંગળ મુાબઇથ્ીં દુભંનનેં અંવેલેં
છે. વીરંનં વિશ્વંદ ઉપર સેમને અંશં બાધંઇ કે હવે વીરેં મુાબઇ જશે... ત્યાં કમંશે અને તિકરંને
દુખી જોઇ પેંસે પણ ખુશ થ્ંશે.
વીરેં તંસણ કરી સ્નંન કરવં ઘરની પછીસ પંછળ ગયેં. કંસિલ ઠાડીથ્ીં બચવં સેણે ગરમ
શંલ અેંઢી હસી.
વીરંએ અંકંશ ભણી નજર કરી.
-પૂર્વ તિશંમં ભૂરં અંકંશમાં દૂરજ ઠાડીમાં ઠરી ગયેલેં હેંય સેમ પ્રકંશી રહ્ય્ંેં હસેં. તૂર
તૂર પક્ષ્ીંઅેં ઊડી રહ્ય્ંાં હસાં. ઠાડેં પવન વંસેં હસેં.
વીરંને કંગળ યંત અંવ્યેં... અંકંશ સરફથ્ીં નજર ફેરવી નંહવંની ઝડપ વધંરી.
‘હર...હર...મહંતેવ...!’
વીરંએ ઝટપટ સ્નંન પસંવી તીધુા.
સેટલી જ ઝડપે શરીર લૂછીને ઘરમાં જસેં રહ્ય્ંેં. ગરમ પંણીથ્ીં નંહ્ય્ંેં હેંવં છસાં વીરેં
ધ્રુજસેં હસેં. સેણે ઘરની પંછળનુા બંરણુા બાધ કરી તીધુા. કપડાં પહેરી સે રદેંડંમાં ઘૂદી ગયેં.
ગાગંબં સેની વંટ જોઇને જ બેઠં હસેં. સેમણે વીરંને ચ્હં દંથ્ેં રેંટલેં અને ગેંળ અંપ્યં.
વીરંએ બાનેને ન્યંય અંપ્યેં.
અચંનક સેનં તિમંગમાં ઝબકંરેં થ્ંયેં.
વીરેં ઠાડીમાં કંગળની વંસ વીદરી ગયેં હસેં. સેણે પરબિડિયુા ફેંડી આતરથ્ીં કંગળ કંઢ્યેં
અને વાંચવં લંગ્યેં.
“પ્રિય તેંસ્સ વીરં,
પૂ. ગાગંકંકી સથ્ંં સ્નેહીજનેંને મંરી યંત. દૈંની કુશળસં ઇચ્છનંર દુભંનનં
પ્રણંમ.
સંરી મુાબઇ અંવવંની સમન્ન્ંં છે સે જાણી ઘણેં અંનાત થ્ંયેં પણ તેંસ્સ! હુા જરૂરી
કંમે બહંર ગયેં હસેં સેથ્ીં સંરેં કંગળ મંરં હંથ્ંમાં મેંડેં મળ્યેં સે મંટે હુા ઘણેં તિલગીર છુા.
પણ હં,સુા ચિંસં નં કરીશ. અહીં સંરી બધી જ વ્યવસ્થ્ંં થ્ંઇ જશે મંટે સુા મુાબઇ
અંવી જં.
સ્નેહીજનેંને દુભંનનં વાતન.
‘દુભંન’
કંગળ વાંચી વીરંનં આગેઆગમાં અવર્ણનીય ચેસનં ચમકી. સે ખુશીનેં મંયર્ેં ઉછળી પડ્યેં,
અને નંચવં જ લંગ્યેં.
‘જેંયુા ને મં-! ગમે સેમ સેં ય તેંસ્સ મંરેં છે. અમંરી જોડી એટલે કૃષ્ણ-દુતંમં...’
‘હશે બેટં! સંરં નદીબમાં જે લખ્યુા હશે સે થ્ંશે. ભગવંન સંરી ઇચ્છં પૂરી કરે.’
ગાગંબંએ અંશીવર્ંત અંપ્યં.
- વીરંનં પ્રંરબ્ધનં પડતં પંછળ શુા હસુા સે સેં ઇશ્વર જ જાણસેં હસેં.
• • •
દૂરજ મંથ્ેં સપી રહ્ય્ંેં હસેં. ભૂરં અંકંશમાં દૂરજનુા શંદન ચંલસુા હસુા. પક્ષ્ીંઅેં વૃક્ષ્ંની
છંયંમાં લપંઇ રહ્ય્ંાં હસાં તૂરથ્ીં રેલ્વે ગંડીની વ્હીદલ દાભંળંસી હસી. ખેસરેંમાં કેંશ ચંલી રહ્ય્ંં
હસેં, સેનેં કિચૂડ કિચૂડ અવંજ મધુરેં લંગસેં હસેં. ખેડૂસેં પેંસંનં ખેસરમાં કંળી મજૂરી કરી રહ્ય્ંં
હસં.
રેલગંડીની વ્હીદલ બપેંરનં બંર વંગ્યંનં દમંચંર અંપસી હસી.
વીરેં અંજે ખેસરમાં અંવ્યેં હસેં.
મેંટંભંઇ પ્રભુતંદ ખેસરમાં હળ ચલંવી રહ્ય્ંં હસં. વીરેં ખેસરનં એક શેઢે ઊભેં ઊભેં
ક્યંરનેંય એકીટશે મેંટંભંઇને જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં. - કેંઇ પણ કંરણ વિનં- શૂન્ય દૃષ્ટિથ્ીં.
ક્ષ્ંણવંર મંટે વીરંને પિસંજીની યંત અંવી ગઇ. મનેંમન વિચંર પણ અંવ્યેં.-‘મેંટંભંઇ
સન સેંડીને મહેનસ કરે છે. મંરં ભણસરમાં બંધ ન અંવે, પિસંજીની ખેંટ નં દંલે; અને એટલેજ
સેં સેઅેં મને કંમ પણ કરવં તેસં નથ્ીં.’
વીરંની અાંખેં ભીંજાઇ. મેંટંભંઇ ઉપર વ્હંલ ઉભરંઇ અંવ્યુા.
અંજે વીરેં પેંસંનં ખેસરને છેલ્લી વખસ જોવં અંવ્યેં હસેં. અંવસીકંલે સેણે મુાબઇ જવંનેં
નિર્ણય કયર્ેં હસેં. એટલે સે પેંસંનં સ્વજન જેવં ખેસરેંને છેલ્લી દલંમ કરવં અંવ્યેં હસેં- જેની
ગેંતમાં બંળપણ વિસંવ્યુા હસુા, જે ખેસરની પવિત્ર્ં મંટીમાં સે અંળેંટ્યેં હસેં.- જે ઘટંતંર વૃક્ષ્ંેંની
છાંયંમાં બેદીને ભવિષ્યનાં સ્વપ્ન દેવ્યાં હસાં...
એટલે છેલ્લી નજરે એ વ્હંલાં ખેસરેં-ઘટંતંર વૃક્ષ્ંેંને જોઇ લેવં માંગસેં હસેં.
અંવસી કંલે સેં અં ગંમ-અં ખેસરેં-ઘટંતંર વૃક્ષ્ંેં-બધાંને છેંડીને ચંલ્યેં જવંનેં.
વ્હંલી મં, મેંટંભંઇ, લંડલી ભંભી, લંડલેં ભત્ર્ીંજો કીશન- બધં... જ .... બધંને છેંડીને
એકલેં જ ચંલ્યેં જવંનેં.
મેંટંભંઇને કંમ કરસં જોઇને વીરંનં તિલમાં કાઇક દળવળ્યુા. વીરંનં તિમંગમાં વિચંરેં
ઘુમરીઅેં ખંવં લંગ્યં. કેંઇક સેને ખેંચી રહ્ય્ુંા હસુા... કેંનં સરફ અંટલુા બધુા ખેંચંણ હસુા? કેંની યંત
સેને દસંવી રહી હસી?
પણ...! વીરેં અંગળ કાઇ વિચંરે સે પહેલાં સેં સેનં કંને બળતને બુચકંરવંનેં અવંજ
અંવ્યેં અને વીરેં સ્વપ્નેંની તુનિયંમાં પ્રવેશે સે પહેલાં જ વંસ્સવિક તુનિયંમાં પછડંયેં... સેણે અાંખમાં
અંવેલં અાંદુ લૂછી નાંખ્યં અને સ્વસ્થ્ં થ્ંયેં... સેણે તૂર નજર કરી.
શિયંળંની બપેંરનેં દમય હસેં. વીરેં સડકંમાં ઊભેં હસેં. અને તૂર તૂરથ્ીં દંરદ-
દંરદીનં ટહુકં દાભળંઇ રહ્ય્ંં હસેં. વીરંની નજર સે સરફ ગઇ-અં બધં સ્નેહીઅેંને છેંડીને કંલે
સેં જવંનુા... સેનં હ્ય્તયનં ધબકંરં વધસં જસં હસં.
વીરંએ મેંટંભંઇ સરફ નજર કરી સેં સે શરમનેં મંયર્ેં નીચુા જોઇ ગયેં. મેંટંભંઇ
ક્યંરનંયે સેની દંમુા જોઇ રહ્ય્ંં હસેં. સેમણે બળતને છેંડ્યં. કેંશ અંગળ જઇ બળતેંને પંણી પંઇને
ઝંડને છાંયે બાંધીને પૂળં નીયર્ં.
‘અહીં ઊભં ઊભં શુા કરેં છેં?’
સીણેં અને મીઠેં અવંજ દાંભળી વીરેં ચમક્યેં. પંછળ ફરી જોયુા સેં જમનંભંભી-મંથ્ેં
ભંસ મૂકીને અંવ્યાં હસં વીરંને જોઇને હસ્યાં.
’લેં હેંડેં જમવં’- કહી જમનંભંભી અંગળ ચંલ્યાં.
‘નહીં ભંભી , હુા ઘરેથ્ીં જમીને જ અંવ્યેં છુા.’- કહેસેં વીરેં સેમની પંછળ ચંલ્યેં.
‘હં! ભંઇ, હવે સેં મુાબઇવંદી થ્ંઇ જવંનં એટલે અમંરં હંથ્ંનં રેંટલં શંનં ભંવે?
જમનંભંભી મર્મભર્યું હસ્યં. વીરેં કાઇ પણ બેંલ્યં વગર છાંયડે અંવ્યેં.
પ્રભુતંદ સેં હંથ્ંપગ ધેંઇને સૈયંર જ હસં, સેમણે વિવેક કયર્ેં : ‘ચંલ વીરં! થ્ંેંડુા જમી
લે.’
‘નં. મેંટંભંઇ! હુા ઘરેથ્ીં પરવંરીને જ અંવ્યેં છુા.’
વચમાં જ જમનંએ દુર પૂયર્ેં : ‘એ હવે નહીં જમે..., ભંઇ દંહેબ મુાબઇ જવંનં છે ને?’
‘સુા બેદને છંનીમંની ... એને શરમંવ નહીં’ કહી પ્રભુતંદે જમવંનુા શરૂ કરી તીધુા સેમની
પંદે જમનં બેઠી, વીરેં એક સરફ બેઠેં બેઠેં વિચંરે ચઢ્યેં.
સેણે પણ અંવુા જ એક સ્વપ્નુા દેવ્યુા હસુા ને? વીરેં ખેસરમાં કંમ કરસેં હેંય અને ભંભીની
જેમ સેનં મંટે પણ ‘કેંઇક’ જેને પેંસંની ગણી શકંય-સેવી યુવસી મંથ્ેં ભંસ મૂકી લટકસી-મટકસી
ચંલે અંવસી હેંય અને પેંસે સેની દંમે તેંડીને..... - બદ વીરેં બધુા જ વિચંરી શકસેં હસેં પણ એ
યુવસીને અેંળખી શક્સેં ન હસેં.
અને ત્યાંજ સેને રંત્ર્ેં અંવેલં સ્વપ્નનુા સ્મરણ સંજુા થ્ંયુા : ‘શુા કહી રહી હસી એ અજ્ઞ્ંંસ
યુવસી!’
ક્ષ્ંણવંર મંટે વીરંનેં ચહેરેં નિસ્સેજ બની ગયેં. સેની હંલસ સ્થ્િંર મૂર્સિ દમી હસી.
પણ જમનંભંભીનં ખડખડંટ હંસ્યથ્ીં સેને પરિસ્થ્િંસિનેં ખ્યંલ અંવસાં સરસ જ સ્વસ્થ્ં
થ્ંઇ ગયેં.
‘ભંઇ, દંહેબ, પંગલ થ્ંઇ ગયં છેં કે શુા?’
કહેસં જમનં ભંભી ફરી હદી પડ્યાં.
વીરેં ઝાખવંણેં પડી ગયેં. સે વધુ દમય ત્યાં બેદી ન શક્યેં. મેંટંભંઇની રજા લઇ ઘર
સરફ ઉપડ્યેં. સેનં પગ યાત્ર્ંવસ્ ઉપડસં હસં પણ વિચંરેં વિરૂદ્ધ તિશંમાં ગસિ કરસં હસં.
સેણે કેવુા સ્વપ્ન જોયુા હસુા?
કેવુા જીવન વિચંર્યું હસુા?
-બધુજ વીરેં યંત કરવં લંગ્યેં.
અને સેનંથ્ીં એક ઊાડેં નિઃદંદેં નાખંઇ ગયેં. જીવનભર અં ગંમ અને અં હરિયંળી
ધરસી પર દંથ્ેં જીવન જીવવંનં કેંડ અધૂરં સેં નહીં રહી જાય ને? કતંચ મંરી જીાતગીનેં રંહ સેં
બતલંઇ નહીં જાય ને? ક્યાં ગઇ એ જીવનદાગિની જેણે દંથ્ેં જીવન જીવવંનેં કેંલ તીધેં હસેં?
વીરંનં નદીબમાં શુા હસુા?
સેણે ભગવંનપર ભરેંદેં રંખી મુાબઇ જવંનેં મક્કમ નિર્ણય કરી જ નાંખ્યેં હસેં.
અને ક્ષ્ંણવંર મંટે વીરંનં તિલમાં એક અંનાતની લકીર પદંર થ્ંઇ ગઇ. એનં મગજમાં
એક ઉત્ત્ંમ વિચંર અંવ્યેં હસેં.
‘કતંચ! જેણે મંરં વિચંરેંમાં અંવી દસંવ્યેં છે જે મંરં સ્વપ્નમાં અંવી વીસેલેં ભૂસકંળ
સંજો કરંવે છે એ યુવસી જો મુાબઇમાં જ હેંય સેં? સ્વપ્નમાં સેં સેણે કહ્ય્ુંા હસુા કે - અમે અં ગંમ
છેંડીને જઇએ છીએ. પણ સેઅેં ક્યાંક બીજે....?
વીરંનં અંનાતપૂરમાં ફરી પંછી અેંટ અંવી. સેણે નદીબ ઉપર છેંડ્યુા....’ ઉપર વંળંએ જે
ધંર્યું હશે સે થ્ંશે....’ સેણે અંકંશમાં મીઠી નજર ફેંકી.
ભૂરં અંકંશમાં દેંનેરી દૂર્ય ઝાંખેં પડી ગયેં હસેં. તૂર તૂર ડુાગરેંની કિનંરી-કેંઇ સ્ત્ર્ીંની
ઉડસી દંડીનં પંલવની કેંર જેવી રમ્ય લંગસી હસી.... ઊાચં ઊાચં વૃક્ષ્ંેં અંભને અાંબવંનં વ્યથ્ર્ં
પ્રયત્ન કરસાં હસાં. થ્ંેંડી થ્ંેંડી વંરે પવનનં દપંટંથ્ીં ડેંલસી વૃક્ષ્ંની ડંળીઅેં અંબેહૂબ દૃશ્ય
ઉપજાવસી હસી.
અને વીરેં કુતરસની લીલં જોઇ મનમાં મલક્યેં. ઘડીભર મંટે વ્યથ્ંંમાં દપડંયેલેં વીરેં
કુતરસી દૃશ્ય જોવંમાં સલ્લીન થ્ંઇ ગયેં. અંશં-નિરંશંનં વિચંરેં કેંરંણે જઇ પડ્યં.
બળપણથ્ીં જ મુાબઇ નગરી સરફ ગજબનુા અંકષ્ર્ંણ હસુા. સેને ઊાચી ઇમંરસેં જોવંની ઘણી
ઇચ્છં હસી.... લેંકેં વંસેં કરસં હસં કે મુાબઇમાં સેં એટલી ગગનચુાબી ઊાચી ઇમંરસેં છે કે ઊાચે
નજર કરીએ સેં મંથ્ંં પરથ્ીં ટેંપી પડી જાય.... વીરંને એ બધુા પ્રત્યક્ષ્ં જોવુા હસુા. ત્યાંનં રાગબેરાગી
લેંકેં જોવં હસં. અંકષ્ર્ંક તરિયંની ચેંપંટી જોવી હસી.
અને અંવસી કંલે બંળપણમાં જેનં વિચંરેં કયર્ં હસં સે પ્રત્યક્ષ્ં જોવંશે-નં વિચંરે વીરેં
ખુશ થ્ંઇ ઊઠ્યેં.
પણ સેની ખુશીમાં ભાગ પંડસી એક જ વંસનુા તુઃખ હસુા,- કતંચ હેંય સેં પણ તરિયં જેવં
શહેરમાં કયાં શેંધવી....? સેનુા નંમ સેં મને ખબર નથ્ીં. સ્વપ્નમાં સેં સે માંડ પાતર વષ્ર્ંની તેખંય
છે..... અત્યંરે સેં કેટલી મેંટી થ્ંઇ ગઇ હશે? સેનંમાં કેટલંયે ફેરફંરેં અંવી ગયં હશે ... સેને કેવી
રીસે અેંળખી શકંશે?
અને છસાંય સેને અેંળખી લીધી પણ જો સે છેંકરી જ સેને અેંળખવંનેં ઇન્કંર કરશે સેં?
-અને એવં વિચંરેંમાં વીરેં ઘેર અંવ્યેં.
‘કેવં ખરંબ વિચંરેં કરે છે?’- મિથ્યં વિચંરને ત્યજી શાંસિ શેંધવં લંગ્યેં... પણ, -
વિચંરેં સેં કતી કેંઇને છેંડી શક્યં છે કે વીરંને છેંડે? એ સેં હઠીલી મંખીને અંપણે ઉડંડીએ સેં
પણ સે મંખી એની એજ જગ્યંએ અંવીને બેદવંની જ. એમ મંનવીનુા મન પણ મંખી અને માંકડં
જેવુા- ક્યંરેય સ્થ્િંર નં રહે.
એટલે જે વિચંરેં તૂર કરવં મથ્ીંએ સે વધુને વધુ કબજો જમંવે.
વીરંની પણ એ જ તશં થ્ંઇ.
• • •
દવંરનેં કુમળેં સડકેં પૃથ્વીને દાંત્વન અંપસેં હસેં. દૂરજ અંકંશમાં ચમકી રહ્ય્ંેં હસેં.
જાણે કે પૃથ્વીનં કંળં મંથ્ંંનં મંનવીની ગાંડપણ ભરી તેંડંતેંડી જોઇને હદી રહ્ય્ંેં ન હેંય!
ખેડૂસેં ખેસરમાં જવં ક્યંરનંયે રવંનં જઇ ગયં હસં. ગંયેંનુા ધણ પણ ગેંચરમાં ચંરેં
ચરી રહ્ય્ુંા હસુા.
અને અંવં દમયે ગંમમાંથ્ીં એક ઘેંડંગંડી નીકળી. જામપૂરં ગંમનં ધૂળિયં મંરગેથ્ીં
રેલ્વેસ્ટેશન સરફ ઘેંડંગંડી જઇ રહી હસી.
સેમાં વીરેં મુાબઇ જવં મંટે નીકળ્યેં હસેં. દંથ્ેં મેંટંભંઇ પ્રભુતંદ સથ્ંં ભત્ર્ીંજો-કીશન
પણ હસં.
એક સરફ મુાબઇ જવંનેં અંનાત હસેં. સેં બીજી બંજુ વહંલી મંને રેઢી મૂકી જવંનુા તુઃખ
પણ હસુા. વીરંને કયાં ખબર હસી કે હવે અં ગંમમાં ક્યંરે અને કેવં સ્વરૂપે અંવવંનેં છે?
કુતરસનં ખેંળે ઉછરેલેં વીરેં અં ગંમનં પ્યંરભરી હૂાફ અંપનંરં વૃક્ષ્ંેં, પક્ષ્ીંઅેં, પશુઅેં-
અં બધાં સ્નેહીજનેં દિવંય રહી શકશે કે કેમ સેની વીરંને પણ શાકં હસી.
મહંમુદીબસે જનેસંથ્ીં જુતેં પડ્યેં હસેં.
વીરંની અાંખેં શિયંળંમાં પણ ગરમ અાંદુથ્ીં ભરંઇ ગઇ હસી. સેમ છસાં હદસં મેંંએ
મંસંની વિતંય લીધી હસી. અને પેંસંની માજીલ પર મીટ માંડી હસી.
ઘેંડંગંડી એકધંરી ચંલ્યે જસી હસી. થ્ંેંડી થ્ંેંડી વંરે હાંકનંરેં લંકડી પછંડી ઘેંડંને
ચેસવસેં હસેં. જામપૂરં ગંમથ્ીં રેલ્વે સ્ટેશન દુધીનેં મંર્ગ ધૂળિયેં હસેં. ઘેંડંની સેજ ચંલથ્ીં પંછળ
ધૂળની ડમરીઅેં ઊઠસી હસી.
વીરેં પણ એ ડમરીઅેંમાં ગરકંવ થ્ંસેં જસેં હસેં. સેનં સ્મૃસિપટ પર પણ અંવી જ
ડમરીઅેં ઊઠસી હસી.- પરાસુ બાનેમાં ફર્ક હસેં. વીરંનં સ્મૃસિપટ પર ઊઠસી ડમરીઅેં કેંઇની યંતની
હસી-કેંઇ સરુણીની યંત... અને એ ડમરી ધૂળની ડમરીઅેં કરસાં ગંઢ નહેંસી... પણ ઊાડી ઘણી હસી
જેથ્ીં ઊાડંણમાંથ્ીં ઊઠસી એ ડમરીઅેંમાં સરુણીને અેંળખી શકંસી નહેંસી.
અંપેંઅંપ જ વીરંથ્ીં એક નિઃદંદેં નાખંઇ ગયેં.
ત્યંરે ઘેંડંગંડી ઊભીરહી ગઇ. રેલ્વે સ્ટેશન અંવી ગયુા હસુા. મેંટંભંઇ પ્રભુતંદે ભંડુા
ચૂકવ્યુા. ત્ર્ંણેય જણાં પ્લેટફેંર્મ પર અંવ્યં. ગંડી અંવવંને હજુ વંર હસી.- ત્ર્ંણેય જણાં એક ખંલી
બાંકડં પર જઇને બેઠં.
પ્રભુતંદે વીરંને શિખંમણેં અંપવંની શરૂઅંસ કરી તીધી : - ‘શહેરમાં વ્યવસ્થ્િંસ રહેવુા ;
કેંઇ પણ પ્રકંરનં વ્યદનથ્ીં તૂર રહેવુા; વડીલજનેંની મયર્ંતં રંખવી; વડીલેંને સથ્ંં મેંટંઅેંને મંન
અંપવુા.....’- જેવી અન્ય શિખંમણ ઉપરાંસ ત્યાં પહેંંચ્યં બંત કંગળ-પત્ર્ં લખી જણંવવં દુધીની
દૂચનંઅેં અંપ્યં કરી.
વીરેં દૂનમૂન દાંભળી રહ્ય્ંેં હસેં.
ગંડી નજીક અંવી ગઇ હસી. વંસેંમાં દમય જલતી પદંર થ્ંઇ ગયેં હસેં.... એક અાંચકં
દંથ્ેં ગંડી ઊભી રહી ગઇ.
વીરંનં દંમંનમાં ફક્સ એક બૅગ હસી. સે લઇ રીઝર્વેશન ડબ્બં સરફ અંગળ વધ્યેં.
પંછળ પ્રભુતંદ પણ કીશન દંથ્ેં અંવી રહ્ય્ંં હસં.
ગંડીને ઉપડવંનેં દમય થ્ંયેં અને એક લાંબી વ્હીદલ મંરી... ત્યંરે વીરંની અાંખેં ભીની
હસી પ્રભુતંદે કઠણ કંળજે વીરંને વિતંય અંપી.
વીરેં પેંસંની દીટ પર ગેંઠવંયેં.
ગંડી ઉપડી.
‘વીરૂકંકં... અંવજો....!’ - અને એ અવંજથ્ીં વીરંનુા આસર એક ડુદકુા ખંઇ ગયુા.
વ્હંલદેંયં ભત્ર્ીંજા કીશનનં નિતર્ેંષ્ં અવંજથ્ીં વીરેં ઢીલેં થ્ંઇ ગયેં..... સેણે બંરી બહંર હંથ્ં રંખી
‘અંવજો’-ની ભંષ્ંં વ્યક્સ કરસેં હંથ્ં હલંવ્યેં.
અને ગંડી ગસિમાં અંવી.
મુાબઇનં મંર્ગ પર પૂરપંટ તેંડ્યે જસી ગંડીમાં વીરેં શાંસિથ્ીં બેઠેં હસેં... પણ સેનં
વિચંરેં સેં ગંડીથ્ીંયે ડબલ સ્પીડે તેંડસં હસં.
હમણાં સેં એક જૂનં પુરંણં ગંમડંમાં પડ્યેં હસેં. અને અત્યંરે ફર્સ્ટ ક્લંદનં ડબ્બંમાં
ગંતીવંળી દીટ પર ગેંઠવંયેં હસેં.
ઇલેકટ્રિક લંઇટ, પાખં વગેરે સેં હસં જ, સે ઉપરાંસ કેંઇ અમીરનં તીવંનખાડ જેવુા
રંચરચિલુા જોઇ વીરેં અંભેં જ બની ગયેં.
અંમ સેં વીરેં થ્ંર્ડક્લંદમાં જ મુદંફરી કરસેં પરાસુ લાંબી મુદંફરી હેંવંથ્ીં ફર્સ્ટ ક્લંદની
ટિકિટ લીધી હસી.
એટલે અંવુા બધુા જોઇને વીરેં જાણે સ્વપ્ન જોસેં હેંય સેવુા લંગસુા હસુા.
ડબ્બંની બંરીઅેં બાધ હસી. શિયંળંની ઠાડી હજુ યથ્ંંવસ્ હસી સેથ્ીં બંરી ખેંલવંથ્ીં ઠાડેં
પવન આતર ધદી અંવશે એ ડરથ્ીં બંરીઅેં બાધ કરી તીધી હસી. વંસંવરણ હૂાફંળુા હસુા. સેથ્ીં
વિચંરેંનં ચગડેંળમાં ઘૂમસેં વીરેં થ્ંેંડી ક્ષ્ંણેંમાં સેં નિદ્રંધીન થ્ંયેં.
અને સે કેંઇ જૂતી જ તુનિયંમાં - સ્વપ્નની દહેલગંહે ઉપડી ગયેં.
• • •
‘‘નવજીવન છંત્ર્ંંલય’’ નં તરવંજામાં, વીરંને મૂકવં અંવેલં પ્રભુતંદને છેંડવંનુા મન
નહેંસુા થ્ંસુા. સેમની દંથ્ેં છંત્ર્ંંલયનં તરવંજામાં ઊભં રહી વીરેં ગમગીનીમાં ડૂબી ગયેં હસેં. અંખરે
પ્રભુતંદ ચંલસં થ્ંયં.... મેંટંભંઇને જસં જોઇ રહ્ય્ંેં વીરેં.
વીરંને મંધ્યમિક શિક્ષ્ંણ મંટે પ્રભુતંદે સેને અં છંત્ર્ંંલયમાં મૂક્યેં હસેં.
વીરંની હેંશિયંરીથ્ીં સેનં એક દંહેબે પ્રભુતંદને વીરંને નવજીવન છંત્ર્ંંલયમાં મૂકવંની
વંસ કરી હસી. અને વળી ગંમડંમાંથ્ીં બીજા શહેરમાં જવં અંવવંની અાંટી હસી- સથ્ંં બીજા
તેંસ્સતંરેં દંથ્ેં વીરેં રખડસેં થ્ંઇ જાય અને સેનુા ભણસર બગડે, એ વંસને ધ્યંનમાં લઇ પ્રભુતંદે
પિસંજીને વંસ કરી, સેમણે દામસિ અંપી.
વીરંએ પહેલાં સેં હઠ પકડી કે મંને મૂકીને હુા ત્યાં નહીં જાઉં; પણ પછી ગાગંબંએ સેને ખૂબ
દમજાવ્યેં એટલે સે સૈયંર થ્ંયેં હસેં.
મેંટંભંઇનં ગયં પછી વીરેં રૂમમાં અંવ્યેં.
અંમસેં છંત્ર્ંંલય ઘણુા મેંટુા હસુા. બે મંળનં અં છંત્ર્ંંલયની કુલ ચેંવીદ રૂમ હસી. જેમાં બે
ડંઇનિંગરૂમેં હસી. એક ડંઇનિંગરૂમમાં રદેંડંની ચીજ-વસ્સુઅેં રહેસી અને બીજા કેંમનરૂમમાં
દવંર-દાંજ પ્રંથ્ર્ંનં કરવંમાં અંવસી હસી. ટેલિવિઝનનં કંર્યક્રમેં પણ અહીં જ તેખંડવંમાં અંવસં
હસં. અને છંત્ર્ંેંને દમૂહમાં વાંચવંની વ્યવસ્થ્ંં પણ અહીં જ થ્ંસી. બીજી રૂમેંમાં બે રૂમ છંત્ર્ંંલયનં
ગૃહપસિનં ફંળે જસં, અને બંકીની રૂમેંમાં છંત્ર્ંેં રહેસં હસં. એક રૂમમાં લગભગ ચંર પંટેં રહેસી
હસી.
તરેક છંત્ર્ંને દૂવંની એક પંટ, એક મેજ અને એક કબંટ ફંળવેલ હસુા.
અંજુ-બંજુનં વંસંવરણમાં અં છંત્ર્ંંલયની છંપ દંરી હસી. સેથ્ીં સેનં દાચંલકેં પણ સેનં
સરફ દંરૂા ધ્યંન અંપસં હસં.
વીરેં સેનં રૂમમાં અંવ્યેં અને સેની પંટ ઉપર દૂનમૂન બેદીને ઘરનં વિચંરેં કરવં લંગ્યેં.
બીજા તિવદની દવંરે સૈયંર થ્ંઇ વીરેં બીજા છંત્ર્ંેંની દંથ્ેં શંળંમાં જવં નીકળ્યેં.
શંળં તૂર નહેંસી પણ છંત્ર્ંંલંયનં તરવંજંમાંથ્ીં નીકળીને ડંમરની દડક પર અંવવુા પડે
અને સે દડક પર થ્ંઇને થ્ંેંડે તૂર ચંલસાં સ્કૂલનેં તરવંજો અંવે. સ્કૂલનુા મેતંન પણ છંત્ર્ંંલયની
પંછળની તીવંલ દુધી હસુા. પરાસુ બાનેનં તરવંજા વિરૂધ્ધ તિશંમાં હેંવંથ્ીં ડંમરની દડક પર થ્ંઇને
જસાં દહેજે તશ મિનિટ થ્ંંય.
દડક પર અંવસાં વીરંએ શહેરનં રસ્સં સરફ નજર તેંડંવી-સેં ઘણાં છેંકરં-છેંકરીઅેંને
સ્કૂલમાં અંવસં જોઇને વીરંને થ્ંેંડેં અંનાત પણ થ્ંયેં.
સ્કૂલમાં અંવસાં સે થ્ંેંડેં મુાઝંયેં પણ પછી સેની નજર વર્ગનં અેંરડંનાં બંરણાંની ઉપર
પડી. ધેંરણનાં નંમ લખેલં હસં સેથ્ીં સે- ‘તશમુા ધેંરણ’ શેંધવં લંગ્યેં. નીચે ક્યાંય ન મળસાં પહેલાં
મંળે જવં પગથ્િંયાં ચઢવં લંગ્યેં.
બંઘંચકવં જેવેં એક સરફ પગથ્િંયાં ચઢસં વીરંને સેનં સરફ જોઇ હદસી છેંકરીઅેં પર
રીદ ચઢીઃ ‘ચીબંવલી’ કહેવંનુા મન થ્ંયુા પણ પછી ગમ ખંઇ ગયેં.
છેલ્લુા પગથ્િંયુા ચઢસાં જ વીરંની નજર ડંબી બંજુનં પહેલં ક્લંદરૂમનં મથ્ંંળં પર પડી,
સેને હંશ થ્ંઇ! ‘ધેંરણ તશ’- અને વીરેં આતર ઘૂસ્યેં અંખેં ક્લંદ ભરંયેલેં હસેં એટલે છેલ્લી
પંટલી પર ખંલી જગ્યં જોઇ ત્યાં ચેંપડીઅેં મૂકી બહંર અંવ્યેં સેં દંમે જ ‘પ્રંથ્ર્ંનં ખાડ’ હસેં.
લૅંબી અંગળ ઊભં રહી સ્કૂલનુા નિરીક્ષ્ંણ કરસેં રહ્ય્ંેં-ત્યાં,
લાંબેં ઘાટ વંગસાં બધં જ વિદ્યંથ્ર્ીંઅેં અને વિદ્યંર્થ્િંનીઅેં પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં પ્રવેશ્યં. દંમે મેંટુા
સ્ટેજ હસુા. સેનં પર સ્કૂલનં શિક્ષ્ંકેં સથ્ંં પ્રિન્દીપંલ દંહેબ ગેંઠવંયં.
એક બંજુ છેંકરીઅેં અને એક બંજુ છેંકરં વ્યવસ્થ્િંસ રીસે ખાડમાં ગેંઠવંઇ બેદી ગયં.
પ્રંથ્ર્ંનં-દમૂહમાં શરૂ થ્ંઇ.
વીરંને અં પ્રંથ્ર્ંનં વિચિત્ર્ં લંગી. પ્રંથ્ંમિક શંળંમાં અને સેનં ગંમ નજીકનં શહેરની
સ્કૂલમાં તરરેંજ જુતી જુતી ટુકડીઅેં પ્રંથ્ર્ંનં બેંલંવે અને બંકીનં લેંકેં દમૂહમાં સેને ઝીલે.
પણ અહીં સેં! શરૂઅંસ જ કાઇક જુતી થ્ંઇ. વીરેં શેંભંનં પૂસળં જેવેં ચૂપચંપ બેદી
રહ્ય્ંેં.
પ્રંથ્ર્ંનં પૂરી થ્ંઇ એટલે છેલ્લે દમંપ્તિનેં શ્લેંક બેંલંઇ ગયેં. પછી કેંઇકની શેંધ ચંલસી
હેંય સેમ પ્રિન્દિપંલની નજર છેંકરીઅેં પર ફરી વળી. અને સેમની નજર નિરંશ થ્ંઇ પંછી વળી.
સેમણે છેંકરીઅેંને ઊાચે અવંજે પૂછી જોયુાઃ
‘દેંન નથ્ીં અંવી અંજે?’
અને છેંકરીઅેંનં મંથ્ંં નકંરમાં ઝૂકસં જોઇ પ્રિન્દિપંલ નિરંશ થ્ંઇ ગયં... ઊભં થ્ંઇ
નવં અંવનંર વિદ્યંથ્ર્ીંઅેંને અભિનાતન પંઠવ્યં અને પછી જવંની રજા અંપી.
બધં જ વિદ્યંથ્ર્ીંઅેં-વિદ્યંર્થ્િંનીઅેં પેંસપેંસંનં ક્લંદમાં ગયં. વીરેં પણ પેંસંની પંટલી પર
જઇને બેદી ગયેં. સેની બંજુમાં જ એક છેંકરેં બેઠેં જે સેનં જેટલેં જ લંગસેં હસેં. વીરંને સેણે
કહ્ય્ુંા; અંજે સેં અંખેં ક્લંદ ભરંઇ ગયેં એટલે છેલ્લી પંટલી પર નાબર લંગ્યેં. અંવસી કંલે
વહેલં અંવવુા પડશે....’
વીરંનેં પણ છેલ્લં બેદવંનેં વિચંર નહેંસેં. સે હામેશાં અંગળ જ બેદસેં... વીરંએ અંખં
ક્લંદમાં નજર તેંડંવી... એક સરફ છેંકરીઅેં- એક સરફ છેંકરં.
છેલ્લી પંટલી પર બેઠેં બેઠેં વીરેં વિચંરે ચઢ્યેં.
‘પ્રિન્દિપંલ દંહેબ ‘દેંન’ને જ કેમ શેંધસં હશે? પણ સેનેં જવંબ અંપનંર કેંઇ નહેંસુા...
‘હશે અંપણે શુા? કાઇ કંમ હશે!’ - એમ મન મનંવીને ‘દેંન’ શબ્ત ભુલંસેં નહેંસેં. ‘દેંન’ શબ્તમાં
કેટલી બધી મીઠંદ છે! એ શબ્ત બેંલસાં જ ખુશ થ્ંઇ જવંય.
અંજે પહેલેં તિવદ હેંવંથ્ીં બે પિરિયડ બંત છેંડી મૂક્યાં. વીરેં ઊઠ્યેં-સેં સેની દંથ્ેં બેઠેલં
છેંકરંએ વીરંનેં હંથ્ં પકડી ઊભેં રંખ્યેંઃ ‘સંરુા નંમ વીરેં છે ને?’
‘હં, મંરૂા નંમ વીરેં,... પણ સને કેમ ખબર પડ?’
‘સંરી નેંટ ઉપર વાંચી લીધુા’- કહીને એ છેંકરેં હદી પડ્યેં અને ઉમેર્યુંઃ ‘તેંસ્સ, મેં સેં સંરૂા
નંમ જાણી લીધુા પણ સુા મને પૂછે કે નં પૂછે, મંરે કહેવુા જ રહ્ય્ુંા, મંરૂા નંમ સળશી દિંગલ છે પણ
બધં મને દિાગલ જ કહે છે..... હુા પણ છંત્ર્ંંલયમાં રહુા છુા.’
વીરંને દિાગલ પર વહંલ ઊભરંયુા.
‘હં...! કેટલં દમયથ્ીં?’
‘એક વષ્ર્ં જૂનેં છુા.’- કહીને સે હદી પડ્યેં.... વીરંને એકલેં ફરસેં જોઇ સેને દંથ્ં અંપવં
મંટે જ દિાગલે પહેલ કરીઃ ‘શુા યંર! સને ઘર યંત અંવે છે ને? ખરેખર, મને પણ પહેલાં એવુા જ થ્ંસુા
હસુા પણ પછી બધુ ભુલંઇ ગયુા.... સને પણ એવુા જ થ્ંશે. પણ બેંલ, એક વંસ કબૂલ કરીશ?
સેણે વીરંની રજા લીધં વગરજ હાંકે રંખ્યુાઃ ‘મને સંરેં તેંસ્સ બનંવીશ? સને જોઇ મને
તેંસ્સી કરવંનુા મન થ્ંયુા...’
વીરંએ જરં વિચંર કરી સેને દહષ્ર્ં સ્વીકંરી લીધેં : ‘જીગરજાન તેંસ્સ’.
દડક પર ચંલસં હસં ત્યાં વીરંને પ્રિન્દિપંલ દંહેબનં મુખેથ્ીં બેંલંયેલેં ‘દેંન’ શબ્ત યંત
અંવ્યેં. દિંગલને પૂછવં મંટે સેનુા ધ્યંન તેંર્યું, કંરણકે દિંગલ સેં બંજુ પર ચંલસી છેંકરીઅેં સરફ
એકધંરી નજરે જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં... સેને એક સરફ ખેંચી જઇ વીરંએ કહ્ય્ુંાઃ
‘તેંસ્સ દિંગલ! મંરે સને એક વંસ પૂછવી છે, જો સુા કેંઇને નં કહે સેં પૂછુા...’- વીરંને
તહેશસ હસી કે કતંચ દિંગલ સેનં પેટની વંસ બીજા અંગળ રજૂ કરી તે, સેથ્ીં સેણે પંણી પહેલાં
પંળ બાંધી.
‘તેંસ્સ વીરં! અં દિંગલની તેંસ્સી છે.... કેંઇ એલ્યંફેલ્યંની નહીં. દમજ્યેં? ... સુા નહીં
કહે સેં પણ મંરી વંસ હુા કેંઇને કહેસેં નથ્ીં... એટલે મંરં પર વિશ્વંદ રંખજે. અંપણી વચ્ચેની
વંસ ત્ર્ીંજો નહીં જાણે, બેંલ! શુા પૂછવુા છે?’
વીરેં સેને એક સરફ લઇ ગયેં અને ખૂબ જ ધીમં અવંજે કહ્ય્ુંાઃ ‘યંર, અંજે પ્રિન્દિપંલ
દંહેબ પ્રંથ્ર્ંનં પૂરી થ્ંય પછી કેંઇક ‘દેંન’ નંમની છેંકરીને શેંધસં હસં- કેમ?’
દિંગલ વિચંરમાં પડી ગયેં... એક જ તિવદમાં અંને વળી ‘દેંન’ની લપ ક્યાં લંગી?
દિંગલે વીરંનં મનભંવ વાંચવં સેની દંમુા એક દૃષ્ટિ ફેંકી, પછી પેંસંનં વિચંરેં છુપંવસેં બેંલ્યેંઃ
‘અેંહેંહેંહેં....! એમાં અંટલેં બધેં ગભરંય છે કેમ? જો દાંભળ, દેંન એ પ્રિન્દિપંલની
વહંલી વિદ્યંર્થ્િંની છે.... કંરણકે સેનેં અવંજ કેંયલ જેવેં મીઠેં છે, એક વખસ સુા દાંભળીશ સેં સુાયે
ભંન ભૂલી જઇશ... અને એ દેંન રેંજ પ્રંથ્ર્ંનંમાં એકંત ગીસ દાભળંવે જ. અને પંછી હેંશિયંર
પણ છે ... અને સેનુા રૂપ જોયુા હેંેય સેં સુા બે ઘડી જોઇ જ રહે...! - ફટકેં છે ફટકેં....!’
છેલ્લં શબ્તેં બેંલસાં દિંગલે એવી એક્ટીંગ કરી કે વીરેં હદી પડ્યેં.
‘એ કયં ધેંરણમાં-?’ વીરેં અંગળ પૂછે સે પહેલાં દિંગલે પૂરુા કર્યુંઃ
‘તશમં ધેંરણમાં, પણ યંર! સે પહેલાંથ્ીં જ હેંંશિયંર છે એટલે ધેંરણ તશ ‘અ’માં છે....!
વીરંને વિચંરસેં કરી મૂક્યેં દિંગલે.
એક છેંકરીમાં એક દંમટં કેટલં બધં ગુણેં હસેં?- મીઠુા મધ જેવુા નંમ- ‘દેંન’; કેંયલ
જેવેં મીઠેં અવંજ; સ્વરૂપવંન અને પંછી હેંંશિયંર! પછી પ્રિન્દિપંલ દંહેબની મંનીસી હેંય જ ને?
વિચંરમાં સે વિચંરમાં છંત્ર્ંંલય ક્યંરે અંવ્યુા સેની વીરંને ખબર ન પડી... સળશી દિંગલ
પણ વીરંનં ચહેરં પર પલટંસં ભંવેં જેંઇ વિચંર કરસેં હસેં...ઃ ‘બહુ ઊાડં ભેત ભરમવંળેં લંગ
છે... મનનં ભંવ ચહેરં પર ઘૂાટી ઘૂાટીને અંવવં તે છે... જબરેં તેંસ્સ મળ્યેં છે મને....!’
છંત્ર્ંંલય અંવસાં દિંગલે સેને ચેસવ્યેં, ત્યંરે વીરંની વિચંરમંળં સૂટી ગઇ.
નેંટિદબૅંર્ડ પર રૂમનાબર અને સેમાં રહેનંર છંત્ર્ંેંનાં નંમ લખ્યાં હસાં. વીરેં પેંસંનુા નંમ
વાંચી વીદ નાબરનં રૂમ પર બિસ્સરેં લઇ પહેંંચ્યેં.
એ રૂમ પહેલં મંળે હસેં અને હંઇસ્કૂલ સરફ સેની બે બંરીઅેં પડસી હસી. વીરંએ
દંમંન ગેંઠવી તીધેં.... પંટ પર બેદી બંરી બહંર જોસેં બેદી રહ્ય્ંેં વિચંરસેં રહ્ય્ંેં.
થ્ંેંડી જ વંરમાં દિંગલ પણ એજ રૂમમાં બિસ્સરેં ઊઠંવીને અંવ્યેં અને વીરંને જોસાં જ સે
અંનાતમાં ઝૂમી ઊઠ્યેંઃ
‘અરે! વીરં...! સુા પણ અં રૂમમાં છે....? - મંરૂા નદીબ દંરૂા કહેવંય કે તેંસ્સની દંથ્ેં જ
રહેવંનુા થ્ંયુા.’
અને બાને તેંસ્સેં અંનાતથ્ીં નંચી ઊઠ્યં.
• • •
બીજા તિવદની દવંર.
છંત્ર્ંંલયનં નિયમ અનુદંર દવંરમાં પાંચ વંગ્યે બેલ વંગસાં તરેક જણ ઊઠીને નંહી-ધેંઇ
પરવંરી જસં.
એટલે વીરેં પણ ઊઠ્યેં.
રંત્ર્ેં મેંડે દુધી વીરેં ઊાઘી શક્યેં નહેંસેં. સેનં વિચંરેંની મધ્યમાં ‘દેંન’ નંમનેં શબ્ત
ઘુમરીઅેં ખંસેં હસેં. પણ અંખરે. સેણે વિચંરેં ફગંવી તેવં પ્રયત્નેં કયર્ં હસં.... સે અહીં ભણવં
અંવ્યેં છે. કેંઇ છેંકરીનં વિચંરેં કરવં નહિ. અને પ્રિન્દિપંલ દંહેબ સેં કેંઇ પણ છેંકરં કે
છેંકરીને વ્હંલ કરે સેમાં સેનં બંપનુા શુા જંય છે?
એમ વિચંરસં વીરંને રંત્ર્ેં મેંડે દુધી ઊાઘ અંવી નહી.
સેની બંજુની પંટ પર દૂસેલેં દિંગલ ઘદઘદંટ ઊાઘસેં હસેં... વીરંને સેની અતેખંઇ અંવી
... કેવેં બેફિકરેં થ્ંઇ ઊાઘે છે?
અને અંખરે વીરેં ઊાઘી ગયેં હસેંે.
દવંરમાં નંહી-ધેંઇ સૈયંર થ્ંઇ સ્કૂલમાં જવં નીકળ્યેં સેં દિંગલ પણ દંથ્ેં થ્ંયેં.
પ્રંથ્ર્ંનં પૂરી થ્ંઇ એટલે બધંએ અાંખેં ખેંલી. પ્રિન્દિપંલ દંહેબની નજર છેંકરીઅેંની
અંગલી હરેંળમાં બેઠેલી દેંન પર પડી અને સેઅેં અંનાતી ઊઠ્યં.
‘દેંન... ચંલ જો, બેન... અંજે એક દરદ ગીસ દાભળંવી તે...’
દેંન ઊભી થ્ંઇ.
સેનં ચહેરં પર શરમની રેખંઅેં ઉપદી અંવી. સેની અાંખેંની પાંપણેં લજ્જાનં ભંરથ્ીં
નીચી ઢળી ગઇ..... પંસળી કંઠી ધરંવસી દેંન સ્કૂલનં ગણવેશમાં દુાતર લંગસી હસી.
વીરંની નજર સેં દેંન પર જ સ્થ્િંર થ્ંઇ ગઇ..... ‘અંટલી દુાતર છેંકરી....!!!’ સે મનમાં
જ ગણગણ્યેં : ‘પછી કેંઇને પણ વહંલ થ્ંંય જ ને?’
વીરંની બંજુમાં બેઠેલેં દિંગલ સેને જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં. સેણે વીરંનં પગે ચૂાટી ખણી... વીરંએ
દિદકંરી કરી અને ગુસ્દંભરી નજરે દિંગલ સરફ જોયુા.... દિંગલે અાંખનં ઇશંરે દેંન સરફ જોવં
જણંવ્યુા.
દેંન સ્ટેજ પર એક સરફ પલાંઠી વંળીને બેદી ગઇ... શરમનં ભંરથ્ીં સેની અાંખેં નીચી
ઢળી પડી હસી... સેનં મનમાં દ્વિઘં હસી- કયુા ગીસ ગંવુા?- અંમ સેં સે ઊભી થ્ંવંની જ નહેંસી પણ
પ્રિન્દિપંલ દંહેબનં અંગ્રહને સે નકંરી ન શકી.
દેંનને ઊભુા થ્ંવુા જ પડ્યુા.
પ્રિન્દિપંલ દંહેબે સેનં સરફ મીઠી નજર ફેંકી. દેંને મેંં ખેંલ્યુા અને-!
જાણે કેંયલ ટહુકી-!!!
‘‘દબદે ઊાચી પ્રેમ દગંઇ
જ્યેંસ દે જ્યેંસ જલંસે ચલેં....
પ્રેમકી ગાગં બહંસે ચલેં....’’
વીરંની નજર સેં દેંનનં ચહેરં પર, સેનં મુખમાંથ્ીં નીકળસં શબ્ત સરફ, સેનં ઊાચં-
નીચં થ્ંસં હેંઠ સરફ હસી... સેણે અંગળની કડીઅેં દાંભળી જ નહીં.
મીઠં લયથ્ીં ગંસી દેંનનં મુખમાંથ્ીં જાણે ફૂલ ઝરસાં હસાં... દેંનનં ચહેરં પરનુા દૈંાતર્ય
નિહંળસાં વીરેં તિગ્મૂઢ બની ગયેં. સેનં મુખમાંથ્ીં નીકળસં અવંજનેં અનુભવ કરસેં રહ્ય્ંેં.
વીરેં સાદ્રંમાંથ્ીં ત્યંરે જ ચમક્યેં જ્યંરે દિંગલે સેને ફરી ચૂાટી ભરી.
ગીસ પૂરુા કરી દેંન ઊભી થ્ંઇ.
સંળીઅેંનં ગડગડંટ વચ્ચે દેંન નીચી નજર ઢંળી સ્ટેજનં પગથ્િંયાં ઉસરીને સેની જગ્યંએ
ગઇ ત્યાં દુધી સેની નજર નીચી જ ખેંડંઇ રહી હસી... સેને ન સેં અહ્મ હસેં કે ન ઘમાડ.
પ્રિન્દિપંલ દંહેબે સેને બિરતંવી અને પછી રેંજનં કંર્યક્રમમાં પણ ગીસ ગંવંનુા અંમાત્ર્ંણ
અંપી તીધુા.
વીરેં સેં હજુયે જાણે દેંનને દાંભળી રહ્ય્ંેં હેંય સેમ સ્થ્િંસપ્રજ્ઞ્ંની જેમ બેદી રહ્ય્ંેં હસેંે.
જ્યંરે દિંગલે સેને હંથ્ં ઝંલી ઊભેં કયર્ેં ત્યંરે સેને ખબર પડી કે હવે ઊઠવુા જોઇએ.
ક્લંદમાં અંવ્યં.
દિંગલે બાને મંટે પંટલી રેંકી લીધી હસી. પહેલી પંટલી પર બાનેએ દંથ્ેં જ બેદવંનેં
નિર્ણય લીધેં હસેં.
દિંગલે દૂનમૂન બેઠેલં વીરંનં કંનમાં કહ્ય્ુંા; ‘કેમ તેંસ્સ ! શં વિચંરે ચઢ્યેં... એ સેં હવે
અંપણં નદીબમાં નં હેંય... અંપણી ઉપર એક નજર પણ નં નાંખે-દમજ્યેં...? ... હં, અંપણં
ક્લંદમાં અંવે સેં સેં અંપણં - નહીં, સંરં નદીબ!
‘છંનેંે મંનેં બેદ ને હવે-’ અને વીરંએ દિંગલને ડંયર્ેં. દિંગલ શાંસ થ્ંઇ ગયેં.
જ્યેંસિબેન સેમનં વર્ગશિક્ષ્ંક હસં. સેથ્ીં રેંજ પહેલેં પિરિયડ સેમનેં જ રહેસેં. અંમ સેં
ભણંવવંમાં હેંંશિયંર એવં જ્યેંસિબેન હંજરી પૂરવંથ્ીં કાટંળસં.
હંજરી પૂરસં હસં અને બળંપેં કંઢસં હસં.
માંડ અડધે દુધી પહેંંચ્યં હશે ત્યાં જ પ્રિન્દિપંલ દંહેબ અંવ્યંઃ ‘એક્સ્યુઝ મી, દીસ્ટર!’
કહી સેમણે જ્યેંસિબેનને બહંર બેંલંવ્યાં.
ભંરે શરીરવંળં જ્યેંસિબેને કતંચ પ્રિન્દિપંલ દંહેબને મનેંમન ચેંપડંવી પણ હેંય.
‘જુઅેં! સમંરંમાં છેંકરીઅેં કેટલી છે?’
‘તશ છેંકરીઅેં અને ચંલીદ છેંકરંઅેં છે.’
‘સેં જુઅેં તશમં ધેંરણની કુલ એકદેંને પાંત્ર્ીંદ દાખ્યં થ્ંઇ છે; ત્ર્ંણ ક્લંદ બનંવસાં
સમંરં ક્લંદમાં પિસ્સંલીદ થ્ંવં જોઇએ- ત્ર્ીંદ છેંકરંઅેં અને પાતર છેંકરીઅેં - એમ વહેંચણી કરી
છે એટલે સમંરં ક્લંદમાં પાંચ છેંકરીઅેં ‘અ’ વિભંગમાંથ્ીં અંવે છે. સમેં ‘બ’ વિભંગમાં તશ
છેંકરંઅેં મેંકલી અંપેં’ - કહીને ઉમેર્યુંઃ ‘મેં પાડ્યં દંહેબને વંસ કરી છે એટલે પાંચ છેંકરીઅેંને
હમણાં મેંકલેે છે.’
પ્રિન્દિપંલ દંહેબ સેમનુા ભંષ્ંણ પૂરુા કરી જસં રહ્ય્ંં અને જ્યેંસિબેનનં મંથ્ેં ભંર
મૂકસાંાગયં.
‘અં વળી ક્યાંથ્ીં લપ વધંરી...?’ - એમ બબડસાં હંજરી ચંલુ કરી. અડધં પિરિયડ દુધી
સેઅેં ભણંવસં રહ્ય્ંં કે જો કેંઇ છેંકરંએ કેંઇ છેંકરીની છેડસી કરી છે કે અાંખ ઊાચી કરી જોયુા છે
સેં એની ખેર નથ્ીં હાં....’ અને અંગળ ભંષ્ંણ અંપવં જાય સે પહેલાં - ,
‘મે અંઇ કમ ઇન?’ - સીણં અવંજથ્ીં ચમકેલં છેંકરીઅેંની દંથ્ેં જ્યેંસિબેનની નજર
પણ બંરણં માં ખેંડંઇ રહેલ દેંન ઉપર પડી... સેઅેં ચમક્યં!
વીરેં અને દિંગલ પણ ચમક્યં!
‘યદ...,’ કહીને જ્યેંસિબેને પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે દેંન દંમુા જોયુા સેં સેની પંછળ બીજી ચંર
છેંકરીઅેં હસી. દેંને હંથ્ંમાં રહેલી ચિઠ્ઠી જ્યેંસિબેનને અંપી. અને સેઅેં અંનાતી ઊઠ્યંઃ
‘અરે વંહ! દેંન...! સુા પણ મંરં ક્લંદમાં? ઘણી ખુશીની વંસ.... દરદ....દરદ’ કહેસાં
સેમણે પાંચેયને બેદવં ઇશંરેં કયર્ેં, અને હંજરી પત્ર્ંકમાં નંમ ટપકંવવં ખુરશી પર ગેંઠવંયાં.
છેંકરીઅેંની બે લંઇનેં અને છેંકરંઅેંની ત્ર્ંણ લંઇનેં હસી, - બે લંઇનેંમાં ભીંસ બંજુની
અંખી લંઇન ભરેલી હસી એટલે વીરેં અને દિંગલ જે હરેંળમાં બેઠં હસં સેની બંજુની હરેંળમાં
અંવી દેંન અને સેની દહેલી કીર્સિ ગેંઠવંયાં.
સે જોઇ દિંગલે વીરંને ચૂાટી ભરી.
વીરંએ સેનં સરફ કરડી નજર કરી સેને યંત તેવડંવ્યુા કે ‘જ્યેંસિબેન હમણાં ખેર નહીં
રહેવં તે...’ દિંગલ ચંળં પંડસેં બેદી રહ્ય્ંેં.
વીરંથ્ીં માંડ બે ફૂટ છેટે દેંન બેઠી હસી.
જ્યંરે તૂરથ્ીં સે દેંનને એકધંરી નજરે ભંવુક દૃષ્ટિથ્ીં જોઇ રહેસેં, સે વીરેં લગેંલગ બેઠેલી
દેંન સરફ તેષ્ટિ પણ નાંખવંની હિંમસ ન કરી શક્યેં. ક્યાંક હેંબંળેં થ્ંઇ જાય - ની બીકે સેણે
દિંગલને પણ હરકસ કરસાં રેંક્યેં હસેં.
ત્યાં જ્યેંસિબેનનેં સીખં મરચાં જેવેં અવંજ દાભળંયેંઃ ‘જુઅેં, હવે કેંઇ છેંકરેં કેંઇ
છેંકરીને હરકસ કરશે સે મને પદાત નથ્ીં -’
‘પણ અમને પદાત છે ને-’ દિંગલ ધીમેથ્ીં બેંલ્યેં. જે જ્યેંસિબેને નહીં પણ વીરંએ અને સેની
બંજુમાં બેઠેલી દેંને દાંભળ્યુા. દેંને વીરં સરફ ત્ર્ંાંદી નજરે જોયુા.
પણ વીરેં સેં દિંગલને ડંરી રહ્ય્ંેં હસેં. સેનં મનમાં એમ કે જો બેન દાંભળી જશે સેં
દિંગલની દંથ્ેં મને પણ દાડેંવશે.... સેમ ઇશંરંથ્ીં દમજાવસેં હસેં - પછી સે બંજુ પર જોવં ફયર્ેં
કે કેંઇ બીજુા સેં દાંભળી નથ્ીં ગયુા ને?
પણ વીરંને ક્ષ્ંેંભ અનુભવવંનેં વંરેં અંવ્યેં જ.
દેંન સેનં સરફ જોઇ રહી હસી જાણે કે વીરેં ગુન્હેગંર ન હેંય? પણ પછી વીરંનુા
તિલગીરી ભર્યું મુખ જોઇ દેંને કાઇ પણ બેંલ્યં વિનં જ્યેંસિબેનનં ભંષ્ંણ સરફ ધ્યંન અંપ્યુા.
અને બેલ પડ્યેં.
જ્યેંસિબેન ચેસવણીભરી નજર અંખં ક્લંદમાં નાંખી બહંર નીકળી ગયં.
બીજા પિરિયડમાં પાડ્યં દંહેબ પધંયર્ં.
સેમનં ક્લંદમાંથ્ીં પાંચ છેંકરીઅેં અં ક્લંદમાં અંવી હસી. સેમણે દેંનને જોઇ પૂછયુા;
‘કેમ દેંન! અહીં ફંવશે ને?’
‘યદ દર!’ મીઠેં રણકેં કરસી દેંને જવંબ અંપ્યેં, ત્યાં દિંગલ ધીમે અવંજે બેંલ્યેંઃ ‘નં
કેમ ફંવે, જ્યાં અમે હેંઇએ?’
વીરંએ ક્રેંધભરી નજરે દિંગલને સંક્યેં. દિંગલ શિયંળ બની ચૂપ થ્ંઇ ગયેં.
પાડ્યં દંહેબને તુઃખ સેં હસુા જ કે દેંન જેવી હેંંશિયંર અને મીઠં કાઠવંળી - સ્કૂલનુા એક
મંત્ર્ં ગૈંરવ પેંસંનં ક્લંદમાંથ્ીં બીજા ક્લંદમાં જાય..... સે કેંને ગમે? પણ પ્રિન્દિપંલ દંહેબનં
નિર્ણય અંગળ સેઅેં કશુા જ ન કરી શકે.
• • •
અંજે વીરેં હજુ ઊાઘી રહ્ય્ંેં હસેં અને બંજુ પર દૂસેલેં દિંગલ જાગી ગયેં. સેણે વીરંને
ઢાઢેંળ્યેંઃ
‘અેં અંળદુનં પીર! હવે ઊઠ, નહીંસર હમણાં સંરેં બંપ અંવીને ફટકંરશે....’
છંત્ર્ંંલયમાં નિયમ હસેં કે દવંરમાં બેલ પડે ત્યંરે બધં છંત્ર્ંેંએ ફરજિયંસ ઊઠી જ જવુા
પડે.... એટલે તેંસ્સતંરેં એકબીજાને ઊઠંડસં, જેથ્ીં શિક્ષ્ંંથ્ીં બચી શકે.
વીરેં દફંળેં બેઠેં થ્ંઇ અાંખેં ચેંળવં લંગ્યેં. એટલે દિંગલ બેંલ્યેં : ‘કેમ ભંઇ દંહેબ !
કેંનાં સ્વપ્નાં જોસં હસં....?’
‘ચૂપ. બહુ ચિબંવલેં નં થ્ંઇશ દિંગલ... હં’. કહી સેણે મૂક્કેં ઉગંમ્યેં.... દિંગલ સેં ત્યાંથ્ીં
ભંગી છૂટ્યેં....
વીરંએ ઝટપટ પથ્ંંરી વંળી અભરંઇ પર ચઢંવી તીધી. અને નંહવં મંટે નીચે બંથ્ંરૂમમાં
ગયેં.
ખરેખર રંત્ર્ેં વીરેં સ્વપ્નાં જ જોસેં રહ્ય્ંેં હસેં. અને એ પણ સ્કૂલની એક દુાતર, દેંહંમણી,
કેંયલનં કાઠવંળી દેંનનેં. એટલે ભંઇને સ્વપ્નાં છેંડી ઊઠવંનુા મન નહેંસુા થ્ંસુા.
વીરેં સ્કૂલમાં જવં સૈયંર થ્ંયેં. અંજે સે ખુશ હસેં. સેની ખુશંલીમાં સે દીટી વગંડી રહ્ય્ંેં
હસેં. વીરંને ખુશ જોઇ દિંગલને મશ્કરી કરવંની દૂઝી પણ પછી ગમ ખંઇ ગયેં.
વીરંની નજર વંરેઘડીએ સ્કૂલનં મેતંન પર જઇને ઠરી જસી હસી... વીરંને અંમ વંરાવંર
જોસેં જોઇ દિંગલે પણ બંરી બહંર જોયુા.... ત્યાં સેં કેંઇ નહેંસુા, સેમ છસાં વીરેં સે સરફ જોઇ રહ્ય્ંેં
હસેં.... દિંગલ દમજી શક્સેં નહેંસેં,... વીરંનં તિલમાં થ્ંનગનંટ હસેં.
સૈયંર થ્ંઇ તફસર હંથ્ંમાં પકડી બહંર નીકળ્યેં. સેં દિંગલ પણ સેનુા પગેરુા તંબસેં
નીકળ્યેં.
ડંમરની દડક અંવસાં દુધી કેંઇ કાંઇ બેંલ્યુા નહીં. પણ દિંગલ ચૂપ રહે સેં દિંગલ શંનેં?
‘કેમ છેં વીરંભંઇ? અંજે ઘણં ખુશમાં લંગેં છેં....’
‘હં. દંરુા છે સળશીભંઇ! પણ હુા ખુશમાં નથ્ીં.’
‘છેં-’
‘નથ્ીં, અને કતંચ હેંઉં સેં પણ શુા?’
‘કેમ?’
‘જો સળશીડં...! સુા હમણાં હમણાંનેં ટંયલંવેડં બહુ કરે છે.... સ્કૂલમાં, ચૂપ મરજે
નહીંસર...’
‘નહીંસર શુા?’
‘જો મંરં ભંઇ, સને દમજાવુા. હજુ અહીં અંવ્યે મંરે એક મહિનેં થ્ંયેં છે અને અહીં
ભણવં જ અંવ્યેં છુા, એવં ટંયલંવેડં કે લફરાં કરવં મંટે નહીં; મંટે હવે વધંરે પડસુા નં
બેંલીશ....’ કહેસાં વીરેં બેંલસેં અટકી ગયેં. સેની નજર દંયકલ પર અંવસી દેંન પર હસી. ધીમી
ગસિએ દંયકલ ચલંવસી દેંન અમંરી વંસેં દાંભળી ગઇ નહીં હેંય ને?- વિચંરસં વીરંને દિંગલે
ચૂાટેં ભયર્ેં અને જવંબ વંળ્યેં.
‘જેવી અંપની અંજ્ઞ્ંં...’દિંગલ નંટકીય ઢબે એવી રીસે બેંલ્યેં કે વીરંથ્ીં હસ્યં વિનં ન
રહેવંયુા.
‘જો પંછેં સુા અદલ સ્વરૂપમાં અંવી ગયેં ને?’ કહી સેણે દિંગલની પીઠ પંછળ ધબ્બેં
મંયર્ેં.
‘અેં... બંપરે...’ એવેં અવંજ દિંગલે થ્ંેંડં જોરથ્ીં કંઢ્યેં. એટલે થ્ંેંડી અંગળ નીકળી
ગયેલી દેંને મંરકણી નજર વીરં ઉપર નાંખી... અને વીરેં દમદમી ગયેં.
પંછળ ફરી નજર નાંખવંની અતં પર વીરેં વંરી ગયેં. અને સ્કૂલનં ઝાંપંમાં વળસી
દેંનને જોઇ રહ્ય્ંેં.
દિંગલ વીરંની સ્થ્િંસિ પંમી ગયેં હસેં.
• • •
એક વખસ પાડ્યં દંહેબને દંરં અક્ષ્ંરેંવંળં વિદ્યંથ્ર્ીંની જરૂર પડી. સેમણે સ્કૂલનં તરેક
ક્લંદમાં સપંદ કરી પણ કેંઇ મળ્યુા નહીં. આસે હસંશ થ્ંસાં છેલ્લેં બંકી રહેલેં ક્લંદ ધેંરણ તશ
‘ક’માં પણ સેમણે વંસ કરી, જેમાં વીરેં, સળશી અને દેંન - પણ હસં.
‘અં ક્લંદમાં દંરં અક્ષ્ંરેંવંળુા કેંઇ છે?’
થ્ંેંડી મિનિટેં દુધી કેંઇ બેંલ્યુા નહીં.
પણ જસી સક ઝડપવં મંટે, પાડ્યં દંહેબ નિરંશ થ્ંંય સે પહેલાં દિંગલ ઊભેં થ્ંયેં.
સળશીને જોઇ વીરેં અંશ્ચર્ય પંમ્યેં. સેને દિંગલ સળશી પંગલ જેવેં લંગ્યેં, ‘અંનં અક્ષ્ંર
સેં દંવ ભૂાડં છે... શુા ધંરીને ઊભેં થ્ંયેં હશે અં....?’- અંવેં વિચંર વીરેં કરસેં રહ્ય્ંેં. - બીજાઅેં
પણ જેમણે દિંગલનં અક્ષ્ંરેં જોયં હસં. સેઅેં પણ હદવં લંગ્યં.
‘હં દંહેબ! દંરં અક્ષ્ંરેંવંળં હજુ મરી પરવંયર્ં નથ્ીં કે સમંરે નિરંશ થ્ંવુા પડે... દંરં
અક્ષ્ંરેંવંળેં અં ક્લંદમાં છે.’ - છટંથ્ીં બેંલ્યેં દિંગલ.
પાડ્યં દંહેબને થ્ંેંડી શાંસિ થ્ંઇ; સેમણે કહ્ય્ુંાઃ ‘શંબંશ, લંવ જો સંરી એકંત નેંટ...’
‘ખલંદ...! અંવી બન્યુા.... સળશીડંની નેંટ જોઇ દંહેબ સેને બે લંફંમાંથ્ીં બંકંસ નહીં
રહેવં તે.’ - વીરેં મનેંમન વિચંર કરસેં સળશીનં પંગલપણં પર રીદ ચઢંવસેં રહ્ય્ંેં.
પરાસુ -
બધંનં અંશ્ચર્ય વચ્ચે સળશીએ કહ્ય્ુંા;
‘દંહેબ ! મંરી નેંટ જેંવંથ્ીં સેં સમને ગાંધીજી યંત અંવી જશે... પણ મંરેં તેંસ્સ જે
મંરી પંદે બેઠેં છે સે વીરંની નેંટ સમે જોઇ લેં.’
વીરેં કાઇ દમજે સે પહેલાં દિંગલે સેની નેંટ લઇ દંહેબને પકડંવી તીધી.
વીરેં મનેંમન દિંગલને ગંળેં તેસેં રહ્ય્ંેં. સેને ડર હસેં કે કતંચ અક્ષ્ંરેં દંરં નં હેંય-
મસલબ કે દંહેબને પદાત નં પડે સેં અંખં ક્લંદમાં નેંટ ફેરવે અને પ્રતર્શન કરંવે કે ભંઇ દંહેબે
સેમનં અક્ષ્ંરેં શ્રેષ્ઠ ગણંવ્યં. અને અંખેં ક્લંદ સેની મશ્કરી કરશે, છેંકરીઅેં મંરી ઠેકડી ઊડંવશે
- એવી બીકથ્ીં વીરેં દિંગલ સરફ ઠપકં ભરી નજરે સંકી રહ્ય્ંેં : ‘હમણાં બહંર નીકળ સંરી વલે
કરુા છે.’
પણ દિંગલ હદસેં જ રહ્ય્ંેં.
દેંન સેં અં બાનેનં મૂાગં ઝઘડંથ્ીં વિમંદણમાં પડી ગઇ.... શુા દમજવુા? ત્યાં જ પાડ્યં
દંહેબે વીરંને ઊભેં કરસાં કહ્ય્ુંા : ‘શુા ભંઇ સંરુા નંમ?’
‘આતર નેંટમાં લખેલુા છે જ અને મેં પણ કહ્ય્ુંા છે.’ વીરંને બતલે દિંગલે જ જવંબ અંપ્યેં.
સેને એમ હસુા કે વીરેં ગેંગેંફેંફેં કરશે સેં દંહેબને વિશ્વંદ નહીં અંવે કે એ અક્ષ્ંર વીરંનં છે.
‘હા ... સેં વીરં! સુા અત્યંર દુધી ચૂપ કેમ હસેં? અંટલં દુાતર અક્ષ્ંર સેં મેં સ્કૂલમાં કેંઇનં
જોયં નથ્ીં! ખરેખર! સંરં મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંની કતર કરવં જેવી છે..... મંરે અંવં જ અક્ષ્ંરેંની
જરૂર છે. સુા મને અં પિરિયડ પછી સ્ટંફરૂમમાં મળજે.’
દંહેબે નેંટ અંખં ક્લંદમાં ફેરવવં પહેલી બેન્ચવંળં છેંકરંને અંપી... નેંટ ક્લંદમાં
ફરસી રહી.
વીરંને ચિંસં હસી કે દંહેબ સેની મશ્કરી કરી રહ્ય્ંં છે અને વધુ બેઇજ્જસ કરવં
સ્ટંફરૂમમાં બેંલંવ્યેં છે.... સેને દિંગલ પર વધુ તંઝ ચઢી.
નેંટ ફરસી ફરસી દેંન પંદે અંવી. દિંગલ ચમક્યેં! સેણે વીરંને ઇશંરંથ્ીં દેંન સરફ
જોવં પ્રેયર્ેં.
દેંનનં ચહેરં પરની રેખંઅેંમાં થ્ંસેં ફેરફંર વીરંએ જોયેં. સેનં ચહેરં પર ખુશંલીની
રેખં હસી. સે બદ! જોસી જ રહી .... અંમેય સેનેં નાબર છેલ્લેં હસેં... દંહેબનુા ધ્યંન ટેબલ પરનં
પુસ્સકમાં હસુા... દેંને ત્ર્ંાંદી નજરે અંજુબંજુ જોયુા..... વીરેં નજર ચુકંવી ફરી ગયેં. દેંને પેન કંઢી
એટલે દિંગલે વીરંને ચેસવ્યેં. દંહેબ જોઇ નં જાય એની સકેતંરી રંખી નેંટનં પહેલં પંનંની જમણી
બંજુ નીચેનં ખૂણંમાં દેંને કાઇક લખ્યુા.....’
‘શુા લખ્યુા હશે?’ સેવેં ભંવ દિંગલ અને વીરંનં મનમાં પેતં થ્ંયેં... કાઇક ગેંટંળેં થ્ંયેં
લંગે છે એવુા લંગસાં વીરેં વળી પંછેં દિંગલ પર ગુસ્દે થ્ંયેં.
‘અલ્યં, અંમ અાંખેં કંઢીને ધુરકે છે શંનેં?’ વીરંને દંમે સંકેલેં જોઇ ખૂબ જ ધીમેથ્ીં
બેંલંયેલ દિંગલનં મુખનુા વંક્ય દેંને દાંભળ્યુા અને સે હેંઠમાં હદી પડી. સેણે વીરં દંમુા જોયુા સેં
એ સેં હજુયે દિંગલને સંકી રહ્ય્ંેં હસેં.
દંહેબની નજર દેંનનં હંથ્ંમાં રહેલી નેંટ પર પડી : ‘બધંએ નેંટ જોઇ લીધી?’
હકંરમાં ડેંકુા ધુણંવસં વિદ્યંથ્ર્ીંઅેંને હુાકંરેં ભયર્ેં : ‘હં’
‘દેંન! વીરંને નેંટ અંપી તે.’
જ્યાં દુધી દંહેબે અંજ્ઞ્ંં ન કરી ત્યાં દુધી દેંન નેંટમાં વીરંનં હંથ્ેં લખંયેલં દુાતર
અક્ષ્ંરેંમાં અને સેનં મરેંડમાં ખેંવંયેલી હસી. સેણે નેંટ વીરંને અંપવં હંથ્ં લાબંવ્યેં... વીરંએ પણ
હંથ્ં લાબંવ્યેં.... વીરંનં હંથ્ંનાં અાંગળાં દેંનની નંજુક અાંગળીઅેંને સ્પર્શી ગયં. દેંને સરસ જ
હંથ્ં પંછેં ખેંચી લીધેં.
અનંયંદે થ્ંયેલ એ સ્પર્શથ્ીં દેંનનં શરીરમાં એક ઝણઝણંટી વ્યંપી ગઇ. વીરેં થ્ંેંડેં
ખેંચંયેં.
બ્ાંનેની સ્થ્િંસિ મંપસેં દિંગલ ‘દંહેબ જોઇ જશે’ એવુા ચેસવવં વીરંને ચૂાટેં ભયર્ેં... વીરંને
દિદકંરેં ગળંમાં જ ભરંવી તીધેં.
‘અને હં દેંન! સુા પણ સ્ટંફરૂમમાં વીરંની દંથ્ેં અંવજે ... સંરુા પણ કંમ પડશે.’
વીરંનં હાંજા ગગડી ગયં.
-ચેંક્કદ દંહેબે અમંરી સ્થ્િંસિ પકડી પંડી હશે. સેણે દંહેબની નજર અેંળખવં ધંરી
ધંરીને જોયુા.
‘નં. એવુા સેં કાઇ લંગસુા નથ્ીં,’ જાણી સેને હંશ! થ્ંઇ.
વંસ પણ દંચી હસી. પાડ્યં દંહેબનુા ધ્યંન સેં ચેંપડી સરફ હસુા... થ્ંેંડુા વાંચી રહ્ય્ંં બંત
સેમણે ભણંવવંનુા શરૂ કર્યું. બંકી રહ્ય્ુંા હેંય સેમ અધવચ્ચે ઉમેર્યુંઃ
‘અંખી સ્કૂલમાં મીઠેં મધુરેં કાઠ હેંય સેં અં ક્લંદની દેંનમાં-’
દેંન શરમંઇ ગઇ. દંહેબ અધવચ્ચે જ અંવં વખંણ કરશે સેવુા સેની કલ્પનંમાં પણ ન
હસુા.
‘અને અંખી સ્કૂલમાં દુાતર, મરેંડતંર હસ્સંક્ષ્ંરેં જો કેંઇનં હેંય સેં સે પણ અં ક્લંદનં જ
વિદ્યંથ્ર્ીં વીરંનં-’
વીરંએ દિંગલ સરફ જોયુા.
દિંગલે વિજયની લંગણી અનુભવસાં અાંખ ઉલંળી.
દેંન અં બાનેની ચેષ્ટં ત્ર્ંાંદી અાંખ કરી જોઇ રહી હસી. સેને અં બાને તેંસ્સેં રાગીલં લંગ્યં.
ઘણી વખસ દેંન બાનેની હરકસેં જોઇ મનેંમન ખડખડંટ હદી પડસી. કીર્સિ પૂછે સેં કેંઇ બીજુા બહંનુા
બસંવી તેસી.
• • •
પિરિયડ બતલંયેં અને રીદેદ પડી.
વીરેં પાડ્યં દંહેબનં જવંની રંહ જોસેં હસેં.સેને દેંને નેંટમાં લખેેલુા વાંચવુા હસુા.... એટલે
ચંલુ પિરિયડમાં એ વાંચવંનુા મુનંદીબ નં મંન્યુા, કંરણ કે સેમ કરસાં પકડંઇ જવંય.... અંખેં
પિરિયડ વીરેં વિચંરસેં રહ્ય્ંેં - શુા લખ્યુા હશે?
વીરંની અધીરંઇ દિંગલ જાણી ગયેં હસેં.
પાડ્યં દંહેબે જસાં જસાં વીરં અને દેંન પર નજર નાંખી શિક્ષ્ંકગણમાં અંવવંનુા યંત
તેવડંવ્યુા.
એક ક્ષ્ંણ મંટે દેંન અને વીરંની નજરેં ટકરંઇ અને પંછી ફરી ગઇ.
વર્ગમાંથ્ીં છેંકરં-છેંકરીઅેં ધીમે ધીમે બહંર નીકળી ગયં. દેંન પણ વીરંને દ્વિધંમાં નાંખી
દહેલી કીર્સિ દંથ્ેં બહંર નીકળી ગઇ.
વર્ગમાં ફક્સ વીરેં અને દિંગલ જ બેદી રહ્ય્ંં... અંજુબંજુ નજર કરી વીરંએ ધીમે રહીને
નેંટનુા પૂાઠુા ઉલટંવ્યુા અને જમણી સરફ નીચેનં ખૂણંમાં મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં બે શબ્તેં લખેલં હસં.
‘‘અભિનાતન - દેંન.’’
વીરંનં અંશ્ચર્યનેં પંર નં રહ્ય્ંેં. સેનં ચહેરં પર અંનાતની રેખં ફરી વળી.
દિંગલે પણ એ શબ્તેં વાંચ્યં અને સેની વંચં ફૂટી;
‘વંહ ભંઇ, અભિનાતન સેં મને અંપવંનં હેંય... મેં જેં દંહેબને વંસ કરી નં હેંસ સેં
અંપ દંહેબનં અક્ષ્ંરેં કેંણ..... પેથ્ંંભંઇ પૂછવંનં હસં?’
‘ચૂપ મર! ધીમે બેંલ કેંઇ દાંભળી જશે.’
‘બદ! પસી ગયુ, ચૂપ મર! અલ્યં મૂરખં, જરં દમજ, અંટલં બે શબ્તેંમાં એ છેંકરી સને
શુા કહી ગઇ ખબર છે?’
‘શુા કહી ગઇ?’ વીરેં પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે દિંગલને સંકી રહ્ય્ંેં.
‘દંવ ગમંર જ રહ્ય્ંેં સુા સેં..... અરે! સંરે અંનેં જવંબ અંપવેં પડશે...’
‘શંનેં? સુા કાઇ દમજ પડે એવુા બેંલ.’
વીરેં હવે ઢીલેં થ્ંસેં જસેં હસેં... દિંગલ અનુભવી ખેલંડી હેંય એમ લંગે છે અને હવે
કડક કે નફ્ફટ બનવંથ્ીં દિંગલ અંગળ કાઇ ચંલશે નહિ... સેની દલંહ લેવી જ પડશે.
‘જો દાંભળ, દેંને સને અભિનાતન અંપ્યં, બરંબર ને?’
‘હં.’
‘એટલે સંરે પણ સેનેં અંભંર મંનવેં પડશે.’
‘આહ... હવે દમજ્યેં! ક્યંરનેંય ત્યંરે શુા ગેંળગેંળ હાંકે રંખે છે.... દીધે દીધુા કહી તે ને!
હમણાં ક્લંદમાં અંવે એટલે મેંઢંમેંઢ કહી તઉં.’
વીરંનેં જવંબ દાંભળી દિંગલ ઉછળ્યેં. અને ચંળં પંડસાં બેંલ્યંઃ
‘હમણાં અંવે એટલે મેંઢંમેંઢ કહી તઉં, બેંલી ગયં લ્યેં... અરે જરં દમજ! સંરે
મેંઢંમેંઢ કહેવંની કાઇ જરૂર નથ્ીં.... સુા સેં દંવ બંધેં જ રહ્ય્ંેં ..... સુા કાંઇ જ કરી શકવંનેં
નથ્ીં.... સને છેંકરીઅેંની ભંષ્ંંની કાઇ દમજ નં પડે.....’
દિંગલ બેંલસેં રહ્ય્ંેં અને વીરેં દાંભળસેં રહ્ય્ંેં.
‘સંરં કરસાં એ છેંકરી હેંંશિયંર નીકળી,..... જો સને એણે મેંઢંમેંઢ કહ્ય્ુંા?’
‘નં.’
‘સેં અંટલેથ્ીં જ સંરે દમજવુા જોઇએ કે સંરે પણ મેંઢંમેંઢ કહેવંની જરૂર નથ્ીં.’ દિંગલ
મહંન દલંહકંરની મંફક વીરંને દલંહ અંપી રહ્ય્ંેં હસેં.
દિંગલનં છેલ્લં વંક્યથ્ીં વીરેં ચમક્યેં.....! બંધંચકવં જેવેં દિંગલની દંમે સંકી રહ્ય્ંેં.
‘અરે- અંમ મેંં ફંડીને શુા જોઇ રહ્ય્ંેં છુા? સંરે, પણ સેની નેંટમાં જવંબ અંપવેં પડશે....
દમજ્યેં?’
વીરેં કાઇ દમજે સે પહેલાં દિંગલ દેંનનં તફસર સરફ દરક્યેં.... જે હંથ્ંમાં અંવી એ
નેંટ લઇ વીરં દંમે ધરી.
ક્ષ્ંણવંર વીરેં ધ્રુજી ઉઠ્યેં.
પણ દંથ્ંમાં દિંગલ હસેં સેથ્ીં સેણે નેંટનુા પૂાઠુા ઉલટંવ્યુા.... સેણે જોયુા સેં એક મસ્સ મજાનુા
ગુલંબનુા ફૂલ તેંરેલુા હસુા.... વીરેં લખવંનુા ભૂલી જઇ ફૂલને જોસેં રહ્ય્ંેં. ત્યાં દિંગલે સેને ટેંક્યેં.
લખસી વેળંએ ફરીથ્ીં વીરંનેં હંથ્ં ધ્રુજી ઉઠ્યેં. પછી હિંમસ એકઠી કરી લખી જ નંખ્યુા;
‘‘ ‘અભિનાતન બતલ અંભંર’-વીરેં’’
ભૂલમાં દિંગલે એ નેંટ જ્યેંસિબેનનં વિષ્ંયની જ લીધી હસી... પણ હવે પડશે એવં
તેવંશે.
એમ વિચંરી નેંટ પંછી ગેંઠવી તીધી.
વીરંએ નેંટમાં ગુલંબનુા ફૂલ તેંરેલુા જોયુા હસુા સેનં પરથ્ીં સેને એટલેં સેં ખ્યંલ અંવી ગયેં
હસેં કે દેંનને ગુલંબનુા ફૂલ ઘણુા જ પદાત છે. સેણે ગુલંબનં ફૂલ મધ્યે દેંનનુા હદસુા મુખ જોયુા....
વીરેં ગુલંબનં ફૂલની દુગાધ મંણી રહ્ય્ંેં હસેં ત્યાં,
દિંગલે યંત તેવડંવ્યુા કે પાડ્યં દંહેબે સ્ટંફરૂમમાં બેંલંવ્યેં છે. વીરંએ દિંગલને પણ દંથ્ેં
લીધેં.
બાને તેંસ્સેં નીચે અંવ્યં.
પ્રિન્દિપંલ દંહેબની અેંફિદની બંજુમાં જ સ્ટંફરૂમ હસેં. તરવંજામાં ઘૂદસાં જ વીરંની
નજર પાડ્યં દંહેબની ખંલી ખુરશી પર પડી અને ખુરશીની પંછળ દેંન સેની દહેલી કીર્સિ દંથ્ેં
ઊભી હસી.
વીરેં સેં સરસ પંછેં ફરવં જસેં હસેં.... સેને બીક એ હસી કે એક સેં દેંનની નેંટમાં
ચિસરંમણ કરીને અંવ્યેં છે અને અહીં બધં દંહેબેં વચ્ચે સેની પંદે જવુા હિસંવહ નથ્ીં. અધૂરંમાં
પૂરુા પાડ્યં દંહેબની ખુરશી દંમે જ્યેંસિબેન બેઠં બેઠં દમંચંર પત્ર્ં વાંચસં હસં એટલે ત્યાં જવંથ્ીં
સેમની નજરે ચઢી જવંશે - વિચંરસેં વીરેં પંછેં ફયર્ેં.
પણ....!
કીર્સિને જોઇ રહેલેં દિંગલ ત્યાંથ્ીં ખદવંનુા નંમ નહેંસેં તેસેં... સેણે પંછં ફરસં વીરંનેં
હંથ્ં પકડી રેંક્યેં. સેને લઇ રૂમમાં ગયેં અને જ્યેંસિબેનને પાડ્યં દંહેબ વિશે પૂછયુા. જ્યેંસિબેન કેંઇ
જવંબ અંપે સે પહેલાં જ કીર્સિ બેંલી ઉઠી;
‘દંહેબ અેંફિદમાં ગયં છે, અને સમને ઉપર પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં એમની રંહ જોવંનુા કહ્ય્ુંા છે.’
‘સમને એટલે વીરેં અને હુા કે વીરેં એકલેં’-એવુા બેંલવં જસં દિંગલને વીરંએ સેનં પગનં
આગૂઠં પર પગની એડી મૂકી તબંવ્યેં..... દિંગલે વીરં દંમુા જોયુા અને બહંર નીકળી ગયં.
-બન્ન્ેં પગથ્િંયાં ચઢવં લંગ્યં.
અંટલી વંસચીસમાં દિંગલે એટલુા સેંે જોયુા હસુા કે દેંન વીરંનં ચહેરં સરફ ભંવુક દૃષ્ટિથ્ીં
જોઇ રહી હસી, જ્યંરે અં પંગલ નીચી મુાડીએ ઉભેં હસેં.
પગથ્િંયાં ચઢસી વેળંએ ધીમં અવંજે દિંગલે વીરંને ઠપકેં અંપસાં કહ્ય્ુંા;
‘દંલં! સુા સેં દંવ ગમંર જ રહ્ય્ંેં.’
‘કેમ?’દિંગલનં અચંનક ધડંકંથ્ીં ચમકીને વીરેં પૂછી બેઠેં.
‘કેમ શુા? પેલી સંરી દંમુા જોઇ રહી હસી અને સુા છેંકરીની મંફક ભેંંય ખેંસરસેં ઊભેં
હસેં.... દંલં.... નંમર્ત....!’
‘દંમે જો, દંહેબ અંવે છે.’ કહી વીરંએ દિંગલને વંસ બાધ કરવં ચેસવ્યેં.
પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં અંવી બાને પંછળની પંટલી પર દંમદંમે બેઠં.
વીરેં ચૂપ હસેં. પણ દિંગલ ચૂપ નહેંસેં.
‘અરે, વીરં! સેં પેલી જોઇ? કીર્સિ! દં...લી મંરી ઉપર લંઇન મંરસી લંગે છે!’
‘સુા યંર બેદને છેંનેંમંનેં! હમણાં દંહેબ કે કેંઇક દાંભળી જશે સેં સંરેં ને મંરેં બરડેં
દરખેં કરી તેશે... નં જોયં હેંય સેં મેંટં લંઇન મંરવંવંળં....!’ કહી દિંગલને ચૂપ કરવં વીરંએ
અંગળ ચલંવ્યુાઃ ‘સુા યંર બધુા બંફી નાંખે છે?’
‘કેમ? મેં વળી શુા બંફ્યુા?’ દિંગલે પૂાછડુા પકડ્યુા પણ વીરેં ચૂપ થ્ંઇ ગયેં. પ્રંથ્ર્ંનંખાડનં
તરવંજામાં દેંન અને કીર્સિ ફ્રેમ થ્ંઇને ઊભં હસં.
વીરંને ચૂપ થ્ંસેં જોઇ દિંગલે ફરી પંછેં એ જ પ્રશ્ન તેંહરંવ્યેંઃ ‘બેંલ ને! મેં વળી શુા
બં...?’
દિંગલ ‘બંફ્યુા?’ એમ બેંલવં જસેં હસેં એ પહેલાં વીરંને બંરણાં સરફ સ્થ્િંર નજરે જોઇ
રહેલેં જાણી સેણે પણ એ સરફ નજર કરી અને દંમે દેંન અને કીર્સિને જોસાં સેનેં શબ્ત અધૂરેં રહ્ય્ંેં
અને ‘બંફ્યુ’માંથ્ીં ‘બં....’ બેંલંઇ ગયુા.
એટલે દેંન અને કીર્સિ ખડખડંટ હદી પડ્યં. પણ પછી સરસ સેમનં હંથ્ંરૂમંલ મેંં
અંગળ ધરી હદવુા ખંળવંનેં પ્રયંદ કરવં લંગી... સે તરમ્યંન વીરેં પણ દમજી ગયેં કે અં વખસે
પણ દિંગલે બંફ્યુા... સેણે વંસ ફેરવી;
‘અરે! સુા બં... બં.... શુા કયર્ં કરે છે? સને સંરી બં યંત અંવે એમાં હુા શુા કરૂા? ક ં ગ ળ
લખી નાંખને? એટલે પત્યુા.’- મૂળ વંસ કરસાં અં સેં મેંં-મંથ્ંં વિનંની વંસ દાંભળી દિંગલને વીરં
પર તંઝ ચઢી... કાઇક બેંલી નાંખવંનુા મન થ્ંયુા પણ! દંમે બે સરૂણીઅેં ઊભી હસી. એટલે સે સેં
ચૂપ જ થ્ંઇ ગયેં.
બંજુ પર પડેલી બીજી બે પંટલીઅેં પર વીરંની હરેંળમાં કીર્સિ અને દિંગલની હરેંળમાં
દેંન અંવી ગેંઠવંઇ ગઇ. બાને એ રીસે બેઠં હસં કે કીર્સિ દિંગલને અને દેંન વીરંને જોઇ શકે.
પંટલીઅેં અલગ હસી પણ એકબીજાને જોવં મંટે ફક્સ ત્ર્ંાંદી અાંખ કરવી પડે. બાને
છેંકરીઅેં બિલકુલ નજીક અંવીને બેદી ગઇ એટલે દિંગલની વંગ્ધંરં બાધ થ્ંઇ ગઇ... અને વીરેં
નીચી મૂાડીએ પંટલી પર અાંગળી ફેરવવં લંગ્યેં.
ન જાણે કેવંયે ઊાડં સ્વપ્નમાં ગરકંવ થ્ંઇ ગયેં હસેં... દેંન સેં વીરંને જેંઇ જ રહી...
સેણે અંટલી નજીકથ્ીં કેંઇ છેંકરંનુા નિરીક્ષ્ંણ કર્યું હેંય સેં સે પ્રથ્ંમ જ વીરેં હસેં .... દેંન જોઇ જ
રહી...!
હજુ દુધી કેંઇને ખબર નહેંસી કે પાડ્યં દંહેબે કયં કંમ મંટે સેમને બેંલંવ્યં હસં?
વીરંની નજર સ્ટેજ પર ખેંડંઇ ગઇ, જ્યાં દેંન રેંજ ત્યાં બેદીને મીઠુા ગીસ ગંસી હસી...
સેને અત્યંરે પણ ત્યાં દેંન ગીસ ગંસી હેંય સેમ લંગ્યુા. સે ખેંવંઇ ગયેં.
વીરંનં ચહેરં પર મરક મરક સ્મિસરેખં ફરી વળી.... સેનં ચહેરં પરની રેખંઅેં
બતલંસી જસી હસી... સેની અાંખેં નંની મેંટી થ્ંસી જસી હસી.
દેંન સેં વીરંનં ચહેરં પરનં બતલંસં હંવભંવ જોસી રહી, વીરેં જ્યાં જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં સે
સરફ સેણે નજર કરી.... ત્યાં સેં કશુા નહેંસુા... પણ પછી સેને ખ્યંલ અંવ્યેં કે ત્યાં બેદીને સે રેંજ
ગીસ ગંય છે..... પણ વીરેં ત્યાં કેમ સંકી રહ્ય્ંેં હશે.....? દેંન વીરંની નજર પંરખવં મંટે સેને
ધંરીધંરીને જોવં લંગી.... દેંનને વીરં સરફ જુતી દૃષ્ટિથ્ીં સંકી રહેલી જોઇ કીર્સિ સેની નજર
પંરખી ગઇ. સેણે પરેંક્ષ્ં રીસે દેંનને ચેસવવં વીરંને કહ્ય્ુંા;
‘અરે! વીરં, એ બંજુ શુા સંકી રહ્ય્ંં છેં?’
વીરેં ઝબકીને જાગી ગયેં. દેંનને કાઇ અદર ન થ્ંઇ. બાને છેંકરીઅેં - કીર્સિ અને દેંનને -
સેનં સરફ સંકી રહેલી જોઇ વીરેં ઝાખવંણેં પડી ગયેં.
ક્યંરનેંયે ચૂપ બેઠેલેં દિંગલ વંસ વધંરવંની સક જસી રહેશે એમ જાણી દેંનને ટેંકવં
કીર્સિ દંથ્ેં વંસની દાંકળ દાંધી.
‘અરે દેંન! અરે કીર્સિ, સમે દેંનને જ કહેંને કે સે શુા જોઇ રહ્ય્ંં છે?’
પણ ત્યાં સેં કીર્સિએ દેંનની દંથ્ંળમાં ચૂાટણી ભરી.
‘ઊઇ....મં....’ કહેસી દેંન ઝબકી.
અને બધંની નજર સેનં સરફ હસી સેથ્ીં દેંન શરમંઇને નીચુા જોઇ ગઇ.
ફરી પંછુા મૈંન છવંયુા.
ત્યાં, પાડ્યં દંહેબે પ્રવેશ કયર્ેં.
દંહેબને અંવસં જોઇ ચંરેય જણાંએ ઊભં થ્ંઇ મંન અંપ્યુા. પાડ્યં દંહેબે સેમને બેદવં
ઇશંરેં કરી ખુરશી ખેંચી સેમાં જમંવ્યુા.
સેઅેં મુખ્ય વંસનં મુદ્દં પર અંવ્યંઃ
‘વીરં!.... સંરં અક્ષ્ંરેં દંરં છે બરંબર! અને દેંન બેંલવંમાં અને વાંચવંમાં હેંંશિયંર
છે. કેમ, બરંબરને દેંન?’
દેંન શરમંઇને નીચુા જોઇ ગઇ.
‘સમંરે મંરુા એક અગત્યનુા કંમ કરવંનુા છે. મંરે અભ્યંદ મંટેનેં એક લેખ સૈયંર કરી
યુનિવર્દિટીમાં મેંકલવંનેં છે..... અને સમે જુઅેં છેં કે મંરં અક્ષ્ંરેં ગાંધીજીને પણ શરમંવે સેવં છે
એટલે એવં અક્ષ્ંરેંવંળેં લેખ મેંકલી શકંય નહીં.... એટલે જો સમેં બાને મળીને મંરુા કંમ કરેં સેં
અંભંર. વધુ દમય નહીં લંગે.... બે તિવદ એકએક કલંક બેદશેં સેં પણ પૂરુા થ્ંઇ શકે સેમ છે.’
થ્ંેંડુા અટકીને ફરી જાણે અગત્યની વંસ કહેસં હેંય સેમ અંગળ ચલંવ્યુાઃ
‘પણ હં! સમંરે મંરં ઘરે અંવવુા પડશે.... દેંન સેં મંરં અક્ષ્ંરેંની અનુભવી છે એટલે સેને
મંરુા લખેલુા વાંચવંમાં સકલીફ નહીં પડે, અને હુા અંજ અને કંલ એમ બે તિવદ શહેરમાં જવંનુા
હેંવંથ્ીં ઘેર હંજર રહી શકુા સેમ નથ્ીં,.... પણ સમેં જો અં જવંબતંરી મંથ્ેં લેસં હેં સેં
મહેરબંની..... બીજુા કે મંરે એ લેખ પરમ તિવદે પ્રિન્દિપંલ દંહેબને અંપી તેવેં પડશે એટલે જેમ
બને સેમ જલતી કંમ પસંવવુા છે, સમને અંજ અને કંલ એમ બે તિવદ મળશે.’
લાંબુ ભંષ્ંણ કરી પાડ્યં દંહેબ થ્ંેંભ્યં,
દેંન અને વીરેં નીચી મૂાડીએ દાંભળી રહ્ય્ંં હસં સે જોઇ સેમણે ટેંક્યં;
‘અરે! સમે બન્ન્ેં કમ દે કમ મંરી દંમુા સેં જુઅેં? અંમ નીચી મૂાડીએ બેદી રહેશેં સેં મંરૂા
કંમ કેવી રીસે કરશેં? સમને કશેં વાંધેં છે?’
-વચ્ચે વીરેં ટબુક્યેં.
‘દંહેબ! મને કશેં વાંધેં નથ્ીં પણ....!’
વીરેં અટક્યેં, સેણે દિંગલ દંમુા જોયુા. દિંગલ વીરંની મુાઝવણ જાણી ગયેં, સેણે દંહેબને
કહ્ય્ુંા;
‘હં દંહેબ! એને કાઇ વાંધેં નથ્ીં...... પણ એ અં ગંમનેં અજાણ્યેં છે એટલે સે એકલેં
કેવી રીસે અંવે? અને વળી અમંરં ગૃહપસિની પણ રજા લેવી પડશે-’
‘હાં.... દમજી ગયેં.... સંરી મુશ્કેલી તૂર થ્ંઇ જશે. સુા અને દિંગલ બાને દંથ્ેં અંવજો.
દિંગલ! સેં સેં મંરૂા ઘર જોયુા છે ને?’
દિંગલે ડેંકુ ધુણંવી ‘હં’કહી.
‘સેં પછી સમને બાનેને રજા મળશે. હુા ગૃહપસિને ચિઠ્ઠી લખી અંપીશ... સમેં છૂટસી વેળંએ
લેસં જજો.’
પછી દંહેબ દેંન સરફ ફયર્ં.
‘દેંન! સુા પણ અંવીશને? કે પછી....’
દંહેબે વીરંની દંથ્ેં દિંગલને પણ અંવવંની રજા અંપી એટલે કીર્સિએ દેંનનેં પગ તંબી
ઇશંરેં કરી તીધેં હસેં.
‘જરૂર દંહેબ! અંવીશ સેં ખરી... પણ...!’
દેંને દિંગલ અને વીરં સરફ ગભરૂ નજર નાંખી એટલે કે ‘બે જુવંન છેંકરં દંથ્ેં હુા
એકલી કેમની રહી શકીશ?’- એવેં ભંવ વાંચસં દંહેબ દેંન પણ અં ‘પણ’ અંગળ રેંકંઇ એટલે
કહ્ય્ુંા.
‘દંરુા. સેં સુા પણ કીર્સિ દંથ્ેં અંવજે એટલે સને કાપની રહેશે.’
અને કીર્સિનુા નંમ અંવસાં દિંગલનુા મન ઉછળવં લંગ્યુા.
‘બદ ત્યંરે! હવે જાવ, અને ભૂલી નં જસં હેંં....! સમંરે અત્યંરે કેંનેં પિરિયડ છે?’
‘જ્યેંસિબેનનેં’- દેંને કહ્ય્ુંા.
અને વીરંનં મેંસિયં મરી ગયં.
પાડ્યં દંહેબ સેં જસં રહ્ય્ંં. પણ વીરંનુા તિલ ધડકવં લંગ્યુાઃ જ્યેંસિબેનનેં પિરિયડ છે એવુા
જાણસાં જ સે હબકી ગયેં.... સેણે દેંનની નેંટમાં લખેલુા યંત અંવ્યુા.... સેણે દેંન સરફ નજર કરી.
સેં ક્યંરનીયે સેનં સરફ જોઇ રહેલી દેંન વીરંની નજર પડસાં પેંસંની નજર છુપંવવં
નીચુા જોઇ કીર્સિ દંથ્ેં બહંર નીકળી ગઇ.
વીરંની સ્થ્િંસિ જોઇ દિંગલ હદી પડ્યેં-‘અલ્યં એટલંમાં સુા ગભરંઇ ગયેં?’
રીદેદ પૂરી થ્ંઇ.
લાંબેં બેલ પડ્યેં અને વીરંનં તિલમાં ફડક પેઠી. ક્યાંક દેંન અવળેં અથ્ર્ં કરી બેદશે સેં?
બીજો બેલ વંગસાં દિંગલ અને વીરેં પણ ક્લંદમાં ઘૂસ્યં. દેંન અને કીર્સિ ગેંઠવંઇ ગયં
હસં. વીરંને હવે દેંનની નજીક બેદસાં ડર લંગસેં હસેં. સેથ્ીં ભૂલમાં જ સે દિંગલની જગ્યંએ બેદી
ગયેં.
વીરંને પેંસંની જગ્યં પર બેદસેં જોઇ દિંગલ છાછેડંયેંઃ ‘એય બબુચક! મંરી જગ્યં ક્યાં
બથ્ંંવી પંડે છે... સુા સંરુા જ દાભંળ ... જા.... ખદ અંઘેં.’ દિંગલનં દ્વિઅથ્ર્ીં વંક્યનેં મર્મ વીરેં ન
દમજી શક્યેં પણ દેંન અને કીર્સી સેં દમજી જ ગયં હસં.
વીરેં દેંન સરફ નજર માંડી શકસેં નહેંસેં. રખેને કાઇક અવળી નજર પડી જાય અને
દેંનની અાંખેં આગંરં વરદંવે! એટલે વીરેં ખસ્યેં સેં ખરેં પણ સેની જગ્યંએ ન બેદસાં અધવચ્ચેજ
બેઠેં. દિંગલ ગુસ્દે થ્ંસાં સેની બંજુમાં એક પગ બહંર રંખી બેઠેં.
દિંગલ અને વીરંની હરકસેં તરમ્યંન દેંને જ્યેંસિબેનનં પિરિયડની નેંટ કંઢી. પૂાઠુા
ખેંલસાં જ સેની નજર પહેલં પંને પડી અને સે મનેંમન ખુશ થ્ંઇ ગઇ. સેનં તેંરેલં ગુલંબનં ફૂલની
નીચે. મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં લખંયુા હસુા-;
‘‘ ‘અભિનાતન બતલ અંભંર’- વીરેં’’
ચંર શબ્તેં દેંનને પેંકંરસં હસં... વીરંનં હંથ્ેં લખંયેલં એ મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં દેંનને
મનનુા મિસ મળી ગયુા.દેંન મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં ક્યાંક ખેંવંઇ ગઇ... સેણે એક સેંફંની નજરે વીરં
સરફ જોયુા સેં વીરેં નીચુા મેંં રંખી નેંટેં ફાફેંદસેં હસેં.
દિંગલનુા ધ્યંન કીર્સિ સરફ હસુા.... કીર્સિ દેંનનં હંથ્ંમાં રહેલી નેંટમાં કાઇક વાંચસી હસી...
એ જોઇ દિંગલ દમજી ગયેં.
જ્યેંસિબેને ક્લંદમાં પ્રવેશ કયર્ેં.
એટલે દિંગલે વીરંને સેનંથ્ીં વંકેફ કયર્ેં. અને દેંનનં હંથ્ંમાં રહેલી નેંટ સરફ ઇશંરેં
કયર્ેં.
જ્યેંસિબેન અંવી ગયં હસં અને દેંન હજુ પણ નેંટ ઉઘંડી રંખી એ અક્ષ્ંરેં વાંચી રહી જે
વીરંનં હંથ્ેં લખંયં હસં.
વીરંનં ચહેરં પર પરદેવેં વળી ગયેં. દેંન કતંચ જ્યેંસિબેનનુા ધ્યંન તેંરવં એમ કરસી
હશે કે શુા?
પણ ત્યાંજ સેની વ્હંરે દિંગલ અંવ્યેં. સેણે કીર્સિને ઇશંરેં કયર્ેં. કીર્સિએ દેંનનં હંથ્ંમાં
રહેલી નેંટ બાધ કરી તીધી- ત્યંરે જ દેંનનં ખ્યંલમાં અંવ્યુા કે બેન અંવી ગયં છે, સે મંફી મંગસી
હેંય સેવી દૃષ્ટિથ્ીં વીરં સરફ જોઇ રહી.... પછી કીર્સિનં કંનમાં ‘થ્ેંંક યુ’ કહ્ય્ુંા જે વીરંએ દાંભળ્યુા.
દિંગલ પણ સેમાંથ્ીં બંકંસ ન રહી શક્યેં... સેણે વીરંને કંનમાં કહ્ય્ુંાઃ ‘દંલં! છે સને કશી કતર?
સંરે પણ મને ‘થ્ેંંક યુ’ કહેવુા જોઇએ.’
વીરેં દિંગલને કાઇ કહે સે પહેલાં જ્યેંસિબેનનં મુખમાંથ્ીં નીકળેલં વંક્યથ્ીં વીરેં ગભરંઇ
ગયેં.
‘દેંન! લંવ જેં સંરી નેંટ.... થ્િીયરી ક્યાં દુધી લખંવી છે?’
ફક્સ વીરેં જ નહીં પણ દેંન, કીર્સિ અને દિંગલ પણ ગભરંઇ ગયં. હવે નક્કી જ અંવી
બન્યુા.... દેંનને ચિંસં થ્ંઇ.
પણ અહિં દેંનની હેંંશિયંરી કંમ અંવી ગઇ. જ્યેંસિબેનને શાકં નં અંવે એ રીસે સેનં
ચેંપડં ફાફેંદસાં અને નેંટ શેંધવંનેં ખેંટેં ડેંળ કરસાં ગુનેગંરની નજરે જોસાં કહ્ય્ુંા; ‘બેન! નેંટ સેં હુા
ઘેર ભૂલી ગઇ છુા....’
દેંનની હેંંશિયંરી પર વીરેં વંરી ગયેં.
‘સુા યે ખરી છે ને મંરી બેન?’ કહી બીજાઅેં ઉપર નજર તેંડંવી. સેઅેં વીરંનં અક્ષ્ંરેંથ્ીં
હજુ અજાણ હસં. દેંનને પણ ટક્કર મંરે સેવેં વીરેં સેમની દંમે જ બેઠેં હસેં. ક્લંદમાં નજર
ફેરવસાં પૂછયુા. ‘છે કેંઇ બીજુા દંરં અક્ષ્ંરેંવંળુા?’
દેંને વીરં સરફ દૃષ્ટિ ફેંકી- સે કહી રહી હસી કે ‘વીરં! એક વખસ સેં મેં બચંવ કયર્ેં પણ,
હવે સંરી વંરી છે, સંરી નેંટ અંપ.’
વીરેં દેંનની અાંખની ભંષ્ંં દમજી ગયેં. સેણે ઊભં થ્ંઇ જ્યેંસિબેનનં ટેબલ પર નેંટ
મૂકી તીધી.
અક્ષ્ંરેં જોઇ પહેલાં સેં જ્યેંસિબેન પણ અચાબંમાં પડી ગયં. સેમને પહેલાં સેં વિશ્વંદ જ
નં બેઠેં.... ઘડીમાં નેંટ સરફ.... સેં ઘડીમાં વીરં સરફ જોસં જ્યેંસિબેન વિચંરમાં પડી ગયં....
થ્િંયરી ક્યાં દુધી અંવી છે સે જોઇ રહ્ય્ંં છસાં સેઅેં વીરંની નેંટમાં સંકી રહ્ય્ંં. પછી નેંટ પંછી
અંપસાં બેંલ્યંઃ
‘ઘણં જ દુાતર અક્ષ્ંર છે! મેં પહેલાં ક્યંરેય અંવં અક્ષ્ંરેં જોયં નથ્ીં...!!!’
સેમણે થ્િંયરી લખંવવંની શરૂ કરી. હવે દેંનને દાકેંચંવંનેં વંરેં અંવ્યેં હસેં. સે થ્િંયરી
લખે શંમાં? નેંટ સેં હવે કઢંય નહીં કંરણકે એ સેં પહેલાં જ નં પંડી ચૂકી છે કે નેંટ ઘેર ભૂલી
ગઇ છે .... દેંન બેદી રહી.
દેંનને બેદી રહેલી જોઇ જ્યેંસિબેને કહ્ય્ુંા; ‘દેંન’ સુા નેંટ નથ્ીં લંવી... પણ વાંધેં નહીં,
થ્િંયરી લખવી હેંય સેં અં ‘વીરં’ની નેંટ લઇ જજે’- કહેસાં સેમણે વીરં સરફ અાંગળી ચીંધી.
દેંને હકંરમાં ડેંકુા નમંવી વીરં સરફ જોયુા.
નેંટમાં લખસેં વીરેં જ્યેંસિબેનનં મેંઢે પેંસંનુા નંમ ઉચ્ચંરંસુા દાંભળી, પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે ઊાચુા
જોઇ મનેંમન ખુશ થ્ંઇ ઊઠ્યેં.
સેનેં અંજે તિવદ દંરેં ઊગ્યેં હસેં. નહિંસર અંમ વંરાવંર દુખત પ્રદાગેં નં બન્યં
હેંસ....-
થ્િંયરી પૂરી થ્ંઇ એટલે જ્યેંસિબેને નેંટ માંગી. ફરી ફરીને અક્ષ્ંરેં જોઇ વળ્યં, જાણીે સેઅેં
જોસાં ધરંસાં જ ન હેંય, અને પછી દેંનને સેનેં ઊસંરેં કરવં અંપસાં કહ્ય્ુંા; ‘દાભંળીને અંપી તે જે
બેન!’
દેંન જાણે કે સેનુા મનગમસુા ફૂલ હંથ્ંમાં લેસી હેંય સેમ હંથ્ં લાબંવી નેંટ લઇ લીધી... સેનં
અંનાતનેં પંર નહેંસેં... જ્યેંસિબેનની ચેસવણીનેં જવંબ સેનુા મન અંપસુા હસુા;
‘કહેવુા નહિ પડે બેન! અં સેં મંરં કંળજાનેં કટકેં છે, સેને હુા નહીં દાભંળુા સેં બીજુા કેંણ
દાભંળશે....?’
દેંનનેં બતલંસેં જસેં સ્વભંવ જોસાં કીર્સિ પણ ચમકી! - ક્યાંક દેંન પંગલ નં બની જાય
સેં દંરુા- સે વિચંરેં કરસી રહી.
પાડ્યં દંહેબે અેંળખી લીધેલં અક્ષ્ંરેંથ્ીં વીરં અને દેંનને નજીક લંવવંમાં મહત્ત્વનેં ભંગ
ભજવ્યેં હસેં.... અને સેનેં જશ દિંગલનં ફંળે જસેં હસેં.
અને સેમનં ઘેર અંમાત્ર્ંણ અંપી સેમનં અદૃશ્ય હંથ્ેં દેંન અને વીરેં સથ્ંં કીર્સિ અને
દિંગલનં તિલમાં એકબીજા પ્રત્યે પ્રેમની કુાણી કુાપળ ફૂટવંમાં મહત્ત્વનેં ભંગ ભજવવંનેં છે સેની
પાડ્યં દંહેબને ક્યાં ખબર હસી?
• • •
બપેંર થ્ંઇ હસી.
કેટલાંક છંત્ર્ંેં પેંસંની રૂમમાં બેઠં બેઠં વાંચસં હસં. સેં કેટલંક ટેંળે વળી ગપ્પાં મંરસં
હસં. કેંઇ કેંઇ કપડાં ધેંવં બંથ્ંરૂમમાં ભરંયં હસં.
વીરેં અને દિંગલ પાડ્યં દંહેબે કરી અંપેલી ભલંમણચિઠ્ઠી લઇ ગૃહપસિની અૅંફિદમાં
ઘૂસ્યં. સેમણે દંહેબને ચિઠ્ઠી અંપી અને રજા લઇ મનેંમન ખુશ થ્ંસં છંત્ર્ંંલયનેં તરવંજો વટંવી
ગયં.
બાને પેંસંનં પ્રિયજનને મળવં જસં હસં. સેથ્ીં સેઅેં ખુશ હસં.... પાડ્યં દંહેબે દેંંપેલુા
કંમ સેં મંત્ર્ં ગૈંણ જ હસુા.
વીરેં અંજે પહેલી વખસ જ ગંમની શેરીઅેંમાં પગ મૂકવંનેં હસેં... દેંનનં વિચંરે સેનં
મનમાં રેંમાંચ ઉત્ભવસેં હસેં.
અને દિંગલ સેં વીરંથ્ીંયે વધુ ખુશ હસેં. એને સેં બદ! નજર અંગળ કીર્સિ જ તેખંસી
હસી.
બાને તેંસ્સેં પેંસંનં વિચંરમાં ખેંવંઇ ગયેલં હસં એટલે એક વખસ સેં અંગળ વધસાં
એકબીજા દંથ્ેં ભટકંઇ પણ પડ્યં હસં.
સે પછી વીરેં સ્વસ્થ્ં થ્ંઇ ચંલવં માંડ્યેં. સેને ખબર હસી જ કે અં દિંગલિયેં ત્યાંયે દીધેં
રહેવંનેં નથ્ીં... પણ કરે શુા? સેનં દંથ્ં વિનં દેંનને મળંશે પણ કેમ? એટલે સેનં સ્વંથ્ર્ં ખંસર પણ
દિંગલને દંથ્ેં લેવેં પડ્યેં હસેં.
સેમ છસાં સેણે દિંગલને ચેસવ્યેં :
‘જો સળશી! ત્યાં સુા દખણેં રહેજે... બહુ લપ્પન-છપ્પન કરીશ નહીં.... નહીંસર અંવસી
કંલે દંથ્ેં નહીં લંવુા.... દમજ્યેં?’
‘વંહ ભંઇ! અંજે ભંઇદં’બ પાડ્યં દંહેબનુા ઘર જોઇ લેશે પછી અં સળશીડંની જરૂર
ક્યાંથ્ીં પડવંની?.... પણ ભંઇ! જરં યંત સેં કરેં કે સમંરી અં દિદ્ધિ કેંને અંભંરી છે?’
ભેંદ અંગળ ભંગવસ....! વીરંએ સળશીને દમજંવવંનેં પ્રયંદ છેંડી તીધેં.... સેનં
પ્રશ્નનેં હંજર જવંબ અંપસં દિંગલ દંથ્ેં મંથ્ંંકૂટ કરવી એનં કરસાં ચૂપ રહેવંમાં જ દંર છે...
એમ મંની વીરેં ચૂપચંપ સળશીની પંછળ ચંલસેં રહ્ય્ંેં.
પણ દિંગલને ચૂપ રહેવંનુા ગમસુા નહેંસુા.
‘ચંલ છેંડ એ બધી વંસેં... હુા પૂછુા સેનેં મને જવંબ અંપેં... અંપશેંને દંહેબ?’ કહી સેણે
વીરં દંમુા જોયુા. વીરંએ તશશેરી નમંવી હં કહી.
‘તેંસ્સ! સને કીર્સિ કેવી લંગે છે?’
‘કેવી એટલે?’ વીરંએ નકલી અંશ્ચર્યથ્ીં પૂછયુા.’
‘નં... નં... મંરેં મસલબ કે કીર્સિ મંરં મંટે કેવી છે?... એટલે કે સેનુા રૂપ....!’
‘બદ.... બદ.... દમજ્યેં. હુા મંરેં જવંબ અંપુા એ પહેલાં સંરે મને જવંબ અંપવેં
પડશે...’
‘કેવેં જવંબ?’
‘સને કીર્સિએ કાઇ કહ્ય્ુંા છે?.... મસલબ કે પ્રેમપત્ર્ં અંપીને કેમ મેંઢંમેંઢ સને કાઇ જાણ કરી
છે કે પછી....’
‘નં, એવુા નથ્ીં કહ્ય્ુંા.’
‘ત્યંરે સુા શુા જોઇને બધુા અધ્ધરસંલ પૂછી રહ્ય્ંેં છે... હેં...?’ - વીરંએ બનંવટી રેંષ્ં કયર્ેં.
‘દૅંરી દંહેબ! મંરી ભૂલ થ્ંઇ ગઇ... મને મંફ કરી તેં... મેં સેં ફક્સ કીર્સિનં રૂપ વિશે
પૂછયુા અને સમે સેં...’ દિંગલે ઢેંંગ કરસાં કહ્ય્ુંા.
‘હાં... હાં... બહુ નહીં, ચંલ કહી તઊા કીર્સિ કેવી છે?’
દિંગલે ડેંકુા નમંવી હકંરમાં જવંબ અંપ્યેં.
‘ફટકેં છે... ફટકેં...’ વીરેં એવી રીસે બેંલ્યેં કે -,
‘થ્ેંંક્યુા, મંરં તેંસ્સ....’ કહેસેં દિંગલ સેને બંઝી પડવં અંગળ વધ્યેં પણ વીરંએ સેને
રેંકસાં કહ્ય્ુંા; ‘અેં ગમંર! અં બજાર છે... સંરં બંપનેં બગીચેં નથ્ીં...’
દિંગલ પંછેં પડ્યેં. ઉત્દંહમાં સે બજારનુા પણ ભંન ભૂલી બેઠેં હસેં. પછી સેં દિંગલ
ચૂપચંપ જ પાડ્યં દંહેબનં ઘર અંગળ અંવી ઊભેં. તરવંજા પરની બેલની ચાંપ તબંવી. પણ કેંઇ
નં અંવ્યુા, ફરી ચાંપ તબંવી.
થ્ંેંડી વંર પછી તરવંજો ઉઘડ્યેં, અને જોયુા સેં....?!’
‘કીર્સિ.... સુા?’ અચંનક બેંલંયેલં એ શબ્તેંથ્ીં અંજુબંજુનં ઘરનુા નિરીક્ષ્ંણ કરસેં વીરેં
ચમક્યેં! સેણે પંછળ ફરી જોયુા સેં કીર્સિ અને દિંગલ દંમદંમે એક નજરે જોઇ રહ્ય્ંં હસં.
વીરેં ગભરંઇ ગયેં.
‘દંલેં સળશીડેં.... અંખરે જાસ પર ગયેં.’ મનમાંજ ચેંપડંવી. પણ હવે? જો અંમ જ એ
બાને ઊભં રહેશે સેં ભવંડેં થ્ંશે- એમ જાણી સે કાઇ કહેવં જાય સે પહેલાં સેનં કંને દેંનનેં અવંજ
દાભળંયેં... જંણે કેંયલે ટહુકેં તીધેં...!
‘કેમ અલી કીર્સિ...? ક્યાં ગઇ?... કેંણ છે?’ કહેસી દેંન પણ તરવંજામાં ડેંકંઇ. દેંનનં
અવંજથ્ીં કીર્સિ ચમકી...! સે શરમની મંરી નીચુા જોઇ ગઇ.
દેંનની પણ એવી જ તશં થ્ંઇ. પરાસુ વીરંએ સ્વસ્થ્ં રહેવં પ્રયત્ન કયર્ેં. અંમ એકંએક
તેંડી અંવી તરવંજામાં ખેંડંઇ રહેલી દેંનને ઉદ્દેશી બેંલ્યેં :
‘અમને આતર અંવવં નહીં કહેં? કે પછી અંમ જ તરવંજો રેંકી ઊભં રહેશેં...?’
દેંને સેનેં દસ્મિસ જવંબ અંપ્યેં;
‘અંવેં ને? સમંરં મંટે સેં ઘરનં તરવંજા ખૂલ્લં છે-’ અને પછી મનમાં જ ગણગણી;
‘સમંરં મંટે સેં મંરં હ્ય્તયનં તરવંજા પણ હામેશાં ખૂલ્લં છે. મંરુા મનડુા સમંરી રંહ જુએ છે’ - કહી
તેવંનુા મન થ્ંયુા પણ શરમની મંરી આતર ચંલી ગઇ.
દિંગલ સેં ક્યંરનેંયે આતર ચંલ્યેં ગયેં હસેં. સેથ્ીં વીરંને એકલં જ આતર જવુા પડ્યુા.
ઘર જુનવંણી હસુા... પણ બધુા વ્યવસ્થ્િંસ. જૂનુા રંચરચિલુા. આતર લગભગ ત્ર્ંણ રૂમ હસં,
અને ત્ર્ંણેયનં તરવંજા વચ્ચે પડસં હસં.
વચ્ચે બેઠકરૂમ હસેં.
વીરંએ દિંગલને બેઠકરૂમમાં દેંફંદેટ પર બેઠેલેં જોયેં. પાડ્યં દંહેબ સેં ઘેર હસં જ
નહીં... સેથ્ીં સેમની પત્નીએ વિવેક કયર્ેં.
‘અંવેં ભંઇ! અરે! ઊભં કેમ રહ્ય્ંં છેં? બેદેં ને?.... અરે દેંન! કયાં ગઇ?’‘એ.... હુા
અહીંયાં છુા કંકી!’ દેંન પાડ્યં દંહેબની પત્નીને ‘કંકી’ જ કહેસી. એ સેં અહીં ઘણી વખસ અંવસી
હસી. પાડ્યં દંહેબ અને સેનં પપ્પંની તેંસ્સી હસી... સેથ્ીં મેંટં ભંગે દેંન પાડ્યં દંહેબને ઘેર જ
રહેસી... અને પાડ્યં દંહેબને કેંઇ બંળક નહેંસુા સેથ્ીં જ્યંરે દેંન અંવે ત્યંરે સેં સેઅેં ખુશ થ્ંઇ
જસં.
વીરેં દિંગલની પંદે જ બેદી ગયેં.
‘દેંન...! ચ્હં લંવજે.’
વીરંને અત્યંરે ખ્યંલ અંવ્યેં કે દેંન રદેંડંમાં જ છે. પણ ‘ચ્હં’નુા નંમ દાંભળસાં સે
ચમક્યેં. સેને દિંગલ પર તંઝ ચઢી.- ‘બધં કંરસ્સંન અં દિંગલિયંનં જ લંગે છે.’ મનેંમન ગુસ્દેં
કરસેં વીરેં દિંગલને સંકી રહ્ય્ંેં કંરણકે વીરેં ચ્હં પીસેં જ નહેંસેં.
પાડ્યં દંહેબની પત્ની જે સરફ બેઠં હસાં સે સરફ જોસાં દહેજે રદેંડં સરફ નજર દરકી
જાય વીરંએ કંકીને કહ્ય્ુંા;
‘નહીં કંકી! હુા ચ્હં પીસેં નથ્ીં!’ અને અનંયંદે જ સેની નજર રદેંડંનં તરવંજા પર પડી.
દેંન ટ્રેમાં બે કપ મૂકીને બંરણુા અેંળાગસી અંવસી હસી... સેની નજર વીરં પર પડી.
એક સેં વીરંનં મુખેથ્ીં એકંએક જ નીકળેલેં ‘કંકી શબ્ત દાંભળી દેંન અંનાતમાં ઝૂમી
ઊઠી, પરાસુ વીરેં ચ્હં પીવંનેં નથ્ીં- જાણી દેંનનેં ચહેરેં ઉતંદીનસંથ્ીં ઢળી પડ્યેં. કેટલં ઉત્દંહથ્ીં
અંજે પેંસંનં હંથ્ંની ચ્હં વીરંને પીવડંવવં થ્ંનગનસી હસી. અને અંમ એકંએક વીરંનં ઇન્કંરે
સેને ઉતંદીન બનંવી તીધી.
વીરંએ દેંનનેં ચહેરેં પડી જસેં જોયેં... સેની હિંમસ નં ચંલી... એક વખસ ઇન્કંર સેં
કરી તીધેં પણ સેને એ અંગ્રહ ચંલુ રંખસાં,પસ્સંવંનેં વંરેં અંવ્યેં... ત્યાં જ મિદીદ પાડ્યં ઉર્ફે
દેંનની ‘કંકી’એ અંગ્રહ ચંલુ રંખસાં કહ્ય્ુંા,
‘કેમ ભંઇ? અમંરં ઘરની ચ્હં નહીં પીઅેં? અરે! સમંરં દંહેબ જાણશે કે સમને અમે ચ્હં
પણ પીવડંવી ન શક્યં સેં અમંરી ધૂળ જ કંઢી નાંખે... દમજ્યં....! અને એક વખસ દેંનનં
હંથ્ંની ચ્હં પીશેં ને? પછી સમે ટેવંઇ જશેં.... રેંજ સમેં ચ્હં પીવં બહંનં બસંવી ચંલ્યં અંવશેં...
દેંન...! લંવ બેન! એ સેં નં પંડે....’ કહી સેમણે પંછળ ફરી જોયુા સેં દેંન વીરં સરફ પ્રશ્નંથ્ર્ં
નજરે જોઇ રહી હસી.
‘ઠીક છે કંકી! સમે કહેં છેં સેં એક વખસ સ્વંત ચંખી લઇએ’- વીરંએ દેંન સરફ જોયુા
સેં સેનુા મ્લંન મુખ પ્રફુલ્લિસ થ્ંઇ ગયુા, સેનુા ઉતંદીન મુખ સ્મિસ કરવં લંગ્યુા.
ત્યંરે વીરંને લંગ્યુા કે અંટલં થ્ંેંડં દાપર્કમાં જ અંવુા કેમ થ્ંસુા હશે?
ચં પીવંઇ ગઇ એટલેી વીરંએ દેંનની ચંને વખંણસાં કહ્ય્ુંા; ‘વંહ....! અત્યંર દુધીસેં હુા
અજાણ્યેં જ રહ્ય્ંેં કે દેંન રદેંઇકંમ પણ કરી જાણે છે....’ દેંન શરમંઇ ગઇ. નીચુા જોઇ ટ્રે લઇ
રદેંડંમાં જસી રહી.
થ્ંેંડી વંર પછી કંકીએ વીરંને દુચનં અંપી તીધી. જે પ્રમંણે પાડેયં દંહેબે કહ્ય્ુંા હસુા સે
પ્રમંણે લખવંનુા કહીને પાડ્યં દંહેબની રૂમમાં જવં રજા અંપી.
વીરેં ઊભેં થ્ંયેં એટલે દિંગલ પણ ઊભેં થ્ંયેં. પાડ્યં દંહેબની રૂમમાં અંવસાં જોયુા સેં
એક ટેબલની બંજુમાં દંમદંમે ખુરશી હસી, અને ભીંસને અઢેલીને એક દેંફેં ગેંઠવેલેં હસેં. વીરેં
ખુરશી પર દાકેંચંઇ બેઠેં અને દૂચનં પ્રમંણે ટેબલનુા ખંનુા ખેંલી ‘લેખ’નુા દંહિત્ય કંઢી ટેબલ પર
મૂક્યુા.... અને પછી થ્ંેંડં કેંરં કંગળેં કંઢી સેને વ્યવસ્થ્િંસ કરવં લંગ્યેં.
થ્ંેંડી વંર પછી-
‘હુા આતર અંવુા દંહેબ?’ વીરેં ચમક્યેં! સેણે તરવંજા સરફ નજર કરી, દેંન તરવંજામાં
જ ફ્રેમ થ્ંઇ ઊભી હસી.... વીરંને દંહેબની મંફક ટેબલ પર કંમ કરસેં નિહંળી સેણે મશ્કરી કરવં
ઢેંંગી અતંથ્ીં પૂછયુા, એટલે વીરેં પણ મશ્કરીનેં જવંબ અંપસાં બેંલ્યેં;
‘યદ... યદ... કમ અેંન....’ દેંન હદી. વીરં અને દેંનની વંસેં દાંભળસેં દિંગલ દેંફં
પર બેઠેં બેઠેં હદી રહ્ય્ંેં હસેં.
દેંન પણ ખુરશી ખેંચી વીરંની દંમે બેઠી. વીરંએ દેંનનં હંથ્ંમાં ‘લેખ’ પકડંવી તીધેં.
દેંને સેનં પર એક નજર નાંખી લેખ વાંચી લીધેં. ત્યાં દુધી વીરેં લખવં મંટે સૈયંર થ્ંઇ રહ્ય્ંેં.
દેંન બેંલસી ગઇ અને વીરેં લખસેં ગયેં.
વીરંનં મરેંડતંર હસ્સંક્ષ્ંર સરફ અંકષ્ંર્ંઇને દેંન ઘણીવંર સ્થ્િંર અાંખે વીરંને લખસેં
જોઇ રહેસી.... જ્યંરે વીરેં અંગળ વાંચવં ‘હુા’કંરેં ભરે ત્યંરે પંછી વાંચવં લંગસી.
સેં-,
ઘણી વખસ વીરેં પણ દેંનનં મુખમાંથ્ીં નીકળસં શબ્તેં જાણે ફૂલ ઝરસં હેંય સેમ સેનં
મુખ સરફ જોઇ સેનં મીઠં મધુરં કાઠનેં અંસ્વંત મંણસેં રહેસેં... ત્યંરે દેંન વાંચી રહે એટલે
અટકસી અને વીરેં ઝાખવંણેં પડી શરમ-દાકેંચ અનુભવસાં અંગળ લખવં માંડસેં.
‘લેખ’માં અંવસેં શબ્ત ‘ગુલંબનુા ફૂલ’જ્યંરે દેંને સેનં કાઠથ્ીં બહંર કંઢ્યેં ત્યંરે સેં વીરેં
ઘડીભર ભંન ભૂલી બેઠેં. દેંને સેની નેંટમાં ચીસરેલુા ગુલંબનુા ફૂલ યંત અંવ્યુા.... વીરેં લખવંને
બતલે દેંનનં મુખ દંમે સંકી રહ્ય્ંેં.... વીરંને અંમ સંકી રહેલેં જોઇ દેંને સેને ટકેંયર્ેં;
‘’શુા જુઅેં છેં? લખેંને? દેંને શરમંસાં કહ્ય્ુંા.
‘શુા લખુા?’
‘ગુલંબનુા ફૂલ....’
‘એ લખવં જેવુા નહીં, લંવવં જેવુા છે એમ કહેં.’
‘મસલબ...?’ દેંનને દમજ ન પડસાં પૂછી બેઠી.
‘મસલબ કે.... સમને ગુલંબનુા ફૂલ ખૂબ ગમે છે ને?’
દેંન ચમકી! વીરંને ક્યાંથ્ીં ખબર પડી કે મને ‘ગુલંબ’ ખૂબ ગમે છે? સેણે પૂછયુાઃ ‘ગમે સેં
છે... પણ સમને કેમ ખબર પડી?’
‘કમંલ છેં સમે સેં! સમંરી નેંટમાં સમંરી કેંમળ અાંગળીઅેંએ તેંરેલુા ફૂલ મેં જોયુા
ત્યંરથ્ીં....’
ત્યંરે દેંનની નજરેં અંગળ એ ગુલંબનં ફુલની નીચે લખેલં વીરંનં શબ્તેં યંત અંવ્યં.
સેણે બંજુ પર નજર કરી સેં દેંફં પર દિંગલ નહેંસેં. એ સેં ક્યંરનેંય નીકળી ગયેં હસેં. સેણે
અચંનક પૂછયુા;
‘અરે! સમંરેં તેંસ્સ...?’ કહી પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે વીરંને જોઇ રહી. વીરંએ એવં જ અવંજમાં
કહ્ય્ુંા;
‘એ બિચંરંને સમંરી દહેલી, વિનં ચેનં નથ્ીં પડસુા... ગયેં હશે એ બંજુ ક્યાંક....’
‘મસલબ....?’ દેંને પ્રશ્ન કયર્ેં.
‘એમનેં મસલબ એ જાણે... હુા નથ્ીં જાણસેં... મને સેં સમંરં મસલબની પડી છે....’
‘મસલબ....?’
‘વળી પંછુા મસલબ...! શુા ક્યંરનં મસલબ-મસલબ કયર્ં કરેં છેં?.... મસલબ દંફ છે....
સમને જે ગમે છે સે લંવી અંપવંનેં.’ અને વીરેં દેંન સરફ જોઇ રહ્ય્ંેં. સેની અાંખેંમાં પ્રશ્નંથ્ર્ં હસેં.
દેંન ભંવપૂર્ણ, લજ્જિસ-નીચી અાંખેંએ જોઇ રહી. સેની અાંખેંનં પેંપચાં ઢળી પડ્યાં....
સેનેં પગ અચંનક વીરંનં પગને સ્પર્શી ગયેં, પણ સરસજ દસેજ થ્ંઇ પંછેં ખેંચી લીધેં.... પરાસુ
વીરંનં અંખં શરીરમાં વીજળીની ઝણઝણંટી પ્રદરી ગઇ.
વીરેં જોઇ રહ્ય્ંેં.
દેંન મૈંન હસી.
ગમગીન વંસંવરણ વીરંએ અનુભવ્યુા. દેંનનં મૈંનને સેંડવં સેણે પ્રયત્ન કયર્ેં;
‘દેંન! સમંરં મૈંનને હુા ‘હ’કંરમાં દમજુા...?’
અચંનક દેંને નજર ઊઠંવી વીરંની અાંખેંમાં જોયુા. સેનં મુખ પર હળવુા સ્મિસ અંવી
ગયુા.... સેની અાંખેં મતહેંશ બનસી જસી હસી. વીરંએ દેંનનં હંથ્ં પર હંથ્ં મૂકી તીધેં.
અને દેંને એક દિદકંરેં ભયર્ેં.
સેનં શરીરમાં ઝણઝણંટી વ્યંપી ગઇ, પણ સેણે હંથ્ં પંછેં ખેંચવં પ્રયત્ન ન કયર્ેં.... એમ
જ યથ્ંંવસ રહેવં તીધેં.
વીરેં મનેંમન અંનાત અનુભવવં લંગ્યેં.
દેંને બેંલવં મેંં ખેંલ્યુા.
‘વીરૂ-!’ અને ત્યાં જ દેંન અટકી પડી. કંરણકે કીર્સિ ઊસંવળી આતર અંવી ગઇ હેંવંથ્ીં
વીરંએ અંપેંઅંપ હંથ્ં પંછેં ખેંચી લીધેં હસેં.
‘અરે દેંન! એક કલંક ઉપર થ્ંવં અંવ્યેં.... સમંરી ગંડી ક્યાં દુધી અંવી...?’
‘અમંરી ગંડી...?’
‘એટલે કે સમંરી ‘લેખ’ લખવંની ગંડી ક્યાં દુધી અંવી?’ ભુલ દુધંરસાં કીર્સિ બેંલી.
‘અડધે દુધી...’ કહેસાં વીરંએ દેંન સરફ નજર કરી. દેંન સેં ડરી ગઇ હસી કે કીર્સિ
અમંરી ચેષ્ટં જોઇ ગઇ હશે સેં...?
વીરંએ કીર્સિને પૂછયુા;
‘મંરેં તેંસ્સ દિંગલ ક્યાં ગયેં?’
‘સમંરં તેંસ્સની મને શી ખબર? સમંરે ખ્યંલ રંખવેં જોઇએ ને?...’ કીર્સિ જવંબ પૂરેં કરે
ત્યાં સેં દિંગલ તરવંજામાં ડેંકંયેંઃ
‘અરે વીરં! અહીંથ્ીં ઊઠવંનુા મન થ્ંંય છે કે નહીં?’
‘થ્ંંય છે ને ભંઇ!’ વીરેં વ્યાગમાં બેંલ્યેં, અને પૂરં થ્ંયેલં કંમ દુધી ચિહ્ન મૂકી ટેબલમાં
દરકંવી તઇ બાધ કર્યું.
બહંર નીકળી મિદિદ પાડ્યંકંકીને બૂમ મંરસાં સરસ સેઅેં રદેંડંમાંથ્ીં બહંર અંવ્યં,
વીરં અને દિંગલને જવં સૈયંર થ્ંયેલં જોઇ પૂછયુા; ‘અરે ભંઇ! ચં પીને જજો.’ પણ વીરંએ સેમને
મનંવી લીધં : ‘નં કંકી, કંલે અંવવંનં જ છીએ ને?’ કહેસેં બહંર નીકળ્યેં.
અત્યંરે વીરેં અંગળ હસેં. તરવંજા બહંર નીકળી સેણે પંછળ નજર કરી, દિંગલ હજુ
અંવ્યેં નહેંસેં.... દેંન તેખંઇ.... સેનં ચહેરં પર હંસ્ય હસુા.... વિતંય અંપવં અંવેલી સરુણીનુા
હંસ્ય! વીરંએ ‘ગુડ બંય’ કહી હંથ્ં હલંવ્યેં સેં દેંને હંથ્ં હલંવી જવંબ અંપ્યેંઃ ‘અંવજો.’
ત્યાં દિંગલ પણ ઝડપથ્ીં બહંર નીકળ્યેં. સે ખુશમાં હસેં.
દિંગલ અને વીરેં નીકળી પડ્યં.
દેંન સેમને જસં જોઇ રહી.
અંટલં થ્ંેંડં દમયમાં અં એક ગંમડિયં છેંકરં પ્રત્યે કેમ હેસ ઊભરંઇ અંવ્યુા? દેંન સેનં
મનને પૂછસી હસી : ‘કેમ? સને બીજુા કેંઇ પદાત નં અંવ્યુા?’-‘નં’ ‘પણ કેમ?’- ‘જ્યાં સંરી અાંખેં
પદાત કરે ત્યાં હુા શુા કરુા?’
દેંન તરવંજામાં ખેંડંઇ જ રહી... જ્યાં દુધી બાને તેંસ્સેં દૃષ્ટિથ્ીં અેંઝલ ન થ્ંયં.
ત્યંરે અંકંશમાં દૂરજ ધીમે ધીમે પશ્ચિમ સરફ ઢળી રહ્ય્ંેં હસેં... અને કેટલાંક પક્ષ્ીંઅેં
અંમ-સેમ ઉડસાં-ફરસાં હસાં..... કેંઇ કેંઇ સેંફંનીવંતળાં અંડે અંવી દૂરજને ઢાંકી તેસં હસં.
• • •
બીજા તિવદની બપેંરે ‘ડેંરબેલ’ વંગસાં દફંળી દેંન ઝબકી. કીર્સિનં કહેવંથ્ીં દેંને
તરવંજો ખેંલ્યેં : જુએ છે સેં વીરેં હદસં મુખે ઊભેં હસેં. દિંગલ સેં આતર ઘૂદી ગયેં.
દેંન વીરંને જોસી રહી.
‘અંવેં.’- કહી આતર ભંગસી દેંનનેં હંથ્ં પકડી વીરંએ રેંકી... ‘દેંન...!’
દેંનને અં રીસે હંથ્ં પકડનંર છેંકરંઅેંમાં કેંઇ હેંય સેં સે વીરેં જ હસેં. સેનં અવંજથ્ીં
દેંન પંછી વળી.
‘બેંલેં....!’ દેંન લહેકંથ્ીં બેંલી.
વીરંએ સેનં ખીસ્દંમાંથ્ીં ‘ગુલંબનુા ફૂલ’ કંઢ્યુા... સેની દુગાધ ચંરે સરફ પ્રદરી ગઇ....
દેંન દુગાધનેં રદંસ્વંત મંણસી ઊભી હસી,.... ત્યાં જ સે ગુલંબ સેનં ગુાથ્ેંલં વંળની ક્લીપમાં
ખેંેદી વીરંએ એ ફૂલ દૂાઘી લીધુ.
દેંન-‘કેંઇ જોઇ જશે-’ એ ભયથ્ીં આતર ભંગી ગઇ.
દિંગલ ફરી ગુમ થ્ંઇ ગયેં.
વીરેં દીધેં જ ટેબલ અંગળ જઇ ખુરશીમાં ગેંઠવંઇ ગયેં.... દંહિત્ય કંઢ્યુ. અક્ષ્ંરેં જોઇ
લીધં બંત, બંકીનેં ‘લેખ’ જે બંકી હસેં સે કંઢ્યેં.
પણ....!
હજુ દેંન અંવી નહેંસી.
વીરેં વિચંરવં લંગ્યેં. દેંન શરમની મંરી અંવશે કે નહીં? કે પછી સેને મંરૂા વર્સન રુચ્યુા
નહીં હેંય....? કે પછી કંકીએ સેને જોઇ લીધી હશે?- પણ કંકી સેં ઘરમાં છે નહીં.... સેં પછી....!
એમ વિચંર કરસેં વીરેં દેંનની વંટ જોસેં બેદી રહ્ય્ંેં.
થ્ંેંડી વંર દુધી રદેંડંમાંથ્ીં સ્ટવ દળગવંનેં અવંજ અંવસેં રહ્ય્ંેં... સેને એટલી સેં ખબર
પડી જ ગઇ કે દેંન રદેંડંમાં ચં બનંવસી હશે. વીરંને દેંનનં હંથ્ંની ચં ઘણી જ મીઠી લંગસી
હસી. દેંને સેનેં પ્રેમ ચં બનંવવંમાં ઘેંળ્યેં હસેં. એટલે મીઠી જ લંગે ને?
કાઇક અણદંર થ્ંવંથ્ીં અચંનક સેની નજર રીડિંગરૂમનં તરવંજામાં થ્ાંભી ગઇ.
દેંન હંથ્ંમાં ટ્રે લઇ અંવી રહી હસી.
‘હંય... મેમદં’બ! બહેંસ ખુબદૂરસ લગ રહી હેં અંજ-’
અને દેંને છણકેં કરસાં કહ્ય્ુંા;
‘જનંબ...! પહલે અપનં ખયંલ રખેં.’ કહી નીચી નજરે ટેબલ પર ટ્રે મૂકી.
‘દિંગલ ક્યાં ગયેં...?’
‘ગયં....!’
‘પણ ક્યાં?’- અને સરસ જ વીરંને ગઇ કંલની વંસ યંત અંવસાં બેંલી ઊઠ્યેં : ‘સેં...
સેં... કીર્સિબેન પણ ગૂમ થ્ંયં હશે- કેમ?’
અને ‘હ’કંરમાં ડેંકુા ધુણંવસાં દેંને કપ સરફ ઇશંરેં કયર્ેં.
વીરેં ચમક્યેં!
‘અરે! અં શુા?’
‘કૅંફી....’
‘કૅંફી? ગઇ કંલે ચંનેં સ્વંત અને અંજે કૅંફી! દેંન મને નથ્ીં લંગસુા કે અં ચં અને કૅંફી
પીવંમાં અંપણે દંહેબનુા કંમ પૂરુા કરી શકીએ.’
‘નહીં કેમ? અંજે જ પૂરુા થ્ંઇ જશે.’ કહી દેંને જ એક કપ ઊઠંવી વીરં દંમે ધયર્ેં....
વીરેં સેને પંછેં ન ઠેલી શક્યેં. અને બીજો કપ દેંને જાસે જ ઊઠંવ્યેં.
વીરેં કૅંફી પીસેં રહ્ય્ંેં અને દેંનનં મુખ સરફ જોઇ જ રહ્ય્ંેં.... દેંનની નજર કૅંફી પીસં
વીરં પર પડી.
‘છંનંમંનં કૅંફી પીઅેં છેં કે હુા જસી રહુા....?’
‘અરે નં... નં... બેદેં’ કહી- પછી સેં વીરંએ એક જ ઘૂાટડે કૅંફી ઊસંરી તીધી... સે જોઇ
દેંન ખડખડંટ હદી પડી. સેનંથ્ીં કૅંફીનેં કપ પૂરેં થ્ંઇ જ નં શક્યેં.
અને ત્યાં જ દિંગલ ટપક્યેં.
‘અરે! વંહ... અંજે સેં કાઇ દંરી કાપની મળી ગઇ લંગે છે ને કાંઇ...!’
દિંગલને જોઇને દેંને વિવેક કયર્ેં : ‘સળશીભંઇ! સમે કૅંફી પીધી કે...?’
‘એમાં પૂછવંની જરૂર નથ્ીં. અમે સેં રદેંડંમાં જ પસંવી-’ દિંગલનં મુખેથ્ીં નીકળેલં
‘અમે’ શબ્તથ્ીં વીરેં અને દેંન બાને દમજી ગયં.... દેંન બંકીની કૅંફી લઇ રદેંડંમાં ગઇ.
‘લુચ્ચં... સમે રદેંડંમાં હસં?’
‘હાં... હાં... કેમ? સમે અહીં, અમે રદેંડંમાં... સેરી બી ચૂપ અૈંર મેરી બી ચૂપ...!’ કહી
દિંગલ હદી પડ્યેં અને રીડિંગરૂમમાંથ્ીં બહંર નીકળી ગયેં.
દેંન હવે ‘લેખ’ લખંવવંનં બહંને રીડિંગરૂમમાં પ્રવેશસાં- ‘મે.... અંઇ કમ ઇન?’અને
જવંબ દાંભળ્યં વિનં જ દંમે અંવી ગેંઠવંઇ.
અત્યંર દુધી વીરંને જેની ભીસિ હસી એજ પૂછયુા : ‘દેંન .... પાડ્યંકંકી ક્યાં ગયં?’
‘બજાર ગયં છે, કેમ પૂછવુા પડ્યુા?’
‘અમસ્સેં જ.... સેમની હંજરીમાં અંટલી બધી ધમંલ થ્ંઇ જ ન શકે....’કહી સેણે ‘લેખ’
દેંનનં હંથ્ંમાં અંપસાં કહ્ય્ુંા; ‘ચંલેં.... દેંન.... અંપણે જલતી જલતી બધુ પસંવી તઇએ.... ચંલેં
શરૂ કરી તેં.’
‘હુા શરૂ નહીં કરુા.....’ દેંને ઇન્કંર કયર્ેં. સે એવી નજરે વીરંને સંકી રહી કે!- ક્ષ્ંણવંર
વીરેં ધ્રુજી ઊઠ્યેં. અત્યંર દુધી હદસુા મેંં રંખસી દેંન અંમ એકંએક કડક કેમ બની ગઇ એ સેને
ખબર ન પડી. અને એટલે જ સેં પૂછી બેઠેં :
‘કેમ દેંન.... મંરંથ્ીં કેંઇ ભૂલ થ્ંઇ છે? અરે!.... સમે રિદંયં છેં કે શુા? કેંઇ કંરણ....?’
‘છે....’
‘શુા?’
‘અં સમે મને ‘સમે... સમે....’ એમ કેમ બેંલ્યં કરેં છેં?’ દેંનને વીરેં મંન અંપવં
બહુવચનમાં દાબેંધે સે એને પદાત નં પડ્યુા.
‘અેં... હેં...! સેં પછી હુા યે સમંરી દંમે ફરિયંત કરી શકુા. અંપ પણ મને બહુવચનથ્ીં
દાબેંધેં એ ન ચંલે....’
‘નં. હુા સેં એમ જ કહેવંની .... પણ સમે મને ‘સુા’કંરે બેંલંવશેં... સેં જ અંજે અંગળ
કંમ ચંલશે....’ કહી દેંન હઠે ચઢી.
દેંન ફુાગરંઇને બેદી રહી. વીરંને દંહેબનુા કંમ રઝળી પડશે એની ચિંસં હસી, સેં અંમ
એકંએક ‘સમે’ પરથ્ીં ‘સુા’ પર અંવવુા અઘરુા લંગ્યુા, પણ દંહેબની વંસ અંવસાં સેણે નમસુા જોખવુા જ
પડ્યુા.... સેને સ્ત્ર્ીંહઠની ખબર હસી જ....
‘દંરુા બદ....! હવે હુા સમને ‘સુા’ કહીને બેંલંવીશ.
અને દેંનનં ચહેરં પર અંનાત છવંયેં સે વીરંએ જોયેં.... દેંનને જે પદાત છે સેને
અમલમાં મૂકવં વીરેં સૈયંર હસેં અને દેંનને જે નંપદાત છે સે ત્યજી તેવં પણ વીરેં સૈયંર હસેં....
ન જાણે વીરેં કઇ લંગણીમાં સણંસેં હસેં?
‘ચંલેં.... હવે સેં શરૂ કરીતેં દેંન!’
‘જો.... પંછુા....!’
‘દૅંરી....! દંલી જીભ જ એવુા કહેવં ટેવંઇ ગઇ છે, .... ચંલ દેંન હવે બહુ થ્ંયુા... ચંલુ
કરી તે....!’
અને દેંન અંનાતમાં ઝૂમી ઊઠી. સેણે લેખ વાંચવંનુા શરૂ કર્યું;
‘ગુલંબનુા ફૂલ’
ગઇ કંલનુા બંકી હસુા ત્યાંથ્ીં શરૂઅંસ કરસાં અં જ શબ્ત વચ્ચે અંવ્યેં.... વીરંએ દેંન
દંમે જોયુા.
સેનં વંળમાં ગુલંબ ખેંદેલુા હસુા.... સે જોઇ વીરેં વિહ્વળ થ્ંઇ ગયેં..... વીરંને પેંસંની
દંમુા જોઇ રહેલેં જાણી દેંને સેની દંમે નજર માંડી. વીરંએ સેને નજીક અંવવં ઇશંરેં કયર્ેં.
‘શુા છે?’ દેંને સ્મિસથ્ીં પૂછયુા.
‘પણ .... જરં નજીક સેં અંવ...!’
‘લ્યેં....!’ કહી દેંન દહેજ નમી.
‘હજુ.... પણ....!’
‘પણ....? શુા કંમ છે?.... એ સેં કહેં....?’
‘મંરે સંરં વંળમાંનુા ગુલંબ દૂાઘવુા છે.’
વીરંનં મુખમાંથ્ીં નીકળસેં ‘સુા’કંર શબ્ત દેંનને મીઠેં- મધુરેં લંગસેં હસેં. સે એકતમ
વીરંનં મુખ અંગળ નમી.
વીરંએ સેનં ચહેરંને બે હંથ્ંમાં પકડીને ગુલંબનં ફુલ દુધી નંક લઇ જઇ દડંકેં મંયર્ેં.
દેંનનં શરીરમાં એક વીજરેખં પ્રદરી ગઇ.
અને પછી સેં મતભયર્ં હંસ્ય ઉલ્લંદ અને ગમ્મસ કરસાં કરસાં અંખેં લેખ લખંઇ ગયેં.
દેંન વાંચસી ગઇ અને વીરેં દેંનનં મુખેથ્ીં નીકળસં શબ્તેંને દાંભળસેં જ રહ્ય્ંેં.....
પાડ્યંકંકી પણ અંવી ગયાં હસાં. સેથ્ીં વીરંએ સેમને ‘લેખ’ દમંપ્ત થ્ંઇ ગયેં છે સેમ
જણંવી દેંનની અાંખનં ઇશંરંથ્ીં રજા માંગી.... અને દેંને સેને દુસ્મિસ વિતંય કયર્ેં.
• • •
પાડ્યં દંહેબને ઘેર બે તિવદ બબ્બે કલંકનં દાપર્કમાં રહેવંથ્ીં દેંન અને વીરંમાં
એકબીજા પ્રત્યે અંકષ્ર્ંણ પેતં થ્ંયુા હસુા.
દિંગલ સેં કીર્સિ દંથ્ેં ઘણેં અંગળ નીકળી ગયેં હસેં. અને હવે સેં વીરેં અને દિંગલ બાને
દંથ્ેં બેદસં-ઊઠસં અને દંથ્ેં જ હરસં-ફરસં હેંવં છસાં સેઅેં એકબીજા દંથ્ેં ભંગ્યે જ વંસચીસ
કરસં હસં. એનેં અથ્ર્ં એવેં નહીં કે બાને તેંસ્સેં મટી ગયં હસં પણ જ્યંરે જ્યંરે સેઅેં ભેગં થ્ંસં
કે એકાંસ મળસં બાને પેંસ પેંસંનં વિચંરેંમાં ખેંવંઇ જસં.
દિંગલ કીર્સિ દંથ્ેં હવંઇ કિલ્લં બાંધસેં, સેં વીરેં દેંન દંથ્ેં પ્રણયનાં સ્વપ્નાં જોસેં.
દિંગલ અને કીર્સિ બાનેએ એકબીજાની દામસિ લઇ મનેંકંમનં વ્યક્સ કરી, વિચંરેંની અંપ-
લે કરી તીધી હસી.
પરાસુ વીરેં અને દેંન એવી બંબસથ્ીં હજુ અજાણ રહ્ય્ંં હસં. એકબીજાનં તિલનેં ઊભરેં
ઠંલવવંમાં શરમ અનુભવસં હસં. અાંખેં મળસી અને મુખ પર સ્મિસ રેલંઇ જસુા.... સે દિવંય
અંગળ કાઇ પણ પગલુા ભરંસુા નહીં.
વર્ગમાં પણ ક્યંરેક સેં એકબીજાની દંમે સ્થ્િંર નજરે જોઇ રહેસં.... એકબીજાની અાંખની
ભંષ્ંં વાંચસં... બાનેની ચેષ્ટં જોઇ દિંગલ સેમને ચેસવસેં..... ત્યંરે દેંન શરમંઇ જસી અને વીરેં
ઝાખવંઇ જસેં.
અને એક તિવદ!
અત્યંર દુધી જે કંર્ય વીરં સરફથ્ીં થ્ંવુા જોઇસુા હસુા સે દેંને જ કરી તીધુા.
હામેશાં બને છે સેનંથ્ીં ઊલટુા જ બન્યુા.
પહેલ પુરૂષ્ં કરે છે સ્ત્ર્ીં કતી પહેલ કરસી નથ્ીં.
પણ અહીંસેં - ઊલટી જ વંસ બની.... સ્ત્ર્ીં દહજ દાકેંચ અને શરમથ્ીં અાંખની પાંપણેં
ઢંળી તેસી દેંને અંખરે લજ્જાનં અંવરણ હેઠળ પણ સેનં તિલની વંસ વીરંનં હ્ય્તયને કહી તીધી.
વીરંની નેંટ જે દેંન લઇ ગઇ હસી સે હજુ દુધી સેણે પંછી અંપી નહેંસી. અને એક
તિવદ દેંને સ્કૂલનં તરવંજા અંગળ વીરંને ઊભેં રંખ્યેં.... કેંઇ જોઇ નં જાય એ રીસની ચંરે સરફ
ચકેંર નજરે જોઇ વીરંની નેંટ સેને પંછી અંપી : ‘પૂાઠંની આતર ગુલંબનુા ફૂલ છે.’ કહીને દડદડંટ
દેંન અંગળ વધી ગઇ.
વીરેં દેંનને સંકી રહ્ય્ંેં. ઝડપથ્ીં ચંલી જસી દેંન વીરંને ગભરુા હરણી-દી લંગી. દેંનનં
મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત ‘ગુલંબ’ નેં અંસ્વંત મંણસેં વીરેં છંત્ર્ંંલયમાં અંવ્યેં. ગુલંબનં ફૂલને બહંર
કંઢવંની અધિરંઇ હસી. રૂમમાં ગયેં સેં સળશી એકલેં જ હસેં અને મેજ પર કંગળ મૂકી પત્ર્ં
લખસેં હેંય સેમ હંથ્ંમાં પેન ફેરવસેં હસેં.
રૂમનેં તરવંજો ખૂલ્યેં એટલે સે કંગળ છુપંવવં ગયેં પણ વીરંને જોયેં એટલે થ્ંેંભી ગયેં.
વીરંની નજર કંગળ પર પડી.
‘કેમ... કેંની ઉપર લખે છે....?’
‘મંરી બં ઉપર.....! મને મંરી બં... બહુ દાંભરે છે ને, એટલે કંગળ લખવંની દલંહ
સેંજ અંપી હસીને...?’ કહેસં સીરછી નજરે દિંગલે વીરંને સંક્યેં. સેને પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં વીરંએ
દિંગલનં મુખે ‘બંફયુ’માંથ્ીં ‘બં’ એકલેં શબ્ત બેંલંઇ જસાં વંસ બતલી સેની મશ્કરી કરી હસી સે
યંત અંવસાં દિંગલે ટેંણેં મંયર્ેં હસેં.
‘હં...હં ભંઇ! હવે સને દાસેંષ્ં થ્ંયેં ને?’ કહી વીરંએ પુસ્સકેં મેજ પર મૂક્યં, અને દેંને
અંપેલી નેંટનુા પૂાઠુા ઉકેલી જોયુા.
ત્યાં સેં ન ગુલંબ હસુા કે ન કેંઇ ફૂલ! ..... હં, એક કંગળની ચબરખી હસી. વીરંને થ્ંેંડુા
અચરજ સેં થ્ંયુા કે દેંન સેં-ગુલંબ છે એમ કહેસી હસી અને અં... સેં ચીઠ્ઠી નીકળી....! સેણે ચિઠ્ઠી
ઉકેલી.
‘‘વીરૂ-!
અંખરે મંરે જ શરૂઅંસ કરવી પડી.... પણ શુા કરૂા? તિલ મંનસુા નહેંસુા અને સમંરં
સરફથ્ીં કેંઇ પ્રસિભંવ ન મળસાં મંરુા મન ઝંલ્યુા રહ્ય્ુંા નહીં... એટલે મંરે અં ચિઠ્ઠી લખવી જ પડી
હમણાં સમંરં નંમ અંગળ ‘વહંલં...’ દાબેંધન નહીં કરુા, કંરણકે એ મંટે લંયકંસ જોઇએ અને
લંયકંસનુા દર્ટિફિકેટ સમે અં પત્ર્ંનં જવંબરૂપે અંપશેં સેં જ સમને ‘વહંલં’ કહેવંનેં અધિકંર મને
પ્રંપ્ત થ્ંશે...!
ચિઠ્ઠી જોસાં સમને અચરજ સેં થ્ંયુા હશે કે ગુલંબનં ફુલની જગ્યંએ અં ચિઠ્ઠી ક્યાંથ્ીં
અંવી?
પણ વીરૂ! અં ચિઠ્ઠી નથ્ીં પણ સેમાં મંરૂા તિલ છે... મંરુા તિલ હુા સમને દેંંપી બેઠી છુા વીરૂ!
મંરૂા તિલ-એજ સેં સમંરં ગુલંબનુા ફુલ છે.... હં વીરૂ..... એ મંરુા તિલ છે.... સમંરં સરફથ્ીં
ગુલંબનં ફુલની ભેટ મળી સેં સમને મંરં તિલની ભેટ અંપુા છુા - સેનેં સ્વીકંર કરશેં... ઠૂકરંવશેં
નહીં.... કેંઇએ દંચં પ્રેમથ્ીં ભેટ અંપી હેંય સેં સેનેં અસ્વીકંર ન કરંય.... એટલુા જ નહીં પરાસુ એ
ભેટને દંરી રીસે દંચવવી પણ પડે છે.... સેને અળગી નં કરશેં... દાભંળીને રંખજો... ક્યાંક ખેંઇ
નં બેદશેં... બદ! એક વખસ મંરં પ્રેમનેં એકરંર કરસેં પત્ર્ં લખી ભેટ સ્વીકંરવંનેં જવંબ
અંપશેં... વીરૂ! અંઇ લવ યુ... હુા સમને મંરં પ્રંણથ્ીં પણ વધુ ચંહુા છુા....! અને આસ દુધી ચંહસી
રહીશ.
સમને જોયં ત્યંરથ્ીં જ મંરં તિલમાં વદી ગયં છેં. મનને મનંવવં ઘણં પ્રયત્નેં કયર્ં પણ
મંરૂા મન મંનસુા નથ્ીં.... હુા કહેસી- ‘સને કેંઇ નહીંને અં ગંમડિયેં છેંકરેં ક્યાંથ્ીં પદાત પડી ગયેં?
સંરે પ્રેમ કરવેં જ હસેં સેં અંપણં શહેરમાં ઘણં છેંકરં છે.... અને સેં અં ગંમડિયં પર પ્રેમનેં
કળશ ઢેંળ્યેં?’ - ત્યંરે મંરૂા મન શુા કહેસુા’સુા ખબર છે?-
‘‘-એમાં મંરેં કેંઇ તેંષ્ં નથ્ીં... સંરી અાંખેંને પદાત પડ્યેં એમાં હુા શુા કરૂા? રૂપંળેં-
હેંંશિયંર-હદમુખેં-નખરંળેં-છેલછબીલેં-સંરં મનનેં મંણિગર-વીરં દિવંય બીજો કેંણ હેંઇ શકે?’’
વીરૂ! હવે અં નટખટ મનને શુા જવંબ અંપુા? બદ! એક વખસ એકરંર કરસેં પત્ર્ં લખી
મંરી પ્રીસને સ્વીકંરશેં.... મંરં મનને શાંસ કરવં પૂરસેં પણ એક પ્રેમપત્ર્ં લખશેં.
લિ. હામેશાં સમંરી
- ‘દેંન.’
વીરંનુા તિલ એક ધબકંરેં ચૂકી ગયુા, સેનં અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં... પણ! વીરંનેં એ અંનાત
ક્ષ્ંણવંર મંટે જ હસેં.... વિચંરસેં રહ્ય્ંેં વીરેં-મનેંમન ગડમથ્ંલ કરસેં રહ્ય્ંેં- ‘ક્યાં એ દેંન અને ક્યાં
હુા એક ગંમડિયેં....?’ મેળ કેમ કરીને બેદશે. સ્કૂલની એક અનેંખી છેંકરી દેંન દંથ્ેં પ્રણયફંગ
ખેલવંનં મંરં નદીબ ક્યાંથ્ીં?- પ્રેમપત્ર્ં અંવસાં વીરેં જરં અંશ્ચર્ય પંમ્યેં- શુા કરવુા? હમણાં બીજુા
કેંઇ હેંસ સેં- નં પંડી તીધી હેંસ...
પણ અં સેં દેંનની ભેટ હસી.... સ્વીકંરવી સેં પડશે જ.
દિંગલ વીરંની સરફ ક્યંરનેં ય જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં, વીરંને વિચંરસેં જોઇ સેણે પૂછયુા;
‘કેમ છેં ભંઇદંહેબ...? હવે કેમ ચગડેંળે ચઢ્યં? હવે સમેય સમંરી ‘બં’ યંત અંવસી
હેંય સેં લખી નાંખેં એકંત પ્રેમપત્ર્ં!’
હવે વીરેં દમજ્યેં.
સેેને એમ કે દંચે જ દિંગલ સેની બં પર પત્ર્ં લખસેં હશે.... પણ સેની ધંરણં ખેંટી
પડી... દિંગલ કીર્સિ પર પ્રેમપત્ર્ં લખસેં હસેં.
‘સુા બેદ હવે ચીબંવલેં થ્ંયં વગર...’
દિંગલ દલંમી અંપી છંનેંમંનેં બેઠેં પણ ત્ર્ંાંદી અાંખે સેણે વીરં સરફ ધ્યંન અંપવંનુા
ચંલુ રંખ્યુા.
વીરેં ખરેખર વિચંરમાં પડ્યેં-પત્ર્ં લખવેં કે નહીં-અને અંખરે સેણે પત્ર્ં લખી જ નાંખ્યેં....
પ્રેમપત્ર્ં...!
‘‘વહંલી દેંન!
દાબાધ કરવંનેં સેં સેંજ મને દંમે ચંલીને અધિકંર અંપી તીધેં છે... ખબર નહીં-સેને
લંયક છુા કે નહિ, પણ સુા સેં સેને લંયક છે જ.
પણ દેંન! ક્યાં સુા અને ક્યાં હુા...? અંપણી જોડી કેમ જંમશે....?
સંરી પહેલાં મંરેં પત્ર્ં સને મળ્યેં હેંસ, પણ શુા કરૂા?-હુા હિંમસ કરી શકસેં નહેંસેં..... કે
સ્કૂલમાં અને અંખં ગંમમાં મીઠં મધુરં અવંજથ્ીં મુગ્ધ કરનંરી અં દેંન મને શેં અપનંવશે....?
ઠેંકર મંરી ઉડંડી તેશે - નફ્ફટ.... નમંલં.... જેવી ગંળેં તેશે.... મને ઊઘંડેં પંડી તેશે.....
અને હુા મંરં તિલને દમજાવસેં-‘‘સંરે સંરી હેદિયસનેં સેં ખ્યંલ રંખવેં હસેં...?’’ - જેવં
પ્રશ્નેં પૂછી દમજાવસેં, પણ કેમેય કરી હુા સને અં મંરં નંતંન તિલની વંસ કરી શકસેં નહેંસેં.
પણ....!!!
દંમેથ્ીં જ જ્યંરે સુા સંરં તિલની ભેટ ધરવં અંવે સેં હુા શુા કંમ સેનેં અસ્વીકંર કરૂા?
દેંન....!
જ્યંરથ્ીં સને જોઇ છે - સને ગંસં દાંભળી છે-બદ ત્યંરથ્ીં સંરં સ્વપ્નાં જોસેં રહ્ય્ંેં છુા....
ખેંવંયેલેં ફરુાછુા.... તિલ ખેંઇ બેઠેં છુા. વિચંરસેં રહ્ય્ંેં-ક્યંરે દેંન મળે અને સેને કહી તઉં- ‘દેંન!
અંઇ લવ યુ!’ ઘણી હિંમસ એકઠી કરી નીકળસેં પણ જ્યંરે સંરી અાંખેંમાં સંકસેં અાંખેં મળસાં
એકઠી કરેલી હિંમસ અેંદરી જસી....
મને હામેશાં એવુા લંગસુા રહ્ય્ુંા છે- ‘સંરેં કેંયલ જેવેં મીઠેં અવંજ દાંભળસેં રહુા.... સંરં
એ કર્ણપ્રિય ગીસેંમાં ડૂબી જાઉં..... સંરં મધુરં ગીસેંમાં ડૂબી જવંનુા ખૂબ મન થ્ંસુા-ક્યંરેક સંરી
રૂપંળી અને અણિયંળી કંજળ ઘેરી અાંખેંમાં હામેશાં નજર મિલંવી સંરં આસરની ઊર્મિઅેંનેં
અનુભવ કરસેં રહુા - સંરં ગેંરં ગેંરં ગંલ! અણિયંળુા - સીણુા નંક.... એમાં ઝુલસી વંળી....!
કંનમાં ઝેંલાં ખંસાં એ એરિંગ....! - બદ! અં બધંની દંમે હામેશાં જોસેં રહુા.... જોઇને મંરં
આસરમનમાં ઊાડાં ઊાડાં ભાડંરી તઉં....’
પણ એ બધં સ્વપ્નાં - સંરી દંમે અંવસાં જ ભાંગી પડસાં... સને કહેવંનુા ઘણુા મન થ્ંસુા....
પણ....! હુા મંરી હેદિયસ ભૂલસેં નહેંસેં. પણ હવે સેં જ મંરુા મુખ ઊઘંડ્યુા છે સેં દાંભળી લે....
દેંન...! અંઇ.... લવ યુ.
જ્યાં દુધી મંરં શરીરમાં જીવ હશે ત્યાં દુધી - મંરુા તિલ, પળપળ મંટે સને મળવં
સડપશે... દેંન! સને મેળવવં હુા અંકંશ - પંસંળ એક કરીશ-જો સંરેં દંથ્ં હશે સેં?
નહીંસર અંખેં જન્મંરેં એકલેં-અટૂલેં વિસંવીશ.... નહીં વેઠંય સેં જીવન ટૂાકંવી
નાંખીશ.... બદ! ... હવે વધુ લખવંની જરૂર નથ્ીં.... મંરં અંટલં શબ્તેંથ્ીં જ સુા જાણી શકીશ ....
દેંન! અંઇ લવ... યુ... દેંન!
લિ. હામેશાં સંરેં
- ‘વીરેં’ ’’
પત્ર્ં પૂરેં કરી વીરંએ ગડી વંળી, પણ પછી ચિંસં કરવં લંગ્યેં. હવે ચિઠ્ઠી દેંનને અંપવી
કેમ? હંથ્ંેંહંથ્ં સેં અપંય નહીં.... નેંટ કે ચેંપડીની અંપ-લે કરવંમાં પણ જોખમ હસુા.... ત્યાં સેનં
તિમંગમાં ઝબકંરેં થ્ંયેં.... સેણે એક અંશંનુા કિરણ દિંગલ સરફ ફેંક્યુા. વીરંની મુાઝવણ પંરખી
ગયેલેં દિંગલ સેની વ્હંરે ધંયેં.
‘કેમ તેંસ્સ! હવે અં સળશિડંની જરૂર પડશે... લંવ, એ લેટર, વિશ્વંદ રંખ-દેંનનં
હંથ્ંમાં પહેંંચી જશે.’
‘ક્યંરે.....?’ વીરંને તેંસ્સ દિંગલ પર વ્હંલ ઊભરંયુા- સેની કેટલી તરકંર રંખે છે અં
દિંગલ? ગમે સેમ સેં ય સે તેંસ્સ મંટે પ્રંણ પણ અંપી તે સેવેં છે.... તેંસ્સી નિભંવશે ખરેં.
‘અંવસી કંલે.... કીર્સિ દ્વંરં....’ કહી સેણે હંથ્ં લાબંવ્યેં. પણ વચમાં કીર્સિનુા નંમ અંવસાં
વીરેં અચકંયેં : ‘કીર્સિ....?’
‘વાંધેં નહીં તેંસ્સ...! એ બાને પણ અંપણી જેમ જ દહેલીઅેં છે... એક-બીજાનં તિલની વંસેં
પણ કરે છે...’
વીરંએ લેટરને ગડી વંળી દિંગલનં હંથ્ંમાં અંપ્યેં.
અને ત્યંર બંત પ્રેમપત્ર્ંેંની કસંર લંગી. મુલંકંસેં વધસી રહી... બાને પ્રેમીઅેં પ્રણયફંગ
ખેલસં રહ્ય્ંં... અને દમય દમયનુા કંમ કરસેં રહ્ય્ંેં.... દિંગલ અને કીર્સિ - વીરેં અને દેંન ચંરેયની
મુલંકંસેં યેંજાસી - દંથ્ેં જ!
અંપેલં વંયતં પ્રમંણે ગંમથ્ીં છેવંડે એકંત ફલાંગ તૂર અંવેલં રમણીય સળંવ અંગળ
ચંરેય પ્રેમી - પાખીડં મળસાં અને અંનાત લૂટસાં હસાં.
• • •
ઊનંળંની દાંજનેં દમય હસેં.
દૂરજ ધીમે ધીમે અંથ્ંમણી બંજુ ઢળસેં જસેં હસેં. અંકંશમાં અમુક અમુક જગ્યંએ દફેત
રૂનં ઢગલાં જેવાં વંતળેં અંમથ્ીં સેમ કેંઇનં આકૂશ વગર ઉડંઉડ કરસાં હસાંા. સેંફંની પવન ધૂળ
ઊડંડસેં વંઇ રહ્ય્ંેં હસેં.
નવજીવન છંત્ર્ંંલયની પંછળની બંજુ પડસેં રસ્સેં છેક એકંત ફલર્ંંગ તૂર અંવેલં રમણીય
સળંવ અંગળ નીકળસેંે.
સળંવની ચેંસરફ વનઘટં છવંયેલી હસી. લીલાં અને રળિયંમણાં વૃક્ષ્ંેં અંબેહૂબ
વંસંવરણ પેતં કરસં હસં. જળચર અને ખેચર પક્ષ્ીંઅેંનં મીઠં મધૂરં અવંજથ્ીં સળંવ ગુાજસુા હસુા.
ક્યાંક તૂર તૂરનં ગંમમાંથ્ીં માતિરની અંરસી થ્ંસી હેંઇ-ઢેંલ અને ઝંલર વંગવંનં અવંજો
અંવસં હસં.
સ્કૂલમાં રજાઅેં પડી ગઇ હસી. મેંટં ભંગનં છંત્ર્ંેં ઊનંળંની રજાઅેં ગંળવં વસન
ઊપડી ગયં હસં.
પરીક્ષ્ંંનુા પરિણંમ અંવ્યુા. ત્યંરે તશમં ધેંરણમાં ભંરે ખેંચંણ થ્ંસુા રહ્ય્ુંા હસુા કંરણ કે,
પહેલં નાબરે એક નહીં પણ બબ્બે વિદ્યંથ્ર્ીંઅેં અંવ્યં હસં. દેંન અને વીરંનં દરખં જ ગુણ
અંવેલં હેંવંથ્ીં,.... જ્યેંસિબેન ચિંસં કરસાં હસાં કે હવે શુા કરવુા? કેંને પહેલેં નાબર અંપવેં...?
એવંમાં પાડ્યં દંહેબે સેમને મતત કરી - પરિણંમ બહંર પડે સે પહેલાં દેંન અને વીરંને
પ્રંથ્ર્ંનંખાડમાં અલગ બેંલંવી સેમની ઇચ્છં જાણવં જણંવ્યુા.
એક સરફ દેંન - હેંંશિયંર અને મીઠં કાઠવંળી!
બીજી સરફ વીરેં - હેંંશિયંર અને દુાતર અક્ષ્ંરેં વંળેં....!
-કેંને પહેલેં નાબર અંપવેં.?
દેંને વીરં પર નજર તેંડંવી પછી જ્યેંસિબેનને સેણે કહ્ય્ુંા : ‘બેન...! મંરે નથ્ીં જોઇસેં
પહેલેંનાબર...’
વીરેં ચમક્યેં!... સેણે પણ અડગ શબ્તેંમાં દાભળંવી તીધુા : ‘બેન, મંરે પણ નથ્ીં જોઇસેં
પહેલેં નાબર... હુા ભલે બીજા નાબરે પંદ થ્ંંઊા..... દેંનને જ પહેલેં નાબર અંપવેં જોઇએ....’
વીરંની ત્યંગની ભંવનં પર દેંન વંરી ગઇ.
બાનેની વંસ દાંભળી જ્યેંસિબેન ફરી પંછં ગુાચવંયાં... ત્યાં જ સેમને એક યુક્સિ દુઝી,
સેમણે વીરં અને દેંનનં નંમની બે કંપલી બનંવી અને ગડી વંળી પાડ્યં દંહેબને ઉપંડવં કહ્ય્ુંા...
‘વીરેં’- કંપલી ઉપંડી સેં વીરંનં નંમની કંપલી નીકળસાં દેંન અંનાતિસ થ્ંઇ ઊઠી... વીરેં ઉતંદ
થ્ંયેં.... પણ અંખરે વીરંને પહેલેં નાબર સ્વીકંરવેં જ પડ્યેં- દેંનને ખંસર-!
અંજે દેંને અહીં સળંવને કિનંરે વીરંને મળવં મંટે બેંલંવ્યેં હસેં.... વીરેં અને દિંગલ
ચંલસં અંવસં હસં. ત્યાં, પંછળથ્ીં દંયકલની ઘાટડીઅેં રણકી ઊઠી.
બાને ચમક્યં...- દેંન અને કીર્સિ બાને દંયકલેં લઇ અંવસી હસી. નજીક અંવસાં ઊસરી
પડ્યાં.
‘ચંલેં ડબલદવંરી’
પણ વીરંએ-કેંઇ જોઇ જશે-ની બીકે નં પંડી તીધી. પણ એમ વીરંને છેંડે સેં દેંન શંની?
સેણે અંગ્રહ ચંલુ રંખ્યેં.
દિંગલ સેં સૈયંર જ હસેં.... એને સેં-રડસી’સીને પિયરિયાં મલ્યાં’- કીર્સિને કેરિયર પર
બેદંડી, દેંન અને વીરંને ગડમથ્ંલ અવસ્થ્ંંમાં જ રહેવં તઇ અંગળ નીકળી ગયેં... દેંન અને
વીરેં જોસં જ રહી ગયં... પ્રેંબ્લેમ દેંન અને વીરંનેં રહ્ય્ંેં.
ડબલ દવંરી જાય સેં પણ કેવી રીસે? દેંનની દંયકલ પંછળ કેરિયર સેં હસુ નહિ....
વિચંર કરસેં વીરેં ચંલસેં રહ્ય્ંેં... દેંન સેને નેં’રં કરસી રહી.
‘ચંલેં ને વીરૂ... પ્લીઝ?’
‘નં.’ વીરંએ સ્પષ્ટ નન્ન્ંેં ભણ્યેં.
‘કેમ?’
‘પહેલાં સુા મને ‘સુા’કંરે બેંલંવે સેં જ અંજે સંરી દંથ્ેં વંસ કરીશ... નહીંસર અહીંથ્ીં જ
પંછેં વળી જઇશ....’
‘પણ વીરૂ! એ કેમ બની શકશે? અમંરી સ્ત્ર્ીં જાસિનેં ધર્મ છે કે-’
‘મેં એક વખસ કહ્ય્ુંા ને?’ વીરેં ગુસ્દે થ્ંયેં.
દેંન ગભરંઇ ગઇ. સેણે વીરંને અંજે એક ખંદ વંસ કહેવં અહીં બેંલંવ્યેં હસેં. અને જો
વીરેં અંજે રિદંઇને ચંલ્યેં જશે સેં જિંતગીભર પસ્સંવંનેંે વંરેં અંવશે-વિચંરસી દેંને ઝડપથ્ીં
નિર્ણય લઇ લીધેં.
‘દંરુા વીરૂ... હવે હુા ‘સુા’ કંરે બેંલંવીશ, બદ! હવે સેં ચંલ... દંયકલ પર....?’ દેંનનુા
તિલ કેંરી ખંસુા હસુા. સે તિલ પર પથ્થ્ંર મૂકી વીરંને ‘સુા’કંરે બેંલંવવંનેં પ્રયંદ કરસી હસી.
વીરંએ દંયકલ પર નજર નાંખી.
‘દેંન સુા જુએ છે કે દંયકલને કેરીઅર નથ્ીં પછી સુા બેદીશ ક્યાં?’
‘અેંહેં... એમાં શુા? ધરી પર બેદીશ... પહેલાં સુા દંયકલ પર દવંર સેં થ્ંં....!’
વીરેં દંયકલ પર દવંર થ્ંઇ ગયેં. દેંન અંગળ ધરી પર ગેંઠવંઇ, સેનં હંથ્ં વીરંનં
હંથ્ં ઉપર ગેંઠવંયં.... વીરંનં અંખં શરીરમાં વીજળીની ધ્રુજારી પ્રદરી ગઇ.
દેંનનં મંથ્ંંમાં ખેંદેલં ગુલંબનં ફૂલની દુગાધથ્ીં મેંહિસ થ્ંઇ, સેણે ફૂલ દુધી નંક લઇ
જઇ દડંકેં મંયર્ેં. એકંએક વીરંની એ ચેષ્ટંથ્ીં દેંન ચમકી! સેણે ઊાચે વીરં સરફ નજર કરી.... સેં
સેનં ગેંરં ગેંરં ગુલંબી ગંલ વીરંનં હેંઠની નજીક અંવ્યં... વીરંએ એક વધુ સક ઝડપી અને સેનં
સરસ્યં હેંઠ દેંનનં ગંલ પર મૂકી ચુાબન ચેંડી તીધુા.
દેંનનં અંખં શરીરે રેંમાંચની એક મીઠી ઝણઝણંટી પ્રદરી ગઇ.
‘ખદ... સને સેં જરં છૂટ અંપીએ એટલે... વધુ નફ્ફટ થ્ંંય છે.... લુચ્ચેં કહીંનેં...!’
કહેસાં દેંને છણકેં કયર્ેં.
‘દેંન! સંરં ગુલંબી ગંલને નજીક જોસાં મંરં હેંઠે સેમનેં આકુશ છેંડી તીધેં..... એમાં
મંરેં શેં વાંક...?’
પ્રેમગેંષ્ટિ કરસાં કરસાં સેઅેં સળંવને કિનંરે અંવી ગયં... સેમણે જોયુા સેં? - દિંગલ અને
કીર્સિ અદૃશ્ય થ્ંઇ ગયં હસં અને સેમની દંયકલ સેમનેં ચેંકી-પહેરેં કરસી હેંય સેમ અંડી ઊભી
હસી.
દંયકલ પરથ્ીં ઊસરી દેંન સળંવમાં પગ બેંળવં મંટે રેંજની જેમ અંજે પણ એ જ
ગરનંળં પર બેઠી જ્યાં સે વીરંને મળસી...! વીરેં પણ દંયકલને સ્ટેન્ડ પર ગેંઠવી દેંનની નજીક
અંવી બેદી ગયેં.
‘હવે! બેંલ દેંન! મને કેમ અહીં બેંલંવ્યેં છે.....?’ કહેસેં વીરેં દેંનનં અડધં ઊઘંડં-
ઢીંચણ દુધીનં રૂપંળં પગ જે ભીનં હસં - જોઇ જ રહ્ય્ંેં.
‘કહુા છુા જરં શાંસિ રંખ...!’ વીરંને અંકળેં થ્ંસેં જોઇ દેંને હદસાં હદસાં કહ્ય્ુંા.
‘શાંસિ રંખુ ખરેં, પણ એક શરસે....!’
‘શરસ...? કઇ શરસે....?’
‘પહેલાં સંરં હેંઠ-મંરં હેંઠને મન ભરી મળવં તે....’ કહીને સેણે દેંનનં ચહેરંને સેનં
સરફ બે હંથ્ં વડે પકડી ખેંચ્યેં.... દેંન ઇન્કંર કરે સે પહેલાં પેંસંનં હેંઠ વડે દેંનનં મતહેંશીભયર્ં
હેંઠને સેણે ગરમ-ગરમ સદસદસુા ચુાબન તઇ તીધુા.
સેનં બંહુમાંથ્ીં છુટવં વ્યથ્ર્ં પ્રયત્ન કરસી દેંન છણકેં કરસાં બેંલીઃ ‘બહુ લુચ્ચેં થ્ંસેં જાય
છે સુા વીરૂ...!’
‘લુચ્ચેં...? અરે દેંન! સંરુા અં લલચંવનંરુા રૂપ જોઇ હુા સેં શુા? પણ કેંઇ પણ યુવંન
લુચ્ચેં બની જાય...!’ સેણે દેંનને બંહુપંશમાંથ્ીં છેંડસાં કહ્ય્ુંા.
‘વીરૂ! સુા કેવેં ચબરંક છે? જબરેં છે સુા સેં...! એક વખસ સને બેંલવંની છુટ અંપી એમાં
સેં પંછેં મંથ્ેં ચઢી વંગ્યેં : બેંલ.... વીરૂ બેંલ.... મને સંરી મજાક મશ્કરી ગમે છે....’ અને દેંનનેં
ચહેરેં રૂતનમાં ફરી ગયેં.
‘અરે! પગલી... સુા રડે છે....?’ દેંનને રડસી જોઇ વીરેં વિહ્વળ થ્ંઇ ગયેં. સેણે તિલગીરી
વ્યક્સ કરસાં કહ્ય્ુંા : ‘દેંન....! સને શુા છે શુા....? શાંસ થ્ંં દેંન.... સને હુા રડસી જોઇ નથ્ીં શકસેં....’
‘વીરૂ! સુા અંમ મંયં લગંડીને અધવચ્ચે છેંડી સેં નહીં તેને...?.... જો સુા મને છેંડી તઇશસેં
હુા સંરં દિવંય જીવી નહિં શકુા....!....સુા મેંટેં થ્ંઇશ સેં મને ભૂલી સેં નહીં જાય ને....?’ દેંન ડૂદકાં
ખંસાં બેંલસી હસી ક્યંરેય નહિં ને અંજે અં રીસે વિરહનં વેણ કંઢસી દેંનને વીરેં દાંભળી
રહ્ય્ંેં....!!! સેને દમજાસુા નહેંસુા કે અંજે દેંન અંમ કેમ કહે છે... પણ સેનં પ્રશ્નનં જવંબરૂપી દેંને
અંગળ કહ્ય્ુંા : ‘વીરૂ! મંરં બંપુ કહે છે કે -’ દેંનની જીભ ઉપડસી નહેંસી... દેંનનેં ચહેરેં ગાભીર
થ્ંઇ ગયેં હસેં સે જોઇ વીરંને પરિસ્થ્િંસિનેં ખ્યંલ અંવી ગયેં હસેં : ‘... કાઇક બન્યુા હેંવુા
જોઇએ....’ સેણે દેંનને કહેવં મંટે દંથ્ં તીધેં ;
‘બેંલ.... દેંન! સુા કહેવં શુા માંગે છે....?’
‘હુા જે કહીશ સે સુા દાંભળી શકીશ?’
‘સુા મને એટલેં બધેં નમંલેં દમજે છે?’
‘સેં દાંભળ વીરૂ! મંરં બંપુ કહે છે કે અમે બધં જ હવે અહીંથ્ીં જસં રહેવંનં છીએ -
એટલે હવે.... હવે હુા સને નહીા મળી શકુા વીરૂ....! પણ હુા સને ક્યંરેય નહીં ભૂલુા....!.... ગમે ત્યાં
હેંઇશ.... બદ! સંરી પૂજા કરસી રહીશ....!’ - દેંન ધ્રુદકે ને ધ્રુદકે રડવં લંગી હસી. કઠણ
કંળજાવંળેં વીરેં પણ ભવિષ્યમાં અંવનંરં વિરહનં એ તિવદેંથ્ીં કાપી ગયેં. સે દેંનને તિલંદેં
અંપવં લંગ્યેં.ઃ
‘નહીં.... દેંન!.... હુા સને ક્યંરેય નહિ સરછેંડુા..... સુા સેં મંરુા જીવન છે.... વખસ અંવ્યે
હુા સંરી શેંધમાં અંખી તુનિયં ખૂાતી વળીશ... પણ સને ભૂલીશ સેં નહીં જ.... મંરં સ્વપ્નેંની તેવી જ
સેં સુા છે.... મંટે મંરં પર વિશ્વંદ રંખજે.... મંરં તિલને સને દેંંપી બેઠેં છુા...... દેંન! .....
પ્યંરમાં વિરહની અંવશ્યકસં છે દેંન....!.... સંરી અમંનસ બીજાને દેંંપવંનેં મને અધિકંર
નથ્ીં.... પણ સુા રડ નહિ દેં.....! કહેસેં વીરેં સેનં હંથ્ંરૂમંલથ્ીં દેંનનાં ગરમ અાંદુ લૂછવં લંગ્યેં.
સેની અાંખેંમાંથ્ીં પણ અાંદુ દરી પડ્યં.’
દેંન રડસી રહી.
અને ધમકી અંપસી હેંય સેમ કહેસી ગઇ.... સેની અાંખેંમાંથ્ીં અાંદુ વહી રહ્ય્ંં હસં- ‘જો
વીરૂ.... મને તગેં નં તેસેં.... સુા મને છેંડી તઇશ સેં... સેં..... હુા અંપઘંસ કરીશ.... અંપઘંસ....!’
‘નહીં.... દેંન....!’
એક ચીદ દંથ્ેં વીરંની અાંખેં ખુલી ગઇ.
વીરંનં એક મીઠં સ્વપ્નનેં આસ અંવી ગયેં. શિયંળંમાં પણ સેનં શરીરે પરદેવેં બંઝી
ગયેં.... સેનં સ્મૃસિપટ પર એક અનેંખી જીવનલીલં ફરીથ્ીં પદંર થ્ંઇ ગઇ.
દેંન.... દિંગલ... કીર્સિ... જ્યેંસિબેન... પાડ્યંદંહેબ.... - વીરંની યંતતંસ્સ ફરી સંજી
થ્ંઇ ગઇ.
ગંડી એક ઝંટકં દંથ્ેં ઊભી રહી.
‘બેંમ્બે દેન્ટ્રલ...’
પ્લેટફેંર્મ પર બુમેં દાભળંઇ અને વીરેં ઝબક્યેં.... દેન્ટ્રલ અંવી ગયુા હસુા, સે બેગ લઇ
બહંર નીકળ્યેં.
સેણે સ્ટેશનની ઘડિયંળમાં જોયુા, દાંજનં લગભગ ચંર થ્ંવં અંવ્યં હસં.... સે સ્ટેશનમાંથ્ીં
બહંર નીકળ્યેં.
• • •
‘બેંમ્બે દેન્ટ્રલ’
વીરેં સેની બેગ દંથ્ેં બહંર નીકળ્યેં.
ગજબની ભીડ હસી અહીં. જાણે મંણદેંનેં મહેરંમણ ઊભરંયેં હેંય સેવેં કેંલંહલ હસેં.
બહંર રસ્સં પર અંવી વીરેં થ્ંેંભ્યેં. - ‘ક્યાં જવુા’ - ની મુાઝવણ અનુભવવં લંગ્યેં.
દુભંનને જાણ કયર્ં વિનં મુાબઇ અંવવં બતલ પસ્સંવં લંગ્યેં. સેણે જો દુભંનને જણંવ્યુા
હેંસ કે હુા ‘ફલંણં’ તિવદે મુાબઇ અંવુા છુા-સેં દુભંન સેને લેવં મંટે દેન્ટ્રલ દુધી અવશ્ય ધક્કેં ખંસ.
પણ હવે પસ્સંવંથ્ીં શુા થ્ંવંનુા છે? હવે સેં ભંડંની ટેક્ષ્ીં કરી સેનં અંપેલં દરનંમે પહેંંચી
જવંનુા મુનંદીબ મંની વીરેં ટેક્ષ્ીંઅેંની હરેંળમાં નજર ફેરવસેં ગયેં.
ત્યાં પંછેં વિચંર બતલંયેં-મુાબઇમાં સેં ગઠિયંઅેંએ ઘણાં હેંય છે - કેંઇ ગુાડંનં હંથ્ેં
ઝડપંઇ જવંશે- એ બીકે સેણે નજર પંછી ખેંચી લીધી.
વીરંને હમણાં જ અંવેલં સ્વપ્નની યંત અંવી. સેમાં સેં સેણે કહ્ય્ુંા હસુા કે ‘દેં .... સને
ખેંળવં અંખી તુનિયં ખુાતી વળીશ.’ - જ્યંરે અં સેં અંખી તુનિયંનુા એક જ મંત્ર્ં શહેર છે અને
સેમાં હંરી જવુા એનં કરસાં કેંઇક રસ્સેં કંઢવેં જોઇએ.
વિચંરસં વીરંએ ટેક્ષ્ીંની હરેંળમાં ફરી એક નજર ફેરવી. અચંનક વીરંની નજર લંલ
કલરની કંર - જે અલગ પંર્ક હસી. - સેનં પર પડી.... સેણે અંગળ જઇ કંરનેં નાબર વાંચસં સેનં
અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં. સેને એટલેં સેં ખ્યંલ અંવી ગયેં કે અં ટેક્ષ્ીં દુભંનની છે.
પણ! અંજુ-બંજુ નજર કરસાં ક્યાંયે દુભંનનુા નંમ-નિશંન તેખંસુા નહેંસુા. વીરંની મુાઝવણ
વધવં લંગી. ટેક્ષ્ીં સેં કેંઇ અમીરશેઠની હેંય સેવી ઍરકન્ડીશનયુક્સ હસી. સેથ્ીં વીરેં વિચંરમાં પડી
ગયેં :
‘અંટલી બધી મેંંઘી અને દગવડભરી ટેક્ષ્ીં દુભંનની પંદે ન હેંઇ શકે.... અને કતંચ
હેંય સેં સેં દુભંન અંટલંમાં જ ક્યાંક હેંવેં જોઇએ.... પણ સેં પછી એ તેખંસેં કેમ નથ્ીં?.... અને
ડ્રંઇવર પણ....?’
અને વીરંનં મગજમાં લંઇટ થ્ંઇ. સેને યંત અંવ્યુા કે શહેરનં મંણદેં નવરં હેંસં નથ્ીં...
એટલે કતંચ દુભંન નવરેં નહીં હેંય એથ્ીં સેણે ડ્રંઇવરને મેંકલ્યેં હશે.... પણ પછી પંછેં નિરંશ
થ્ંઇ ગયેં. સેને યંત અંવ્યુા કે, દુભંનને સેણે જાણ સેં કરી નથ્ીં પછી સે અંવે પણ કેવી રીસે?
સેણે ફરીફરીને ટેક્ષ્ીંનેં નાબર ધ્યંનથ્ીં વાંચ્યેં- ટેક્ષ્ીં સેં દુભંને જણંવેલ નાબરવંળી જ હસી.
વીરેં વધુને વધુે મુાઝવણ અનુભવવં લંગ્યેં. સેનં તિતંર એક ગંમડિયં જેવં લંગસં હસં.
અને પંછેં રસ્સંની બંજુએ બંઘં-ચકવં જેવેં ડંફરિયં મંરસેં ઊભેં હસેં સેથ્ીં લેંકેંની નજર સેનં
પર માડંઇ હસી - સેની ખબર વીરંને પડી ત્યંરે સેં સે ઝાખવંણેં પડી ગયેં.
સે ટેક્ષ્ીંની નજીક જઇ ઊભેં રહ્ય્ંેં.
વીરંને હવે ખબર પડી ગઇ કે સ્વપ્ન જોવુા - વિચંરવુા દહેલુા છે અને પ્રત્યક્ષ્ં અનુભવ કરવેં
ઘણુા મુશ્કેલ કંમ છે, સેણે હેંંશથ્ીં મુાબઇ અંવવંનેં નિર્ણય સેં લીધેં હસેં પણ પંછળથ્ીં સેને ભંરે પડી
ગયેં.... સે નિર્ણય સેને ઉસંવળિયેં લંગ્યેં. ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં- રાગીલં મંણદેં-ચેંપંટી વગેરે
પ્રત્યક્ષ્ં જોવંની - જાણવંની સેની ઇચ્છં અત્યંરે હસંશંમાં પરિણમસી લંગી.
વીરંનં શરીરે અને ચહેરં પર પરદેવંનાં ટીપાં બંઝી ગયાં.... અંખુા શરીર ઢીલુા થ્ંઇ ગયુા.
સેને બધી મહેનસ પંણીમાં જસી લંગી. પેંસંનં ગંમમાં સેણે જે જે વિચંર્યું હસુા સે બધુા મુાબઇમાં પગ
મૂકસાં ઊલટુા જ બન્યુા. વીરંનં હેંંશ ઊડી ગયં.... સેને સેની ભૂલ દમજાઇ.... જો દુભંનને જાણ કરી
હેંસ સેં દંરુા થ્ંંસ... કંરણકે અં તરિયં જેવં શહેરમાં ન જાણે કયં ખૂણંમાં દુભંન રહેસેં હશે?
વીરેં હવે અંખેંને અંખેં હંરી ગયેં.
એક વખસ સેં જમપુરં પંછં ફરી જવંનેં વિચંર અંવ્યેં-પણ ઘરે જઇ લેંકેંને શુા મેંઢુા
બસંવશે?- ગંમનં લેંકેં પ્રશ્નેં પૂછી પૂછીને હેરંન કરી મૂકશે, બધંને ક્યાં જવંબ અંપવં બેદુા....?
ફળિયંવંળં મંરી વંસેં કરશે- ગયં હસં મેંટં ઊપંડે શહેરમાં અને - વીરેં હિંમસ હંરી ચૂક્યેં હસેં.
શુા કરવુા? કાઇ દમજાસુા નહેંસુા.
પણ સેનં સકતીરમાં મુાબઇ જ લખંયુા હશે, અને હવે સેનુા નદીબ પણ બતલંવંનુા છે સેની
વીરંને ક્યાં ખબર હસી? સેનુા નદીબ સેનંથ્ીં બે ડગલાં અંગળ હસુા.
વીરેં વિચંર કરસેં ટેક્ષ્ીંને અઢેલીને ઊભેં હસેં, એ અંશંએ કે - હમણાં કેંઇક અંવશે.
સેેણે ઊાચે નજર કરી....!
ભૂરં અંકંશમાં દૂરજ પશ્ચિમ સરફ નમસેં હસેં. ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં જાણે કે હમણાં
દૂરજને ઝીલી લેશે સેવુા લંગસુા હસુા.... નજીકમાં જ તરિયેં અંવેલેં હેંવંથ્ીં વંસંવરણ હૂાફંળુા અને
ખુશનુમં હસુા.... પણ અહીં વીરંને સેનં ગંમ જેવુા વંસંવરણ નં લંગ્યુા ગંમડંમાં સેં અંથ્ંમસેં દૂરજ
અંકંશમાં મુક્સપણે મહંલસેં હેંય છે..... જ્યંરે, અહીં સેં દૂરજ જાણે બિલ્ડિંગેં વચ્ચે બાધંઇ ગયેં
હેંય સેવેં તયંમણેં લંગસેં હસેં. ક્ષ્ંણવંર મંટે સેં વીરંને દૂરજ પર તયં અંવી ગઇ..... પણ પછી
સેને પેંસંની પરિસ્થ્િંસિનુા ભંન થ્ંસાં પેંસંની જાસ પર જ તયં અંવી.
વિચંર કરસાં વીરંને એક સરુણીનં અવંજે ચમકંવી તીધેં.
‘હલ્લેં... દુભંન! હંઉ અંર યુ...?’ વીરંને એટલેં સેં વિશ્વંદ બેદી ગયેં કે અવંજ ગમે
સેનેં હેંય પણ સેનં મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત ‘દુભંન’ - થ્ીં સેને એવુા મંનવં પ્રેરસેં હસેં કે દુભંન
અહીં જ ક્યાંક હેંવેં જોઇએ.
પણ....!
વીરંની પીઠ પંછળથ્ીં અંવેલં એ રૂપંની ઘાટડી જેવં અવંજ સરફ વીરંને શાકં ગઇ -
અવંજ પરિચિસ લંગ્યેં.... સે પંછળ ફયર્ેં.
અને વીરેં ચમક્યેં!
ચહેરેં પરિચિસ લંગ્યેં. ક્ષ્ંણવંર મંટે સેને ‘દેંન’ યંત અંવી ગઇ. અપ્દરંને પણ શરમંવે
સેવી રૂપંળી ‘દેંન’ સેની નજરેં અંગળ રમસી ગઇ. સેનં ચહેરં દંથ્ેં અં યુવસીનં ચહેરંને
દરખંવવં લંગ્યેં. પણ એ સેં મંત્ર્ં ક્ષ્ંણ મંટે જ .... અં સેં કેંઇ કેંલેજીયન જેવી યુવસી હસી - હં!
સેને વીરેં અેંળખી નં શક્યેં....! - સે જેવેં એ છેંકરી સરફ ફયર્ેં કે સે યુવસીનુા હદસુા મુખ કાઇક
ઠંવકંઇથ્ીં પડી ગયુા.
‘અંપ.... દુભંન....!’ - અને એ યુવસીએ મંફી મંગી - ‘દૅંરી.... અંપને દુભંન જાણી
બૂમ મંરી.... પણ અંપ સેં કેંઇક... મંફ કરજો.’
અને સેની નજર અં ગંમડિયંનં લેબંદમાં દજ્જ એવં વીરંનં ચહેરંથ્ીં માંડીને છેક પંની
દુધી ફરી વળી.... પછી ટેક્ષ્ીંનં અંગળનં તરવંજા સરફ ફરી કે સરસ જ વીરેં બેંલી ઊઠ્યેં;
‘હં...હં...! મંરે દુભંનને ત્યાં જ જવુા છે....’ છેંકરી ગંડીમાં બેદે સે પહેલાં વીરેં બેંલી
ઊઠ્યેં હસેં. કંરણકે એ નફ્ફટ લંગસી કેંલેજીયન યુવસી વીરંને - દુભંન નથ્ીં - સેવુા જાણીને
કતંચ ચંલસી થ્ંશે સેં સેનં હંથ્ંમાં અંવેલી સક જસી રહેશે અને અહીં એકલેં રઝળી પડશે, સેથ્ીં સે
યુવસી જાય સે પહેલાં વંસ કરવં વીરેં અંગળ વધ્યેં. યુવસી કંરમાં ગેંઠવંઇ ગઇ હસી.
વીરંની વિનવણીથ્ીં સેણે પૂછયુા :
‘શુા કહ્ય્ુંા? દુભંનને ત્યાં....?’ દઅંશ્ચર્ય નજરે જોઇ રહેલી યુવસીનં પ્રશ્નનેં જવંબ અંપસાં
વીરેં દહેજ ઝાખવંણેં સેં પડી જ ગયેલેં, કંરણકે યુવસીનં પૂછવંનં ઢાગથ્ીં એટલુા સેં પરખંઇ
અંવસુા હસુા કે વીરંની વંસ સેને દંચી લંગસી નહેંસી. બલ્કે ઉપજાવી કંઢેલી લંગી હશે.
‘જી હં. હુા દુભંનનં ગંમનેં છુા, અને દુભંનનેં તેંસ્સ છુા, અને મંરે એનં ઘેર જવુા છે....
અં કંર વિશે સેમણે લખ્યુા હસુા એટલે કંર જોઇને સેં હુા અહીં ઊભેં હસેં - કતંચ દુભંન અહીં ક્યાંક
હશે.... પણ મંરી અંશં ઠગંરી નીવડી.... અગર અંપને વાંધેં ન હેંય, સેં મહેરબંની અંપની;
અંપનેં ઉપકંર ક્યંરેય નહીં ભૂલુા.... પ્લીઝ.’
અને વીરેં તયંમણી નજરે યુવસી સરફ જોઇ રહ્ય્ંેં. - એ સ્વરૂપવંન યુવસી વીરંને એકધંયર્ેં
બેંલસેં જેંઇ જ રહી.... સે વિમંદણમાં પડી ગઇ પણ સેને કાઇ દમજાયુા. નહીં.... અંશરે દંડં પાંચ
ફૂટની ઊાચંઇવંળેં અને મજબૂસ બાંધંવંળુા શરીર જોઇ સે છેંકરી કેંઇ અદૃશ્ય નજરે વીરંને
અેંળખવં પ્રયત્ન કરવં લંગી.
વીરેં પણ યુવસીની અણિયંળી અાંખેં, હેંઠ, સીણુા નંક, ગેંરં ગેંરં ગુલંબી ગંલ અને
અધૂરંમાં પૂરુા, મીઠં મધુરં અવંજથ્ીં વિચંરે ચઢ્યેં હસેં. સેથ્ીં સેને યુવસીની નજર પરખંઇ નહીં....
પરાસુ બાનેની નજર એક થ્ંઇ ત્યંરે....! ‘ચંલેં.... બેદી જાઅેં....!’ કહેસી યુવસીને ‘થ્ેંંક યુ’ કહી વીરેં
કંરની પંછળની દીટ પર ગેંઠવંયેં.
એ સ્વરૂપવંન યુવસીએ ગંડી સ્ટંર્ટ કરી. એક વખસ આતરનં અરિદંમાં નજર નાંખી
વીરંને જોઇ લીધેં અને પછી ટેક્ષ્ીં તેંડંવી. હજુ વીરંને એ નહેંસુા દમજાસુા કે દુભંને અંપેલ
નાબરવંળી ગંડી અં છેંકરીનં હંથ્ંમાં ક્યાંથ્ીં અંવી...? કતંચ દુભંનની મહેમંન હશે - એમ
વિચંરસેં વીરેં સે યુવસીનં ચહેરંને અંગળનં અરીદંમાં પડસં પ્રસિબિંબથ્ીં નિરખવં લંગ્યેં.
યુવસીની નજર રેંડ ઉપર હસી, પણ થ્ંેંડી થ્ંેંડી વંરે અરીદંમાં નજર નાંખી પંછળ બેઠેલં
વીરંનં ચહેરંને જોઇ લેસી હસી.
વીરંને શાકં હસી.... સેને અં યુવસીને ક્યાંક જોઇ હેંય સેવુા લંગ્યુા - પણ સેને યંત નહેંસુા
અંવસુા.... સે મનેંમન ‘દેંન’ દંથ્ેં દરખંવવં લંગ્યેં... સેણે દેંનનં ગુાથ્ંંયેલં વંળમાં ‘ગુલંબનુા ફૂલ’
ખેંદેલુા - સે યંત અંવ્યુા.... ત્યાં સેની નજર યુવસીનં મંથ્ંંમાં ફરી વળી, એ મંટે કે અં દેંન હશે સેં
એનં મંથ્ંંમાં ગુલંબ હશે....!- પણ સેનં મંથ્ંંમાં ‘ગુલંબનુા ફૂલ’ નહેંસુા- સેમ છસાં પણ સેનેં ચહેરેં
અને સેનેં મીઠેં મધુરેં અવંજ સેને એવુા વિચંરવં પ્રેરસેં હસેં. પણ! અહીં ક્યાંથ્ીં અંવે દેંન! -
વિચંરસેં વીરેં ચૂપચંપ બેઠેં હસેં.
‘મંરે શુા? જે હેંય સે .... બદ! એક વખસ દુભંનને ઘેર પહેંંચંડી તે.... પછી બીજી
વંસ...!’ અને વીરેં બંરી બહંર નજર કરી મુાબઇ નગરીને નિરખવં લંગ્યેં.
• • •
અંજુબંજુ અંભને અાંબવંનેં વ્યથ્ર્ં પ્રયત્ન કરસી ઊાચી બિલ્ડિંગેં પદંર થ્ંસી હસી.
બહુમંળી મકંનેં બિલ્ડિંગેં જોઇ વીરેં ખુશ થ્ંસેં હસેં. બંજુ પર શણગંરંયેલી તુકંનેં - શેંપિંગ
દેન્ટરેં, વંરેઘડીએ દંમેથ્ીં અંવસી દીટી - બદેં, શેઠીઅંઅેં અને અમીર લેંકેંની વિભિન્ન્ં
મૅંડેલેંવંળી ગંડીઅેં પદંર થ્ંસી જોઇ વીરંને બંળપણનુા સ્વપ્ન દંકંર થ્ંસુા લંગ્યુા. સે વિચંરસેં રહ્ય્ંેં
- દુભંનની દંથ્ેં અંખુા મુાબઇ શહેર જોઇ વળીશ.... એવંમાં વીરંની નજર અંગળનં રસ્સં પર
પડી... ઘડીભર સેં સે આતર જ ધ્રુજી ઊઠ્યેં.... ટેક્ષ્ીં પૂરઝડપે તેંડી રહી હસી.
યુવસી કંળજી પૂર્વક ડ્રંઇવિંગ કરી રહી હસી. સેનેં કન્ટ્રેંલ અજબ હસેં! ક્યંરેક ચંર રસ્સં
અંગળ દિગ્નલ ન મળસાં થ્ંેંભવુા પડસુા હસુા.
અંટલી ઝડપથ્ીં અં છેંકરી ગંડી ચલંવશે સે વીરંની કલ્પનં બહંરની વંસ હસી. - ‘ક્યાંક
અંણે શરંબ સેં નથ્ીં પીધેં ને? કેંઇક વંહન જોડે ભટકંઇ પડશે સેં ઊલમાંથ્ીં ચૂલમાં પડવં જેવુા
થ્ંશે....’
યુવસી વિશે વિચંરવં લંગ્યેં.
‘- કેંઇ શેઠની છેંકરી લંગે છે નહીંસર સેને અંટલી સ્પીડમાં ગંડી ચલંવસાં અંવડે જ
નહીં...’ યુવસીનુા મુખ જોવં વીરંએ અંગળનં અરીદંમાં નજર કરી - અને વીરેં છળી પડ્યેં....! -
સેનં રૂપ અને રૂઅંબ પર! - ‘ક્યાંક રેંફમાં ને રેંફમાં એ સેં જશે પણ દંથ્ેં મનેય લેસી જશે.....’ -
સેને ફરીવંર પસ્સંવેં થ્ંયેં. - અં છેંકરી દંથ્ેં ક્યાં ભટકંણેં....? અં સેં અહીં જ પૂરં થ્ંઇ જઇશુા
સેં કેંઇ બંપેંય શેંધવં નહીં અંવે, - ન ઘરનાં ન ઘંટનાં; એનં કરસાં ત્યાં દેન્ટ્રલ અંગળ જ ઊભેં
હેંસ સેં દંરુા થ્ંંસ, જેથ્ીં જામપુરં પંછં સેં વળી શકંસ....! અંસેં એકેય બંજુનં નં રહ્ય્ંં....!
વિચંરસેં વીરેં ચૂપચંપ બેદી રહ્ય્ંેં.
ટેક્દીમાં બેઠં પછી હજુ દુધી બે-માંથ્ીં એકેય બેંલ્યુા નહેંસુા - બેંલવંનેં પ્રયત્ન પણ કેંઇએ
કયર્ેં નહેંસેં. વીરંને સેં શુા બેંલવુા એ જ દમજાસુા નહેંસુા.... અં છેંકરી દંથ્ેં વંસ કરવંથ્ીં સે બેધ્યંન
બને સેં ક્યાંક અકસ્મંસ કરી બેદશે એ બીકે સેણે બેંલવં મંટે પ્રયત્ન પણ નં કયર્ેં... અને પંછેં હસેં
પણ અેંછં બેંલેં - ક્યંરેક, કેંઇ પૂછે સેં ખંસ્દુા બધુા અૅંકી નાંખે - એ વીરંની ખંદિયસ હસી... અને
એટલે સે અત્યંરે ચૂપ બેઠેં હસેં.
પણ મુાબઇ જેવં શહેરમાં રહીને શહેરી-છેંકરીઅેં બેંલવંમાં અને વંસેં કરવંમાં એટલી સેં
ચપળ અને હેંંશિયંર હેંય છે કે - ગમે સેવેં છેંકરેં દંમે હેંય સેંયે સેની અંગળ પંણી ભરે.... જ્યંરે
અં સેં ગુજરંસી છેંકરી હસી એટલે પૂછવુા જ શુા?-
અને એથ્ીં જ યુવસીએ વીરંની દંથ્ેં વંસચીસ શરૂ કરી;
‘અંપનુા શુભનંમ?’
‘જી....?’ અચંનક પૂછંયેલં પ્રશ્નથ્ીં વીરેં થ્ંેંડેં થ્ંેંથ્ંવંયેં. સેણે યુવસીની નજર પંરખવં
અંગળનં અરીદંમાં જોયુા - કાઇ કળંયુા નહિ-સેણે જવંબ અંપ્યેં : ‘શુભ કહેં કે અશુભ.... પણ મંરુા
નંમ જાણીને સમને કેંઇ ફંયતેં થ્ંવંનેં નથ્ીં.... દાંભળીને સમને હદવુા અંવશે....!’ વીરેં વિવેકથ્ીં
વંસ તેંહરંવસેં રહ્ય્ંેંઃ ‘જરં તેશી નંમ છે એટલે કે ગંમડંમાં શેંભે એવુા’-કહી યુવસી પર શી અદર
થ્ંંય છે સે જાણવં અંગળનં અરીદંમાં પડસં યુવસીનં પ્રસિબિંબ - ચહેરં પર નજર નાંખી, અને સે
જ વખસે એ યુવસીએ પણ વીરંનેં ચહેરેં જોવં અરીદંમાં નજર ફેરવી.... વીરેં નીચુા જોઇ ગયેં.
‘શરમંવ છેં? અરે! શરમંવંનુા સેં છેંકરીઅેંને હેંય.... શુા અંપનુા નંમ....?’
વીરંનુા સ્વમંન ઘવંયુા.... નંતંન છેંકરીએ સેનં સ્વમંન પર ઘં કયર્ેં હસેં એટલે હવે નંમ
કહેવુા જ પડશે.... સેમ લંગસાં સેણે કહી જ નાંખ્યુાઃ ‘મંરુા નંમ... વીરેં... છે.’
‘વી.... રેં....! ઘણુા દુાતર નંમ છે....!’ સે એવં લહેકંથ્ીં બેંલી કે-અંશ્ચર્યથ્ીં યુવસીનં
ચહેરંપર અંનાત છવંયેં.... પરાસુ સેનેં અંનાત વીરંને કળવં તીધેં નહીં. યુવસીને અંમ અંશ્ચર્ય
પંમસી જોઇ વીરંને સેનુા કંરણ નં દમજાયુા.... પણ સેને દાકેંચ જરૂર થ્ંયેં.- સેણે નંમ કહીને ગાભીર
ભૂલ કરી છે પણ હવે કહી તીધં પછી શુા? - અબ પછસંયે કયં હેંવસ હૈ, જબ ચિડિયં ચુગ ગઇ
ખેસ-!
‘સમંરે અને દુભંનને ક્યંરથ્ીં તેંસ્સી થ્ંઇ?’હજુ વધુ આતંજ લગંવવં મંટે વીરંને વંસેંએ
ચઢંવવં જ પૂછયુા.
‘અરે! ક્યંરથ્ીં શુા? અમે સેં લાગેંટિયં મિત્ર્ંેં છીએ.... એક જ ગંમમાં રહેસં હસં....
નંનપણથ્ીં જ અમે બન્ન્ેં તેંસ્સ હસં એટલે અમંરી તેંસ્સી ઘણી જૂની છે પણ! દુભંનનં પિસં દુખી
હેંવંથ્ીં સેને મુાબઇ મેંકલ્યેં.... જ્યંરે મંરં નદીબમાં ગંમડંની હવં ખંવંની હસી, એટલે ગંમડંમાં
જ ગેંંધંઇ રહ્ય્ંેં.....!’- વીરંએ પૂછવંનુા નં રંખ્યુા; સેની બીજા નાબરની ખંદિયસ મુજબ બધુા જ,
પેંપટની જેમ ગંમઠી ભંષ્ંંમાં વંસ કરસેં ગયેં. યુવસીને વધુ રદ પડસેં જાણી સેનં તિલમાં થ્ંેંડેં
અંનાત થ્ંયેં.- ચંલેં.... અંપણી વંસ પૂછનંર સેં કેંઇક છે! એવેં દહંરેં મળ્યેં.
‘કેટલુા ભણ્યં છેં?’
‘બંરમુા ધેંરણ પંદ...!’-કહેસાં વીરેં થ્ંેંડં વિચંરમાં પડી ગયેં.- ભણસરનુા નંમ અંવસાં
વળી પંછી ભૂસકંળની એ ભૂલી-ભટકી યંત દળવળી. તશમં ધેંરણથ્ીં માંડીને બંરમં ધેંરણ દુધીની
અંપવીસી ફરીથ્ીં મંનદપટ પર પથ્ંરંઇ ગઇ... તશમં ધેંરણનં પ્રદાગેંથ્ીં સેનેં ચહેરેં ઉતંદ બની
ગયેં.... દેંનની યંત સેને દસંવસી રહી! - દિંગલ-કીર્સિ-બધંનં ચહેરં સેની દંમે હદસં-કૂતસં નજરે
પડ્યં.... દેંનની છેલ્લી મુલંકંસ ખરેખર હસંશંમાં પરિણમી હસી.... ત્યંર પછી ક્યંરેય સેની
વહંલી દેંને સેનુા હદસુા મુખ નહેંસુા બસંવ્યુા.....
છેલ્લી મુલંકંસ બંત સેણે સપંદ કરી હસી, સેં જાણવં મળ્યુા કે સેઅેં સેં એજ તિવદે
નીકળી ગયં હસં.... અને ત્યંર બંત વીરેં દેંનનં વિરહમાં દબડસેં રહ્ય્ંેં હસેં. જ્યંરે જ્યંરે દેંન
યંત અંવી ત્યંરે સેનુા હ્ય્તય ભાંગી પડસુા.... સેની અાંખેં વિરહનાં અાંદુ વહેવડંવસી.... દેંનનં ગયં
પછી વીરંને દેંન વિનંનુા જીવન નિરદ લંગ્યુા.... બદ! એકલેં એકલેં દેંન દંથ્ેં ગુજારેલં તિવદેંને
યંત કરસેં અને અાંદુ દંરસેં....! કેટલીક વખસ જાણે સેની દંમે દેંન અંવી ને હદસી હેંય સેવુા
લંગ્યં કરસુા અને ત્યંરે વીરેં પંગલની મંફક હદી પડસેં.... ક્યંરેક સેં સે દેંનની દંથ્ેં વંસેં
કરસેં....
પેંસંનં તેંસ્સની અંવી અવતશં જોઇ સળશી પણ ચિંસં કરવં લંગસેં. તેંસ્સની અંવી
વિરહવ્યથ્ંં સેનંથ્ીં જોઇ જસી નહેંસી..... વીરેં અંટલેં બધેં અંગળ વધી ગયેં હશે સેનેં સેને ખ્યંલ
જ નેં’સેં રહ્ય્ંેં.... અને હવે વીરંની લંગણી યુક્સ વિરહવ્યથ્ંં સેનંથ્ીં દહન થ્ંસી નહેંસી.... જ્યંરે
વીરંનુા તુઃખ તૂર થ્ંઇ શકે સેવુા નહેંસુા.... પ્રંણ અંપી તે સેવેં દિંગલ પણ અંવી બંબસેંમાં શુા કરી
શકે....?
આસે વીરંએ છંત્ર્ંંલય છેંડવંનેં વિચંર કયર્ેં. સળશીએ પણ સેને એ જ દલંહ અંપી
હસી. કંરણકે જો વીરેં અહીં જ રહેશે સેં સે જ્યાં..... જ્યાં દેંનને મળ્યેં હસેં સેવી જગ્યં જોસાં સેને
દેંનની યંત દસંવસી રહેશે - અને એવી જગ્યંસેં છંત્ર્ંંલયમાં રહેવંથ્ીં વીરંની નજરેં અંગળ જ
હસી. - સ્કૂલનેં પ્રંથ્ર્ંનંખાડ, છંત્ર્ંંલયની પંછળ પડસુા મેતંન, સ્કૂલનેં બગીચેં અને એ બગીચંમાં
રહેલુા પેલુા બેંરદલ્લીનુા વૃક્ષ્ં....! છંત્ર્ંંલયની પંછળ થ્ંઇને જસેં રસ્સેં-જ્યાં થ્ંઇને સેઅેં તૂર અંવેલં
રમણીય સળંવને કિનંરે મળવં જસં-! બધી જ જગ્યંઅેં અાંખેં અંગળ જ ફયર્ં કરસી, સેથ્ીં હવે
વિસંવેલં તિવદેંની યંત છુપંવવં..... ત્યજવં મંટે વીરંને હવે અં સ્થ્ંળ છેંડવુા પડે સેમ હસુા.....
અને કતંચ જો વીરેં અહીં જ રહેશે સેં જ્યંરે સ્કૂલ ખૂલે અને પ્રંથ્ર્ંનંમાં મીઠં-મધુરં ગીસ ગંસી
દેંનની જગ્યં ખંલી જોશે સેં વીરંથ્ીં સે શેં દહન થ્ંઇ શકશે?- સેનં કરસાં સે અં ગંમ-અં છંત્ર્ંંલય-
અં સ્કૂલ-જે સેની દેંનની પ્રીસનં પ્રસિક હસં-સે બધુા જ છેંડી વસન ચંલ્યેં જાય એ જ ઠીક રહેશે....’
અને વીરેં સળશીની રજા લઇ ગંમમાં છેલ્લી નજર નાંખી છંત્ર્ંંલય છેંડ્યુા...... સળશી પણ
ત્યંરે તિલગીર થ્ંઇ ગયેં હસેં.... સેની અાંખમાં અાંદુ હસાં...... હવે અંવેં તિલેંજાન તેંસ્સ ફરી ક્યંરે
મળશે? વીરેં સળશીને ભેટી પડ્યેં હસેં.... અને પછી કઠણ કંળજે સેને વેગળેં કયર્ેં હસેં......
‘અરે! શં વિચંરે ચઢી ગયં? સમે ચૂપ કેમ થ્ંઇ ગયં?’ યુવસીનં અવંજથ્ીં વીરેં
ચમક્યેં!.... ત્યંરે સેની અાંખેં ભીની થ્ંઇ ગઇ હસી. યુવસી જોઇ નં જાય એ રીસે સેણે અાંખેં લૂછી
નાંખી..... પરાસુ યુવસીની નજરથ્ીં સે છુપંયુા નહીં પરાસુ સેણે પૂછવંનુા મુનંદીબ નં મંન્યુા.
વીરેં સ્વસ્થ્ં થ્ંઇ ગયેં. અને જે પૂછવં મંટે સેનુા મન ક્યંરનુા યે અધીરૂા બન્યુા હસુા એ પૂછી
જ નાંખ્યુા : ‘અંપનુા શુભનંમ સેં મને કહ્ય્ુંા જ નહીં.....!’
‘સમે પૂછવંની સસ્તી લીધી?’ પંછળ જોયં વિનં ડ્રંઇવિંગ કરસી યુવસીએ કહ્ય્ુંા.
‘દૅંરી. પણ હવે સેં પૂછયુા ને? શુા નંમ અંપનુા?’
‘દેંનલ....!’
‘દેંન-લ!’ વીરંનુા મેંં પહેંળુા થ્ંઇ ગયુા. સેનં ચહેરં પર અંશ્ચર્યનેં ભંવ ઉપદી અંવ્યેં. સેને
અંશ્ચર્ય ચકિસ થ્ંયેલેં જોઇ દેંનલે અરીદંમાં જોઇને જ પૂછયુા : ‘એમાં... એટલુા બધુ અંશ્ચર્ય પંમવં
જેવુા શુા છે? કેમ, નંમ પદાત નં પડ્યુા....?’
‘નં.... નં. એવુા નથ્ીં.... નંમ સેં ઘણુા દુાતર છે.’ વીરેં ગેંગેંફેંફેં થ્ંઇ ગયેં. યુવસી ક્યાંક
અવળેં અથ્ર્ં કરી ન બેદે-!
અને વીરેં શાંસ થ્ંઇ ગયેં. સેને અંગળ કાઇ બેંલવંનુા પણ નં દૂઝયુા.- ‘દેંનલ’ નંમે સેને
વિચંર કરસેં કરી મૂક્યેં.
એક સેં પરિચિસ લંગસેં ચહેરેં.... પરિચિસ લંગસેં મીઠેં-મધુરેં અવંજ! અને પરિચિસ
લંગીે સેવુા નંમ-દેંનલ.....! વિચંરસેં રહ્ય્ંેં વીરેં..... દેંનને બતલે દેંનલ! : બે અક્ષ્ંરની પંછળ
ફક્સ એક અક્ષ્ંરનુા પૂાછડુા વધંર્યું હસુા. અને સેથ્ીં જ સેં વીરંએ સે નંમ ઉચ્ચંરસાં- ‘લ’ને અળગેં
રંખ્યેં હસેં..... કતંચ અં જ દેંન હેંય સેં? - વિચંર અંવસાં જ વીરેં અંનાતી ઊઠ્યેં, પણ....?-
અં દેંન નથ્ીં પણ દેંનલ છે-ખ્યંલ અંવસાં વળી પંછેં સેનેં ચહેરેં ઊતંદિનસંનં ગર્ભમાં ડૂબી
ગયેં.
-અંવં મળસં અંવસં સેં ઘણં ચહેરંહેંય છે સેથ્ીં દેંનને મળસી અંવસી કેંઇ પણ યુવસી
દેંન ન હેંઇ શકે....!
વીરેં વળી પંછેં દેંનનં ચહેરંને યંત કરસેં અાંખેં મીંચી બેદી રહ્ય્ંેં, જુતં જુતં પ્રદાગેંએ
મળેલી દેંનને જુતં જુતં સ્વરૂપમાં જોસેં રહ્ય્ંેં.
દેંનની અણિયંળી અાંખેં...; એ નમણુા નંક; સેનં ગેંરં ગેંરં ગુલંબી ગંલ.... એ જ
હામેશાં હદસં રહેસં હેંઠ; પ્રફુલ્લિસ ચહેરેં... મંથ્ંંનં વંળનં બે ચેંટલં; અને સેની જમણી બંજુનં
ચેંટલંની ઉપરનં ભંગે-વીરંએ અંપેલુા હામેશાં ખેંદેલુા રહેસુા એ ‘ગુલંબનુા ફુલ....!’
વીરેં વિચંરસેં રહ્ય્ંેં- ‘ગુલંબનુા ફુલ’-યંત અંવસાં સેને એક વખસ દેંનની દંથ્ેં બનેલેં
પ્રદાગ યંત અંવી ગયેં.
બન્યુા હસુા એવુા કે -
એ તિવદે દેંનનં મંથ્ંંમાં ગુલંબનુા ફૂલ ખેંદેલુા ન હસુા. વીરંની નજર ત્યાં ગઇ સેં સે જરં
વિચંરમાં પડી ગયેં! એ, દવંરમાં વીરંને દેંન કાઇક જુતી જ લંગી.... સેને એમ હસુા કે -
ઉસંવળમાં ભૂલી ગઇ હશે.... પણ નં, વંળ સેં સેણે વ્યવસ્થ્િંસ જ અેંળ્યં હસં.... એમ સેં દેંન રેંજ
વહેલી જ ઊઠસી હસી, અને સેથ્ીં સે વ્યવસ્થ્િંસ જ રહેસી, કેંઇ પણ કંમ સે ભૂલસી નહીં.... સેં અંજે
એ ‘ગુલંબનુા ફૂલ’ મંથ્ંંનં વંળમાં ખેંદવંનુા કેમ ભૂલી ગઇ?.... કે પછી - સે ઇરંતંપૂર્વક જ ભૂલી
ગઇ હશે?
વીરેં અને દિંગલ મેંટી વિશ્રંન્સિમાં જ્યંરે સ્કૂલનં બગીચં સરફ નીકળ્યં.... સેં દેંન અને
કીર્સિ પણ સેમની પંછળ પંછળ અંવ્યં.... વીરંને એ ગમ્યુા. દેંન નજીક અંવસાં જ વીરેં પૂછી બેઠેં
હસેં : ‘કેમ દેં...? અંજે મુડમાં નથ્ીં કે શુા?’
‘કેમ? મંરેં મૂડ હેંય કે નં હેંય.... સમને મંરં મૂડની પડી છે?’ દેંન ઇંટનેં જવંબ
પથ્થ્ંરથ્ીં અંપસાં ટહુકી.
‘દૅંરી મેમદં’બ! ભૂલ થ્ંઇ ગઇ.... મંફ કરી તેં પણ, અંજે સંર મંથ્ંંમાં ગુલંબનુા ફૂલ ન
જોસાં મને એવુા લંગ્યુા. અને એટલે જ પૂછુા છુા-અંજે સંરં કેશમાંથ્ીં ગુલંબનુા ફુલ ક્યાં અદૃશ્ય થ્ંઇ
ગયુા?’
‘અચ્છં! સેં, ગુલંબનં ફુલની સમને ચિંસં છે બરંબરને? પણ ભંઇદં’બ જરં અંગળ સેં
વિચંરેં કે રેંજ ગુલંબનુા ફુલ કેંણ અંપી જાય છે.....?’
હવે વીરંને ખ્યંલ અંવ્યેં કે સે અંજે મેંડેં ઊઠ્યેં હેંવંથ્ીં ગુલંબનુા ફુલ અંપવં જઇ શક્યેં
નહેંસેં, એટલે દેંન ગુલંબ ક્યાંથ્ીં ખેંદી લંવે....?....- ‘દૅંરી દેંન .... અંજે હુા મેંડેં ઊઠ્યેં હસેં,
સળશીએ મને જગંડ્યેં ત્યંરે સેં જમવંનેં ટંઇમ થ્ંઇ ગયેં હસેં-પૂછી જો સળશીને..... કેમ સળશી?’-
કહેસેં વીરેં સળશી સરફ ફયર્ેં સેં!.... સળશી ગુમ, દંથ્ેં કીર્સિ પણ અલેંપ!!!
વીરેં ચૂપ થ્ંઇ ગયેં-ત્યંરે દેંને મંરકણી નજર નાંખીને સેનેં હઠ વ્યક્સ કયર્ેં :
‘જુઅેં વીરુા....! હુા જાણી બૂઝીને જ ગુલંબનુા ફૂલ લંવી નથ્ીં..... સમંરં હંથ્ેં અંપેલુા
ગુલંબ જ હુા મંરં કેશમાં ખેંદીશ-સે દિવંય મંરં વંળ એમ જ ગુલંબ દિવંય જ ગૂાથ્ંંશે....
દમજ્યં?’
‘પણ પગલી! દાજેંગેંવશંસ્ કતંચ અંપણે જુતં પડી જઇએ સેં-?
સરસ જ દેંને વીરંનં મેંં પર હંથ્ં તંબી સેને બેંલસેં અટકંવી તીધેં.’
‘એવુા નં બેંલેં વીરુા! અંપણે ક્યંરેય જુતં નહીં પડીએ... અને કતંચ દાજોગેંને વશ થ્ંવુા પડે
સેં..... અને જુતં પડીશુા-સેં હુા સમંરી વંટ જોઇશ, જ્યાં દુધી સમે સમંરં હંથ્ેં મને ‘ગુલંબનુા ફૂલ’
નહીં અંપેં..... હુા સેનંથ્ીં વેગળી જ રહીશ...’
વીરંએ લંગણીનં અંવેશમાં અંવી દેંનનં હેંઠેંને સદસદસુા ચુાબન ચેંડી તીધુા હસુા.
વીરંની અાંખેં ભીની હસી... સેને દેંનનં પંગલપન ઉપર કુરબંન થ્ંઇ જવંનુા મન થ્ંયુા;
હવે પછી એવુા નહીં બને દેંન....! અંજથ્ીં રેંજ હુા સને ‘ગુલંબનુા ફૂલ અંપવં અંવીશ.’
અને ત્યંર બંત જ્યાં દુધી દેંન સેને મળસી રહી... વીરેં ગુલંબનં ફૂલની ભેટ ધરસેં
રહ્ય્ંેં.
અચંનક વીરેં વંસ્સવિક તુનિયંમાં પટકંયેં. દેંનલે એક જોરતંર બ્રેક મંરી ગંડીને ટર્ન
અંપ્યેં હસેં અને બ્રેક વંગવંથ્ીં વીરેં છેક યુવસીનં કેશ દુધી ઢળી પડ્યેં.... આતરથ્ીં અંવસી સેલની
દુગાધનેં અનુભવ થ્ંયેં અને સરસ જ એક બંજુ નમી ગયેં-કંરણ કે સરસ જ ગંડીએ ટર્ન લીધેં હસેં.
વીરેં સ્વસ્થ્ં થ્ંવં લંગ્યેં.
ત્યાં ગંડી એક અંલીશંન બાગલં અંગળ અંવીને થ્ંેંભી ગઇ.
વીરંએ બહંર નજર કરી.
દંમે એક નંનેં બાગલેં હસેં.... સેની ચંરે સરફ શાંસિનુા વંસંવરણ હસુા- બાગલંનેં લીલેં
કલર પણ શાંસિનેં ઉપતેશ અંપસેં હસેં, બાગલંની ચેં-સરફ ગંર્ડન હસુા.... ગંર્ડનને અંવરી લેસુા
ખં...સ્દુા મેંટુા કમ્પંઉન્ડ હસુા.
વીરેં સ્સબ્ધ થ્ંઇ ગયેં.
દેંનલ બહંર નીકળી : ‘ચંલેં.... નીચે ઊસરેં, સમંરં લાગેંટિયં મિત્ર્ંનુા ઘર અંવી ગયુા.’
અને વીરેં યાત્ર્ંવસ્ બહંર નીકળ્યેં.
પ્રકરણ : ૯
દૂરજ પશ્ચિમંકંશ સરફ ઢળી ગયેં હસેં. ધીરે ધીરે દૂરજનં અંથ્ંમસં દૃશ્યમાં વચ્ચે
વંતળેં વિક્ષ્ેંપ પંડસં હસં.... સેનંથ્ીં દૂરજનાં કિરણેં ચેંખ્ખાં નજરે ચઢસં હસં. અંકંશમાં કેંઇ કેંઇ
વંતળ સ્થ્િંર ઊભં ઊભં અંથ્ંમસં દૂરજને ચીડવસં હસં.
સેવં દમયે પેંસંનં બાગલંનં કાપંઉન્ડમાં ફુલ સ્પીડે પ્રવેશેલી લંલ કંરને જોસાં દુભંન થ્ંેંડેં
અચાબેં પંમ્યેં કેંણ હશે?-ની દ્વિઘંમાં પડેલં દુભંને કંરમાંથ્ીં દેંનલને નીકળસી જોઇ....
‘હલ્લેં દેંનલ.....!’
‘હલ્લેં દુભંનભંઇ! હંઉ અંર યુ?’
‘દંરૂ છે.... કેમ અત્યંરે? અં સરફ....!
‘હુા અંજે સમંરી ડુપ્લીકેટ કેંપી લંવી છુા..... બીજો દુભંન!’’
‘બીજો દુભંન....!!!’ દેંનલની વંસ દમજમાં ન અંવસાં દુભંને અંશ્ચર્યથ્ીં સેનં સરફ જોઇ
પૂછયુા.
‘હં.-જુઅેં કંરની પંછળ....’ દેંનલે વીરં સરફ અાંગળી ચીંધીને બસંવસાં કહ્ય્ુંા : ‘પૂરેં....
દુભંન છે.’
દુભંને વીરંને કંરની પંછળની દીટમાંથ્ીં બહંર નીકળસાં જોયેં અને સેનં અંશ્ચર્ય અને
અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં.....
‘અરે....!!! વીરં સુા? મંરં તેંસ્સ....!’ કહેસેં દુભંન વીરં સરફ અંગળ વધ્યેં. વીરેં સેની
નજીક જસાં જ દુભંન ભેટી પડ્યેં. દેંનલ અં લાગેંટિયં મિત્ર્ંનુા મિલન જોસાં અંનાતી ઊઠી.
‘તેંસ્સ વીરં! સેં મને ટપંલથ્ીં કે ગમે સે રીસે ખબર અંપી હેંસ સેં હુા જાસે જ સને લેવં
અંવસ.... સને કાઇ મુશ્કેલી સેં નથ્ીં પડી ને....?’
વચ્ચે જ દેંનલ ટપકીઃ ‘ભંઇદંહેબ સેં જબરી મુશ્કેલીમાં હસં. ઊભં ઊભં વિચંરેં કરસં
હસં. એટલં ગભરંઇ ગયં હસં કે - મંરે સેમને દંથ્ેં જ લંવવં પડ્યં....’ દેંનલ એટલુા કહી
ખડખડંટ હદવં લંગી....
દેંનલને હદસી જોઇ વીરેં ચીડંયેં. પણ શુા કરે? સેનેં ઉપકંર હસેં. અને સેથ્ીં જ સેં અહીં
દુભંનની દંમે ઊભેં હસેં ને?.... નહીંસર હજુ પણ ‘બેંમ્બે દેન્ટ્રલ’ અંગળ અાંટં મંરસેં હેંસ....!
સેણે વંસ બતલી :
‘પણ યંર! મંરે અચંનક સૈયંર થ્ંવુા પડ્યુા, મંરી ઇચ્છં વધસી જસી હસી, એટલે મંરં
મનથ્ીં જ સૈયંર થ્ંયેં.... અને મંરં મનમાં એમ હસુા કે, મુાબઇ જેવં શહેરમાં પણ હુા મંરં તેંસ્સને
અેંળખી કંઢીશ.... દરનંમે-દરનંમે સંરં બાગલં દુધી પહેંંચી શકીશ; પણ મંરી એ અંશં ઠગંરી
નીવડી.... પણ અં દેંનલબહેને મને દહંરેં અંપ્યેં અને અંપણને ભેગં કયર્ં.... નહીંસર કતંચ
અત્યંરે હુા ક્યાંય હેંસ....’
‘શુા કહ્ય્ુંા? .... દેંનલબહેન?’ દેંનલને વીરેં દેંનલબહેન કહીને દાબેંધે સે સેને ન ગમ્યુા....
સેથ્ીં સે અાંખેં કંઢીને બેંલી. દેંનલને રીદંસી જાણી દુભંને સેને દમજાવવંનં બહંનં હેઠળ કહ્ય્ુંા;
‘કેમ દેંનલ....! શુા થ્ંયુા?’- પછી સરસ ખ્યંલ અંવસાં ઉમેર્યું; ‘દેંનલ! મંરેં તેંસ્સ સેં - ફઇબંએ કહ્ય્ુંા
ત્યાં રંસ રેંકંવુા - એમાંનેં છે.... એટલે એ એકતમ મયર્ંતં વટંવે સેવેં નથ્ીં.....’
ત્ર્ંણેય દુભંનની વંક્છટંથ્ીં હદી પડ્યં. સેમ છસાં દેંનલને વીરંનં મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત
ન ગમ્યેં અને સે ‘ગુડ-બંય’ કહીને કંર સરફ તેંડી,પણ સરસ જ દુભંને સેને રેંકવં કહ્ય્ુંા : ‘પણ
દેંનલ! સંરી ભંભીને સેં મળસી જા...!’
‘અત્યંરે નહીં.... ફરી મળીશ’- કહીને દેંનલ કંરનેં તરવંજો ખેંલી આતર બેદવં જ જસી
હસી ત્યાં માજુલંભંભી અંવી ગયાં.
‘કેમ દેંનલબેન? અમંરં લંડલં તિયર પર અંટલેં બધેં ગુસ્દેં કેમ કરેં છેં?’- જાણે કે
ઠપકેં અંપસં હેંય સેવુા મુખ કરીને માજુલંભંભીએ કહ્ય્ુંા.... સેઅેં મરક મરક હદસં હસાં.
‘કેમ ભંભી એવુા બેંલેં છેં’- દેંનલ કંરમાં બેદસાં બેદસાં ઊભી થ્ંઇ બહંર નીકળી, ત્યાં
દુધી માજુલં સેની નજીક પહેંંચી ગયં હસં, માજુલંભંભીનં મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત ‘લંડલં તિયર’થ્ીં
વીરેં જરં દાકેંચંયેં ક્યાંક ગેંટંળેં થ્ંઇ ગયેં લંગે છે-વિચંરસેં રહ્ય્ંેં વીરેં. દેંનલ કંરનં ખુલ્લં
તરવંજાને અઢેલીને ઊભી રહી હસી.
‘હજુ સેં વીરંભંઇ હમણાંજ અંવ્યં છે અને સમે અંમ સત્કંળ રિદંઇ જાવ એ નહીં
ચંલે.... મંરં લંડલં તિયરનુા તિલ તૂભંવવંથ્ીં સમને શેં ફંયતેં થ્ંવંનેં છે?.... ચંલેં... ચં-નંસ્સેં
કરીને ઝઘડેં પસંવેં.... ચંલેં... પ્લીઝ!’
માજુલંભંભીનેં અંગ્રહ ચંલુ રહ્ય્ંેં એટલે દેંનલને નં છૂટકે પણ રેંકંવુા પડ્યુા. બાને બાગલં
સરફ ચંલ્યં.
દેંનલે એક દૃષ્ટિ વીરં સરફ નાંખી સેં સે નફ્ફટપણે બીજી સરફ જોઇ ગયેં. અને દુભંનની
દંથ્ેં વંસેંએ વળગ્યેં. ચં-નંસ્સંની ખેંચસંણ બાને નણાત-ભેંજાઇ કરસી હસી ત્યંરે વીરંને પરંણે ચં
પીવંનેં અંગ્રહ કરસી દેંન યંત અંવી-,
- કેટલં પ્રેમથ્ીં મંરં મંટે ચં બનંવી લંવી હસી? અને હુા- મુરખેં સેનં ઉત્દંહને ઠેંકરેં
મંરસેં રહ્ય્ંેં, ત્યંરે કેટલી નિરંશ બની ગઇ હસી સે...? અને બીજા તિવદે સેં વળી કૅંફી લઇને અંવી
હસી....! કેટલી મળસંવડી હસી મંરી દેંન....! અને અં દેંનલ...!
વીરંને દેંનલ નફ્ફટ અને સ્વચ્છાતી લંગી પણ દેંનલની નફ્ફટંઇનુા કંરણ વીરેં ક્યાં
જાણસેં હસેં?.... અને જાણસેં હેંસ સેં-?
નેંકરને ચં-નંસ્સંની દુચનં અંપી માજુલંભંભીએ બગીચંનં ઝીણં ઘંદ પર ગેંઠવેલી
ચંર ખુરશીઅેં અને સેની વચ્ચે ટેબલ ગેંઠવેલુા હસુા - ત્યાં દેંનલને લઇ ગયં.
એક સરફ વીરેં અને દુભંન.
એક સરફ માજુલં અને દેંનલ.
વીરેં હજુ ગંમડિયં સ્વભંવનેં હસેં. સેથ્ીં સેને અં શહેરી લેંકેં દંથ્ેં બેદવંમાં દાકેંચ થ્ંસેં
હસેં. દંમે બેઠેલં માજુલં સથ્ંં દેંનલ સરફ નજર દુદ્ધાં નાંખ્યં વિનં ટેબલ પર હંથ્ં ટેકવી કેંઇ
ગહન વિચંરમાં ડૂબી ગયેં હેંય સેમ વીરેં ચૂપચંપ બેઠેં હેંસ.
કુતરસને ખેંળે ઉછરેલી વનરંજી જેવેં અં કૃત્ર્િંમ બગીચેં પણ રમ્ય લંગસેં હસેં. શિયંળેં
હેંવં છસાં અહીં ખંદ ઠાડી નહેંસી.... દૂરજ સેં ક્યંરનેંયે બિલ્ડિંગેં પંછળ ગરકંવ થ્ંઇ ગયેં
હસેં.... અંકંશ સરફ ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં જ નજરે ચઢસી હસી. કેંઇ એકલ-તેંકલ વંતળ રખડસુા
નજરે પડસુા હસુા.
મુાબઇ શહેરમાં વસ્સી ગીચ હસી - ‘રેંટલેં મળે પણ અેંટલેં ન મળે’ - એવી સ્થ્િંસિ અં
મુાબઇગરાંની હસી. પણ દુભંનનેં બાગલેં કાઇક મુક્સપણે બનંવંયેેલ હસેં..... બાગલેં એક મેંટં
કાપંઉન્ડની આતર હસેં - ફક્સ એકજ બાગલેં, અને સેની ત્ર્ંણેય બંજુ પર લીલેંછમ બંગ હસેં.
મહેંતીનં ઝૂાડને કંરીગરીથ્ીં કંપી પશુ - પક્ષ્ીંઅેંનં અંકંર બનંવવંમાં અંવ્યં હસં.
વીરંને મજા અંવી ગઇ.... અંવેં બાગલેં જોઇ થ્ંેંડી શાંસિ થ્ંઇ.... ‘ચલેં, એક રીસે સેં
અહીં રહેવંમાં વાંધેં નથ્ીં.’ બાગંલની પંછળનં ભંગમાં ઊાચં અંદેંપંલવનાં વૃક્ષ્ંેં શેંભંમાં અભિવૃદ્ધિ
કરસાં હસાં.... સેથ્ીં સે દૃશ્ય વીરંને ખૂબ ગમ્યુા.
શિયંળંનેં પવન હુાફંળેં પરાસુ ઠાડેં ફૂાકંસેં હસેં. થ્ંેંડી હુાફંળી ઠાડી વસર્ંસી હસી. અને નેંકરે
લંવેલં ચં-નંસ્સંથ્ીં એ ઠાડી પણ નંદી ગઇ.
ચંરેય જણાંએ ચં-નંસ્સંને ન્યંય અંપ્યેં.
પહેલાં સેં વીરેં દાકેંચંયેં.... સેને ખૂબ ભૂખ લંગી હસી - જ્યંરે દંમે માજુલં અને દેંનલ
હસાં.... સેને જરં શરમ લંગી.... પણ પછી- ‘શરમ રંખવંથ્ીં સેં ભૂખે મરશે’ - મંનીને સેણે શરમ
છેવંડે મૂકી અને ચં-નંસ્સં ઉપર સૂટી પડ્યેં.... વાંધેં સેં નહેંસેં - પેંસંનં તેંસ્સનુા ઘર હસુા...
વીરંની અં ચેષ્ટંને દેંનલ વિસ્ફંરિસ નેત્ર્ેં જોઇ રહી. મનેંમન હંસ્ય રેલંવસી રહી.... સેને
ખડખડંટ હદવંનુા મન થ્ંયુા પણ..... વીરેં ભૂખ્યેં રહેશે - એમ મંની હંસ્યને ખંળ્યુા.
ફક્સ અૈંપચંરિક વંસેં જ થ્ંઇ.
ચં - નંસ્સંનેં કંર્યક્રમ પૂરેં થ્ંયેં એટલે દેંનલ ઊભી થ્ંઇ અને જવં મંટે રજા મંગી :
‘ગુડ બંય - માજુલંભંભી.’
‘હં. અને ફરી પંછં અંવજો....!’ કહી માજુલંભંભી સેને કંર દુધી મૂકવં ગયં. ટેક્ષ્ીંમાં
બેઠં પછી દેંનલ એકંએક હદી એટલે માજુલંભંભી પણ હસ્યાં.
‘માજુલંભંભી....! સમંરેં મસ્કેં મંરવંનેં મર્મ હુા દમજી નહીં’- દેંનલે હદસાં જ પૂછયુા.
‘કેવેં મસ્કેં?’ માજુલંએ અજાણ રહેવંનેં ડેંળ કરસાં દંમેં પ્રશ્ન પૂછયેં.
‘ભંભી! સમેં બનંવટ રહેવં તેં.... સમે કાઇક છુપંવસાં હેંવં જોઇએ.’
‘શુા છુપંવસાં હેંવં જોઇએ?... હુા? - માજુલંએ દેંનલનં જ ઢેંંગમાં દંમેં પ્રશ્ન કરી જવંબ
અંપ્યેં. એટલે દેંનલ મૂાઝંણી સેણે પૂછવંનુા માંડી વંળ્યુા :’
‘દંરુા ભંભી.... પછી પૂછીશ.... જવંબ અંપશેંને?’ દેંનલે નિરંશંથ્ીં માજુલં દંમુા જોયુા.
માજુલંને દેંનલ પર તયં અંવી - અં નંજુક છેંકરીને ક્યાં દુધી સડપંવીશ....? દેંનલને નિરંશ થ્ંસી
જોઇ સેમણે અંશ્વંદન અંપ્યુાઃ
‘દેંનલબહેન! સમને નિરંશ કરવંમાં મને અંનાત થ્ંસેં નથ્ીં પણ - હજુ દમય પંક્યેં
નથ્ીં.... અને જ્યંરે દમય પંકશે ત્યંરે સમંરં પૂછયં વગર જ હુા દંમે ચંલીને કહેવં અંવીશ, ....
શાંસિ રંખજો. અત્યંરે સેં સમે અમંરં શેઠની તીકરી કહેવંઅેં .... એટલે અમંરે થ્ંેંડી મયર્ંતં રંખવી
પડે!’
‘એ શુા બેંલ્યં ભંભી? જો એમ જ હેંસ સેં સમંરી દંથ્ેં ભંઇ-ભંભીનેં દાબાધ જ નં
રંખસ.’ દેંનલનં તિલમાં તિલગીરી પ્રવેશી.
‘દંરુા ત્યંરે! જ્યંરે દમય પંકશે ત્યંરે જરૂર ફેંડ પંડીશુા.....’ કહીને માજુલંએ કંરનુા બંરણુા
બાધ કરી તીધુા.
એક નજર વીરં ઉપર નાંખી એક જોરતંર ટર્ન લગંવી દેંનલે કંર ગેટ બહંર કંઢી....
અંશં - નિરંશં વચ્ચે ઝેંલં ખંસી દેંનલ પૂરબહંરમાં કંર ચલંવસી નીકળી ગઇ....
અને વીરંનં તિલમાં કાઇક ઊણપ વસર્ંઇ.
એ ક્યંરનેંયે દેંનલ અને માજુલંભંભીની વંસચીસ સરફ બેધ્યંનપણે દાંભળી રહ્ય્ંેં હસેં.
અને દમજવં પ્રયત્ન કરી રહ્ય્ંેં હસેં..... પરાસુ જ્યંરે લંલ કંર તરવંજા બહંર નીકળી ગઇ ત્યંરે સે
પેંસંનુા કાઇક ખેંઇ રહ્ય્ંેં હેંય સેવેં અનુભવ થ્ંયેં. સેનં અંખં શરીરમાં એક વીજળી તેંડી ગઇ..... સે
વીજળી કેટલી શક્સિશંળી છે સેનેં અંધંર વીરંનં તિમંગને કેટલી અદર કરે છે સેનં ઉપર હસેં.
પરાસુ, હજુએ સેનં સ્મૃસિપટ પર વીજળી કાઇ જ અદર ન કરી શકી.
આધકંર છવંવં લંગ્યેં.... મુાબઇ શહેરની સ્ટ્રીટ લંઇટેં ચંલુ થ્ંઇ - અજબ લંગસુા હસુા અં
શહેર!.... તિવદ કરસાં રંત્ર્ેં સેનંમાં જીવ અંવસેં હસેં.... દુભંનનં બાગલંની આતર અને બહંર
લંઇટ ચંલુ થ્ંઇ.... બગીચંમાં દળગસી વીજળીથ્ીં દુાતર દૃશ્ય ઉત્પન્ન્ં થ્ંસુા હસુા......
અને વીરેં! સેને લંગેલં એ વીજળીનં અાંચકંનં જોરે દેંનલ પંછળ - વિચંરેંનં વમળેંમાં
અટવંઇ પડ્યેં.... દુભંન પણ વીરંને વિચંરેંમાં ખેંવંયેલેં જોઇ - ‘થ્ંેંડુા કંમ છે’ - કહીને બહંર
નીકળી ગયેં.
પૂરબહંરમાં કંર લઇ નીકળી સેં ગઇ પણ પછી દેંનલની ગમગીનીનેં પંર નં રહ્ય્ંેં....
અંખં રસ્સે વિચંરસી જ રહી.
જેને દંથ્ેં જીવવં - મરવંનં કેંલ તીધં હસં, જેની અત્યંર દુધી પૂજા કરસી રહી એ
પ્રિયસમ વીરંને દેંનલ પહેલાં સેં અેંળખી ન શકી..... કેટલુા ગજુા કરી ગયેં હસેં વીરેં!.... પછી
ક્યાંથ્ીં અેંળખી શકંય? - પણ જ્યંરે સેનં મુખેથ્ીં નંમ દાંભળ્યુા ત્યંરે સેં દેંનલ એટલી બધી ખુશ
થ્ંઇ ઊઠી હસી કે -
પણ સેણે પેંસંની અેંળખંણ ન અંપી, અને નવુા નંમ કહીને વીરંને દ્વિઘંમાં નંખી તીધેં
હસેં, - શં મંટે?.... અં વીરેં સેનેં પ્રિયસમ નથ્ીં એવેં સેને વહેમ હસેં?- નં, એવુા સેં નહેંસુા - સેં
પછી શં મંટે સે વીરંને કહી નં શકી?.... : ‘વહંલં વીરં! હુા જ સેં સંરી દેંન છુા દેંન.... સંરી
પ્રિયં....!’ - પરાસુ દેંનલ સેમ ન કરી શકી.
હં! વષ્ંર્ેં પછી સેનેં પ્રિયસમ સેની દંમે અંવ્યેં હસેં, પણ કેવં દમયે?
દેંનલ વિચંરસી જ રહી અને બાગલેં અંવી ગયેં.... સેણે ત્યંરે જ ખ્યંલ અંવ્યેં કે મમ્મી
- પપ્પં સેં ક્યંરનંય ડંઇનિંગ ટેબલ પર ગેંઠવંઇ ગયં હસં, પણ સેઅેં દેંનલનં અંવવંની વંટ
જોસં બેઠં હસં.... કંરણ કે, તિવદે સેં નક્કી નહીં પણ દાંજનુા ખંણુા સેં સેઅેં ત્ર્ંણેય જણં દંથ્ેં જ
લેસં..... રેંજનેં અં ક્રમ હસેં.
કંરમાંથ્ીં ઊસરી દેંનલ સેનં કમરંમાં જઇને વ્યવસ્થ્િંસ થ્ંઇ બહંર અંવી. ડ્રંયવરે કંર
પંર્ક કરી તીધી હસી. ડંઇનિંગરૂમમાં જોયુા સેં! ખરે જ, મમ્મી - પપ્પં સેની કંગડેંળે વંટ જોઇ રહ્ય્ંં
હસં.
‘તીકરી દેંન....! કેમ અંજે મેંડુા થ્ંયુા બેટં?’ દેંનલની મમ્મી સેને જૂનં નંમથ્ીં જ બેંલંવસાં
હસાં,.... અને અંજે મમ્મીનં મુખેથ્ીં નીકળેલુા એ જૂનુા નંમ દેંનલને મીઠુા - મધ જેવુા લંગ્યુા.
‘કહુા છુા મમ્મી....!’ કહેસી દેંનલ સેમની પંદેની ખુરશીમાં ગેંઠવંઇ.
અંખં તિવદમાં ત્ર્ંણેયનં જીવનમાં કે જીવન બહંર જે કાંઇ બન્યુા હેંય સે દાંજનં જમણ
વખસે પેંસપેંસંનં રિપેંર્ટ રજૂ કરસં....
દેંનલને અંજે ભૂખ નહેંસી... વષ્ંર્ેં જૂનં પ્રિયસમને જોઇને સેની ભૂખ જ મરી ગઇ હસી
બલ્કે સેનં પ્રિયસમને જોવંની ભૂખ ઊઘડી હસી.
ભૂખ ન હેંવં છસાંય મમ્મી- પપ્પંને જમવંમાં દંથ્ં અંપવં ખંસર જ જમવં લંગી....
જમસાં જમસાં પણ દેંનલ વીરંનં વિચંરે ચઢી ગઇ.... સે વિચંરધંરં મમ્મીનં ફરી પૂછંયેલં પ્રશ્નથ્ીં
સૂટી :
‘અંજે ચૂપ કેમ બેઠી છે દેંન....?’
રેંજ સેં દેંનલ જમસીવેળંએ ઘણુા બધુા બેંલી નાંખસી હસી અને મમ્મી - પપ્પંને સેં સે
બેંલવંનેંે ચંન્દ જ નહેંસી અંપસી.... રેંજ રેંજ કેંલેજમાં બનસં પ્રદાગેં, સે હેંંશે હેંંશે કહી તેસી....
કેંઇ વળી તિવંનેં બની દેંનલની છેડસી કરસેં સેં સેને કેવેં જવંબ પરખંવી તેસી - સે પણ નિઃદાકેંચ
કહી તેસી.... કેંઇક વંર કેંઇ મજનુા મંટે પગનં દેંન્ડલને પણ સસ્તી અંપવી પડસી સે પણ કહેસી....
અને ત્યંરે સેં એ ખૂબ જ હદસી, એટલુા હદસી કે - સેની અાંખેંમાં પંણી ધદી અંવસાં.
એવી ચપળ અને બેંલકણી દેંનલને અંજે ,ચૂપ બેઠેલી જેંઇ સેની મમ્મીએ પૂછયુા હસુા ;
‘અરે! સેં એ સેં કહ્ય્ુંા નહીં - અંજે મેંડુા કેમ થ્ંયુા?’
અને દેંનલ ઝબકીને વિચંર સાદ્રંમાંથ્ીં બહંર અંવી, પછી સેની સ્થ્િંસિ મમ્મી - પપ્પં
પંરખી સેં નથ્ીં ગયં ને? સે જાણવં મમ્મી - પપ્પંનં ચહેરં પર નજર ફેરવી જોઇ, પછી એવુા કાઇ ન
લંગસાં સેણે વંસની શરૂઅંસ કરી :
‘અંજે દુભંનનં ગંમેથ્ીં સેમનં તેંસ્સ મહેમંન બન્યં છે. - અસિથ્િં! દુભંનને જાણ કયર્ં
વિનં જ એ ભંઇદંહેબ મુાબઇ દેન્ટ્રલ પર ઊસરી પડ્યં હસં.... પછી દલવંઇ ગયં, પણ! મંરી
કંરને દુભંનની કંર મંની એ સેં કંરને અઢેલી ઊભં હસં.... દુભંનને બતલે મને જોઇને એ સેં
ગભરંઇ જ ગયં.... પણ પછી મને ‘દુભંનને ઘેર જવુા છે.’ - એવુા કહ્ય્ુંા એટલે હુા સેમને લઇ
દુભંનને ત્યાં મૂકી અંવી... માજુલંભંભીનેં અંગ્રહ થ્ંસાં મંરે ત્યાં ચં - નંસ્સેં કરવં રેંકંવુા
પડ્યુા....!’ દેંનલ અટકી અને મમ્મી - પપ્પં દંમુા જોવં લંગી,
‘સેં એમને અહીં સેડી લંવવં જોઇએ ને સંરે? દુભંનનં મહેમંન એ અંપણં પણ....!’સેની
મમ્મીએ દુચન કર્યું.
ત્યંરે જ દેંનલને ભંન થ્ંયુા કે ભલે સે પેંસંની અેંળખંણ જાસે ન અંપી શકી... પણ
દુભંનભંઇ દ્વંરં જો સેણે અંગ્રહ કયર્ેં હેંસ અને વીરંને અહીં લંવી હેંસ સેં.....? વીરેં કેટલેં ખુશ
થ્ંંસ....! જૂની અેંળખંણ સંજી થ્ંસાં વીરેં અંનાતનેં મંયર્ેં ઊછળી જ પડસ.... પણ હવે પસ્સંવં
દિવંય શુા રહ્ય્ુંા?
અને જમી રહ્ય્ંં બંતં દેંનલ સેનં રૂમમાં જઇ પલાગમાં અંડી પડી....! વિચંરવં લંગી.
સેનુા હ્ય્તય અંનાતમાં ઝૂમી ઊઠ્યુા હસુા.... સેનેં પ્રંણપ્યંરેં પ્રિયસમ દંવ નજીક અંવી ગયેં
હસેં..... પ્રીસનં દમંઇ ગયેલં ફણગં ફરી ફૂટ્યં..... દેંનલ વીરંનં વિચંરે ચઢી.
હુા યે મુરખી કેવી? - મને સેણે નંમ પૂછયુા સેં કહી તીધુા- ‘દેંનલ!’ - પછી એ યે ક્યાંથ્ીં
અેંળખે....? એનં કરસાં ‘દેંન’ જ કહ્ય્ુંા હેંસ સેં વીરેં કેટલેં ખુશ થ્ંઇ જાસ....?..... ખુશીનેં મંયર્ેં
મને વળગી પડસ અને.... પછી કહેસ - ‘અરે! દેંન....! સુા સેં ખૂબ મેંટી થ્ંઇ ગઇ...! સંરુા રૂપ સેં
અેંર ફંલ્યુા છે.... બદ ! એક વખસ સંરં અં મંતક હેંઠને -’ અને સેનેં જવંબ સે કેવેં અંપવંની
હસી? - ‘સમે સેં દંવ નફ્ફટ જ રહ્ય્ંં.... લુચ્ચં કહીંકં.’
દેંનલ પલાગમાં પડી પડી હદસી હસી સેં કેટલીક વખસ ગાભીર થ્ંઇ જસી હસી.
વીરંનં સ્વભંવમાં અંભ-જમીનનેં ફર્ક પડી ગયેં છે.... જો ને ! પહેલાં સેં કેવેં હદમુખેં
અને વંચંળ હસેં....? .... અને અંજે?..... સેનં ચહેરં ઉપર ઉતંદીનસં અને ભંરે ભત્ ગાભીરસંનં
ચિહ્નેં નજરે પડે છે.... પેલાં મશ્કરી અને ઉત્દંહનં ચિહ્નેં ક્યાં અદૃશ્ય થ્ંઇ ગયાં....
જ્યંરે મંરૂા નંમ દાંભળ્યુા ત્યંરે કેવેં અંશ્ચર્ય પંમ્યેં હસેં?.... સેને શાકં ગઇ હશે કે અં જ
મંરી દેંન છે? - કતંચ સેનં મનમાં એવેં ખ્યંલ અંવ્યેં હશે અને એટલે જ સેં એ મંરેં ચહેરેં
અરીદંમાં વંરેવંરે જોઇને કેંઇ ઊાડં ભેત ઉકેલવં મથ્ંસેં હસેં.... એક વખસ સેં મંરં મંથ્ંંનં કેશ
સરફ એકધંરી નજરે જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં.... શુા જોસેં હશે? હં... સેને એમ હશે કે કતંચ અં દેંન હશે
સેં સેનં મંથ્ંંમાં ગુલંબનુા ફૂલ હેંવુા જોઇએ. પછી ગુલંબ ન જોસાં કેવેં નિરંશ થ્ંઇ ગયેં હસેં....? -
પણ એને ક્યાંથ્ીં ખબર કે જ્યંરથ્ીં સેનં હંથ્ંનુા ગુલંબ બાધ થ્ંયુા ત્યંરથ્ીં અંજ દુધી ક્યંરેય ગુલંબનુા
ફૂલ મંથ્ંંમાં ખેંસ્યુા નથ્ીં.....! - અને એ પણ શાકં ગઇ હશે કે એનુા નંમ ‘વીરેં’ છે એવુા જાણી - જો
અં દેંન હશે સેં જરૂર પૂછશે.... પણ મેં જ મુઇએ એને અજાણ રંખ્યેં.
દેંનલ મનેંમન સેનં સ્વભંવને ઠપકેં અંપવં લંગી. વળી પંછી દેંનલને ચિંસં થ્ંવં
લંગી...- કતંચ વીરંએ બીજી કેંઇ છેંકરીને સેની પ્રેયદી બનંવી હશે સેં?.... નં..... નં, એવેં
વિચંર પણ વીરેં ન કરી.... એને હુા બરંબર અેંળખુા છે..... અને કતંચ જો એવુા હશે સેં હુા અંજીવન
કુાવંરી રહીશ..... ક્યાંક નફરસનુા વિષ્ં ફરી વળશે સેં અંપઘંસ કરી જીવન ટૂાકંવી નાંખીશ....
પણ,મંરં જીવનમાં જો કેંઇ પુરૂષ્ંનેં દંથ્ં હશે સેં સે વીરંનેં જ હંથ્ં..... સેનં દિવંયનુા મંરુા જીવન
નિરદ થ્ંઇ જશે.... મંરે વહેલી સકે સેને અેંળખંણ કરંવવી પડશે.... નહીંસર એ પંછેં ક્યાંક-!
દેંનલ ઊભી થ્ંઇ અને સેનં ‘રીડીંગરૂમ’માં ગઇ..... એક સિજોરીને ચંવી લગંડી ખેંલી
અને આતરથ્ીં એક નેંટબુક કંઢી. જેમાં વીરંનં હંથ્ેં જ લખેલં ‘પ્રેમપત્ર્ંેં’હસં.
વીરંનં હંથ્ેં મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંમાં લખંયેલં ‘પ્રેમપત્ર્ંેં’ એક પછી એક દેંનલ વાંચસી
ગઇ..... સેં પણ જાણે ધરંસી નહેંસી.... ભંવભીની અાંખેંએ સે પત્ર્ંેં વાંચસી ગઇ - કેંઇ પત્ર્ંમાં
ભંવભીની લંગણી ; સેં કેંઇમાં પ્રેમ નિસરસાં વંક્યેં; કેંઇમાં તિલની વ્યથ્ંં સેં..... કેંઇ પત્ર્ંમાં
વિરહની ગંથ્ંં;.... કેંઇમાં મિલનની અંશ સેં ..... કેંઇ પત્ર્ંમાં મશ્કરીનં ઢેંંગ....!
બધાં જ પત્ર્ંેં ત્ર્ંણ ત્ર્ંણ વખસ વાંચી ગઇ દેંનલ!- અને છસાં અસૃપ્ત રહી.
સિજોરીમાં પંછં મૂકી બેડરૂમમાં અંવી ઊાઘવંનેં પ્રયંદ કરવં લંગી.... પણ સે ક્યાંથ્ીં
ઊઘી શકે?
અંજે પ્રિયસમ સેની અાંખની પાંપણેંમાં ભરંયેં હસેં.... પેંસંની જ કંરમાં દંથ્ેં બેદંડી
લંવી હેંવં છસાં સેને કાઇ પણ કહી ન શકી કે ન કહી શકી બે પ્રેમનં શબ્તેં.... સેની જાસને ધિક્કંરવં
લંગી.
હવે વીરંથ્ીં તૂર રહેવુા સેનં મંટે શક્ય નહેંસુા.... કંલે જ માજુલંભંભીને કહી તઇશ -
‘ભંભી! હવેમંરંથ્ીં નથ્ીં રહેવંસુા..... સમે જ વીરંને મંરી દંચી અેંળખંણ અંપી તેં.....!’
પણ એવુા કહેવંમાં સેને શરમ અંવસી હસી. અને એ શરમ - દાકેંચને કંરણે સેં સે પેંસે
પણ વીરં અંગળ ફેંડ પંડી નહેંસી શકી. હં! કતંચ નંની હેંસ.... સેં બેધડક કહી તેસ.... વીરંને-
‘વીરૂ! અંઇ લવ યુ.... હુા સંરી પૂજારણ છુા વીરૂ.... સંરી દેંન....!’ પણ અત્યંરે સે જુવંન થ્ંઇ ગઇ
હસી. જોબનિયુા સેનં આગેઆગમાં છલકંસુા હસુા- ચટકં ભરસુા હસુા, ત્યંરે સે - અરે! કેંઇ પણ યુવસી
શરમનં આચળં અેંઢી લે છે સેં - દેંનલ પણ એમાંની જ એક યુવસી હસી ને -? અને એટલે જ સેં
વીરં દંથ્ેં-પેંસંનં પ્રિયસમને સેની અેંળખંણ અંપવં મંટે પણ સેની પંપણેં શરમનં ભંરથ્ીં ઢળી
પડસી હસી.
દેંનલ ઊાઘી શકસી નહેંસી....
ગંમડંની નંનકડી એ દેંન હવે દેંનલ બની ગઇ હસી.... સેનં સ્વભંવમાં પણ થ્ંેંડેં
ફેરફંર થ્ંઇ ગયેં હસેં.... બંળપણમાં સેં એ ઘણી સેંફંની અને બટકબેંલી હસી; સેની જગ્યંએ
અત્યંરે શાંસ અને શરમંળ દેંનલ બની ગઇ હસી.
કેંલેજમાંનં કેટલંય મજનુઅેંએ દેંનલનં પગનં દેન્ડલનેં સ્વંત ચંખ્યેં હશે.... અને એ
સ્વંતનેં અનુભવ થ્ંયં બંત એ મજનુ દેંનલ સેં શુા - બીજી કેંઇ છેંકરી દંમે અાંખ ઊઠંવી જોવંની
પણ હિંમસ નહેંસેં કરી શકસેં.
દેંનલ પણ કેંલેજ નસી-અંવસી. અંમ સેં સે નેંકરી મેળવવં નહીં પણ ડિગ્રી મેળવવં ખંસર જ
કેંલેજ જસી હસી,.... કંરણકે સેનં પિસં કમલશેઠની એકની એક લંડકવંયી તિકરી હસી... સેમની બધી
જ દાપત્ત્િંની મંલિક દેંનલ હસી.... એટલે ફક્સ ભણવં ખંસર જ ભણવંની હસી... હં! અંટલં વષ્ંર્ેંમાં
સેણે કેંઇ પણ છેંકરં દંમુા ઊાચી નજર કરી જોયુા નથ્ીં.... સેનં તિલમાં સેની અાંખેંમાં ફક્સ ‘વીરં’ નેં જ
ચહેરેં નજરે ચઢસેં... રંત્ર્ેં સ્વપ્નાં પણ વીરંનં જ.
પ્રિન્દિપંલ દંહેબનં અંગ્રહથ્ીં કેંઇ કેંઇ વખસ કેંઇ ફાક્શનમાં એકંત ગીસ ગંસી પણ
ખરી.... અને ત્યંરે સેનં મનની વેતનં સેનં મીઠં - મધૂરં દૂરમાં ભળસી - ત્યંરે સેં સે સ્વસ્થ્ં
રહેસી.... પણ પછી એકલી એકલી અાંદુ દંરી લેસી.... સેણે વીરંને કહ્ય્ુંા હેંસ કે અમે મુાબઇ જવંનં
છીએ - સુા સંરુા દરનંમુા અંપ.....! પણ ત્યંરે વિરહનં તુઃખમાં એવુા બધુા પૂછવંનુા દાંભર્યું જ નહીં...
હવે શુા?
દેંનલનં રૂપ-રૂઅંબ અને મીઠં-મધુરં કાઠથ્ીં સેં કેટલાંક નવલેંહિયં પ્રેંફેદરેંની પણ
અાંખ ત્ર્ંાંદી થ્ંસી.... પણ! ધીમે ધીમે સેમનં કંને જે જે મજનુ દેંનલનં દેન્ડલનેં સ્વંત ચંખેલેં
એમની તશં દાંભળી-જોઇને પ્રેંફેદરેં પણ હવે દીધી નજર કરી તેસં.
કેંલેજમાં હામેશાં ફર્સ્ટ ક્લંદ લંવસી દેંનલનં મુખે મીઠં શબ્તેં દાંભળવં પ્રેંફેદરેં અને
છેંકરં-છેંકરીઅેં સેને અભિનાતન અંપવં જસં અને ‘અંભંર’ શબ્ત દેંનલનં મુખેથ્ીં દાંભળી સૃપ્ત
થ્ંસં.
અંજે સેનેં મનનેં મંણિગર અંવ્યેં હસેંે..... અને સેમ છસાં સેને પેંસંનંથ્ીં વિમુખ રંખ્યેં?-
એ જ વિચંર કેંરી ખંસેં હસેં... અને આસે વિચંરસી જ સે ક્યંરે ઊાઘી ગઇ સેની જાણ સેને ન થ્ંઇ.
ત્યંરે રંત્ર્િંનં બંર વંગ્યં હસં.
• • •
એક દુખત દવંરે.
ખીલસી કળીની જેમ મુાબઇની પૂર્વ તિશંમાં દવંરનં દેંનેરી કિરણેં પ્રકંશ પંથ્ંરસં હસં.
દૂરજતંતં ધીમે ધીમે પૂર્વ તિશંમાં ઊાચે અંવી રહ્ય્ંં હસં. મુાબઇ શહેરમાં દળવળંટ દર્જાયેં અને એક
અંનાતિસ તિવદનેં ઉતય થ્ંયેં.
અંવં દમયે લીલંછમ ઘંદ સથ્ંં વૃક્ષ્ંેં અને છેંડવંળં બંગથ્ીં છવંયેલં બાગલંની અંગળ
દુભંન, માજુલં અને વીરેં અંરંમ ખુરશીમાં બેઠં હસં. ત્ર્ંણેયનં ચહેરં પર અંનાત છવંયેલેં હસેં.
પેંસપેંસંનં વિચંરેંમાં મસ્સ બનેલં હસં.... મૈંન છવંયેલુા હસુા. ત્યંરે મૈંનનુા ખાડન કરવંનુા શુભકંર્ય
માજુલંએ કર્યુંર્ઃ
‘સમે બન્ન્ેં મૈંન કેમ છેં?’
‘સેં... શુા કરીએ?’ દુભંને દંમેં પ્રશ્ન કયર્ેં.
બાનેની વંસેંથ્ીં હજુુ વીરંને જગંડી શકંયેં નહીં કંરણકે સેને સેં ત્ર્િંપાંખિયં વિચંરેં અંવસં
હસં - એક સેં પેંસંનં ગંમડંમાં રહેલં કુટુાબીજનેં અને વહંલી મં; સેં એક સરફ નેંકરી
મેળવવંનં.... અને ત્ર્ીંજી સરફ ફટંકડી દેંનલ....!-
સેની પ્રિયં દેંન જેવી જ! એ જ અણિયંળી અાંખેં; એ જ મીઠેં મધુરેં અવંજ; બધુા જ
એનુા એ ; હં, ચહેરેં થ્ંેંડેં ફેરવંઇ ગયેલેં હસેં.... અને ફર્ક રહી ગયેં હસેં મંત્ર્ં નંમનેં.... જો દેંન
મેંટી થ્ંઇ ગઇ હશે સેં અં દેંનલ જેવી જ લંગસી હશે! ન જાણે ક્યાંથ્ીં ભટકંણી અં દેંનલ! સેનં
ચહેરં પર વિષ્ંંત છવંયેલેં રહેસેં. - કેમ? ક્યંરેક હદસી, ક્યંરેક ટીખળ કરસી દેંનલનેં ચહેરેં
ક્યંરેક ઊાડી નિરંશંમાં ફરી જસેં હસેં - કેમ? માજુલંભંભીને પૂછી જોઊા? કે પછી દેંનલનં મુખેથ્ીં-
? નં. એમ સેં બંજી બગડી જશે..... સેં મંરે હવે કરવુા શુા?
અંમ ત્ર્ંણ ત્ર્ંણ પ્રકંરનં વિચંરેં વીરંનં તિમંગમાં યુદ્ધ કરી રહ્ય્ંં હસં ત્યાં એ બિચંરેં
વીરેં દુભંન-માજુલંની નજીવી વંસ ક્યાંથ્ીં દાંભળે?
પણ જ્યંરે દુભંને સેને ઢાઢેંળ્યેં ત્યંરે જાણે કે ઊાઘમાંથ્ીં જાગસેં હેંય સેમ ઝબક્યેં.
‘અરે વીરં! શં વિચંરમાં પડી ગયેં?’
‘કાઇ નહીં તેંસ્સ! જરં ગંમ યંત અંવી ગયુા.’વીરંએ મંત્ર્ં એક જ કંરણ અંપ્યુા અને બીજુા
બધુા છુપુા રંખ્યુા - જે છૂપંવવં જેવુા હસુા.
‘એમ! સેં પછી વસનમાં કંગળ લખી નાંખને....?’ દુભંને દલંહ અંપી.
‘કંગળ, સેં ભંઇ દંહેબે ક્યંરનેંય લખી નાંખ્યેં છે.’ માજુભંભીએ ફેંડ પંડી તીધેં અને
હદસાં હદસાં બેંલ્યાં પણ ખરાં : ‘કેમ ખરુા ને વીરૂભંઇ....?’
‘હં!..... ક્યંરનેંય....’ કહી ટૂાકંણમાં પસંવી એ વંસ ત્યાં જ અટકંવી તીધી. અને બીજા
વિચંરેં કરવં લંગ્યેં. પણ ત્યાં જ માજુલંએ ધડંકેં કયર્ેં;
‘સમે બન્ન્ેં અંમ બેદી જ રહેશેં કે પછી કાઇક વિચંરશેં...?’- કેટલં તિવદ થ્ંયં પણ હજુ
દુધી વીરૂભંઇને શહેરમાં ફેરવ્યં છે? નેંકરીની વંસ પછી; પણ પહેલાં સેમને મુાબઇથ્ીં પરિચિસ સેં
કરેં? ‘માજુલંએ દુભંનને ઉધડેં જ લીધેં.’
‘પણ સુા મંરુા વિચંરસી કેમ નથ્ીં?... મને હમણાં સેં બિલકુલ દમય નથ્ીં.... શેઠ થ્ંેંડં કંમ
મંટે બહંર ગયં છે, ને એટલે બધુા કંમ વ્યવદથ્િંસ ચંલે એટલે બધેં ભંર મંરં મંથ્ેં.... પછી મને
નવરંશ ક્યાંથ્ીં-?’
દુભંને સેની પ્રસિકુળસં તશર્ંવી.... પણ વીરંને એકલેં સેં મેંકલંય જ નહીં.... સેં પછી
માજુલં....! - પણ નં. માજુલં દંથ્ેં વીરંને નહિં ફંવે.
વળી પંછં ત્ર્ંણેય વિચંરે ચઢ્યં-વીરંની દંથ્ેં જાય કેંણ?
અંજનેં તિવદ દંરેં હસેં.
ત્ર્ંણેય વિચંરસં બેઠં હસં.... કેંઇ કાંઇ બેંલસુા નહેંસુા. ત્યાં, જ....
એકંએક જ કંરનં હેંર્નથ્ીં ત્ર્ંણેય ચમકી ઊઠ્યં. સેઅેંની નજર કમ્પંઉન્ડનં તરવંજા સરફ
માડંઇ. તરવંજામાં લંલ રાગની એમ્બેદેડર કંર એક નમણી સ્ત્ર્ીંની ચંલે ચંલી અંવસી હસી. - સેમાં
ડ્રંઇવિંગ કરસી દેંનલ અાંખે ગેંગલ્દ ચઢંવીને રૂઅંબભેર કંરમાંથ્ીં ઊસરી.
- નમણીસ્ત્ર્ીં; ગેંળ ચહેરેં, સીણુા અને નમણુા નંક, હેંઠેં પર મીઠી મુસ્કંન અને અાંખેં પર
ભૂરં ગેંગલ્દ-પછી પૂછવુા જ શુા....?
દેંનલને જોસાં જ વીરંની અાંખેં પહેંળી થ્ંઇ ગઇ.... સેનં મુખમાંથ્ીં અંશ્ચર્યનેં ઉત્ગંર
નીકળી ગયેંઃ ‘અહંહં! શુા ભગવંને રૂપ અંપ્યુા છે?’ પણ એ શબ્તેં બીજા કેંઇ દાંભળી શકે નહીં
એટલં ધીમેથ્ીં બેંલંયં હસં.
‘અંવેં..... અંવેં, દેંનલબેન!.... અંજે કાઇ અમંરે ઘેર....?’માજુલં દેંનલને અંવકંરસાં
અંગળ વધી.
‘ગુડ મેંર્નિંગ, ભંભી.’- અને દુભંનને ‘કેમ છેં દુભંનભૈયં...?’- દેંનલે ઇરંતંપૂર્વક
વીરંને ટંળ્યેં હસેં કે સેને દાબેંધસં શરમંસી હેંય- એ સેં એ જાણે..... પણ વીરંને દહેજ મંઠુા
લંગ્યુા.
-જેનં વિશે સે અધિક જાણવં માંગે છે સે દેંનલ સેની ઉપેક્ષ્ંં કરે સે વીરેં કેમ દહન કરે?
‘કેમ અંવવુા પડ્યુા દેંનલ?’ દુભંને અહીં અંવવંનુા કંરણ પૂછવં ખંસર જ પૂછયુા કેમ કે
દેંનલ સેં ગમે ત્યંરે અહીં અંવે શકે છે-અને અંવે છે.
‘મંરે અંજે ભંભીને દંથ્ેં લઇ જવાં છે......’
‘ક્યાં?’- માજુલંએ પેંસંની વંસ થ્ંસી દાંભળી એકંએક પૂછયુા.
‘ચેંપંટી પર.... અંજે મંરે ત્યાં જરૂરી કંમ છે-અંવશેંને?’દેંનલે ફેંક્યુા. કંરણ કે એ કેંઇ
બીજા જ ઇરંતંથ્ીં અંવી હસી.... પણ દાજોગેંવશંસ્ સેનંથ્ીં બેંલંઇ ગયુા.
‘હવે જૂઠ્ઠુા બેંલ્યં વગર દંચુા જ કહી તેંને?’- માજુલંભંભીએ ટકેંર કરી.
‘હુા ગમે ત્યાં લઇ જાઉં-સમંરે અંવવુા હેંય સેં ‘હં’ કહેં - ને નં અંવવુા હેંય સેં ‘નં’ પંડી
તેં’- દેંનલ હઠે ચઢી. દુભંન અને માજુલં જાણસં હસં કે હવે દેંનલ ચેંક્કદ સ્થ્ંળ નહીંજ જણંવે
- સેથ્ીં માજુલંએ નમસુા જોખ્યુા;
‘સેંબં ભંઇ સમંરંથ્ીં સેં-! ચંલેં..... સમે જ્યાં લઇ જશેં ત્યાં અંવવં સૈયંર છુા....’
માજુલંનં વંક્યથ્ીં - સેનં કહેવંનં ઢાગથ્ીં દુભંનને પણ ગમ્મસ કરવંનુા મન થ્ંયુાઃ
‘સમે બન્ન્ેં જશેં - સેં અમે ક્યાં જઇશુા?’
‘સમે બેદેંને હવે છંનંમંનં?’ - માજુલંએ અાંખેં કંઢી.
‘અં બેઠં લેં... જાવ હવે સમંરે જવુા હેંય ત્યાં...’ - દુભંન ઠંવકુા મેંં કરીને બેઠેં.
‘પણ... સમે સેં નેંકરી પર જશેં.... સેં અહીં વીરૂભંઇ એકલં જ પડી જશે...’ માજુલંએ
તિયરની ચિંસં કરી.
‘કેમ? મને કેંણ અહીં ખંઇ જવંનુા છે?’ વીરંએ નિર્ભયસં બસંવી.
‘સમને સેં કેંઇ ખંઇ નથ્ીં જવંનુા પણ... સમને અહીં એકલં ફંવશે નહીં.....’ માજુલંએ
તિયરની ચિંસં વધુ બસંવી, પણ સેમની એ ચિંસં પંછળનેં મસલબ કેંઇ જાણી શક્યુા નહીં. સેમનેં
ઇરંતેં વીરંને દંથ્ેં જ લઇ જવંનેં હસેં.
વંસમાં ને વંસેંમાં દમય પદંર થ્ંસેં રહ્ય્ંેં સેથ્ીં થ્ંેંડી ખટપટને આસે દેંનલે જ વિવેક કયર્ેં,
સે એમ મંનસી હસી કે વીરેં જાસે કહે સેં જ દંથ્ેં લઇ જવેં છે. પણ! વીરંની ઇચ્છં હેંવં છસાં સેણે
વ્યક્સ ન કરી, અને જ્યંરે દેંનલે સેને દંથ્ેં લઇ જવંની પરવંનગી અંપી ત્યંરે સેં વીરેં અંનાતિસ
થ્ંઇ ઊઠ્યેં.... સેને બંજુમાં દુભંન બેઠેં છે સેનુા પણ ભંન નહેંસુા રહ્ય્ુંા.
‘સેં.... વીરુ છેંને અંવે અંપણી દંથ્ેં.....! અંપણને શેં ભંર પડવંનેં છે?- સેમને મુાબઇ
શહેરથ્ીં પરિચિસ કરીશુા....’ કહેસાં દેંનલે વીરં સરફ ત્ર્ંાંદી નજરે જોયુા. દેંનલે પહેલાં જ કહી તીધુા
હેંસ પરાસુ સેમ કરસાં સેનેં મનદૂબેં બહંર પડી જસેં હસેં સેથ્ીં સેણે થ્ંેંડી ખટપટ થ્ંવં તીધી.
પણ વીરંને સેં..... ‘રડસી’સીને પિયરિયં મળ્યાં’- જેવી સ્થ્િંસિ થ્ંઇ. સે વિચંરીને જ બેઠેં
હસેં - દમય ઠીક છે.
સેનં ચહેરંનાં ભંવ જોસાં દુભંન દ્વિઘંમાં પડ્યેં; માજુલંનં તિલમાં ટંઢક વળી અને
દેંનલનં તિલમાં....?- અંખં શરીરમાં એક મીઠી ઝણઝણંટી પદંર થ્ંઇ ગઇ.
વીરેં સૈયંર થ્ંવં ઊઠ્યેં. દુભંન પેઢીમાં જવં રવંનં થ્ંયેં.
અંરંમ ખુરશીમાં બેઠેલી દેંનલ - કાઇક અંનાતી ક્ષ્ંણેં - કાઇક મનદુબં- કેંઇ મીઠી
મુાઝવણ અનુભવસી રહી.
• • •
લંલ કંર મુાબઇ શહેરનં રેંડ પર તેંડી જસી હસી, ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં વચ્ચે અંવેલં
રસ્સં બનંવટી શહેરનેં અનુભવ કરંવસં હસં. કંરમાં ત્ર્ંણ ચહેરં અંનાતની ક્ષ્ંણેં અનુભવસં
ખુશમિજાજમાં બેઠં હસં. દેંનલ ડ્રંઇવિંગ કરસી હસી. અને સેની બંજુમાં માજુલં બેઠી હસી. પંછળની
દીટ પર બેઠેલેં વીરેં અત્ભુસ અંનાત દંથ્ેં આસરનં ભૂગર્ભમાં ડૂબી ગયેં હસેં. ત્ર્ંણેયમાંથ્ીં દેંનલે જ
વંસચીસ કરવંનેં પ્રયત્ન કરેલેં અને વંસ માજુલં દુધી જ મયર્ંતિસ હસી, વીરંને અં વંસમાં
પ્રવેશવંની ઇચ્છં ન થ્ંઇ - સે મુાબઇ શહેરનુા નિરીક્ષ્ંણ કરી રહ્ય્ંેં હસેં.
ચેંપંટી સરફ જવંને બતલે સંજમહંલ હૅંટલ સરફનં રસ્સે કંર ઊપડી ત્યંરે માજુલં
કાઇક કહેવં ગઇ પણ પછી ચૂપચંપ બેદી રહી.
- અને એકંએક કંરને બ્રેક વંગી.
વીરંએ બહંર નજર કરી.... સેં એક ઊાચી અંલિશંન બિલ્ડિંગ અડીખમ ઊભી હસી. સેની
બંજુ દહેજ નીચી પણ પહેંળી બિલ્ડિંગ અંડી પડી હસી. એ હસી ‘ગેટ વે અેંફ ઇન્ડિયં’ની બિલ્ડિંગ,
ઊાચી બિલ્ડિંગનુા બૅંર્ડ વાંચસં વીરેં અંશ્ચર્ય પંમ્યેં : ‘સંજમહંલ હૅંટલ!’
‘ચંલેં નીચે ઊસરેં-’ દેંનલે હુકમ કયર્ેં, અને સે રેંફભેર બહંર નીકળી, સેની પંછળ
માજુલં પણ. વીરંને સેં છૂટકેં જ નહેંસેં !- બહંર નીકળી તરવંજો બાધ કયર્ેં.
તરિયંની લહેરેં સેનં મુખને સ્પર્શી ગઇ. સેણે દેંનલ સરફ નજર કરી... પવનથ્ીં સેનં
વંળની લટેં સેનં ગેંરં ગંલને હદંવસી હસી.... ખૂબદુરસ લલનં જ જોઇ લેં!
‘ચંલેં!’ દેંનલનેં બીજો હુકમ.
‘ક્યાં?’ એવેં દવંલ પુછવંનુા મૂનંદિબ નં મંન્યુા. વીરેં અને માજુલં દેંનલની પંછળ
તેંરવંયં. અંશ્ચર્યચકિસ થ્ંયેલેં વીરેં દૂનમૂન ચંલી રહ્ય્ંેં હસેં. હેંટલનં તરવંજામાં ઘૂદસી દેંનલ
વિચંરસી હસી કે અહીં ક્યાંક લંગ મળી રહેશે!
વીરંને અં હેંટલે સેં કાઇક અગમ્ય દાસેંષ્ં દંથ્ેં અંશ્ચર્યમાં મૂકી તીધેં હસેં. - અજબ ઢાગથ્ીં
હેંટલ ચંલી રહી હસી.
અનેક દહેલંણીઅેંની અં એક મંનીસી હૅંટલ!
પછી-વીરંએ સ્વપ્નંમાંય અંવી હૅંટલ જોઇ ન હેંય એટલે અંશ્ચર્ય જ પંમે ને?- પરાસુ વીરંને
અંમ વંરે વંરે અંશ્ચર્ય પંમસેં જોઇ માજુલં અને દેંનલ કાઇક અનેંખી અાંખે જોઇ રહેસં હસં.
માજુલંએ સેં ટકેંર પણ કરી :
‘અંમ પંગલની મંફક જોયં કરશેં સેં અમંરે પંગલખંનંમાં તંખલ કરવં પડશે....! સમે
મુાબઇ શહેરમાં અંવ્યં છેં! કેંઇ કંમરૂતેશની કંમિનીઅેંની જાતુગરી નગરીમાં નથ્ીં અંવ્યં, દમજ્યં
ને?’
‘એવુા જ લંગે છે ભંભી! જાણે કે કંમરૂતેશમાં ભૂલેં પડ્યેં હેંઉં....?’ જવંબ વંળસાં
વીરંએ દેંનલ પરનજર નાંખી - ત્યંરે દેંનલ અંખી ને અંખી હલબલી ઊઠી. સેણે સીરછી નજરે
વીરંને સંક્યેં.
અાંખેંથ્ીં અાંખેં લડંવી.... કાઇક વેધક નજરથ્ીં વંસેંે થ્ંઇ... અને અજાણ-અગમ્ય અંનાત
છલકંઇ ઊઠ્યેં.
પણ સે પરિસ્થ્િંસિ વધુ દમય ન રહી શકી..... બાનેનં ચહેરંનં બતલંસં હંવભંવ જોઇ
રહેલાં માજુલંએ વચ્ચે અંડેં હંથ્ં રંખી ભંનમાં અંણ્યં.
બદ! ત્યંરથ્ીં મૈંન છવંયુા.
માજુલંભંભી સેં ક્યંરનંય અં લેંકેંનં જ વિચંરેં કરસં હસં.... વળી દેંનલને કહેવંની
વંસની ચેંક્કદસં મંપવં ઇચ્છસં હસં.... અને અત્યંરે વીરેં અને દેંનલનં - એક બીજાનં
અંકષ્ર્ંણનુા અનુમંન કરવંમાં માજુલંએ બાગલં સરફ પંછં ફરવંનુા જણંવ્યુા.
દેંનલ ચૂપચંપ ગંડી ચલંવી રહી હસી. બધં વિચંરમાં જ હસં.... દેંનલ વીરંનં
વિચંરેંમાં.... વીરેં દેંનલનં વિચંરેંમાં.... માજુલં- દેંનલ અને વીરંનં વિચંરેંમાં ખેંવંયેલાં હસાં.
દેંનલને અફદેંદ હસેં.... ઘેરથ્ીં સેં સે માજુલંભંભીને કહેવં નીકળી હસી કે સે વીરંને
સેની અેંળખંણ અંપે! પણ.... દંથ્ેં વીરેં પણ હસેં... એક સ્ત્ર્ીં હેંવંનં નંસે સે શરમંસી હસી. ઘણી
કેંશિશ કરી પણ! સેનંથ્ીં એક શબ્ત પણ કહી શકંયેં નહીં.... ક્યંરેક સેં થ્ંઇ જસુા કે વીરંને જ સે
પેંસંની અેંળખંણ અંપી તે.... પણ સેમ સે ન કરી શકી... અત્યંરે જો એ નંની હેંસ...સેં?- સેં ....
સેં.... શરમ નેવે મૂકીને પણ માજુલંને વિનં દાકેંચે કહી તેસ.... અરે! વીરંને અેંળખંણ કઢંવવં
અત્યંરે સેણે ઘણી સકેં શેંધી.... અને સક દંધવં સેં સંજમહંલ હૅંટલમાં લઇ ગઇ.... પણ! ત્યાંય
સેનંથ્ીં જીભ ઊપડી નહીં....-દ્વિઘંમાં પડેલી દેંનલ મનને ભાંડસી રહી.... ‘મેર મૂઅં! શરૂઅંસમાં જ
સેં બગંડ્યુા છે ને? વીરંએ નંમ પૂછયુા ત્યંરે કહી તીધુા લેં - દેંનલ! હવે રહે ઝૂરસુા...! ત્યંરે જ સંરૂા
નંમ કહી તેવુા હસુા ને? - દેંન! પણ ત્યંરે સેં બહેનબં ગુમંનમાં હસં.... વીરંને અંશ્ચર્યમાં નાંખવેં
હસેં... લે! હવે લેસી જા...!’
મનેંમન મૂાઝંસી દેંનલ ડ્રંઇવિંગ કરી રહી હસી... સેં બીજી બંજુ વીરેં પણ તિલને
ધમકંવ્ંસેં હસેં.....
‘કેટલેં નદીબતંર! અંવેં ચંન્દ ક્યાંથ્ીં મળસ! પણ સંરં મેંંમાંથ્ીં એક પણ શબ્ત નીકળ્યેં?
દેંનલે કહ્ય્ુંા; ચંલેં - એટલે ચંલ્યં ; બેદેં-એટલે બેઠં,- પણ સેં વિરેંધ કયર્ેં? સંરે સેનેં પરિચય સેં
કરવેં હસેં? થ્ંેંડી મંથ્ંંકૂટ કરી હેંસ સેં ફેંદલેં અંવી જાસ ને?’- વીરંને રાજ રહી ગયેં હસેં કે
અંટલી દરદ સક હેંવં છસાં સે દેંનલને કાઇ પણ પૂછી નહેંસેં શક્યેં.
માજુલંભંભી સેં દેંનલ અને વીરંની જોડીનેં મેળ બેદંડસં હસં.
દુભંનનેં બાગલેં અંવી જસાં માજુલં અને વીરંને સેણે ઊસંરી મૂક્યં. માજુલંને ‘અંવજો’
કહી દેંનલે કંર મંરી મૂકી, અને વીરંને ઇરંતંપૂર્વક સેણે અૈંપચંરિક વિવેકથ્ીં બંકંસ રંખ્યેં.
વીરંને રેંષ્ં ચઢ્યેં :
‘વિચિત્ર્ં છેંકરી છે!’
• • •
દવંરમાં દેંનેરી કિરણેં ફેલંવસેં દૂરજ ઊાચી ઊાચી બિલ્ડિંગેં અને બહુમંળી મકંનેં
પંછળથ્ીં લપંસેં - છુપંસેં ઊાચે જઇ રહ્ય્ંેં હસેં. મુાબઇ શહેરમાં રેંજિંતેં વ્યવહંર ચંલુ થ્ંઇ ગયેં
હસેં. અનેક જાસનં લેંકેં જુતાં જુતાં સ્થ્ંળેથ્ીં અં મેંટં શહેરમાં અંવસં હસં - રહેસં હસં -
અનેકમંણી કરીને જસં હસં.
-વીરેં પણ અહીં એવંમાંનેં જ એક હસેં, જે કમંવં અંવ્યેં હસેં.... સેનં તેંસ્સ દુભંનને
ત્યાં.
દવંરનેં ચં-નંસ્સેં પસંવ્યં પછી દુભંન નેંકરીએ જવં ઉપડ્યેં ત્યંરે વીરંએ સેને કહ્ય્ુંા
પણ ખરુા, કે જો મેળ પડે સેં અંજથ્ીં જ નેંકરીએ લંગી જાય... અને જો શેંધવંની હેંય સેં અંજથ્ીં
જ નેંકરીની શેંધ શરૂ કરી તઇએ.
પરાસુ ત્યંરે દુભંને સેને નં પંડી હસી; ‘તેંસ્સ વીરં! સુા અમંરેં મહેમંન ગણંય... થ્ંેંડં
તિવદ શાંસિથ્ીં રહે.... મુાબઇ શહેરથ્ીં થ્ંેંડેં પરિચિસ થ્ંં, પછી જજે નેંકરીએ... સંરં મંટે નેંકરી
સૈયંર છે - મંરી દંથ્ેં જ... એટલે ચિંસં કયર્ં કરસાં હમણાં શાંસિથ્ીં મહેમંનગસિ મંણ.’
અને દુભંન ચંલ્યેં ગયેં હસેં.
બાગલંમાં માજુલં, વીરેં અને નેંકર-ત્ર્ંણ વ્યક્સિ જ રહ્ય્ંં હસં.... અંવડં મેંટં બાગલંમાં
ફક્સ ત્ર્ંણ જણાં...!
નેંકર સેં સેનુા કંમ કરવંમાં મશગુલ હસેં.... માજુલંભંભી સેમનં ‘બેઠકરૂમ’ ગણંસં
રૂમમાં બેઠં બેઠં શંકભંજી દમંરસં હસં. વીરેં ઉપરનં મંળે સેને રહેવં મંટેની રૂમ સરીકે અલગ
સંરવી હસી સેમાં પલાગ પર બેઠેં બેઠેં કાઇક વિચંર કરસેં હસેં. બાગલં પંછળની બંરીએથ્ીં સે
શિયંળંની ઠાડી હવંની લહેરેં મંણી રહ્ય્ંેં હસેં.... સેનં વિચંરેં ઝડપથ્ીં એકધંરં ચંલી રહ્ય્ંં હસં.
ગઇ કંલે સેં એક ગંમડિયેં-બંધં જેવેં અં શહેરમાં એકલેં - અટૂલેં લંગસેં હસેં... અંજે તેંસ્સનં
અંલિશંન બાગલંમાં ઉપરનં મંળે એક રૂમમાં હસેં.... એ પણ એક સકતીરનુા જ ચક્કર ગણંય ને?
અંજે લગભગ સેને એક અઠવંડિયુા થ્ંઇ ગયુા હસુા.... શહેરથ્ીં થ્ંેંડેં પરિચિસ થ્ંઇ ગયેં હસેં.
થ્ંેંડં તિવદેંમાં સેં સે ઘણેં બતલંઇ ગયેં હસેં. અને વીરેં નદીબની બલિહંરી દમજસેં હસેં.....
નહીંસર દુભંને અંપેલં નાબરવંળી કંર લઇને દેંનલ અંવે જ ક્યાંથ્ીં...? અને એ છેંકરી
અંવી જ ન હેંસ સેં કતંચ-,
વીરેં એ દેંનલ વિશે વિચંરસેં રહ્ય્ંેં... કેંણ છે એ છેંકરી? સેનેં ચહેરેં સેં પરિચિસ લંગે
છે.... કાઠ પણ!- સેને પૂછી જોયુા હેંસ સેં?- પણ નં. એમ દીધે દીધુા કેમ પૂછી શકંય?
એક વિચંરસેં માજુલંભંભીને પૂછી જોવંનેં અંવ્યેં. પણ, પંછળથ્ીં સે મુલસવી રંખ્યેં... જે
હશે સે થ્ંેંડં જ તિવદેંમાં ખબર પડી જશે....
અચંનક વીરંને સેની વહંલી મં યંત અંવી.
-કેટલં વહંલથ્ીં સેણે વિતંય અંપી હસી....! કેટલુા કઠણ કંળજુા કર્યું હસુા સેણે....? સેની
અાંખેંમાંથ્ીં વહી જસાં અાંદુ તીકરેં જોઇ ન જાય એટલે છુપંવવં મંટે સે વ્યથ્ર્ં પ્રયત્નેં કરસી પણ -
વીરંની નજરે સે અાંદુ ચઢી જ ગયાં હસાં... અને મહંપરંણે અટકી રહેલાં બે અાંદુ દરી પડ્યાં.
એકંએક વીરંનુા હ્ય્તય ભરંઇ અંવ્યુા, સેની અાંખમાં અાંદુ અંવી ગયં... પણ પછી અહીં જે
કંમે અંવ્યેં છે સે યંત અંવસાં સેણે અાંદુ લૂછી નાંખ્યં.... બંથ્ંરૂમમાં થ્ંઇ મેંં ધેંઇ સ્વસ્થ્ં થ્ંયેં.
પંછેં પલાગ પર અંવી ગેંઠવંયેં.
અચંનક ચમક્યેં!
સેનં કંને કંરનં હેંર્નનેં અવંજ અથ્ંડંયેં... દફંળેં ઊભેં થ્ંઇ ગૅલેરીમાં જઇ નીચે જોવં
લંગ્યેં. વીરંને પેંસંનં અં વર્સન પર હદવુા અંવ્યુા.
કંરમાંથ્ીં દેંનલને ઊસરસાં જોઇ... વીરેં તાગ થ્ંઇ ગયેં....! અત્યંર દુધીનં દુાતરસંનં
બધાં જ માસવ્યેં પડી ભાંગ્યં.... દવંરનં પહેંરમાં અંવેલી દેંનલ કેંઇ ઉષ્ંંરંણી જેવી લંગસી હસી.
તરવંજો બાધ કરી દેંનલ બાગલં સરફ ફરી... અને એકંએક-બંલ્કનીમાં ઊભેલં વીરં પર નજર
પડી. અને દેંનલ ત્યાં જ સ્થ્િંર થ્ંઇ ગઇ....!
અનિમેષ્ં નેત્ર્ેં સે વીરંને સંકી રહી.
રંત્ર્ેં મેંડે દુધી જાગેલી દેંનલ દવંરમાં પણ મેંડી ઊઠી હસી-ત્યંરે દવંરનં અંઠ વંગ્યં
હસં.... કેંલેજ જવંનુા માંડી વંળ્યુા.... સ્નંનંતિથ્ીં પરવંરી ચં - નંસ્સેં પસંવ્યેં.... સેનં તિલને ચેન
નહેંસુા.- સેનુા ચેસન હરી જનંર વીરં પ્રત્યે મન ખેંચંયુા.... વીરંનં બંહુમાં દમંઇ જવંનુા મન થ્ંયુા...
અને સે ખુત વીરંને મળવંનં બહંને દુભંનનં બાગલે અંવી ઊભી... સેને એટલેંસેં જરૂર ખ્યંલ હસેં
કે દુભંન ઘર પર નહીં જ હેંય- અને ન હેંય સેં જ કાઇક કંર્ય પંર પડે કેમ કે દુભંનની હંજરીમાં
સે શરમંસી હસી. અને માજુલંભંભી હશે સેં વાંધેં નહીં અંવે - વિચંરસી દેંનલ કંર લઇ નીકળી
પડી.
જેવેં કંરે દુભંનનં બાગલંનં કમ્પંઉન્ડનેં તરવંજો અેંળાગ્યેં કે- દેંનલનં અંખં શરીરે
વીજળી પદંર થ્ંઇ ગઇ.
અંખં રસ્સંમાં વીરંને મળવંનં અંનાતમાં વિચંરેંની હંરમંળં રચસી રહી.... અને અંજે
જ માજુલંભંભીને કહી તઉં કે ‘સમે મંરી અેંળખંણ અંપી તેં....’-નિર્ણય કરીને જ દેંનલ અંજે
અંવી હસી.
અને સેણે તરવંજામાં પ્રવેશ કરસાં જ હેંર્ન વગંડ્યુા.
દેંનલ વીરંની દંમુા એક નજરે જોઇ રહી... સેને કહી તેવંનુા મન થ્ંયુા! ‘વીરં....! હુા સંરી
દેંન છુા....’ પણ કહેવંની હિંમસ નહેંસી ચંલસી... ત્યાં,
‘અરે! દેંનલબહેન! સમે ત્યાં કેમ ઊભં છેં?’ માજુલંભંભી પણ હેંર્ન દાંભળી બહંર
અંવ્યાં હસં. સેમણે દેંનલને ગંડી અંગળ જ સ્થ્િંર થ્ંઇ ગયેલી જોસાં અનુમંન કરસાં - ટેંણેં મંયર્ેં
ઃ ‘અરે! દેંનલબેન! સમે સેં અત્યંરથ્ીં જ લીલી ઝાડી ફરકંવી તીધી કે શુા...?’- અને માજુલંનં અં
વંક્યથ્ીં દેંનલ શરમંઇ ગઇ.
પણ અસ્પષ્ટ દાંભળેલં એ વંક્યથ્ીં વીરેં વિચંરમાં પડી ગયેં.... અને એ વંક્યનેં ભેત
ઉકેલવં લંગ્યેં.
દેંનલ નીચી નજરે માજુલં સરફ અંગળ વધી....
‘અંવેં બેન! હવે સમે સેં રેંજ અંવવંનં.... કેમ ખરુા ને?’ કહી માજુલંએ દેંનલને અંવકંર
અંપ્યેં. દેંનલ સેં શરમંઇને નીચુા ભંળી બેદી ગઇ.... સેને અત્યંરે અહીં અંવવં બતલ પસ્સંવેં
થ્ંંય સે પહેલાં સેં સેનેં હંથ્ં ઝંલી માજુલં સેને બેઠકરૂમમાં લઇ ગઇ.
દેંફં પર બેઠેલી દેંનલ નીચી નજરે માજુલંને શંક દમંરવંમાં મતત કરવં લંગી, માજુલં
સેં નં જ પંડસી રહી પણ એમ મંને સેં દેંનલ શંની?
‘કેમ ભંભી? અં ઘર મંરુા નથ્ીં?’
‘અરે બેન! અમે ક્યાં નં પંડી છે... સમંરૂ જ છે અને સમંરૂ થ્ંવંનુા છે, અને અં ઘર એકલુા
જ નહીં... બીજુા કેંઇ જણ પણ સમંરુા છે.’
અં દાંભળી દેંનલ શરમંઇ ગઇ.
સેનં કેંમળ હંથ્ંની પંસળી અાંગળીઅેં મદલસ કરસી હસી... ત્યાં એકંએક માજુલંભંભીએ
કહ્ય્ુંા : ‘લેં, બેદેં દેંનલબેન! બિચંરં વીરૂભંઇ એકલં એકલં હિજરંસં હશે... નેંકર પણ બજાર
ગયેં છે એટલે એમનેં કેંણ ભંવ પૂછે? બિચંરં ચં પણ નહેંસં પીસં... અત્યંરે કતંચ પીવંની ટેવ
હશે...’દ્વિઅથ્ર્ંમાં બેંલી રહેલં માજુલંભંભી ઊઠવં જાય છે ત્યાં જ ;
‘નહીં ભંભી! સમેં બેદેં.... હુા જ ચં બનંવી તઉં છુા...’ દેંનલે અચકંસાં કહ્ય્ુંા.
માજુલંને એ જ જોઇસુા હસુા.... સેમને સેં અં બાને પ્રેમંત્મંને ભેગં કરવંની સંલંવેલી હસી
પણ અત્યંર દુધી કેંઇ લંગ મળ્યેં નહેંસેં.... અને અંજે દંમે ચંલીને ચંન્દ મળ્યેં હસેં. સેમ છસાં
વિવેક ખંસર કહેવુા પડ્યુા; ‘દેંનલબેન! સમે સેં ઊાચં ગણંવ.... સમંરંથ્ીં રદેંડુા નં દાભંળંય.....!
મંટે સમે બેદેં, હુા જ બનંવી તઉં છુા.’
‘નં ભંભી! સમે મને અળગી નં કરેં.... મને પણ રદેંડંનુા કંમ ખુબ ફંવે છે અને ખૂબ
ગમે છે....’ અને અંખરે દેંનલે જીસ મેળવી.... સે મનેંમન સેં અંજ બેંલસી હસીઃ ‘સમને ક્યાંથ્ીં
ખબર ભંભી! મંરં હંથ્ંની ચં સેમનં તાંસે વળગી છે.’
થ્ંેંડી જ વંરમાં ચં સૈયંર થ્ંઇ ગઇ.
‘માજુલંભંભી! મને નં ન પંડશેં... હુા જ ચં અંપવં જઇશ.... આતર એક કપ ચં છે સે
સમેં લઇ લેજો-’ દેંનલે પરવંનગી લઇ લીધી.
માજુલં કાઇ જવંબ અંપે સે પહેલાં દેંનલ ચંનેં એક કપ ટ્રેમાં લઇ તંતરેં ચડી ગઇ.
ચંની દુગાધ માજુલંને અડી અને સેનં અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં.... ખરેખર દેંનલને ચં
બનંવસાં અંવડે છે ખરી...અને સેઅેં પણ ચં પીવંનેં સ્વંથ્ર્ં જસેં ન કરી શક્યં....
દેંનલનં પગ ઉત્દંહથ્ીં ઉપડસં હસં.... અંખી રંસ જેને મળવં સલદી રહી હસી, સે
વીરેં હવે દંવ નજીક હસેં. વષ્ંર્ેં પહેલાંનં એ પ્રિયસમને અંજ સેની પ્રેયદી યંત કરંવવં ગઇ,
‘પ્રિયસમ! અંમ જો સંરી પ્રેયદી સરફ! સંરં વિરહમાં મેં કેવી રીસે તિવદેં વિસંવ્યં છે....? અંપણી
પ્રણયગંથ્ંંનં એ વિતંયનં પ્રકરણ પછી ભલે હુા દુખી રહી.... પણ મંરૂા તિલ સંરં વિરહમાં ઝુરસુા
રહ્ય્ુંા છે....’
વષ્ંર્ેં પહેલાંની દૈં પ્રથ્ંમની મુલંકંસનેં દમય સેને યંત અંવી ગયેં... શરૂઅંસ સેં પાડ્યં
દંહેબનં ઘેરથ્ીં જ થ્ંઇ હસી ને? - ત્યંરે રદેંઇકળંની બધી જ નિપુણસં સેણે વીરં મંટે બનંવેલી ચં
માં વંપરી હસી.... સેનં પ્યંરનુા ગળપણ સેમાં ઉમેર્યું હસુા. - ત્યંરે સેં વીરેં ચં પીસેં નહેંસેં... અને!
જ્યંરે વીરંએ ચં પીવંનેં ઇન્કંર કયર્ેં ત્યંરે સેની બનંવેલી ચં ઉપર ગુસ્દેં અંવ્યેં હસેં.... કેટલી
મહેનસથ્ીં સેણે ચં બનંવી હસી....? પણ પછી એ જ વીરંએ જ્યંરે ચં પીવંની હં પંડી ત્યંરે....!
સેનં પગ થ્ંનગનવં લંગ્યં હસં...
અને જ્યંરે વીરંએ ચં પીને વખંણી ત્યંરે સેં સે ઉત્દંહમાં ને ઉત્દંહમાં કીર્સિને વળગી પડી
હસી.... અને સેનં એ ગાંડપણભયર્ં વર્સનથ્ીં કીર્સિ ગભરંઇ ગઇ હસી.... સેનેં ખ્યંલ દેંનલને પછીથ્ીં
અંવ્યેં હસેં....
અને અંજે પણ વીરેં નં પંડશે સેં......? નં. એ નં સેં નહીંજ પંડે.... પહેલાં દેંનલનં
હંથ્ંની ચં પીધં પછીથ્ીં વીરેં ચં પીસેં થ્ંઇ ગયેં હસેં.
વીરેં નં પંડશે જ નહીં.... નં પંડશે સેં મનંવી લેવંશે... પરંણે પીવડંવીશ... કેમ નં
પીએ...?.... દેંગાત અંપીશ... કહીશ : ‘પીઅેંને...? સમને મંરં હંથ્ંની ચં નથ્ીં ભંવસી? કે પછી....
કેંઇ બીજીનં હંથ્ંની પીવં ટેવંઇ ગયેલં છેં?.... એક વખસ પીશેં સેં નશેં ચડી જશે.... સમંરે ચં
પીવી જ પડશે....’- જાસજાસનં પ્રશ્નેં - જવંબ કરસી, વિચંરેંનં વમળમાં અટવંયેલી દેંનલ એક
વખસ સેં પગથ્િંયુા ચૂકી જસાં પડસાં પડસાં રહી ગઇ....
સેણે છેલ્લુા પગથ્િંયુા ચઢી જઇ અંખરે શ્વંદ લીધેં, સેને એમ હસુા કે વીરેં છંનેંમંનેં ;
ઊભેં ઊભેં દાંભળસેં હશે;.... ક્યાંક ગૅલેરીમાં જ ઊભેં હશે....! પણ સેની એ અંશં ઠગંરી
નીવડી.... વીરેં બહંર નહેંસેંે અને સેનં રૂમનેં તરવંજો ખંલી અટકંવેલેં જ હસેં.
દેંનલે તરવંજાને ધક્કેં મંયર્ેં... અને-!
• • •
દેંનલે તરવંજો ખેંલી આતર ડેંકિયુાફ કર્યું સેં વીરેં તરવંજા સરફની પીઠ કરી બેઠેં હસેં,
સેની અંગળ સેની બૅગ ઉઘંડી પડી હસી.... અને વીરેં સેમાં સંકી રહ્ય્ંેં હસેં.
-જ્યંરે દેંનલ ટેક્ષ્ીંમાંથ્ીં બહંર નીકળી વીરં સરફ સ્થ્િંર નજરે જોઇ રહી હસી ત્યંરે
વીરંને દેંનની દુાતર છબી નજરેં અંગળ ઘૂમરીઅેં ખંસી ઉપદી અંવસી લંગી... દેંનલની આતર
દેંનનં તર્શન થ્ંયાં.... વીરેં એ ઉષ્ંંરંણીને જોઇ જ રહ્ય્ંેં....!.... અને ત્યંર બંત જ્યંરે સેણે
માજુલંભંભીનં મુખમાંથ્ીં બેંલસાં અસ્પષ્ટ વંક્યેં દાંભળ્યાં ત્યંરે સેની શાકં તૂર થ્ંઇ ગઇ હસી.
દેંનલ માજુલંભંભી દંથ્ેં બાગલંમાં જસી રહી એટલે વીરેં સેનં ખાડમાં અંવીને દેંન દંથ્ેં
વિસંવેલી પળેંને મમરંવસેં બેઠેં હસેં.
ત્યાં સેને સેની બૅગ યંત અંવી.
બૅગ ખેંલી આતર સેણે મૂકેલં ગુલંબનં ફૂલને એકધંરી નજરે જોઇ રહ્ય્ંેં.... જે સેની દેંનને
અંપવં મંટે લંવ્યેં હસેં. રેંજ વીરેં એક ગુલંબનુા ફૂલ લે સેંેે અને દાંજ પડ્યે નિરંશ થ્ંઇ સેને ઠેકંણે
પંડી તેસેં.... સેમ અંજે પણ સંજુા લીધેલુા ‘ગુલંબનુા ફૂલ’ સે જોઇ જ રહ્ય્ંેં-કેટલં હેંંશથ્ીં લંવ્યેં હસેં
એ;.... પણ સે ફૂલને ગ્રહણ કરનંર દેંન ન જાણે ક્યાં અદૃશ્ય થ્ંઇ ગઇ....?- વીરંનુા તિલ ઢીલુા પડસુા
જસુા હસુા.
તરવંજો ખેંલી દેંનલ આતર અંવી પંછળ ઊભી ઊભી વીરંનં વર્સનને નિહંળી રહી હસી
સેનુા ભંન વીરંને નહેંસુા.... પણ-!
અચંનક દેંનલનં નિદંદંથ્ીં વીરેં ચમક્યેં. સેણે પંછળ જોયુા અને બૅગ બાધ કરી તીધી,
.... પણ ત્યાં જ દેંનલની અાંખેંમાં ચેસનં પ્રગટી અને પૂછી બેઠી;
‘શુા જોસાં હસાં, અંમ મંરંથ્ીં શુા છુપંવેં છે?’
‘કાઇ નહીં....’ વીરેં થ્ંેંથ્ંવંયેં... ન જાણે ક્યંરની અંવીને અં યુવસી અહીં જોઇ રહી હશે?
સેનેં આતંજ કંઢવં લંગ્યેં.
‘કાઇ નહીં?.... અરે વંહ! સમે સેં તિલની વંસ છૂપંવવંમાં ભંરે ચબરંક છેં હેંેા....?’
‘નં રે નં.’ થ્ંેંડુા રેંકંઇને ઉમેર્યું : ‘સમને કેમ ખબર પડી કે.... મેં તિલની વંસ છુપંવી
છે....?!’ વીરેં અં યુવસીની હેંંશિયંરી પર વંરી ગયેં.
‘કેમ ખબર નં પડે...? હુા એક સ્ત્ર્ીં છુા અને સ્ત્ર્ીં ખકેંઇ પુરુષ્ંનુા તિલ જાણી ન શકે? ....
અરે! દંમં પુરૂષ્ંની અાંખેંથ્ીં જ સ્ત્ર્ીં સેનં તિલનં ભંવ વાંચી શકે છે....!’
વીરેં અંગળ કાઇ જવંબ અંપે કે પૂછે સે પહેલાં જ દેંનલે કહ્ય્ુંા : ‘બીજી બધી વંસ પછી...
પહેલાં અં ચં પી લેં....’ અને ટ્રેમાંથ્ીં ચંનેં કપ લઇ વીરં દંમુા ધરસાં ઉમેર્યું : ‘ઠાડી થ્ંઇ જશે....’
લંગણીભયર્ં શબ્તેંથ્ીં અંગ્રહ કરસી દેંનલને વીરેં જોઇ જ રહ્ય્ંેં. સેને દેંન યંત અંવી
ગઇ; ‘‘સેણે પાડ્યં દંહેબનં રીડિંગરૂમમાં દેંને અંમ જ કેંફીનેં કપ પકડંવ્યેં હસેં.’’ ઘડીભર વીરેં
વિચંરમાં ડૂબી ગયેં-ક્યાંક અં દેંન સેં નથ્ીં ને....?...
‘શુા વિચંરમાં પડ્યં?’
‘જી... જી... કાઇ નહીં’ અને વધુ ખંસરી કરવં મંટે વીરંએ ઇન્કંર કયર્ેં : ‘હુા ચં નહીં
પીઉં.... હુા ચં પીસેં નથ્ીં.’
‘ક્યંરની પંછી બાધ કરી તીધી...?’દેંનલનં વંક્યમાં મશ્કરીનેં ઢેંાગ હસેં.... વીરંની શાકં
વધુ મજબૂસ બની, ‘અંને ક્યાંથ્ીં ખબર પડી...?’ હંથ્ંમાં કપ લેસાં ઉમેર્યું : ‘બહુ દમય થ્ંયેં.... અને
એની સ્ટેંરી પણ ઘણી લાંબી અને ટ્રેજેડી છે....!’
‘કેમ.... મને નહીં કહેં...?’
‘સમને...?.... પણ એ મંટે સેં....’
‘દમજી ગઇ....’ દેંનલ વીરંનુા વંક્ય અધવચ્ચે જ કંપસાં બેંલી અને ઉમેર્યું : ‘પહેલાં ચં
પી લેં... સમે જેને લીધે ચં છેંડી છે એ વંસ પછી કરજો....’
અને વીરંને દેંનલની વંસ મંનવી પડી. અંમ સેં વીરેં ચં પીસેં જ હસેં.... પણ જ્યંરે
સેને દેંન યંત અંવી જસી ત્યંરે સે ઇન્કંર કરસેં વીરંએ જોયુા સેં એક કપ જ હસેં સેથ્ીં વિવેક ખંસર
દેંનલને પૂછયુા : ‘પણ... સમે...?’
‘હુા....?... મંરે ચંલશે-’ દેંનલ હદી.
‘નં એવુા નં ચંલે.... સમે પણ લેં’ કહી દેંનલને રકંબી પકડંવી તીધી...
દેંનલ ખુશ થ્ંઇ ઊઠી.
વીરંએ ચં પૂરી કરી.... ત્યાં સેની નજર દેંનલ પર પડી.... સેં દેંનલ હજુ ઊભી જ હસી.
વીરેં પલાગ પરથ્ીં ઊભેં થ્ંઇ ગયેં અને દેંનલને પલાગ પર બેદવં ઇશંરેં કયર્ેં :
‘સમે ઊભં કેમ રહ્ય્ંં છેં? મને ખ્યંલ જ નં રહ્ય્ંેં... દૅંરી....’ અને ઉમેર્યું : ‘બેદેંને?’
હંથ્ંથ્ીં ઇશંરેં કયર્ેં અને સે પેંસે બંજુનં મેજ પર ગેંઠવંયેં.
પણ દેંનલ સેં એમ જ ઊભી રહી.
‘અરે! બેદેંને, શરમ અંવે છે?’
‘નં રે નં.’
‘સેં પછી બેદસં કેમ નથ્ીં?’
‘સમે પલાગ પરથ્ીં ઊભં કેમ થ્ંઇ ગયં?’ અને ઉમેર્યું : ‘સમે પણ બેદેં... સેં જ હુા પલાગ
પર બેદીશ.... નહીંસર જ્યાં દુધી અહીં વંસેં કરસી રહીશ ત્યાં દુધી ઊભી જ રહીશ.....’ દેંનલ
મક્કમસંથ્ીં બેંલી ગઇ. વીરંને દમજ નહેંસી પડસી... શુા કરવુા? એક રીસે સેં વીરંને નવંઇ લંગી
હસી. એક અજનબીની પંદે એક જ પલાગ પર બેદવંનેં અંગ્રહ કરસી યુવસીઅેંમાં સેણે દેંનલ
પહેલી જ લંગી.... અં રીસે કેંઇ પણ યુવસી અંગ્રહ ન કરે. વીરંની શાકંઅેં ગંઢ સ્વરૂપ લીધુા....
નક્કી કાઇક ગરબડ છે.....
અંખરે વીરંને પલાગ પર બેદવુા પડ્યુા; સે એક બંજુની ધંર પર બેદી રહ્ય્ંેં અને બીજી
સરફની કિનંરી ઉપર દેંનલ ઉભડક પગે બેઠી,
વીરંને અં દેંનલ અજબ લંગસી હસી.....
વીરેં સેંે અં રૂપદુાતરીનં રૂપને પી રહ્ય્ંેં હસેં. ભગવંને કેટલુા બધુા રૂપ અંપ્યુા છે અને
દુાતરીને...?! પણ સેનં મુખ પર વસર્ંસેં અં વિષ્ંંત શંને?... શુા, કેંઇ ચક્કરમાં ફદંઇ હશે...?... કેંઇ
પ્રણયમાં નંદીપંદ થ્ંઇ હશે...? કે, ... અંમ નિત્ય હદસં રહેસં ચહેરંની આતર કેંઇ અકથ્ય
વેતનંનેં વંદ હશે...?.... કેમ અંમ....? પૂછી જોઉં.... મંરી વંસ કયર્ં પછી એની કરૂણ કથ્ંંની વ્યથ્ંં
દાંભળીશ...
વીરેં વિચંરસેં રહ્ય્ંેં... અંટલી દુખી અને લંડકેંડમાં ઉછરેલી અં યુવસીને એવુા સે શુા તુઃખ
અંવી પડ્યુા હશે કે અંમ ઉતંદ હસી.
દેંનલે ચં ની ટ્રે મેજ પર મૂકી મંરકણી નજરે વીરં સરફ જોયુા અને વીરંને એક અાંચકેં
લંગ્યેં.
‘હા... સેં સમે સમંરી વંસ કરશેં...?’ દેંનલનં અચંનક પૂછંયેલં પ્રશ્ને પહેલાં સેં વીરેં
ખચકંયેં... પણ પછી કહેવં માંડ્યુાઃ
‘મંરી વંસમાં કાઇ સથ્ય નથ્ીં.... પણ હુા સેં એટલુા જ સમને કહીશ કે હુા મંરી બેગમાં શુા
જોસેં હસેં અને એ અંપનંથ્ીં કેમ છુપંવસેં હસેં?’
દેંનલે ડેંકુા નમંવ્યુા એટલે વીરેં અંગળ વધ્યેંઃ
‘‘ઘણં વષ્ંર્ેં પહેલાં - લગભગ ચંર-પાંચ વષ્ર્ં પહેલાં હુા એક છેંકરીનં પ્રેમમાં પડ્યેં હસેં...
ખબર નહીં અત્યંરે એ છેંકરી ક્યાં હશે....?’’ વીરંએ અાંખેં બાધ કરી તીધી... જાણે કે સે છેંકરીને
યંત કરસેં ન હેંય...?
થ્ંેંડી વંર રહી વીરંએ અાંખેં ખેંલી, સેની નજર છસ દંથ્ેં ચેંંટી ગઇ... અને એમ જ સેણે
કહંની કહેવંનુા ચંલુા રંખ્યુા.... સેનં અવંજમાં ખિન્ન્ંસં અને ગાભીરસં વધી રહી હસી.
‘‘અને એ છેંકરી અંખરે મને છેંડીને ક્યાંક ચંલી ગઇ... સેને હુા રેંજ ગુલંબનં ફૂલની ભેટ
અંપસેં હસેં.... અને એ ગુલંબ સે સેનં મંથ્ંંનં કેશમાં ખેંદસી.... ત્યંરે સેં એ ખરેખર સ્વર્ગની પરી
હેંય એવી ભંદસી હસી....! અત્યંરે સે મંરં જીવનથ્ીં ઘણી તૂર નીકળી ગઇ છે.... દંથ્ેં જીવવં-
મરવંનં કેંલ તઇ એ જીવનદાગિની ક્યાંય અદૃશ્ય થ્ંઇ પછી મંરં લાગેંટિયં મિત્ર્ંેં પણ વિખૂટં પડી
ગયં... પછી કેંને હુા પૂછી જોઊા કે મંરી પ્રિયં ક્યાં છે?... પ્રિયંની યંતમાં હુા એટલેં સેં નિરંશ અને
હસંશ થ્ંઇ ગયેં હસેં કે, ..... મને કશંયમાં મેંહ નં રહ્ય્ંેં.... સેનેં વિયેંગ મંરંથ્ીં દહન ન થ્ંયેં....!
શરૂઅંસમાં જ્યંરે સેણે મંરંથ્ીં તૂર જવંનુા જણંવ્યુા ત્યંરે સેં હુા એમ મંનસેં હસેં કે - પ્યંરમાં વિરહ
પણ હેંવેં જોઇએ... પ્રિયંનં વિરહમાં પણ એક જાસનુા દુખ હેંય છે...’’
વીરેં અટક્યેં. એક હસંશંભરી નજર દેંનલ પર નાંખી... દેંનલ સ્થ્િંર અાંખેંથ્ીં સેની વંસ
દાંભળી રહી હસી. વીરંએ નજર નીચી ઢંળી.
‘‘પણ એ વિરહની વેતનં જ્યંરે વંસ્સવિક જીવનમાં વેઠવંની અંવી ત્યંરે ભંરે પડી
ગઇ.... હુા જ્યાં જોઉં ત્યાં મને સેની જ મુખંકૃસિ નજરે ચઢસી.... કેંઇ પણ યુવસીનં સ્વરૂપમાં મને
મંરી પ્રિયંની જ સસ્વીર નજર અંવસી અને ત્યંરે હુા મંરી જાસનુા ભંન ભૂલી જસેં....
- અને એવી પરિસ્થ્િંસિમાં મંરુા ત્યાં રહેવુા હિસંવહ ન લંગ્યુા. હુા એ પ્રણય સ્થ્ંંનને છેલ્લી
દલંમ ભરી મંરં વસનમાં અંવ્યેં.... સેં મંરં પિસંજી પથ્ંંરીવશ હસં. કતંચ સેમનેં જીવ મંરી જ
રંહ જોસેં હશે. મંરી દંથ્ેં ફક્સ એક જ વંક્ય બેંલ્યં : ‘.... વીરૂ! બેટં અંવ્યેં....?’ અને સેમની
અાંખ દતંને મંટે મીંચંઇ ગઇ.... હુા ખૂબ રડ્યેં- એક સરફ મંરી પ્રિયસમં મંરંથ્ીં વેગળી થ્ંઇ હસી
સેનુા તુઃખ ભૂલવં વસનની શીસળ છાંય શેંધવં અંવ્યેં.... સેં ત્યાં પિસંજીનં મુત્યુનં શેંકનેં કંરી ઘં
લંગ્યેં..... હુા જિંતગીથ્ીં અંખેંને અંખેં હંરી ગયેં છુા..... હવે મંરે મંરી મંની દંથ્ેં જીવન
જીવવંનુા,.... મંરં મેંટંમંઇ પણ મને ખૂબ વહંલ કરસં,..... ભંભી પણ એટલં જ સ્નેહથ્ીં
રંખસં.
પણ - હુા એ બધંથ્ીં વેગળેં રહેસેં.... સેમની દંથ્ેં રહેસેં હેંવં છસાં સેમનંથ્ીં હજારેં
મંઇલ તૂર હેંઉં એમ લંગસુા,.... એકલેં એકલેં ધૂાધવંયં કરસેં.... ક્યંરેક અં ફંની તુનિયં છેંડી
જવંનુા મન થ્ંસુા-રેંજ રંત્ર્િંનં ઊજાગરં વેઠવં કરસાં ચિરનિદ્રંમાં પેંઢી જવંનુા મન થ્ંસુા હસુા પણ....
વહંલી મંસંનુા વંત્દલ્ય અને પ્રિયસમંનેં પ્રેમ મને સેમ કરવં રેંકસં હસં.... અંપઘંસ ન કરવંની
દલંહ અંપસેં હુા પેંસે જ અંપઘંસ કરવં સૈયંર થ્ંયેં હસેં....
મંરી એકલસં મને કાટંળેં ઉપજાવસી... તિવદ અને રંસ ફક્સ મંરી પ્રિયંનં જ સ્વપ્નેં
જોયં કરસેં.... ક્યંરેક ઊાઘમાં જ લવરી કરવં માંડસેં...
હુા મુાઝંયેં હસેં.
પ્રિયસમંનેં પ્રેમ મને પેંકંરસેં હસેં, વિચંરસેં હસેં કે - જો હુા મરી જઇશ સેં મંરી વહંલી
પ્રિયસમં મને શેંધસી અંવશે અને હુા નહીં જડુા ત્યંરે સેં.... સે મંથ્ુંા પટકી પટકીને મરી જશે....’’
અને વીરંએ વંસનેં આસ લંવસાં ઉમેર્યું : ‘મંરી વહંલી પ્રિયસમંને મળવં મંટે અંજીવન
સેને શેંધસેં ફરીશ... ક્યાંક સેં મને મળી જશે....! - કતંચ જ્યંરે મેં સમને જોયાં સેં મને શાકં ગઇ
હસી કે અં સેં મંરી પ્રિયસમંને મળસેં ચહેરેં છે.... એ જ મીઠેં કાઠ.... એ જ ચહેરેં.....! અને જ્યંરે
પણ મને સેનં મીઠં મધુરં કાઠનેં સ્વંત મંણવંનુા મન થ્ંંય ત્યંરે હુા અાંખેં બાધ કરી સેનં ગંયેલં
મધુર ગીસેંને યંત કરસેં,’....
વીરંએ વંસ બાધ કરી... અાંખમાં વહી ગયેલં અાંદુ લૂછી હદસાં ચહેરે બેંલ્યેં : ‘કહેં
જોઉં! હવે એને કેમ ભુલંય...?’ અને સેની નજર દેંનલનં ચહેરં ઉપર ગઇ સેં -! દેંનલ સેને
એકધંરી નજરે જોઇ રહી હસી. સેની અાંખેંમાંથ્ીં એકધંરં અાંદુની ધંરં વહેસી જસી હસી... હજુ
પણ વીરેં કહેસેં હેંય અને સે દાંભળસી હેંય સે રીસે જોઇ રહી હસી. વીરંએ સેને ઢાઢેંળી.
‘અરે.... દેંનલ! સમંરી અાંખમાં અાંદુ...?’
દેંનલ ઝબકીને જાગી ગઇ, સેણે મક્કમ અવંજે વીરંને પ્રશ્ન કયર્ેં;
‘સમે સમંરી પ્રેમકથ્ંં સેં કહી.... પણ સમંરી પ્રિયસમંનુા નંમ સેં કહ્ય્ુંા નહીં....?’
વંસ પણ દંચી હસી, વીરંએ સેની પ્રિયંનુા નંમ કહ્ય્ુંા નહેંસુા. ઇરંતં પૂર્વક સેણે નંમ
અધ્યંહંર રંખ્યુા હસુા, ‘નંમ દાંભળીને શુા કરશેં....?’
‘નહીં કહેં?’- પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે દેંનલે એ રીસે વીરંને સંક્યેં કે ક્ષ્ંણવંર સે હબકી ગયેં....
કયં અધિકંરથ્ીં દેંનલ સેને પૂછસી હસી સેની દમજ ન પડી.
‘દેંનલ?’ વીરંએ ધીરે રહી કહ્ય્ુંાઃ ‘‘મંરી પ્રિયસમંનુા નંમ ‘દેં...ન’ છે...’’ - સે ચૂપ થ્ંઇ
ગયેં.
‘દેં... ન...! દેંનલે એવી રીસે ઉચ્ચંર્યું કે-
‘હં.... અને એટલે જ સેં કંરમાં સમે સમંરુા નંમ દેંનલ કહ્ય્ુંા ત્યંરે મને અંશ્ચર્ય થ્ંયુા હસુા કે
અં જ મંરી દેંન છે પણ...’ વીરંએ અંગળનુા વંક્ય કંપસાં ઉમેર્યું : ‘ચંલેં જવં તેં એ બધી વંસેં.’
‘નં. એમ નહીં જવં તઉં.... સમને દેંને ગંયેલં ગીસેંમાં કયુા ગીસ પદાત પડ્યુા હસુા....?’
વીરંને દમજાસુા નહેંસુા કે દેંનલ સેને કેમ અંવં બધં પ્રશ્નેં પૂછી રહી છે? મંરં આગસ
જીવનમાં અંટલેં બધેં રદ કેમ તંખવી રહી છે?
છસાં સેણે કહ્ય્ુંા સેં ખરુા : ‘મને સેં દેંનનં મુખેથ્ીં નીકળસં સમંમ ગીસ મીઠાં-મધુર અને
કર્ણપ્રિય લંગસાં હસાં.... સેનં મુખમાંથ્ીં કેંઇ પણ કડવેં શબ્ત પણ મને મીઠેં લંગસેં હસેં.... પણ,
એ બધંમાં દર્વશ્રેષ્ઠ ગીસ જે દેંને પહેલે જ તિવદે ગંઇને મંરુા તિલ જીસી લીધુા હસુા - મને ખૂબ પદાત
છે...’ કહીને વીરંએ સેની બેગ ખેંલી.... એક નજર ગુલંબનં ફૂલ પર નાંખી કેટલાંક કંગળેં
ઉથ્ંલંવ્યં પછી નીચેથ્ીં એક ડંયરી કંઢી.... ડંયરી નંનકડી હસી, સેમાં મરેંડતંર અક્ષ્ંરેંથ્ીં લખંયુા
હસુા : ‘દેંનની ડંયરી’ - અને સે ડંયરી દેંનનં હંથ્ંમં અંપસાં કહ્ય્ુંા : ‘અંમાં જેટલાં ગીસેં દેંન ગંસી
હસી એ બધાં જ એમાં ઉસંયર્ં છે પણ, દૈં પ્રથ્ંમ જે ગીસ છે સે મને ખૂબ જ પદાત છે....’
દેંનલે ડંયરી હંથ્ંમાં લીધી. ડંયરી ઉપરનુા શીષ્ર્ંક વાંચસાં જ સેનં શરીરમાં વિદ્યુસ પ્રવંહ
વહેવં માંડ્યેં....
દેંનલે એક પંનુા બીજુા ઉલટંવ્યુા અને છક થ્ંઇ ગઇ.... પંનં પર ગુલંબનુા ફૂલ તેંરેલુા હસુા
અને નીચે લખેલુા હસુા.... ‘અભિનાતન - દેંન.’ દેંનલ મનેંમન અંનાતી ઊઠી.... પ્રિયંની એકેએક
ચીજ વ્યવસ્થ્િંસ રંખસં વીરં પર વંરી ગઇ. સેની નજર પ્રથ્ંમ નાબરનં ગીસ પર પડી અને દેંનલ
દંચેદંચ ઝૂમી ઊઠી;
‘દબ દે ઊાચી પ્રેમ દગંઇ....
જ્યેંસ દે જ્યેંસ જલંસે ચલેં,
પ્રેમ કી ગાગં બહંસે ચલેં;’
વાંચસી દેંનલ ધ્રુદકે ને ધ્રુદકે રડી પડી.
દેંનલને અંમ એકંએક રડી પડસાં જોઇ વીરેં ગભરંઇ ગયેં : ‘અરે દેંનલ! અંપ પંગલ
સેં નથ્ીં થ્ંઇ ગયાં ને? જરં હેંશમાં અંવેં દેંનલ!’
દેંનલને અંશ્વંદન અંપસાં વીરંએ સેનં બે હંથ્ેં દેંનલનં બંહુ પકડ્યં સેં દેંનલ સેનં
બંહુમાં દમંઇ ગઇ.... વીરંની છંસીમાં મંથ્ુંા નાંખી દેંનલ અત્યંર દુધી જાળવી રંખેલુા રૂતન હળવુા
કરવં લંગી.... દેંનલની અં હરકસથ્ીં વીરેં અંશ્ચર્ય સેં પંમ્યેં જ.... દેંનલને હટંવવી કે નહીં- ની
દ્વિઘંમાં પડ્યેં.... પણ પછી સેમ કરસાંય જો દેંનલ શાંસ થ્ંસી હેંય સેં- એમ વિચંરી સેણે કાઇ વિરેંધ
નં કયર્ેં.....
દેંનલનં શરીરમાંથ્ીં મંતક ખૂશબુ અંવી રહી હસી.... સેનુા મંથ્ુંા વીરંની છંસીમાં હસુા, સેનં
હંથ્ં વીરંની પીઠ પર પ્રદરંયેલં હસં..... સેનં મંથ્ંંનં વંળ સેની પીઠ પંછળ અસ્સવ્યસ્સ પડ્યં
હસં.....
વીરેં કેંઇ અજાણી તુનિયંમાં દરી પડ્યેં હસેં. રડસી દેંનલને અંપ્તજન હેંય સે રીસે
દાંત્વનં અંપસેં રહ્ય્ંેં.... વંસ જ કાઇક ઉલટી બની હસી.... રડવંનુા સેં વીરંનં ભંગમાં હસુા....
એનં બતલે ન કશી લેવં-તેવં છસાંય દેંનલ અાંદુ દંરસી રહી.... અને એ વહેસં અાંદુમાં વીરંને
સેનં ભૂસકંળનેં ભેત પરખંયેં.
જ્યંરે દેંનલનુા રૂતન બાધ થ્ંયુા ત્યંરે વીરંએ દેંનલની મુખની હડપચી પકડી ઊાચી કરસાં -
કાઇક લંગણી ભયર્ં સ્વરથ્ીં કહ્ય્ુંા ; ‘દેંનલ....! સમે અંમ અચંનક....’
પણ વીરેં અંગળ બેંલે સે પહેલાં જ દેંનલે સેનં મુખે હંથ્ં તઇ તીધેં.... વીરંનં શરીરમાં
એક વીજળીનેં અાંચકેં લંગી ગયેં. સેને દેંન દંથ્ેંનં છેલ્લં મિલનનેં તિવદ યંત અંવ્યેં અને સે
ગળગળેં થ્ંઇ દેંનલની અાંખેંમાં જોવં લંગ્યેં...
‘વીરૂ....! મંરં વીરૂ.... સુા સંરી દેંનને ન અેંળખી શક્યેં....? હુા જ સંરી દેંન છુા
વીરં....!’ કહેસી દેંનલ ફરી વીરંને ભેટી પડી.
‘દેંન...! અરે....! સુા સેં....!!!’ વીરેં અંગળ ન બેંલી શક્યેં.... દઅંશ્ચર્યથ્ીં દેંનલનેં
દહવંદ મંણી રહ્ય્ંેં.
‘વીરૂ...! કેટલં વષ્ંર્ેં થ્ીં સરદસી હસી હુા....? કેટલી સપસ્યં કરી સંરી...? સને મળવં તિલ
બેસંલ બન્યુા હસુા....! અંજ દુધી સંરી પૂજા કરસી રહી અને અંજે મંરી પૂજા ફળી....! વીરૂ.....!
હવે મને સંરંથ્ીં વેગળી નં કરીશ....!’ ઘણાં દમય પછી મળેલં પ્રિયસમને છેંડવં દેંનલ સૈયંર
નહેંસી. અને જાણે કે વીરંને જકડી રંખવંનેં હેંય સેમ સેની હંથ્ંની ગાંઠ મજબૂસ બનંવી.
‘દેંન... મંરી દેંન... હવે સેં ભગવંન પણ અંપણને અં જન્મંરંમાં વેગળં નહીં કરી
શકે... હવે સુા બેફિકર રહેજે દેંન. કેટલં તિવદ સડપંવ્યેં મને... મંરુા તિલ સેં ભાંગી જ ગયુા હસુા
દેંન....’
અને વષ્ંર્ેંથ્ીં સડપસં એ અસૃપ્ત હ્ય્તય હૈયંની વંસેં કરવં લંગ્યં... એક બીજાનં વિયેંગમાં
તિવદ-રંસ કેવી રીસે વિસંવ્યં હસાં સેની કથ્ંની કહેસાં રહ્ય્ંાં- દાંભળસં રહ્ય્ંાં.
ત્યંરે બપેંર થ્ંવં અંવી હસી.
દેંનલ સેં નચિંસપણે વીરંની બાંહેંમાં દમંઇ ગઇ હસી. સેને એ પણ ખ્યંલ નહેંસેં રહ્ય્ંેં કે
ઘણી બધી વંર થ્ંવંથ્ીં માજુલંભંભીને શાકં જશે..... બદ! સેનં પ્રિયજનથ્ીં સે વિખૂટી પડવં માંગસી
જ નહેંસી.
વીરેં સેં અંનાત-વિભેંર હસેં.
પાંચ-પાંચ વષ્ર્ંનં વિયેંગ પછી સેની પ્રિયં સેની બાંહેંમાં અંવી પડી હસી.... પછી જખ મંરે
છે તુનિયં.
અંકંશમાં દૂરજ ધીમેં ધીમેં સપસેં હસેં.... મંનવીનં ચંલસં જીવન-પ્રવંહ પર સીણેં
સડકેં બિછંવી અંનાત મંણસેં હસેં. ક્યાંક તૂરથ્ીં વનરંઇમાં બેંલસં માતંર-માજરીનેં અવંજ કંને
અથ્ંડંસેં હસેં.
દુભંનનં બાગલંની પંછળનં ભંગમાં અંવેલં વૃક્ષ્ં પર કેંયલ ટહુકી અને દેંનલ દફંળી
બેઠી થ્ંઇ ગઇ..
• • •
ચેંમંદંની ઋસુ.
મેંટંભંગનુા અંકંશ વંતળછંયુા, ક્યંરેક ક્યંરેક વરદંત સેંફંન કરી જસેં, દૂરજ પણ
થ્ંેંડી-થ્ંેંડી વંરે તેખં તઇ અદૃશ્ય થ્ંઇ જસેં સે બે-ત્ર્ંણ કલંક બંત તેખં તેસેં હસેં, .... સેટલં દમયમાં
સેં ઘણેં બધેં વરદંત વરદી પડસેં, .... અને એમ ચેંેમંદંની ઋસુનં બે મંદ વહી ગયં.
મુાબઇમાં મેંટંભંગે ચેંમંદંનં પહેલં બે મહિનં જ વરદંત વરદી જસેં અને ત્યંર બંત
ભંગ્યે જ વરદંત પડસેં...
અંજે વીરંને મુાબઇ અંવ્યે લગભગ છ મહિનં જેવુા થ્ંઇ ગયુા હસુા. અં છ મહિનંની આતર
ઘણુા બધુા બતલંઇ ગયુા હસુા.
વષ્ંર્ેં પહેલાં વિખૂટી પડેલી પ્રિયસમં દેંન અંમ અચંનક મળી, ઘણી વંર બાને જણ મુાબઇ
શહેરની દહેલગંહે ઉપડી જસં,... વીરેં અંટલં દમયમાં સેં અંખં મુાબઇ શહેરથ્ીં મંહિસગંર થ્ંઇ
ગયેં. વીરેં દુભંનની દંથ્ેં જ સેનં જેટલી જ ઊાચી પંયરી પર નેંકરીએ લંગી ગયેં,..... કમલશેઠ
જે દેંનનં પિસં હસં, સેમની પેઢીમાં મેંટંભંગનુા કંમ અં બે તેંસ્સેં - દુભંન અને વીરેં દાભંળસં
હસં.
કમલશેઠને ચિંસં નહેંસી.
અૅંફિદમાં અંવી થ્ંેંડી દૂચનંઅેં અંપી સેઅેં રવંનં થ્ંઇ જસં હસં.... જ્યાં દુધી વીરેં
નહેંસેં અંવ્યેં ત્યાં દુધી દુભંન એકલેં પહેંંચી નહેંસેં વળસેં.... પણ, પછી વીરેં પણ સેને દમકક્ષ્ં
પ્રગસિનં દેંપંન દર કરસેં અંવ્યેં અને દુભંનની દંથ્ેં થ્ંઇ ગયેં.... વીરંની કંમ કરવંની ચીવટ
જોઇને ઘડીભર દુભંન પણ તાગ થ્ંઇ જસેં અને ઘેર અંવી જમસી વેળંએ માજુલં દંમુા વીરંનં
વખંણ કરસેં, ત્યંરે વીરેં શરમંઇ જસેં... સેને દાકેંચ થ્ંસેં પણ પછી સેં એ પણ ફંવી ગયુા.
વીરેં કમલશેઠની અંખી પેઢીથ્ીં પરિચિસ થ્ંઇ ગયેં હસેં. પેઢીનં તરેક વિભંગનં
કર્મચંરીઅેં સેને અેંળખસં હસં.... અને વીરંનેં સ્વભંવ પણ સેઅેં દંરી રીસે જાણસં.
વીરંને નેંકરી મળી ગઇ હસી અને સેનેં પગંર પણ દુભંન જેટલેં જ થ્ંઇ ગયેં હસેં....
પગંર થ્ંંય એટલે વીરેં સેમાંથ્ીં મેંટં ભંગની રકમ સેનં વસન જામપુરં સેની વહંલી મં ઉપર
મેંકલંવી તેસેં.
વીરંએ દુભંનથ્ીં અલગ રહેવંનેં મનદૂબેં કયર્ેં. - ક્યાં દુધી સેનં તેંસ્સનં ઘેર ભંરરૂપ
રહેવુા? અને એ વિચંર જ્યંરે સેણે જમસી વેળંએ રજૂ કયર્ેં ત્યંરે સેં દુભંન અને માજુલં ચમકી જ
ઊઠ્યં - અં નવુા લફરુા ક્યાં ઊભુ કર્યું....?
બાને એકબીજા દંમુા જોવં લંગ્યં.... જંણે કે સેઅેં આતર આતર પૂછસં ન હેંય કે ‘અંપણી
ચંકરીમાં ક્યાંક ભૂલ સેં નથ્ીં રહી ગઇ ને...?’ પણ સેમની કેંઇ ભૂલ નહેંસી.
સેમણે વીરંને પૂછયુા; ‘કેમ ભંઇ! અમંરી કેંઇ ભૂલ થ્ંઇ છે? અમંરેં સ્વભંવ બતલંયેં છે?
...... સંરં પ્રત્યેનેં ભંવ બતલંઇ ગયેં છે? અમંરં બે માંથ્ીં કેંઇએ સને ‘સુા’ કંરેં કયર્ેં છે? સને
અમંરી દંથ્ેં રહેવુા પદાત નથ્ીં? અમંરં નેંકરે સને કાઇ ભરમંવ્યેં છે....? અમંરી લંગણી સંરં પ્રત્યે
જે પહેલાં હસી સે અેંછી થ્ંઇ ગઇ છે? બેંલ ભંઇ! સને થ્ંયુા છે શુા....?’
ઘણં બધં એકદંમટં પૂછંયેલં એ પ્રશ્નેંમાં વીરેં ગેંથ્ંાં ખંઇ ગયેં.... સેનં ઇરંતંનેં અથ્ર્ં
અં લેંકેંએ જુતેં જ કયર્ેં લંગે છે.... શુા જવંબ અંપવેં? વીરંને પહેલાં સેં કાઇ જ નં દૂઝયુા.... એ
સેં એમ જ કહેવં મંગસેં હસેં કે હવે તેંસ્સ ઉપર ક્યાં દુધી ભંરરૂપ બનવુા.... પણ, અં લેંકેંએ સેં
મૂાઝવી નાંખ્યેં વીરંને.... સેણે સ્વસ્થ્ં બની સેમને દમજાવવંનેં પ્રયત્ન કરસાં કહ્ય્ુંા;
‘એવુા કશુા ય નથ્ીં તેંસ્સ! પણ મને એમ કે હવે ક્યાં દુધી તેંસ્સને ભંરરૂપ બનવુા....?’
‘શુા કહ્ય્ુંા? ભંરરૂપ?.... સુા અમને ભંરરૂપ છે? ખેર. વીરં, સંરં વિચંરેં કેમ બતલંઇ
ગયં? સુા અમને ભંરે પડે છે? નં વીરં નં. સુા એવુા બેંલીને જ સેં અમંરી ઉપર ભંર મૂકે છે....
અમને સેં પંરકં ગણ્યં....?’ દુભંનનં અંવં જવંબથ્ીં વીરેં થ્ંરથ્ંરી ગયેં.- થ્ંરથ્ંરી જ જાય ને?
દુભંને સેને દગં ભંઇથ્ીંયે વહંલેં ગણી રંખ્યેં હસેં અને જુતં રહેવંની વંસ કરે સેં દુભંન શી
રીસે દહન કરે?
બાને - દુભંન અને વીરેં મૈંન થ્ંઇ ગયં.
ગંઢ મૈંન સેંડી મશ્કરીનુા મેંજુા ફરી વળ્યુા અને એ મેંજાા ફેરવનંર માજુલંભંભી હસાં :
‘વીરૂભંઇ! સમંરે જુતં રહેવુા હેંય સેં અમંરી નં નથ્ીં પણ એક શરસે સમને જુતં
રંખીએ....’ થ્ંેંડુા રેંકંઇને લંગલુા જ ઉમેર્યું : ‘જુતં રહેવં મંટે કમ દે કમ રેંટલં ઘડી અંપનંરની
સેં જરૂર પડવંની જ, મંટે સમે લગ્ન કરી નાંખેં.... અને સેં જ અમેં રંજીખુશીથ્ીં સમને બીજા ઘેર
વળંવીશુા.... છેંકરી પણ મંરી નજરમાં છે...’
માજુલંનુા બેંલવુા જેવુા પૂરુા થ્ંયુા કે ત્ર્ંણેય હદી પડ્યં.... વીરેં ેંસ ભંભી કઇ છેંકરીની વંસ
કરે છે એ જાણસેં હસેં દુભંન પણ જાણસેં હસેં. છસાં અજાણ બની સેણે... પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે માજુલં
સરફ જોયુા સેં માજુલં દુભંનનં કંનમાં કાઇક ગણગણી.... દાંભળીને દુભંન સેં ખુશીનેં મંયર્ેં
ઊછળી પડેયેં : ....
‘અરે વંહ મંરં તેંસ્સ! સંરી ભંભીને ધન્યવંત અંપવં જોઇએ કે અંટલી ખૂબદૂરસ અને
હેંંશિયંર સથ્ંં ધનવંન બંપની એકની એક બેટીની પદાતગી કરી છે.... વંહ ભંઇ વંહ....! તિયર-
ભેંજાઇએ જબરી ગૂફસેગેં ચલંવી લંગી છે, નહીંસર એ અલ્લડ યુવસી અંમ ફદંય નહીં.... સમે
બાનેએ મને અળગેં જ રહેવં તીધેં.... કેમ તુષ્ટેં....?’ અને દુભંન ખડખડંટ હદી પડ્યેં..... વીરંએ
પણ સેને દંથ્ં અંપ્યેં.
અને માજુલંભંભી સેં એટલાં બધં ખુશ થ્ંઇ ગયાં હસાં કે -
એક ધંયર્ં હંસ્યથ્ીં સેમની અાંખેંમાં પંણી ધદી અંવ્યાં હસાં. પેટમાં અાંટી પડી ગઇ હસી.
અંમ હદંહદી ચંલસી હસી ત્યાં જ માજુલંને પેટમાં ચૂાક ઉપડી..... હદવંથ્ીં હેંય કે પછી
ગમે સેમ- એકંએક ઊલટી થ્ંઇ....ઊભં થ્ંવંની પણ હંમ ન રહી.... બેઠં હસં ત્યાં જ ફદડંઇ
પડ્યં....
‘ભં....ભી....!’ માજુલંને અં રીસે ઢળસાં જોઇ વીરંએ ત્ર્ંંડ નાંખી..... સેનં અવંજથ્ીં
દુભંન પણ ભંનમાં અંવ્યેં- જોયુા સેં માજુલં ઊાધી પડીને ઊબકં કરસી હસી.
અચંનક અંનાતમાં વિક્ષ્ેંપ પડવંથ્ીં વીરેં બહંવરેં બની ગયેં.
‘દુભંન..... સમે ભંભીને દાભંળેં.... હુા ડૅંક્ટરને ફેંન કરી જોઉં....’ અને વીરેં તેંડ્યેં
તિવંનખાડમાં.... દુભંન માજુલંને ઊાચકી ત્યાં અંવ્યેં ત્યાં દુધી સેં વીરંએ ફેંન પર વંસ કરી તીધી
હસી... દુભંનને મતત કરી.
માજુલંને પલાગ પર દુવડંવી.
અચંનક જ માજુલંની અંવી હંલસ થ્ંઇ જવંથ્ીં દુભંન અને વીરેં ગભરંઇ ગયં હસં....
હવે શુા કરવુા? કતંચ ગાભીર કેદ સેં નહીં હેંય ને?.... અંમ અચંનક કેમ બની ગયુા....? પણ,
ડૅંક્ટરનં અંવ્યં વિનં કાઇ નિતંન થ્ંઇ શકે સેમ નહેંસુા.
વીરેં અને દુભંન માજુલંને બેભંન હંલસમાં જોઇ તુઃખી ચહેરે અાંટં મંરસં હસં.... વીરેં
સેની જાસને ધિક્કંરવં લંગ્યેં.... મેર મુઅં! સને શુા કુમસિ દુઝી સે અંવં દહ્ય્તયી મંણદેંથ્ીં અલગ
થ્ંવંનેં વિચંર કયર્ેં?..... સને જરંય શરમ ન અંવી....? અંવી ભંભી સને મળવી મુશ્કેલ છે.....
સંરં લીધે જ સેં એમની અંવી હંલસ થ્ંઇ ગઇ.... સુા જ જવંબતંર છે.... તુષ્ટ!
ત્યાં જ ફેંનની ઘાટડી રણકી ઊઠી.
દુભંને ફેંન ઊઠંવ્યેં.... દંમેં જવંબ અંપવંનં ઢાગથ્ીં વીરંને એટલેં સેં ખ્યંલ અંવી
ગયેં કે પેઢીમાં કેંઇ અગત્યનુા કંમ અંવી પડ્યુા છે.... દુભંના વંસ કરી ફેંન મૂકી તીધેં, અને વીરં
દંમુા જોઇ તિલગીરી ભયર્ં શબ્તેંમાં કહ્ય્ુંા; ‘વીરં ! કેંઇ મેંટી કાપનીનેં અેંર્ડર છે.... અહીં માજુલંને
અંવી હંલસમાં મૂકી મંરંથ્ીં ખદંય સેમ નથ્ીં.... સુા જ વંસ કરી પસંવી તે જે ભંઇ!’
અને અંજ્ઞ્ંંપંલક વીરેં પેઢીએ જવં ઉપડ્યેં. જસાં જસાં ભંભી ઉપર એક નજર નાંખી
નિઃશ્વંદ દંથ્ેં બહંર નીકળી ગયેં.
પેઢી પર પહેંંચી દીધેં કમલશેઠની અૅંફિદમાં ગયેં- જોયુા સેં શેઠની ખુરશી દંમે એક
જુવંન લગભગ પચ્ચીદેક વષ્ર્ંની ઊામરનેં બેઠેં હસેં...... સેની ભરંવતંર મૂછેં સેનં ચહેરંને
શેંભંવસી હસી. વીરંને દમેંવડિયેં લંગસં એ યુવંને વીરં સરફ એક અછડસી નજર નાંખી. વીરંની
પણ સેનં સરફ નજર પડી.
વીરંને અંવકંર અંપીને કમલશેઠે યુવંનની અેંળખંણ કરંવી, કહ્ય્ુંા, કે સેમની કાપની મેંટી
છે સેમની માંગ પણ ઘણી છે, યેંગ્ય ભંવસંલ કરી મંલ રવંનં કરવં મંટે સેમની દંથ્ેં વંસચીસ કરી
જુઅેં.
વીરંએ એ યુવંનને સેની કેબીનમાં અંવવં જણંવ્યુા; વીરંએ જોયુા હસુા કે કમલશેઠે જ્યંરે
સેને અંવકંરયર્ેં ત્યંરે યુવંન એકતમ ચમક્યેં હસેં.... અને સેનુા નંમ દાંભળી યુવંનનુા મુખ અંશ્ચર્ય
પંમસુા જોયુા હસુા..... અને ત્યંરથ્ીં જેટલી વંસ થ્ંઇ ત્યાં દુધી યુવંનની નજર વીરંનં ચહેરં પર ફરસી
રહી.... વીરંની હરકસેં મંપસી એ નજર કાઇક પરખવં મંટે શેંધસી હસી.... જે વીરંથ્ીં અજાણ
નહેંસુા.
કેબીનમાં તંખલ થ્ંસાં ‘અંવેં....’ કહી યુવંનને આતર લીધેં.... વીરેં રીવેંલ્વિંગ ચૅરમાં જઇ
ગેંઠવંયેં - ત્યાં ફરી ઇન્ટરફેંન રણકી ઊઠ્યેં. વીરંએ ફેંન ઊઠંવ્યેં, સેને અચાબેં સેં હસેં જ કે
કમલશેઠને મળીને સેં અંવ્યેં છુા સેં ફરી અહીં ફેંન કરવંનુા શુા કંરણ.....?
‘હલ્લેં....’
‘વીરં! હુા સમને એક વંસ પૂછવંનુા ભૂલી ગયેં, સમે અહીં અંવ્યં સેં - બાગલં પર સેં મેં
દુભંન દંથ્ેં વંસ કરી હસી.... સેં દુભંનને શુા થ્ંયુા છે?’
‘અેંહ.... દૅંરી! હુા એ વંસ કહેવંનુા જ ભૂલી ગયેં હસેં.... દુભંનની વંઇફ-માજુલંને
અચંનક પેટમાં શૂળ ઉપડી..... ઉલટી થ્ંવં લંગી અને એકંએક બેભંન થ્ંઇ ગયાં છે એટલે સેમની
પંદે બેઠં છે..... મેં ડૅંક્ટર કીર્સિને ફેંન કયર્ેં છે... કતંચ ડૅંક્ટર અંવી પહેંંચ્યં હશે....’ એમ કહી
સે બેંલસેં બાધ થ્ંયેં.
‘અેંહ.....!’ કમલશેઠનં મુખેથ્ીં ઉત્ગંર નીકળી ગયેં. વીરંને વંસ કરસેં જોઇ સેનં મુખેથ્ીં
નીકળેલેં શબ્ત ‘ડૅં.કીર્સિ’ દાંભળી દંમે બેઠેલં યુવંનની અાંખેં ઝીણીમેંટી થ્ંસી હસી. પણ પછી
દાભંળીને બેઠેં.
‘હા.... સેં મિસ્ટર....! શુા અંપનુા નંમ?’
‘મિસ્ટર અનિલ’ યુવંને હાંકે રંખ્યુા.... વીરેં ચમક્યેં પણ પછી સ્વસ્થ્ં બની ગયેં.... પૂછયુા;
‘શુા? અંપનુા નંમ ખરેખર મિ. અનિલ જ છે....?’
‘કેમ સમને શાકં જાય છે.....?’ દંમેં યુવંન હદસાં હદસાં જ બેંલ્યેં.
‘નં... નં... એવુા કાઇ નથ્ીં, હા સેં મિસ્ટર અનિલ! અંપને શુા શુા જોઇએ છે અને કેટલેં
મંલ-દંમંન જોઇએ છે?.... કેટલં તિવદમાં જોઇએ....?’
યુવંન સેં વીરંની વંસેં દાંભળસેં રહ્ય્ંેં.... સેણે કેંઇ ઉમળકેં તશર્ંવ્યેં નહીં પરાસુ સે જોઇ
જ રહ્ય્ંેં હસેં કે વીરેં ચિંસંમાં જ પડ્યેં છે બદ! .....દંમં મંણદને અેંળખવંની દહેજ પણ ચેષ્ટં
કયર્ં વિનં, પૂછયં વિનંજ અંગળ બેંલ્યે જ જાય છે.
‘અરે! સમે ચૂપ કેમ છેં? બેંલેંને...? હુા કેટલુા બધુા બેંલી ગયેં....? અને સમે...’
‘અરે મંરં ભંઇ! સમેં સેં ચિંસંમાં જ લવ્યે જાવ છેં.... સમે દંમં મંણદને બેંલવંનેં સેં
દમય અંપેં?’
‘ચિંસં? શુા કરૂા ભંઇ? જેમણે મને દગં તિયરથ્ીં પણ વધુ દંચવ્યેં હેંય સેવી ભંભીને કેમ
કરી ભૂલી શકંય....? માજુલંભંભીને અંમ અચંનક પેટમાં સેં ક્યંરેય તુઃખ્યુા નહેંસુા.’
‘એમાં ચિંસં કરવં જેવુા નથ્ીં.... કીર્સિ સેને મંટે કેંશિશ કરશે.... કીર્સિ એ બંબસમાં
હેંંશિયંર છે...’
યુવંને અંમ પૂછયં વિનં કે અેંળખંણ-પિછંણ વિનં ડૅં. કીર્સિ મંટે અભિપ્રંય અંપ્યેં એટલે
વીરેં જરં ચમક્યેં!
‘પણ ભંઇ! કીર્સિબેન વિશે સમે ક્યાંથ્ીં જાણેં?’ વીરંએ શાકં વ્યક્સ કરી.
‘હં ભંઇ હં! સમે ભલે સેને ‘ડૅં. કીર્સિબેન’ સરીકે જાણસં હેં, પણ એ સેં મંરી પ્રેયદી અને
પરણેસર છે...’
વીરેં ચમક્યેં! સેનુા મગજ બહેર મંરી ગયુા..... સેને અચંનક સળશી દિંગલ યંત અંવી ગયેં....
દંથ્ેં ભણસં હસં ત્યંરે એ જ નંમની છેંકરીને સેં દિંગલ પ્રેમ કરસેં હસેં.... અં એ જ કીર્સિ સેં નહીં
હેંય ને?-અને જો એ જ અં કીર્સિ હેંય સેં... સેં... અં યુવંન પણ....?
વીરંએ યુવંન દંમુા જોયુા સેં સે હજુયે મરક મરક હદસેં હસેં.... સેને હદસેં જોઇ વીરેં ઝાખવંણેં
પડી ગયેં.
‘કેમ તેંસ્સ! વિચંર કરસેં કરી મૂક્યેં ને? અરે! યંર, જિંતગીમાં એક વખસ દંથ્ેં રહ્ય્ંં હેંય
સેં એને કેમ ભૂલી શકંય....?’
‘મસલબ....?’ યુવંનને અં રીસે અંડં પંટે ગંડી લઇ જસેં જોઇ ધાધંકીય બંબસેંથ્ીં વિમુખ
એવી વંસેં કરસેં દાંભળી વીરેં બેંલ્યેં; ‘સમંરી વંસ હુા દમજ્યેં નહીં....’
‘સુા નહીં દમજે મંરં તેંસ્સ વીરં! સુા સેં અમને ભૂલી જવં માંગસેં હેંઇશ પણ અમે સને કેમ
ભૂલી શકીએ? અને એટલે જ સેં મેં સને કહ્ય્ુંાય ખરુા કે કીર્સિ મંરી પ્રેયદી અને પરણેસર છે.... છસાં
સુા દમજી નં શક્યેં? સુા અંટલેં બધેં ભુલકણેં થ્ંઇ ગયેં મંરં તેંસ્સ....? કીર્સિનેં પ્રેમી સંરેં તેંસ્સ
છે એ સુા ભૂલી ગયેં....? હુા સંરેં તેંસ્સ સળશી દિંગલ છુા.... વીરં!’
અને વીરંનં તિમંગમાં વિચંરવીજ ચમકી, સે ખુરશી પરથ્ીં લગભગ ઉછળી પડ્યેં.
‘સુા... સુા... મંરેં તેંસ્સ.... દિંગલ....!!!’ અને એવં જ ઉમળકંથ્ીં દિંગલને ભેટી પડ્યેં....
બાને તેંસ્સેંે ઘણી લાંબી જીવન મુદંફરી કયર્ં પછી મળ્યં હસં.... મન ભરીને મળી લીધુા.
‘તેંસ્સ! દિંગલ....! સેં સેં ભંરે કરી...!’
હવે વીરંને ચિંસં નહેંસી. માજુલંભંભી કીર્સિનં હવંલે હસં અને અહીં સેનેં જીગરજાન તેંસ્સ
સળશીનેં ભેટેં થ્ંઇ ગયેં હસેં.
‘પણ યંર! સમેં અહીં ક્યાંથ્ીં પધંયર્ં?’ વીરંએ સળશીને પૂછયુા હસુા.
‘અરે! જવં તે ને યંર! કીર્સિને પ્રેમ કરવેં અઘરેં મંલુમ પડ્યેં.... સેને લઇને અહીં અંવ્યે અંજે
લગભગ ત્ર્ંણ વષ્ર્ં થ્ંયં, કીર્સિને અંગળ ભણવુા હસુા, ત્ર્ંણ વષ્ર્ંની મહેનસ પછી સે હેંંશિયંર ડૅંક્ટર બની
બેઠી અને હુા મેંટી કાપનીનેંેે ખરીત વિભંગનેં મેનેજર છુા....’
‘પણ યંર! સંરે અહીં અંવવંનુા પ્રયેંજન શુા છે? એ સેં કહે’ વીરંને દિંગલની વંસ જાણવંની
અધિરંઇ હસી.
‘કહુા છુા યંર! શાંસિ રંખ! પહેલાં અંપણે ધાધંની વંસ પસંવીએ પછી હુા મંરી કથ્ંની સને કહી
દાભળંવીશ.’
અને વીરંએ સથ્ંં દિંગલે ધાધંની વંસેં પસંવી.
પછી દિંગલએ સેની કહંની શરૂ કરી.
• • •
‘વીરં! સંરં ગયં પછી હુા એકલેં પડ્યેં. જ્યાં દુધી સુા હસેં ત્યાં દુધી મને સંરેં દહંરેં મળસેં
રહ્ય્ંેં.... પણ જ્યંરે સુા મને છેંડીને ચંલ્યેં ગયેં ત્યંરે અને ત્યંર પછી મેં કેંઇની તેંસ્સી બાંધી નહેંસી....
બદ! ફક્સ હુા અને મંરી કીર્સિ....’
વીરેં એકંગ્રસંથ્ીં દાંભળસેં રહ્ય્ંેં, જ્યંરે દિંગલે ‘મંરી કીર્સિ’ - શબ્ત વંપયર્ેં ત્યંરે વીરંનં
શરીરમાંથ્ીં એક ઝણઝણંટી પદંર થ્ંઇ ગઇ.... દિંગલ સેની અંપવીસી કહેસેં રહ્ય્ંેં.... અંપવીસી કહેસી
વેળં ન સેં દિંગલની અાંખમાં અાંદુ હસાં કે ન સેં કેંઇ જાસની વ્યથ્ંં... વીરંને દિંગલ ગજબની હિંમસવંળેં
લંગ્યેં.
‘‘..... પછી સેં અમે છેક દુધી દંથ્ેં જ ભણ્યાં.... અમે રેંજ દાંજનં એ જ સલંવડીએ મળસાં
જ્યાં અંપણે મળસં હસં..... હુા અને કીર્સિ બહુ અંગળ વધી ગયં હસં વીરં! અમે.... અમે સેં લક્ષ્મણરેખં
પણ અેંળાગી તીધી હસી.-કીર્સિનં દહવંદથ્ીં મને દુખ મળસુા હસુા અને કીર્સિએ પણ મયર્ંતં અેંળાગી....
અમે બાને સન અને મનથ્ીં એક બનસં ગયં... કીર્સિની ઇજ્જસ એ હવે મંરી ઇજ્જસ બની ચૂકી હસી...
જ્યંરે અમે કેંલેજનુા સ્નંસક કથ્ંંનુા શિક્ષ્ંણ પૂરુા કર્યું અને અનુસ્નંસક કક્ષ્ંંએ પણ દંથ્ેં જ તંખલ થ્ંયં,
લગભગ કૅંલેજ પૂરી કરવંનેં દમય અંવ્યેં હસેં અને કીર્સિને અં રીસે જ પેટમાં તુઃખ્યુા હસુા.... સેણે
મને એ વંસ જણંવી.... હુા ગભરંઇ ગયેં, સેની દંથ્ેં હુા ખંનગી તવંખંનંમાં ગયેં સેં... સેં... વીરં!
હુા ત્યંરે કતંચ - કીર્સિએ દહંરેં ન અંપ્યેં હેંસ સેં હુા પંગલ જ બની જાસ.... મંરં કરસાં સેં કીર્સિ
હિંમસવંળી નીકળી... વીરં! કીર્સિ ગર્ભવસી હસી. હુા ગભરંઇ ગયેં હસેં - હવે શુા કરવુા?... મેં કીર્સિને
દમજાવી કે કીર્સિ! અંપણે અત્યંરે અં ગર્ભને પડંવી નાંખવેં જોઇએ પણ, કીર્સિએ સ્પષ્ટ નન્ન્ંેં ભણ્યેં...
એસેં એમ જ કહેસી હસી, ‘સળશી... તુનિયં ઉથ્ંલપંથ્ંલ થ્ંઇ જશે પણ હુા અંપણં પ્રેમની નિશંનીને
એમ ભૂાદી નાંખવં નહીં તઉં....!’
મેં એને ઘણી દમજાવી, ‘કીર્સિ! હજુ સેં અંપણે કુાવંરં છીએ... અને અંપણે હજુ અંગળ અભ્યંદ
કરવંનેં છે... લેંકેં અંપણી વંસેં કરશે...’
ત્યંરે કીર્સિએ શુા કહ્ય્ુંા ખબર છે? - ‘સળશી...! એ અંવનંર બંળક મંટે હુા મંરી જિંતગી ન્યેંછંવર
કરી તઇશ પણ એ બંળકને - કે જ ેઅંપણં પ્રેમની જીવસી જાગસી નિશંની છે સેનેં નંશ નહીં કરવં
તઉં... હુા પરીક્ષ્ંં નહીં અંપુા, પણ એ બંળકને એ રીસે છેંડવં હુા સૈયંર નથ્ીં... દિંગ! .... શુા સુા મને
પ્રેમ કરસેં નથ્ીં? સુા મને સંરી પત્ની બનંવવં સૈયંર નથ્ીં? સુા..... સુા મંરેં સ્વીકંર નહીં કરે...?’ અને
ત્યંરે કીર્સિ ખૂબ રડી હસી. સેની અાંખેંમાંથ્ીં વહી જસાં અાંદુથ્ીં હુા પીગળી ગયેં.... મંરંથ્ીં કીર્સિનાં
અાંદુ જોઇ શકંસં નહેંસં... સેં બીજી સરફ દમંજથ્ીં ડરસેં હસેં.... પણ દમંજ કરસાં મને કીર્સિનાં
અાંદુની કિંમસ વધુ હસી... અટલે પછી મેં એને અંશ્વંદન અંપ્યુા;
‘રડ નહીં કીર્સિ! હુા સને મંરી પત્ની સરીકે જરૂર સ્વીકંરીશ, અંપણેં પ્રેમ અમર છે કીર્સિ....
ભલે અંખી તુનિયં મને ધૂત્કંરે પણ... હુા સંરેં દંથ્ં નહીં છેંડુા....’ અને કીર્સિને લઇ સેનં ઘેર મૂકવં
ગયેં. સેનં પિસંજી જોડે વંસ કરી સેં સેઅેં ગુસ્દે થ્ંઇ ગયં.... પણ મેં સેમને દમજાવ્યં.... ‘ભંવિ બંળકનં
બંપ સરીકે રહેવં હુા સૈયંર છુા.... અજાણસાં થ્ંઇ ગયેલી એ ભૂલથ્ીં હુા શરમ અનુભવુા છુા પણ એનેં
બતલેં મને મળી ગયેં છે, મને અંપનં જમંઇ સરીકે સ્વીકંરેં પિસંજી....!’
મંરં છેલ્લં વંક્યથ્ીં કીર્સિનં પિસંજી ગુસ્દે થ્ંઇ ગયં પણ જ્યંરે કીર્સિનં રડવંનેં અવંજ
અંવ્યેં ત્યંરે સેનં પિસં પીગળી ગયં.... સેમનેં ગુસ્દેં ઊસરી ગયેં.... શાંસિથ્ીં વિચંરીને મને કહ્ય્ુંા;
‘બેટં! સમેંએ ભૂલ કરી છે સેં સેને નિભંવી લેં.... પણ કીર્સિનં અભ્યંદને ધ્યંનમાં લેવેં જોઇએ....
સેનુા ભણસર અધૂરુા....’
‘નહીં.... પિસંજી! પૂરુા થ્ંશે... હુા બન્ન્ેં જવંબતંરી મંરે દંથ્ેં લઇશ.... સમે મંરી ચિંસં ન કરશેં....
ફક્સ સમે અમને લગ્ન કરવંની રજા અંપેં....’
‘સેં બેટં! હુા ક્યાં નં પંડુા છુા..... સમંરં ધંમધૂમથ્ીં લગ્ન કરંવીશ....!’ અને કીર્સિ પિસંને
વળગીને ધ્રુદકે ને ધ્રુદકે રડી પડી... બચપણમાં મંનેં પ્રેમ ગુમંવેલેં અને લંડકેંડથ્ીં ઉછરેલી કીર્સિને
મન સેનં પિસં જ સેની મંસં..... સેનં બંપે કીર્સિને ક્યંરેય તુઃખી થ્ંવં તીધી નહેંસી.... સેની ઇચ્છં
મુજબનુા જીવન જીવવંની છૂટ હસી.... અને અંખરે જ્યંરે કીર્સિએ ઇચ્છં મુજબનેં મૂરસિયેં શેંધ્યેં સેં
સેનં પિસંએ સેને પણ દહષ્ર્ં સ્વીકંરી લીધેં...!’’
સળશી અંરંમ કરવં રેંકંયેં.... થ્ંંકી ગયેં હસેં બેંલીને.... વીરેં સેનં મુખેથ્ીં નીકળસી વંસેં
દાંભળવંમાં મશગૂલ હસેં ત્યાં સળશીએ શરૂઅંસ કરી;
‘‘પણ પછી મંરી જિંતગીનુા સ્વપ્ન રેંળંવં લંગ્યુા.... અમંરં લગ્ન થ્ંઇ ગયં પછી જ્યંરે કીર્સિ
વધુ નર્વશ બનસી ગઇ.... એક બંજુ પરીક્ષ્ંં પણ નજીક અંવસી જસી હસી....
‘અને એક રંત્ર્ેં....!
કીર્સિને પેટમાં ખૂબ તુઃખવં લંગ્યુા. હુા રંત્ર્ેં ડૅંક્ટરને બેંલંવી લંવ્યેં, ડૅંક્ટરે જણંવ્યુા કે ‘બંળક
અધૂરં મહિને જન્મવંનેં દાભવ છે.’ ડૅંક્ટરનં એ વંક્યથ્ીં મંરુા મગજ બહેર મંરી ગયુા. કીર્સિસેં બેભંન
અવસ્થ્ંંમાં પડી હસી. સેને બિચંરીને ક્યાં ખબર હસી કે જેનુા સે જસન કરી રહી છે એ ન જાણે શુા યે
મુદીબસ ઊભી કરશે....? હુા કીર્સિની ચિંસંમાં પડ્યેં.... ડૅંક્ટરે મને દૂચનં અંપી કે કીર્સિને તવંખંનંમાં
તંખલ કરવી પડશે.
હુા એકલે હંથ્ેં બધુા કંમ ઉપંડસેં હસેં. તવંખંનંમાં લઇ ગયં બંત સેની હંલસ દંવ બગડી
ગઇ હસી.
અને કીર્સિને અધૂરં મંદે મરેલુા બંળક અવસર્યું....! મંરુા સેં ઠીક પણ કીર્સિની શી તશં થ્ંશે
સેનં વિચંરથ્ીં જ હુા બેબંકળેં થ્ંઇ ગયેં હસેં.... - કીર્સિ ભંનમાં અંવશે સેં હુા શુા જવંબ અંપીશ....?
અને જ્યંરે ખરેખર કીર્સિ ભંનમાં અંવી અને પથ્ંંરીમાં સેની બંજુમાં કાઇ ન જોસાં સેની અાંખમાં
અાંદુનેં ધેંધ વહેવં લંગ્યેં.... ધ્રુદકે ને ધ્રુદકે સે રડી, ‘કીર્સિ...!’મેં કીર્સિને અંશ્વંદન અંપવં ઘણંયે
પ્રયત્નેં કયર્ં પણ.... મંરં મેંંમાંથ્ીં એક શબ્ત પણ નીકળી ન શક્યેં....
‘સળશી....! મંરુા બંળક....!’ અને કીર્સિનં એ વંક્યથ્ીં હુા પણ રડી પડ્યેં તેંસ્સ!... જિંતગીમાં
ક્યંરેય નહેંસેં રડ્યેં અને ત્યંરે કીર્સિની એ અાંખેં અને બંળક પ્રત્યેની લંલદં... હુા ખરેખર ભાંગી
પડ્યેં હસેં.... ત્યાં મંરુા કેંઇ નહેંસુા... વીરં!.... ત્યંરે કીર્સિ અને હુા એકબીજાને અંશ્વંદન અંપવં દિવંય
બીજુા શુા કરી શકવંનં હસં...?
થ્ંેંડં તિવદેં પછી કીર્સિને હુા ઘેર લંવ્યેં... પણ કીર્સિ અંનાતમાં અંવસી નહેંસી... ત્યંરથ્ીં અમંરી
જિંતગી નીરદ બની ગઇ.... હુા એને અમંરં જૂનં મિલનસ્થ્ંળેંએ લઇ જઇ ફેરવસેં... સેને અમંરં પ્રેમ-
પ્રકરણની વંસેં કરી હદંવવં પ્રયત્ન કરસેં, પણ સેનં ચહેરં પર દતંય ગાભીરસં જ છવંઇ રહેસી...
અને આસે હુા મંરં દદરંની રજા લઇ મુાબઇ અંવવં નીકળ્યેં.... મંરી ધંરણં હસી કે વંસંવરણ
બતલંશે એટલે કીર્સિનં વર્સનમાં પણ જરૂર ફેર પડશે.... ભૂસકંળને ભૂલી જશે,..... પણ! કીર્સિ ભૂસકંળને
સેં ન ભૂલી.... હં, કીર્સિનં વર્સનમાં પરિવર્સન અંવી ગયુા..... અને સેણે અહીં જ રહી જવં જણંવ્યુા....
મંરે મન સેં કીર્સિનં અંનાતમાં અંનાત હસેં.... હુા સેં કીર્સિનં દુખે દુખી અને કીર્સિનં તુઃખે તુઃખી....
એટલે મંરે સેની ઇચ્છંનેં અનંતર કરવંનેં વંરેં જ ન અંવ્યેં....
અને અમે અહીં જ સ્થ્ંંયી થ્ંઇ ગયાં.
પણ કીર્સિએ નક્કી કર્યું હસુા કે ડૅંક્ટર બની દુવંવડથ્ીં પીડંસી સ્ત્ર્ીંઅેંની દેવં કરીશ..... અને
કીર્સિ અંજે ડૅંક્ટર બની ગઇ છે અને હુા એક કાપનીમાં ખરીત-વિભંગનેં મેનેજર...’’
કહી દિંગલે વંસ પૂરી કરી.
ત્યાં,
ફેંન રણકી ઊઠ્યેં.
દિંગલની એકધંરી વંસ દાંભળવંમાં સલ્લીન બનેલેં વીરેં ઘાટડી વંગસાં જ ચમક્યેં. ફેંન
ઊઠંવ્યેં : ‘હલ્લેં...!’ અને સરસજ, ‘કેંણ....?’
દંમેથ્ીં જવંબ દાંભળી વીરેં ખુશીમાં જ બેંલી ઊઠ્યેં : ‘અરે! દેંનલ.... સુા....!’
વીરંને દેંનલ દંથ્ેં વંસ કરસેં જોઇ દિંગલ સેં તાગ જ થ્ંઇ ગયેં, ‘અં વળી કઇ બલં વળગી
અંને?’
વીરેં સેં ફેંનમાં વંસ કરસેં જ રહ્ય્ંેં.
‘દેંનલ! ડૅંક્ટર ઊભાં છે કે જસાં રહ્ય્ંાં?’
દંમેથ્ીં જવંબ મળ્યેં : ‘એ સેં હુા અહીં અંવી ત્યંર પહેલાંનં જસાં રહ્ય્ંાં છે અને માજુલંભંભી
પણ અંરંમમાં છે... સમને યંત કરે છે.... કંમ પસી ગયુા હેંય સેં જલતી બાગલં પર અંવી જાઅેં...’
સળશી ધૂાધવંઇ રહ્ય્ંેં હસેં. વંસેંમાં ને વંસેંમાં વીરંને એ પણ ખ્યંલ નં રહ્ય્ંેં કે દંમે સળશી
બેઠેં છે.
‘અેં. કે.... ડંર્લિંગ.... હુા અં અંવ્યેં... અેં. કે.’
વંસ પૂરી કરી કે વીરેં ચમક્યેં! દિંગલ સેની સરફ ઘૂરકી રહ્ય્ંેં હસેં.... અચંનક દિંગલમાં
અંવેલં ફેરફંરથ્ીં વીરેં છળી પડ્યેં.... કેંઇ હિંદક પશુની જેમ ઘૂરકસં સળશીને વીરેં પૂછી બેઠેં :
‘અરે! દિંગલ.... સને શુા થ્ંઇ ગયુા છે....? અંમ ઘૂરકે છે કેમ?’
‘તુષ્ટ! સેં લગ્ન કરી નાંખ્યં?’
‘નં. પણ લગ્ન કરવંનેં વિચંર છે ખરેં.’
‘આહ..... સેં એ સમંરી દેંનલને સમે જીવનદાગિની બનંવશેં એમને?’
‘હં.... કેમ?’
‘એય વીરૂ! સુા એમ નં દમજીશ કે હુા સને છેંડી તઇશ.... હુા સમંરં વચ્ચે એક દેસુ દમંન
હસેં.... એ બિચંરી દેંન સંરં વગર હિજરંસી હશે અને અહીં સુા દેંનલદંથ્ેં લગ્ન કરવં માંગે છે તુષ્ટ!
ગદ્ધંર!’
હવે વીરંને ભંન થ્ંયુા કે દિંગલ અંગળ ખુલંદેં કયર્ેં નહેંસેં,
‘અરે! પણ દાંભળસેં ખરેં-ભંઇદંહેબ....! એ દેંનલ એ જ સેં મંરી દેંન છે દિંગલ....
એણે નંમ બતલ્યુા છે...’
‘હેં એ એ.... સેં સેં સુા પૂરેપૂરેં તુષ્ટ છે દંલં... હજુ દુધી સુા મને વંસ પણ કરસેં નથ્ીં?’
અને બન્ન્ેં તેંસ્સેં હદી પડ્યં.
‘મને મંફ કર તેંસ્સ! ચંલ મંરી દંથ્ેં, હુા સને ભેટેં કરંવી તઉં.’
‘નં રે ભંઇ... સંરુા ઠેકંણુા નહીં, સુા મને રેંક્યં વિનં રહેવંનેંે નથ્ીં... અને મંરે જરૂરી કંમ
છે એટલે અત્યંરે નહીં, ફરી ક્યંરેક જરૂર અંવીશ.’
‘નં તેંસ્સ. સુા મંરુા મંન અને અંજે જ....’
પણ સળશી નં મંન્યેં..... સેને વિતંય અંપી વીરેં પણ ઉપડ્યેં બાગલં સરફ.
તરવંજામાં અંવી જુએ છે સેં તિવંનખાડમાં પલાગ પર માજુલં દૂસી છે સેની મંથ્ંંવટી અંગળ
દેંનલ બેઠી છે.... દુભંન એક સરફ મેજ પર ગેંળીઅેં અને તવં વ્યવસ્થ્િંસ મૂકી અંરંમ ખુરશીમાં
ગેંઠવંયેં હસેં.... વીરેં પહેલાં સેની રૂમમાં જવં તંતરેં ચઢી ગયેં.... જરં સ્વસ્થ્ં થ્ંઇ નીચે અંવ્યેં ત્યાં
સેનં કંને દેંનલનેં અવંજ અથ્ંડંયેં;
‘અરે! દુભંનભંઇ! સમંરં તેંસ્સ અલગંરી પંછં ક્યાં ઉપડી ગયં?’ દેંનલે ‘અલગંરી’
દાબેંધન વીરં મંટે વંપર્યું હસુા.... સે હજુ એમ મંનસી હસી કે સેનં અને વીરંનં દાબાધથ્ીં અં લેંકેં
અજાણ છે સેથ્ીં સે વીરં વિશે પૂછવંમાં દાકેંચ અનુભવસી નહી. દુભંને સેનેં જવંબ અંપ્યેં;
‘અંવ્યેં સેં છે પણ ઉપર ગયેં હશે....’
‘ઉપર....?’ દેંનલે એવી રીસે ટીખળ કરસાં કહ્ય્ુંા કે જાણે ‘ઉપર’ શબ્તનેં અથ્ર્ં જ સેણે જુતેં
કયર્ેં હસેં.
‘ઉપર.... એટલે છેક ઉપર નહીં....? પણ અં બાગલંનં ઉપરનં મંળે...’ અં વંક્ય દુભંન
નહેંસેં બેંલ્યેં ત્ર્ંણેયની નજર બંરણાં સરફ ગઇ સેં વીરેં તિવંનખાડમાં પ્રવેશી રહ્ય્ંેં હસેં..... સેની પહેલી
નજર દેંનલ પર પડી અને દેંનલ શરમની મંરી નીચુા જોઇ ગઇ. પછી માજુલં પર નજર નાંખીસેં માજુલંની
અાંખેં હદી રહી હસી... દુભંન ઠંવકુા મેંં કરી બેઠેં હસેં... કાઇ નહીં સેં પણ દુભંનનુા મૈંન વીરંને
ખૂાચસુા હસુા.... પણ સેણે માજુલંને ઉદ્દેશી પૂછયુા.;
‘કેમ છે ભંભી સમને? દંરુા થ્ંઇ ગયુા ને?’
‘હં ભંઇ, દંરુા થ્ંઇ ગયુા સંરી ભંભીને...’માજુલં વીરંને કાઇ કહે સે પહેલાં દુભંન રેંષ્ંમાં
બેંલસેં હેંય સેમ બેંલ્યેં.
વીરંને પહેલાં સેં દમજ ન પડી કે દુભંન એકંએક કેમ ગુસ્દે થ્ંઇ ગયેં....? સેણે ભંભી
સરફ જોયુા પણ સેને કાઇ કળંયુા નહીં, સેણે દેંનલ પર નજર ફેંકી પણ સેય સે નીચુા મેંં રંખી બેઠી હસી....
વીરેં વધુ ગુાચવંસેં હસેં.... દુભંનનં ગુસ્દંનુા કંરણ શેંધવં લંગ્યેં.... મંરેં શેં વાંક છે? સે દુભંન
અંમ ગુસ્દે થ્ંયેં...?
ત્યાં દુભંને અંગળ વધંર્યું.
‘સમેં ત્ર્ંણેય મંરં મંથ્ંં પર મંછલાં ધેંવં અંવ્યં છેં.... મને સેં સમેંએ પંરકેં જ ગણ્યેં
ને...?’
‘પણ થ્ંયુા છે શુા દુભંન?’
‘શુા થ્ંવંનુા છે?- એક સેં મંરંથ્ીં છુપી રીસે દગંઇઅેં કરસં ફરેં છેં... ઘરનં અંગેવંનને
પૂછયં વિનં મળવંનુા પણ નક્કી કરેં છેં....’ દેંનલ ચમકી! સેને ગણકંયર્ં વિનં દુભંને અંગળ ચલંવ્યુા;
‘અને પંછં પૂછીએ છીએ ત્યંરે નિતર્ેંષ્ં બનવં જાઅેં છેં - શુા થ્ંયુા દુભંન?’ દુભંને વીરંનં ચંળં પંડસાં
અંગળ ઉમેર્યું : ‘અને હવે સંરી ભંભી પણ મંરં પર....’
‘ભંભી?’
‘હં ભંઇ! સંરી ભંભી પણ સંરી જ ભંભી છે ને? એને સંરેં રાગ લંગ્યેં છે.... દાગ એવેં
રાગ....!’
‘દુભંન....!’ વીરેં સંડુકી ઊઠ્યેં. સેને દુભંનની વંસનેં સંગ મળસેં ન હસેં, સે વધુ ને વધુ
ઝાખવંણેં પડસેં જસેં હસેં..... જ્યંરે દુભંન બનંવટી ગાભીરસં રંખી બેંલી રહ્ય્ંેં હસેં કે - દેંનલ
અને માજુલં હદવુા પરંણે તબંવી દાંભળી રહી હસી.
‘બહુ બરંડં નં પંડ... વીરં! સુા અને હુા.... હવેથ્ીં.....’ દુભંને વંક્ય અધૂરુા મૂક્યુા. વીરંનં
હાંજા ગગડી ગયં.... દુભંન મને જુતેં કરવં માંગે છે કે શુા? મંરં ચંરિત્ર્ય પર શાકં ગઇ હશે....?
- ગડમથ્ંલમાં પડેલેં વીરેંબેંલી ઊઠ્યેં;
‘નં.... નં, દુભંન! સુા અને હુા ક્યંરેય જુતં નહીં થ્ંઇએ.....’ ધંયર્ં કરસાં જુતેં જ જવંબ
દાંભળી દુભંન ખડખડંટ હદી પડ્યેં.... અને અત્યંર દુધી હદવુા ખંળી રહેલ દેંનલ અને માજુલં
પણ પેટ પકડીને હદવં લંગી... કેમેય સેમનુા હદવુા રેંકંય સેમ નહેંસુા.
અને વીરેં બંઘં ચકવં જેવેં જોઇ રહ્ય્ંેં. સેને દમજ ન પડી, શુા કરવુા? - હદવુા કે ગુસ્દે થ્ંવુા....?
માજુલંભંભીથ્ીં સેં હદંસુા નહેંસુા છસાંયે પેટ પકડીને હદસાં રહ્ય્ંાં.
દેંનલ સેં ખૂબ જ હદસી હસી... હદવંથ્ીં સેનં પેટમાં અાંટી ન પડી જાય એ મંટે પેટ પર
હંથ્ં તબંવી હદી રહી હસી... હદવંથ્ીં સેની અાંખેંમાં પંણી ભરંઇ અંવ્યુા હસુા.
વીરંને ગુસ્દેં ચઢ્યેં - અંજે અં લેંકેં મંરી મશ્કરી કેમ કરસાં હશે?... અંજ દુધી દેંનલ
હદસી સેં વીરેં ખુશ થ્ંઇ ઊઠસેં..... સેનં હંસ્યને બિરતંવસેં, પણ અંજે, જે રીસે દેંનલ હદી રહી
હસી. સે જોસાં વીરંને તંઝ ચઢી.
મનમાં જ ચેંપડવં લંગ્યેં દેંનલને.
મહંપરંણે હંસ્ય રેંકી રંખી દુભંન બેંલ્યેં;
‘વીરં! દૅંરી ભંઇ! મંરં કહેવંનેં સુા અવળેં અથ્ર્ં કરે છે યંર!.... અંજથ્ીં હુા બંપ બનવંનેં
છુા અને સુા કંકેં...!’
અને અંટલુા દાંભળસાં જ વીરંનેં અંનાત ચરમદીમં વટંવી ગયેં.... ‘કેંન્ગ્રેચ્યુલેશન ભંભી’
અને અંનાતનેં મંયર્ેં ઊછળી પડ્યેં. અંટલેં બધેં ખુશ સેં વીરેં સેની જીાતગીમાં ક્યંરેય નહેંસેં થ્ંયેં.
સેણે દેંનલ દંમે મીઠી નજર નાંખી..... મનેંમન ગંળેં ભાંડી હસી સેમ મનેંમન મંફી પણ માંગી લીધી.
ત્યાં જ સેમનં અંનાતમાં ભંગ પડંવસી એક કંર બાગલંનં કમ્પંઉન્ડમાં અંવી થ્ંેંભી. હેંર્ન
દાંભળસાં જ માજુલં દિવંય બધંની નજર તરવંજા સરફ ગઇ. ગંડીમાંથ્ીં કીર્સિ અને દિંગલને ઊસરસાં
જોઇ વીરેં તાગ જ થ્ંઇ ગયેં... ભૂસકંળની કીર્સિ અને અત્યંરે ડૅંક્ટરનં સ્વાંગમાં અૅંપસી કીર્સિ વચ્ચે
દરખંમણી કરવં લંગ્યેં.
દુભંને અંવકંર અંપ્યેં.
કીર્સિની દંથ્ેં સળશી દિંગલને જોઇ વિચંરમાં પડી ગયેં હસેં વીરેં.
પણ બન્યુા હસુા એવુા કે દિંગલ જ્યંરે વીરંથ્ીં વિખૂટેં પડી ઘેર ગયેં ત્યંરે કીર્સિ પંછં વળવંની
સૈયંરી કરસી હસી. સળશીએ પૂછયુા કે, ‘વળી પંછુા ક્યાં જવંનુા છે?’ સેં કીર્સિએ જવંબ અંપ્યેં હસેં;
‘જ્યાં ગઇ હસી ત્યાં જ, - એક તવં અંપવંની છે જે હુા લઇ નહેંસી ગઇ....’
‘કીર્સિ! સને ખબર છે? અંપણં દહપંઠી વીરેં અને દેંન ક્યાં છે....?’ સળશીનં દવંલથ્ીં
કીર્સિને સેની દહેલી દેંન યંત અંવી ગઇ..... ન જાણે ક્યાં હશે? જ્યંરથ્ીં છૂટી પડી હસી ત્યંરથ્ીં અત્યંર
દુધી સેની કેંઇ ખબર અંવી નથ્ીં.... પણ! જ્યંરે દિંગલનં મુખેથ્ીં કીર્સિએ દેંન અને વીરંનુા નંમ દાંભળ્યુા
ત્યંરે સે અંશ્ચર્ય પંમી ગઇ હસી.... સેને ખંસરી હસી કે દિંગલને બંસમી મળી હેંવી જોઇએ.... કંરણ
કે દિંગલને જે વંસની જાણ થ્ંંય છે સેને પહેલાં દવંલ પૂછીને જ જવંબ અંપવંની ટેવ છે-
‘નં.... મને ખબર નથ્ીં, પણ સમને ક્યાંથ્ીં ખબર?’ પછી સરસજ ઉમેર્યું; ‘સમને એ લેંકેં ક્યાં
મળ્યં?’
‘મને સેં વીરેં એકલેં જ મળ્યેં છે.... જેની દંરવંર કરવં સુા જાય છે એ વીરંનં તેંસ્સની
પત્ની છે એટલે કે વીરંની ભંભી અને હુા અંજે જેની પેઢીમાં ગયેં હસેં સે પેઢીનં મંલિક કમલશેઠની
એકની એક લંડકવંયી તિકરી-સંરી દહેલી દેંન પણ અહીં જ છે. સંરં નીકળી ગયં બંત એ વીરંની
માજુલંભંભીને ત્યાં પહેંંચી ગઇ હસી. સને અં અંનાતની વંસ કહેવં સેં હુા વીરંનેં અંગ્રહ હેંવં છસાં
હુા રેંકંયેં નહીં... બહંનુા બસંવી સને અંશ્ચર્યમાં નાંખવં અંવ્યેં હસેં.....’ પછી સરસજ ઉમેર્યું ; ‘પણ....
હવે સુા જાય છે સેં ચંલ હુા યે સંરી દંથ્ેં અંવુા છુા.’
અને સળશી સથ્ંં કીર્સિ દુભંનને બાગલે અંવી ઊભં. ઘડી ભર સેં કેંણ કેંની અેંળખંણ અંપે
એવી દ્વિઘંમાં પડેલંને જાગૃસ કરવં માજુલં એ જ કહ્ય્ુંા;
‘કીર્સિબેન! શં વિચંરમાં પડી ગયં....? તવં લંવ્યં કે નહીં....?’ ‘કીર્સિબેન’ નંમ દાંભળસાં
દેંનલની નજરેંમાં પ્રશ્ન ડેંકંયેં... સેનં પ્રશ્નને દમથ્ર્ંન અંપસાં વીરંએ જવંબ અંપ્યેં;
‘દેંનલ! અં ડૅંક્ટર સંરી દહેલી કીર્સિ જ છે અને સેમની દંથ્ેં સેમનં મિસ્ટર-મસલબ કે સેમનં
પ્રેમી દિંગલ સળશી છે.... મંરેં તેંસ્સ!’
અને દેંનલ સથ્ંં કીર્સિ એકબીજાને હષ્ંર્ંવેશમાં ભેટી પડ્યં. માજુલં સેં અવંર-નવંર બનસં
અં દુખત પ્રદાગેંથ્ીં અંભં જ બની ગયં હસં.... દુભંનની અેંળખંણ અંપસાં વીરેં બેંલ્યેં :
‘સળશી! ... અં દુભંનભંઇ છે.... મંરં તેંસ્સ અને મેંટંભંઇ!’ અને વીરેં માજુલં સરફ
ફયર્ેં : ‘અને અં છે મંરી વહંલી ભંભી માજુલંભંભી...’
પરસ્પર અેંળખંણેં થ્ંસાં વંસંવરણમાં અંનાત પ્રદરી ગયેં.
કીર્સિ અને દિંગલ સેં સરસ જ જવં સૈયંર થ્ંયં પણ દેંનલે મનં કરી, ‘ચં પીધં વિનં જવંનુા
નથ્ીં....’
દિંગલે મજાક કરી; ‘ચંલેં ભંઇ... ચં પીને જઇશુા.... અંમેય સમંરં કે મંરં બંપની ચં ક્યાં
વપરંવંની છે?.... બંળપણમાં પણ અંપણે સેં..... પાડ્યં દંહેબનં ઘરની ચં અને કૅંફીનેં ધૂમંડેં કંઢી
નાંખ્યેં હસેં...’
અને એ દૃશ્ય ચંરેયની નજરેં અંગળ ઉપદી અંવ્યુા ત્યંરે સેં ચંરેય જણાં ખૂબ હદી પડ્યં....
• • •
દાંજનેં દમય હસેં.
તરિયંની ચેંપંટી પર ઘણાં લેંકેં તિવદનેં થ્ંંક ઊસંરવં - તરિયંની સંજી હવંથ્ીં સ્ફૂર્સિ લંવવં-
ફરવં મંટે અંવસં હસં, .... કેટલાંક-જે જુવંન હસં સેઅેં પેંસંનં પ્રેમી-દંથ્ીંને અહીં-ચેંપંટી પર
મળવંનેં વંયતેં પણ કરસં... એટલે દંમંન્ય રીસે દાંજનં દમયે તરિયંની ચેંપંટી પર મંનવ મેતની
ઊભરંસી.
અત્યંરે અંકંશમાં વંતળાં ઉમટ્યાં હસાં..... પણ વરદંત થ્ંંય એવુા લંગસુા નહેંસુા, સેથ્ીં અંજે
દેંનલે જાસે જ - વીરંને દંથ્ેં ફરવં અંવવં મંટે નિમાત્ર્ંણ પંઠવ્યુા હસુા અને... ‘જોરુ કં ગુલંમ’ - જેવેં
વીરેં સૈયંર થ્ંઇ ગયેં...
જ્યંરથ્ીં વીરંને દેંનલે સેની દેંનમાં અેંળખંણ અંપી.... અને જ્યંરથ્ીં સેમનં પુરંણં પ્રણયની
અેંળખંણ થ્ંઇ ત્યંરથ્ીં દેંનલ વીરંનં વિચંરેંમાં ખેંવંયેલી રહેસી.... સેણે કેંલેજ જવંનુા બાધ કરી તીધુા
હસુા અને હવે મેંટં ભંગનં દમયમાં નવરી જ રહેસી...
કાટંળેં અંવે ત્યંરે માજુલંભંભી જોડે જઇ તિલનેં ઊભરેં ઠંલવી અંવસી... ક્યંરેક મન થ્ંઇ
જાય સેં સેની મંની મનંઇ છસાં રદેંઇકંમ કરી લેસી.... બહુ અપદેટ થ્ંંય સેં વીરંની દંથ્ેં એકંત
દીનેમંગૃહમાં જઇ દંથ્ં મેળવસી.... સેં ક્યંરેક વીરંની દંથ્ેં ચેંપંટી - તરિયંની લહેરેંનેં લ્હંવેં લેવં
ઉપડી જસી.... અં એની રેંજિંતી કંર્યવંહી હસી... કેંઇકવંર વીરંની દંથ્ેં ફેંન કરી મિલનનેં ઊભરેં
ઠંલવી તેસી...
જ્યંરથ્ીં વીરંએ દેંનને પંરખી ત્યંરથ્ીં સેનં હંથ્ંનુા ગુલંબનુા ફૂલ સેનં મંથ્ંંમાં ખેંદસેં....
રેંજનેં એ ક્રમ થ્ંઇ પડ્યેં.... ક્યંરેક વીરેં મિલન સ્થ્ંળે જવંમાં થ્ંેંડેં મેંડેં પડસેં સેં દેંનલ જાસે અંવીને
સેને ઠપકેં અંપસી અને ગુલંબનં ફૂલની ભેટ દંથ્ેં લઇને અંવસી....
દેંનલનં જીવનમાં કિશેંરંવસ્થ્ંંનાં જૂનાં પ્રેમપ્રકરણનેં હીરેં-વીરેં હંથ્ં અંવસાં સે રેંજ અંનાતમાં
રહેસી... હં! ક્યંરેક સેને એટલી બધી અંનાતિસ રહેસી જોઇ સેની મમ્મી પણ ખુશ થ્ંસી... કેટલંક તિવદથ્ીં
સે દેંનલને અંનાતમાં જોઇ રહી હસી.... સે દિવંય જ્યંરથ્ીં મુાબઇ અંવ્યં ત્યંરથ્ીં દેંનલનં ચહેરં પર
મુક્સ હંસ્ય ફરક્યુા નહેંસુા અને ક્યંરેક ફરક્યુા હશે સેં સરસ સેનં પર ઉતંદીનસં ફરી વળસી... કે પછી
હદવં ખંસર જ હદસી હેંય.... જાણે કે સેનુા હંસ્ય કેંઇ ચેંરી ગયુા હેંય સેમ સેનં ચહેરં પર ફક્સ
ગાભીરસં અને ગ્લંનિ જ નજરે ચઢ્યં હસં.... અને અંમ અચંનક દેંનલને અંનાતમાં તિવદેં પદંર
કરસી જોઇ સેની મં એ પૂછયુા પણ ખરુાઃ ‘તીકરી દેંન! હમણાં હમણાં સુા ઘણી ખુશ તેખંય છે....’
‘નં... નં....! મમ્મી, એ સેં સને એવુા લંગે.... અં સેં કેંલેજની પરીક્ષ્ંંનેં ભંર મંથ્ેંથ્ીં ઊસરી
ગયેં એટલે હળવી ફૂલ થ્ંઇ ગઇ છુા સેથ્ીં સને એમ લંગસુા હશે...’દેંનલે ઉડંઉ જવંબ અંપ્યેં હસેં.
દેંનલને ગમે ત્યાં-, ગમે ત્યંરે-, ગમે સેને મળવં જવંની છૂટ હસી. કંરણકે સેનં મમ્મી-પપ્પં
ક્યંરેય સેને ટેંકસં નહીં કે રેંકસં નહીં, સેમને સેમની તીકરી દેંનલ પર પૂરેં વિશ્વંદ હસેં.... સેમની
અાંખ અંગળ ઉછરેલી દેંન પર સેમને ભરેંદેં હસેં. મેંટં ભંગે સેં દેંનલ દુભંનભંઇને મળવં જસી
કે પછી, માજુલંભંભીની દંથ્ેં ફરવં જસી. બંકી.... કેંલેજની કેંઇ પણ યુવસી કે જે સેની દહેલી હેંય
સેની દંથ્ેં કે સેનં ઘેર પણ જસી નહેંસી.
હં! કીર્સિની અેંળખંણ થ્ંયં પછી દેંનલ સેને મળવં અવંર-નવંર જરૂર જસી.
દેંનલ અંજે વીરંને લેવં દુભંનભંઇને ઘેર અંવી હસી. તિવંનખાડમાં માજુલંભંભી અને
દુભંનભંઇ વંસેં કરસં હસં. ત્યાં દેંનલ તરવંજામાં પ્રવેશી,... ‘કેમ છેં દુભંનભંઇ! ને ભંભી! સમને
હવે દંરુા છે ને?’ સેની નજર વીરંને શેંધસી હસી પણ વીરેં ન તેખંયેં.... સેની નજર પંરખી જઇ માજુલંએ
ટેંણેં મંયર્ેંઃ
‘વંહ ભંઇ! સમે સેં જબરં છેં હેંં....! અમંરી ખબર કંઢવંને બહંને કેંઇ બીજાને શેંધવં
અંવેં છેં- કેમ?’ માજુલંનં વંક્યથ્ીં દેંનલ શરમંઇ ગઇ, ‘જાવ બેન! એ સેં ઉપર પલાગ પર પેંઢ્યં
છે’ શરમંઇ ગયેલી દેંનલને ઇશંરેં કરી કહ્ય્ુંા.
દેંનલ શરમની મંરી ગૂાચવંઇ ગઇ હસી... એકતમ પંછી વળી તંતરેં ચઢી ગઇ.... સેનં ગયં
પછી માજુલંએ દુભંનને પૂછયુા; ‘અરે! સમે કાઇ કર્યું કે નહીં?’
‘શંનુા?’
‘સમે સેં દંવ બંઘં જ રહ્ય્ંં...! જમપુરં કંગળ લખ્યેં કે નહીં?’
‘પણ શંનેં?’
‘અરે! બંપ રે! સમંરંથ્ીં સેં સેંબં ભંઇ! અં સમંરં તેંસ્સ વીરંજી હાંઢિયં જેવં થ્ંઇ ગયં
છે... સે એમને ખીલે બાંધવંનં છે કે નહીં? ગાગંબંને કંગળ લખી દ્યેંને!’
‘આહ.....! અરે! એ સેં ક્યંરનુા યે પસંવી તીધુા છે, થ્ંેંડં તિવદેંમાં જવંબ મળ્યેં જ જાણ ને...?’
‘હા... સેં સમેય હવે મંરંથ્ીં છૂપુા રંખવં લંગ્યં કેમ...?’
‘દીદીદી...ઇ...’ દુભંને હેંઠ પર અાંગળી મૂકી ચૂપ રહેવં જણંવ્યુા; ‘ધીમે બેંલ.... કેંઇ
દાંભળી જશે.’
અંજુબંજુ નજર કરી પણ કેંઇ હસુા નહીં સેથ્ીં માજુલંએ કહ્ય્ુંા; ‘અરે! અહીં કેંણ દાંભળવંનુા
છે?’
‘છે.’
‘કેંણ...?’
‘અં રહ્ય્ંેં...’ કહી દુભંને માજુલંનં વધસં જસં પેટ સરફ અાંગળી ચીંધી કહ્ય્ુંા
‘છીઃ... સમેં સેં દંવ બેશરમ જ રહ્ય્ંં.’
‘કેમ? એમાં વળી શરમંવં જેવુા શુા છે?’
‘બદ.... બદ.... હવે, ગાંડં નં કંઢેં.... બુદ્ધુ.’ છણકેં કરસી માજુલં રદેંડં સરફ ચંલી ગઇ.
દેંનલ ઉપર ગઇ સેં તરવંજો ખૂલ્લેં તીઠેં નજીક જઇ આતર જોયુા સેં ભંઇદંહેબ ઊાધં મંથ્ેં
દૂસં હસં... વીરંને અંમ દૂસેલેં જોઇ દેંનલને હદવુા અંવી ગયુા.... સેેણે વીરંને જગંડસાં કહ્ય્ુંા;
‘એય મિસ્ટર! અંમ મગરની મંફક કેમ પડી રહ્ય્ંં છેં....? ઊઠેં.’
‘..........’ કાઇ જવંબ નં મળ્યેં. એટલે દેંનલ આતર ગઇ.... અને પલાગ પર બેદી ગઇ.
સેં પણ વીરેં નં દળવળ્યેં. દેંનલે સેને ચત્ત્ંેં ફેરવ્યેં...., ‘એય મિસ્ટર ઊાઘણદિંહ.... અત્યંરે ઊાઘ
શંની અંવે છે?’ કહેસાં દેંનલે વીરંની પાંપણેં સેની કેંમળ અાંગળીઅેંથ્ીં ખેંલી....
સેને ખબર નહેંસી કે વીરેં ઢેંંગ કરી રહ્ય્ંેં છે... દેંનલ ચેસે સે પહેલાં વીરંએ દેંનલને બે
હંથ્ં પકડી બંહુપંશમાં દમંવી તીધી... ‘અરે! અરે! અં શુા કરેં છેં? કેંઇ જોઇ જશે....’ પણ સેનુા વંક્ય
પૂરુા થ્ંંય સે પહેલાં સેં સેનં મીઠં મધુરં અધરેંનેં સ્વંત વીરંનં ગરમ હેંઠે મંણી લીધેં.... સેનં બાને
હેંઠ વીરંનં મેંઢંમાં તબંઇ-ભીડંઇ ગયં અને સેની બેંલસી બાધ થ્ંઇ ગઇ....
‘જાને મન....! અહીં કેંણ જોવંનુા છે? ખુત સેં જ સેં મને જગંડ્યેં છે અને સંરી અં નશીલી
અાંખેંએ મંરી ચેસનંને જગંડી... બેંલેં મેમદંબ... કેંનેં વાંક છે...?
‘છેંડેં હવે.... બહુ નફ્ફટ થ્ંસં જાવ છેં...’ પણ દેંનલનં બેંલંયેલં એ વંક્યમાં જ તમ
નહેંસેં... સેણે છૂટવંનેં પ્રયંદ દુદ્ધાં ન કયર્ેં.
વીરંએ પેંસંની છંસી દરદી દેંનલને જકડી રંખી હસી. વીરંનં શરીરમાં વિદ્યુસ પ્રવંહ વહેસેં
હસેં,.... દેંનનં અણીતંર પયેંધર વીરંની છંસીએ તબંયં હસં.... એ દદલંનાં બચ્ચાં જેવાં બાને પંરેવાં
વીરંની છંસીમાં ગલગલિયાં કરસાં હસાં.... વીરંનં અંખં શરીરમાં ગરમ લેંહી વહેવં લંગ્યુા સેણે દેંનલનં
ચહેરંને.... સેનં ગેંરં ગેંરં ગંલને... સેનં મત્હેંશભયર્ં હેંઠને - ચૂાબનેંથ્ીં નવડંવી લીધં.... વીરંનેં
હંથ્ં દેંનલની દંથ્ંળ પર ફરવં લંગ્યેં... દેંનલપણ ઉત્ત્ેંજીસ થ્ંસી જસી હસી. ત્યાં-,
‘નહીં વીરં! અત્યંરે નહીં.’
‘સેં ક્યંરે?’ વીરેં ઘેનભયર્ં અવંજ ેબેંલ્યેં... સેની અાંખેંમાં કંમેંત્ત્ેંજનંનં દંપેંલિયાં રમસાં
હસાં. પણ દેંનલ વહેલી ચેસી હસી.... સેને એ પણ ખ્યંલ હસેં કે તરવંજો ખુલ્લેં છે અને કેંઇ પણ
દમયે કેંઇ પણ વ્યક્સિ અંવી ચઢે સેથ્ીં ‘કેંઇ અંવ્યુા....’ કહી વીરંનં બંહુમાંથ્ીં છટકી ગઇ, વીરંએ
જ સેને છેંડી તીધી... કંરણકે સેનેય અંબરુ વહંલી હસી... અંમ સેં દેંનલ અને વીરેં ઉપરનં મંળે
હેંય ત્યંરે દુભંન કે માજુલં સેં ઉપર અંવસં જ નહેંસં અને નેંકરને પણ મનંઇ કરી હસી માજુલંએ.....
સેથ્ીં ડર નહેંસેં...
વીરંનં બંહુમાંથ્ીં છટકેલી દેંનલ હાંફસી હસી અને વીરં સરફ નશીલી અાંખે જોઇ રહી! પૂરેં
થ્ંંક ખંય સે પહેલાં વીરંએ જ પૂછયુા.... વીરંની નજર સેં હાંફસી દેંનલની ઊાચી નીચી થ્ંસી છંસી
પર જ હસી...,
‘અંજે કેંઇ નવુા ફરમંન લઇને અંવ્યં છેં કે શુા?’
‘હં... પણ એક શરસે.’
‘કઇ?’
‘પહેલાં એ કહેં કે શરસ સમેં પંળશેંને?’
‘શરસ પંળવં જેવી હશે સેં જરૂર પંળીશ...’
‘નં. એવુા નહીં.... સમેં શરસ પંળેં સેં જ....’
‘અરે! હાં હાં મેમદંબ! સમંરી શરસ મને માજૂર છે બેંલેં!’
‘પ્રેંમિદ....?’
‘વળી પંછુા પ્રેંમિદ? ચંલેં ભંઇ પ્રેંમિદ.... બેંલેં.’
‘સમંરે મંરી દંથ્ેં ફરવં અંવવંનુા છે પણ.... શરસ એ છે કે સમંરે મને હંથ્ં નહીં અડંડવંનેં...
કબૂલ?’
‘નં. એવુા નં ચંલે... હુા સંરી દંથ્ેં અને અડવંની પણ બાધી? એ કેવુા?!’
‘સમે પ્રેંમિદ અંપ્યુા છે!’
‘પ્રેંમિદ સેં ખરુા.... પણ સંરેં હંથ્ં દુદ્ધાં....?’ વીરંએ પ્રશ્નંથ્ર્ં નજરે દેંનલ દંમુા જોયુા.
‘દંરુા. પણ હંથ્ં એકલેં જ હેંં! સમને સેં દહેજ છૂટ અંપીએ એમાં સેં પંછં... ત્યંરે ભંન
ભૂલી જાવ છેં...’
‘દંરુા બંબં...! ફક્સ હંથ્ંને જ સ્પર્શ કરીશ... બદ....! ચંલ, લંવ જો સંરેં હંથ્ં...’
‘અત્યંરે જ....?’
‘જો પંછી.... હંથ્ંને મંરે શુા કરવંનેં છે?.... ચંલ લંવ જો સંરેં હંથ્ં-’ કહી સેણે દેંનલનેં
જમણેં હંથ્ં પકડી લીધેં અને સેણે પેંસંનં હેંઠે લગંડી ચૂમ્યેં.
‘છેંડેં....!.... સમંરી નફ્ફટંઇ વધસી જાય છે.’ દેંનલે મીઠેં છણકેં કરી હંથ્ં છેંડંવ્યેં.
‘વંહ ભંઇ! એક સરફ પ્રેંમિદ, અને બીજી સરફ-! અભી બેંલં અભી ફેંક....?’
‘ચંલેં. હવે સમંરે અંવવુા છે કે નહીં....?’
‘અંવવુા છે બંબં.... મીયાંબીબી રંજી સેં ક્યં કરેગં કંજી! મેમદંબ! સમેં અગર જહન્ન્ંમમાં
લઇ જવંનુા કહેશેં સેં પણ અં બાતં સૈયંર છે...’
‘બદ હવે, ચંલેં.... સૈયંર થ્ંઇ જાવ...! હુા નીચે બેઠી છુા....’ કહી દેંનલ નીચે ઊસરી ગઇ.
દેંનલને જસી જોઇ રહ્ય્ંેં વીરેં!
દેંનલની કંકડી જેવી કંયં જોઇ વીરંની ધડકનેં વધી જસી... સેને બંહુમાં જકડી પીંખી નાંખવંનુા
મન થ્ંઇ જસુા.... સેની અણીયંળી અાંખેંમાં નશેં ઝરસેં હસેં.... સેનં રસુાબડંશં ગંલ જોઇ સેને ચુાબન
કરવંનેં સ્વંથ્ર્ં જસેં ન કરસેં..... સેનં હેંઠ પરનં જામ પીવંનુા મન થ્ંઇ અંવસુા....
-સેનં રૂપને દતંય નિહંળવંનુા મન થ્ંસુા....
દેંનલનં ગયં પછી સે સૈયંર થ્ંઇ ગયેં.... કાઇક ઉસંવળે સે નીચે ઉસયર્ેં. તિવંનખાડમાં ગયેં
સેં દેંનલ ગૂમ!
વીરેં દુભંન સરફ જોઇ રહ્ય્ંેં.... ઝાખવંણેં પડી ગયેલં વીરંને દુભંને અંવકંર અંપ્યેં :
‘અંવ વીરં!’ વીરેં આતર ગયેં અને દુભંનની જોડે જ દેંફં પર ગેંઠવંઇ ગયેં... ત્યાં,
દેંનલ ચં લઇને અંવી.
‘હા! સેં મેમદંબ અહીં રદેંડંમાં ભરંયં હસાં! એમને?’ વીરેં મનમાં જ બબડ્યેં.... દેંનલ
ત્ર્ંાંદી નજરે વીરંને જોઇ રહી.... વીરેં મુખમાં જ હંસ્ય છુપંવી બીજી સરફ જોઇ ગયેં.
મેજ પર ટ્રે મૂકી. પંછળથ્ીં માજુલં પણ અંવી.... દૈં ચંને ન્યંય અંપવં લંગ્યં.
‘વીરૂભંઇ! મને લંગે છે કે સમે હવે દેંનલનં હંથ્ંની બનંવેલી ચં ઉપર સૂટી જ પડેં છેંઃ’
‘સમે ય ભંભી-!’
‘કેમ ભંઇ ખેંટુા કહુા છુા....?.... કેમ દેંનલબેન! ખેંટુા કહુા છુા?’ માજુલંએ અચંનક દેંનલ
સરફ દુકંન ફેરવ્યુા એટલે દેંનલ સેં શરમંઇને ઢગ વળી ગઇ. નીચુા જોઇ ગઇ દેંનલ.
‘સુા હવે.... એમને શરમંવવંને બતલે ચૂપ રહેને?’ દુભંને માજુલંને ટેંકી અને ઉમેર્યું : ‘સુા
પણ ક્યાં અેંછી હસી...?’
‘એમ કહીને સમે શંહુકંર નં બનેં હેંં કે? અંમ સેં જુઅેં? - ચેંર કેંટવંળને ડાડે છે એ...’
દેંનલ અં તાપસીનેં મીઠેં ઝઘડેં દહન ન કરી શકી... સેને ખબર હસી કે અંખરે સેં દુકંન
સેનં સરફ જ ફરવંનુા....! એટલે વચ્ચે જ ઊભી થ્ંઇ જસાં બેંલી; ‘બેદેં ભંભી! અમે જઇએ છીએ...’
‘અમે, એટલે કેંણ કેંણ....?’ માજુલંએ વળી પંછુા સીર ફેંક્યુા.
‘સુા સેં દંવ મુરખ જેવં દવંલ કરે છે... દેંનલ અને વીરેં-બાને ફરવં જવંનુા કહે છે.... સને
દમજણ જ ક્યાં પડે છે?’
‘બેદેં હવે સમે.... નં જોયં હેંય સેં મેંટં દમજણવંળં’ માજુલંએ ચંળં પંડસાં કહ્ય્ુંા.
અને સેમને ઝઘડંમાં પરેંવંયેલં જાણી દેંનલ અને વીરેં અાંખનં ઇશંરંથ્ીં-ચૂપકીતીથ્ીં બહંર
નીકળી ગયં... સેમનં બહંર નીકળી ગયં બંત દુભંન અને માજુલં એકબીજા સરફ જોઇ એકબીજાનં
હંથ્ંમાં સંલી તઇ ખડખડંટ હદી પડ્યં. કહીને : ‘જબરં ભંગ્યં હેંં.....!’
બહંર નીકળી દેંનલ ડ્રંઇવિંગ દીટ સરફ જવંને બતલે સેની બીજી બંજુનં તરવંજા સરફ
જવંને બતલે સેની બીજી બંજુનં તરવંજં સરફ ગઇ.... વીરેં ડ્રંઇવિંગદીટ પર ગેંઠવંયેં.... સે દમજી
ગયેં હસેં કે ડ્રંઇવિંગ સેને જ કરવુા પડશે.... કંરણ કે, જ્યંરે જ્યંરે ફરવં જવંનુા થ્ંંય ત્યંરે એ જવંબતંરી
વીરં પર જ અંવી પડસી.
બાને તિવંનખાડમાંથ્ીં તેંડીને બહંર નીકળ્યં અને એ જ રીસે ઉસંવળં કંરમાં બેદી ગયં....
વીરંએ જોરતંર ટર્ન મંરી કંર તરવંજા બહંર કંઢસાં પહેલાં હેંર્ન વગંડ્યુા.... જે દુભંન અને માજુલંને
જાણ કરવં પૂરસેં જ હસેં કે, ‘અમેં જઇ રહ્ય્ંં છીએ....’
અને બન્ન્ેં કંરમાં ચંલ્યં ગયં.
• • •
કંર ચલંવસેં વીરેં માત માત હદી રહ્ય્ંેં હસેં... સેનં ચહેરં પરનં ભંવ પલટંસં જોઇ દેંનલે
સેની દંમુા હદસાં હદસાં પૂછયુા : ‘શુા એકલં એકલં હદેં છેં?’
‘કાઇ નહીં.... અમસ્સેં જ.’
‘નં. કહેંને...?’ દેંનલે અંજીજી કરી એટલે વીરંએ કહ્ય્ુંા; ‘જરં નજીક અંવ’ ને દેંનલને
દાકેંચંસી જોઇ ફરી કહ્ય્ુંા; ‘અરે! હુા સને ખંઇ સેં નથ્ીં જવંનેં?.... જરં નજીક અંવ....’
‘લેં અં અંવી.’ કહી દેંનલ વીરંની નજીક દરકી એટલે વીરેં બેંલ્યેં; ‘હા.... હવે બરંબર....!’
ને એ કાઇ હરકસ કરે સે પહેલાં દેંનલે ટેંક્યેં;
‘કહી તેં ને હવે દીધે દીધુા....’
‘હા... સેં દાંભળ.... સને ખબર છે દેંનલ...? જ્યંરે હુા અં તરિયં જેવં શહેર મંટે અજનબી
હસેં.... સંરે મંટે પણ...! અને ત્યંરે સુા અંગળ ડ્રંઇવિંગ કરસી હસી અને હુા... પંછળ એકલેં બેઠેં
હસેં.... ખબર છે? યંત કર એ તિવદ દેંનલ.....!’
‘હં. મને યંત છે પણ એમાં હદવં જેવુા શુા છે?’
‘કેમ નહીં? સુા એ તિવદની ઘડી અને અંજની અં ઘડીને દરખંવી જો.... સને પણ હદવુા અંવશે.’
‘સમંરી વંસમાં મને કાઇ દમજ નથ્ીં પડસી... ગેંળગેંળ વંસ કયર્ં વિનં દીધુા જ કહી તેં ને...?’-
દેંનલ નકલી ગુસ્દં દંથ્ેં છણકેં કરસાં ગર્જી.....
‘અેંહ! સુા સેં ગુસ્દંમાં પણ અેંર ખીલે છે!’
‘જો... વળી પંછી સંરીફ....?’
‘શુા કરુા દેંનલ....? મંરી અંતસ જ એવી છે...’
‘બહુ થ્ંયુા હવે.... દીધી વંસ કરેં છેં કે નહીં?’ દેંનલ કાટંળસાં બેંલી, એટલે વીરંને ફડક
પેદી કે અં ક્યાંક છેડંઇ પડશે એમ ધંરીને, ‘જો દાંભળ! સે તિવદે સુા મને જહન્ન્ંમમાં પણ લઇ ગઇ
હેંસ સેં પણ મંરુા શુા ચંલવંનુા હસુા?.... સુા ડ્રંઇવિંગ કરસી હસી એટલે સુા જ્યાં લઇ જાય ત્યાં મંરે ફરજિયંસ
અંવવુા જ પડસ...’ કહેસાં વીરંએ સરસ જ ઉમેર્યું;
‘દેંનલ! ત્યંરે સુા મંરી જિંતગીને તેંરનંર હસી અને અંજે...?’ વળી પંછેં વીરેં અટક્યેં,
અને દેંનલ દંમે એક નજર નાંખી કહ્ય્ુંા; ‘અંજે હુા જ્યાં લઇ જાઉં ત્યાં સંરે અંવવુા પડે... કેમ, બરંબરને?....
પણ હુા એમ નહીં કરુા... જેમ મેં દુભંનને ત્યાં જવંની ઇચ્છં તશર્ંવી અને સેં મને દુભંનને ત્યાં પહેંંચંડી
તીધેં સેમ.... અંજે પણ-હુા સંરી ઇચ્છં મુજબ - સુા કહીશ ત્યાં પહેંંચંડીશ... બેંલ! દેંનલ, ક્યાં જવુા
છે?’ કહી જવંબની રંહ જોવં લંગ્યેં.
‘ચેંપંટી...’ દેંનલનં મુખેથ્ીં નીકળેલં એ શબ્તની દંથ્ેં જ વીરંએ કંરને ટર્ન અંપ્યેં... કંરણ-
અહીંથ્ીં જ ચેંપંટી સરફ જવંનેં રસ્સેં પડસેં હસેં.... વીરેં કંર હાકંરસેં રહ્ય્ંેં અને કેંઇ ફિલ્મનં ગીસની
ઢબથ્ીં દીટી વગંડસેં રહ્ય્ંેં... અચંનક સે દીટી વગંડસેં બાધ થ્ંઇ ગયેં... ક્ષ્ંણવંર થ્ંેંભી કાઇક વિચંરી
સેણે દેંનલ પર એક દૃષ્ટિ નાંખી.... દેંનલની નજર રેંડ સરફ હસી.
અચંનક વીરંએ પ્રશ્ન કરી દેંનલને ચમકંવી.
‘દેંનલ! એક વંસ પૂછુા....?’
‘હજુ કાઇ બંકી છે?’ દેંનલ વીરંની ટેવ જાણી ગઇ હસી.... ગેંળગેંળ વંસ કરસં વીરં પર
સે મીઠેં રેંષ્ં પણ ક્યંરેક ઠંલવી તેસી.... અને થ્ંેંડીવંર પહેલાં જ સેણે રેંષ્ં કયર્ેં હસેં. સેથ્ીં વીરેં જરં
ડરથ્ીં પૂછી બેઠેં. દેંનલને અં રીસે જવંબને બતલે દવંલ કરસી દાંભળી ચૂપ થ્ંઇ ગયેં. એટલે થ્ંેંડી
રંહ જોઇ દેંનલે જ કહ્ય્ુંાઃ
‘કેમ ચૂપ થ્ંઇ ગયં? શુા કહેસં હસં....?’ પણ વીરેં ગંડી હાકંરસેં જ રહ્ય્ંેં. વીરંનં મૈંનથ્ીં
દેંનલ કાટંળી; ‘કેં’ને...? શુા કહેસં હસં...?’ છસાંય વીરેં કાઇ ન બેંલ્યેં એટલે સેણે સ્પષ્ટ કરી તીધુા;
‘ન કહેં સેં સમને મંરં....’
‘ચૂપ.’ વીરંએ ડંબં હંથ્ેં દેંનલનં મુખ અંડે હંથ્ં તઇ દેંગાત ખંસં રેંકી લીધી, ને ‘દેંનલ!
મને એમ કે સુા ગુસ્દે થ્ંઇશ.... એટલે મેં કહેવંનુા માંડી વંળ્યુા હસુા....’ સેણે દેંનલ સરફ નજર કરી.
દેંનલની અાંખેં નિતર્ેંષ્ંસંથ્ીં હદી પડી...
‘દેંનલ! સુા ગુસ્દે સેં નહીં થ્ંંય ને....?’
‘જો પંછં. સમંરે અંમ દવંલ કરવંનેંે ન હેંય.... એમ જ કહી તેવુા જોઇએ... ‘દેંનલ! મંરેં
હુકમ છે સંરે ગુસ્દે થ્ંવંનુા નથ્ીં....’ અને સમંરેં હુકમ મંથ્ેં નં ચઢંવુા સેં કે’જો મને....!’ અને સે મરક
મરક હદી રહી!
‘સેં દાંભળ!’ વીરંને દેંનલ ખૂબ વહંલી લંગી... અંવી પ્રિયં દંથ્ેં જીવન જીવવંનુા પણ કેંનં
નદીબમાં હેંય? વિચંરસેં વીરેં અંગળ બેંલ્યેં; .... ‘મંન કે સંરં પિસંજીએ અંપણેં દાબાધ ધૂત્કંયર્ેં
અને સને મંરંથ્ીં વેગળી કરે સેં....?’
‘સેં શુા?’ દેંનલનુા મુખ હજુ પણ હદસુા હસુા.
‘મસલબ કે સુા મંરંથ્ીં વેગળી થ્ંઇ શકીશ?’
‘સમને હજુ દેંનલ પર વિશ્વંદ નથ્ીં? અરે! વેગળી થ્ંઇશ સેં પણ અં જન્મંરંમાં સેં નહીં
જ.... એવેં દમય અંવશે ત્યંરે સમંરી દેંન અં ફંની તુનિયં છેંડીને ક્યાંય ચંલી જશે....’
‘એવુા ન બેંલ દેંનલ! હુા સેં સને એમ કહેવં માંગુ છુા કે કતંચ એવેં દમય અંવે સેં સુા સંરં
મં-બંપ દાપત્ત્િં બધુા છેંડીને મંરી દંથ્ેં અંવે ખરી....?’
દેંનલ હદી પડી. વીરેં ઝાખવંણેં પડી ગયેં.... દેંનલ મંરી ઠેકડી સેં નહીં ઉડંવે ને? પણ
જ્યંરે સેણે દેંનલનેં જવંબ દાંભળ્યેં ત્યંરે સેં વીરેં ખુશીનેં મંયર્ેં ઊછળી પડ્યેં.....
‘વીરૂ! જ્યંરે એવેં દમય અંવશે ત્યંરે સમને દેંનલનુા કેટલુા પંણી છે સેની ખબર પડશે....
સમે મને રેંકેં સેં પણ, હુા મંરં મં-બંપ અને સેમની જાહેંજલંલીને ઠેંકર મંરી સમંરી દંથ્ેં ચંલી નીકળુા,
દમજ્યંને? સમે દેંનને પ્રેમ કયર્ેં છે અને દેંન પણ સમને ચંહે છે....’ થ્ંેંડુા રેંકંઇને ઉમેર્યું; ‘પહેલાં
હુા સમને તેંરસી હસી પણ અત્યંરે અને હવે પછી સમે જ્યાં લઇ જશેં ત્યાં અંવવં સૈયંર છુા.... મંરં
મં-બંપની ફિકર ન કરેં.... સેઅેંને હુા બરેંબર જાણુા છુા... સે કતંપિ ઇન્કંર નહીં જ કરે...’ અને દેંનલે
વીરં દંમુા હદસં ચહેરે જોયુા.
વંસેંમાં ને વંસેંમાં સેમની કંર ચેંપંટી પર અંવી ગઇ હસી. ગંડી ક્યાં પંર્ક કરવી સેવેં વિચંર
કરસેં વીરેં કંર ધીમી હાંકવં લંગ્યેં... એટલે દેંનલે જ સેને ટેંક્યેંઃ ‘કેમ, અંમ હાંકેં છેં? હજુ અંપણે
અંગળ જવંનુા છે...’
‘અંગળ?’ વીરંએ સ્પીડ વધંરી... તરિયંને કિનંરે કિનંરે અંગળ વધવં લંગ્યેં... તૂર ગયં
પછી પહંડેં અને લીલેંસરી ઝંડીઅેં અંવી એટલે વીરંએ કંર થ્ંેંભંવી જેવી કંર ઊભી રહી કે દેંનલ
સરસ જ બહંર નીકળી ગઇ... વીરંએ ગંડી લૅંક કરી અને દેંનલ નજીક દરક્યેં.
દેંનલ તૂર તૂર તરિયંની ક્ષ્િંસિજ સરફ સ્થ્િંર નજરે સંકી રહી હસી.
‘કેવુા અત્ભુસ દુાતર દૃશ્ય છે વીરૂ! મને અં દૃશ્ય ખૂબ ગમે છે...’
‘અરે વંહ! ખૂબ દુાતર દૃશ્ય છે દેંન! મને અં દૃશ્ય ખૂબ ગમે છે....’
તૂર તૂર. તરિયંનં વિશંળ પેટ પર નંનાં-મેંટાં હેંડકંઅેં ફરસાં હસાં.... કેટલાંકનં દઢ ખૂલ્લં
હસં... સેં કેટલાંકનં બાંધેલં... તૂર તૂરથ્ીં અંગ વડે ચંલસી બેંટ પણ ખૂબ નંની તેખંસી હસી.... તરિયંમાં
ડૂબકી લગંવવં દૂરજ અંકંશમાં સેંળંઇ રહ્ય્ંેં હસેં... ત્યાં સેં કેટલાંક સેંફંની વંતળેંએ દૂરજને ઢાંકી
તીધેં.... અંકંશમાં જળચર પક્ષ્ીંઅેં ઉડંઉડ કરસં હસં- સેં સેમાં કેટલાંક ખેચર પક્ષ્ીંઅેંનેં પણ દમંવેશ
થ્ંસેં હસેં.
એક સરફ તરિયેં.... સેનં કિનંરે કુતરસે ખડકેલં મેંટં પર્વસેં.... તૂર દુધી પથ્ંરંયેલી લીલી
વનરંઇઅેં....
દેંનલ જોસી જ રહી ગઇ.... જોસાં જોસં સેની નજર વીરં પર પડી.... દેંનલ કુતરસી દૃશ્ય
જોવંથ્ીં અંનાતમાં હસી.... પણ વીરંએ સેં પેલુા કહેલુા વંક્ય - ‘મને પણ અં દૃશ્ય ખૂબ ગમે છે’ એ
દેંનલની દુાતરસંનુા મંપ કંઢસાં બેંલ્યેં હસેં.... પણ સેની જાણ દેંનલને ત્યંરે જ થ્ંઇ જ્યંરે સેની નજર
વીરં પર પડી-ક્યંરનેંય સે દેંનલનં રૂપને નીરખસેં ઊભેં હસેં...
દેંનલે અંદમંની કલરની દંડી અને સેને મેચિંગ અંવસુા બ્લંઉઝ પહેરેલુા હેંવંથ્ીં ખૂબ દુાતર
લંગસી હસી... અને સેમાં યે અં કુતરસી દૃશ્ય જોઇ સેનુા રૂપ અેંર ખીલ્યુા હસુા. અંનાતિસ નયનેંવંળી
દેંનલ ગભરૂ હરણીદી લંગસી હસી... સેની લાંબી ડેંકમાં દેંનંનેં તેંરેં લટકસેં હસેં.... કંનમાં મેંટી
મેંટી એરિંગેં ઝેંલં ખંસી હસી.... સેનં મંથ્ંંનં વંળનેં ચેંટલેં છેક કમર દુધી પહેંંચસેં-ઝૂલસેં હસેં.....
અને! ઘણી કંળજીથ્ીં ગુાથ્ંંયેલેં હસેં... સેનં મંથ્ંંમાં હેરપીનથ્ીં વીરંનં હંથ્ંનુા અંપેલ ગુલંબનુા ફૂલ
સેનં દૈંાતર્યમાં વધંરેં કરસુા હદી રહ્ય્ુંા હસુા.
‘ક્યંરનંય અંમ ટીકી ટીકીને શુા જુઅેં છેં....?’
‘સને....’ વીરેં મત્હેંશ અવંજમાં બેંલ્યેં.
‘મને?.... સમે મને ક્યંરેય જોઇ નથ્ીં કે શુા?’
‘જોઇ છે.... ઘણી વંર જોઇ છે.... પણ અંજે અને અત્યંરે સુા કાઇક જુતી જ લંગે છે....’
‘જુતી એટલે?’ મેંટી અાંખેં કરી દેંનલે પૂછયુા.
‘દેંનલ...! સંરં રૂપમાં જ્યંરે જ્યંરે જોઉં છુા.... ઊાડેં ઊસરીને મંણુા છુા ત્યંરે સંરં રૂપમાં
કાઇને કાઇ વધંરેં થ્ંયેલેં લંગે છે... ક્યંરેક વિચંરુા છુા કે સંરુા અં નમણુા નંક મેં જોયુા નથ્ીં.... ક્યંરેક
સંરી અણીયંળી અાંખેં જોઇને હુા એમ મંનસેં હેંઉં છુા કે અં અગંઉ મેં સંરી અાંખેં બરંબર જોઇજ
નથ્ીં... ખરે જ દેંનલ! સંરી અં લાંબી ડેંક જોઇ મને એ જ વિચંર અંવે છેે.... સંરં રૂપની પ્રશાદં
કરવં મંટે મને કેંઇ જ ઉપમં મળસી નથ્ીં... સંરી દુાતરસંનાં વખંણ કરવં મને વંક્યેં જડસાં નથ્ીં....
બદ! ફક્સ એટલુા જ કહીશ કે દેંનલ... સુા ખરેખર દેંનલ છે.....!
‘ચૂપ, વળી પંછી મંરી સંરીફ કરવં લંગ્યં?’
‘સંરીફ નહીં દેંનલ! અં સેં મંરં તિલનેં ઊભરેં મંરં શબ્તેં દ્વંરં સને દમજાવવંનેં વ્યથ્ર્ં
પ્રયત્ન કરી રહ્ય્ંેં છુા’- કહી વીરંએ સેનેં હંથ્ં પકડ્યેં, ‘ચંલ, દેંનલ! અંપણે પેલી ઝંડીમાં બેદી બે
ઘડી પ્યંરની વંસેં કરીએ...’
દેંનલ કાઇ પણ અંનંકંની કયર્ં વિનં વીરંની પંછળ તેંરવંઇ.... સેને પણ એકાંસ પદાત હસુા
અને એટલે જ સેં અહીં દુધી અંવી હસી.
વીરેં દેંનલને લઇ એક પથ્થ્ંરની શિલં પર બેઠેં... દેંનલ પણ સેની પંદે જ ગેંઠવંઇ, વીરંએ
દેંનલનેં હંથ્ં પકડી હથ્ેંળી તબંવી.... દેંનલ વીરંનેં હંથ્ં પકડી બે હંથ્ંમાં સેને રમંડવં લંગી અાંગળી
વડે વીરંની હથ્ેંળીમાં કાઇક લખસી ગઇ. ક્યંરેક ‘વીરૂ’ સેં ક્યંરેક ‘દેંન’- વંરંફરસી નંમ લખસી
ગઇ... વીરેં સેની રમૂજ જોસેં રહ્ય્ંેં.
તૂર તૂર અંકંશમાં ઝળુાબસેં દૂરજ કંળાં વંતળની પંછળ છુપંઇ ગયેં હસેં.... અંકંશમાં
એકંએક ઘટંઘેંર વંતળેં ચઢી અંવ્યાં... ઠાઠેં પવન ફૂાકંસેં હસેં.... વરદંત પડવંની અંગંહી જાણી
દેંનલ ગભરંઇ ગઇ પણ દંથ્ેં વીરેં હસેં, સેથ્ીં સેણે ઉઠવંની કેંઇ ચેષ્ટં કરી નહીં.... બાને વચ્ચે મૈંન
છવંયુા.
ત્યાં, અચંનક વરદંત પડવેં શરૂ થ્ંયેં. જોરતંર ઝંપટુા હસુા. દંથ્ેં દંથ્ેં પવન પણ ફૂાકંયેં....
વીરેં અને દેંનલ ભીંજાઇ ગયં હસં, પણ બે-માંથ્ીં એકેય ઊઠવંનુા નંમ લેસાં નહેંસં.
દેંનલની દંડીનેં પંલવ વરદંત દંથ્ેં ફૂાકંસં પવનથ્ીં દરકી ગયેં. સેનં રેશમી કપડાં સેનં
મુલંયમ શરીર દંથ્ેં ચીટકી ગયાં હસાં. શરીર દંથ્ેં ચીપકી ગયેલાં એ કપડાંથ્ીં દેંનલનુા રૂપ અેંર ખીલ્યુા
હસુા.
વીરેં સેં-એ અનુપમ રૂપને પી રહ્ય્ંેં હસેં.
વરદંતથ્ીં ભીંજાઇને ચીપકી ગયેલં બ્લંઉઝથ્ીં સેનં પંરેવાં જેવાં બે પયેંધરેં સ્પષ્ટ નજરે ચઢસાં
હસાં, સેની પંસળી કમર દંથ્ેં ચીપકી ગયેલી દંડી વિહ્વળ બનંવસી હસી... કમરનેં સ્પષ્ટ ઊભંર
તેખંસેં હસેં.... દેંનલનં મંથ્ંંમાં પડેલુા પંણી વંળમાં ભરંઇ બહંર પડસુા હસુા, સેનં ચહેરં પર પંણીનાં
ટીપાં બંઝેલાં હસાં. જાણે ગુલંબની પાંખડીઅેં પર પડેલેં ઝકળ!
પડી ગયેલં પંલવને દરખેં કરવં જસી દેંનલનેં હંથ્ં વીરંએ પકડી લીધેં, ‘રહેવં તે દેંન!
સુા એમ જ દુાતર લંગે છે.... મને સંરી દુાતરસંનેં રદ મંણવં તે દેંન...!’-દેંનલ ઝૂમી ઊઠી....
મીઠુા અને મધુરુા બેંલંયેલુા એ જૂનુા-પૂરંણુા નંમ- ‘દેંન’થ્ીં દેંનલનં અંખં શરીરે ઝણઝણંટી
વ્યંપી ગઇ, સે એકતમ વીરંને બંઝી પડી.... ફક્સ હંથ્ંને અડવંનુા વચન લેનંરી દેંનલે સેની મેળે જ
સેની જાસ વીરંને હવંલે કરી તીધી.... અને કરે પણ શુા? કંરણકે મેંદમ જ નંતંન હસી ત્યાં? - અને
વીરંએ દેંનલને સેની બંહુમાં દમંવી તીધી.... દેંનલનં ચહેરં પરનં બિંતુને વીરેં ચૂમસેં રહ્ય્ંેં.
દેંનલે એવીસેં ભીંદ તીધી હસી કે-!
- સેનં ભીંજાઇ ગયેલં બે સ્સનેં વીરંની છંસી દંથ્ેં તબંયં-ભીડંયં હસં.... સેનં સ્પર્શથ્ીં
વીરંનં શરીરમાંનુા લેંહી ગરમ થ્ંઇને વહેવં લંગ્યુા.... વીરેં દેંનલનં આગ-ઉપાંગેં પર ચૂાબનનેં વરદંત
વરદંવી રહ્ય્ંેં હસેં... ધીરે ધીરે દેંનલ પણ ઉત્ત્ેંજિસ થ્ંવં લંગી... સે પણ ભંન ભૂલી હસી અને વીરંને
વધુને વધુ ભીંદ અંપવં લંગી... બાને જણ દમય-કંળ અને સ્થ્ંળનુા પણ ભંન ભૂલી બેઠં,.... દેંનલે
વીરંનં હેંઠેં પર સેનં ગરમ હેંઠ ચાંપી તીધં- અને એક દીદકંરેં બેંલંવી ગઇ દેંનલ...
‘દેંનલ સુા મને સરછેંડીશ સેં નહીં ને?’ અચંનક બેંલંયેલં એ વીરંનં વંક્યથ્ીં દેંનલ દહેજ
ચમકી પણ સરસ જ જવંબ વંળ્યેંઃ
‘નહીં વીરૂ....! એવુા ન બેંલેં... હુા દતંય સમંરી જ છુા અને સમંરી જ થ્ંઇને રહેવંની છુા....
એવુા અમાગળ ન બેંલેં વીરૂ!.... સમંરં મંટે હુા મંરં મં-બંપ અને સેમની દાપત્ત્િં પણ ત્યજી તેવં સૈયંર
છુા....’
‘મંરી દેંન....!’
‘વીરૂ... મંરં પ્રિયસમ!.... પ્રંણનંથ્ં!’
‘દેંન....! ક્યાંક સંરી મજબૂરી અંપણં પ્રેમ અંડે ન અંવે-’
‘એવુા ન બેંલેં, ક્યાંક અંપણં પ્યંરની કેંઇને ઇષ્ંર્ં થ્ંશે-અંપણી પ્રીસને નજર લંગી જશે....!’
વંસર્ંલંપ સેં મત્હેંશમાં ડૂબેલં પ્રણય-પ્રકરણને કંરણે ઉત્ભવ્યેં હસેં કે પછી-વંસ્સવિક? કેંને
ખબર....
વીરેં વધુ વિહ્વળ થ્ંસેં જસેં હસેં.... સેનં હંથ્ં દેંનલની પીઠ પંછળથ્ીં દરકી કમર પર
વીંટળંયં.... પછીસેં ધીમે ધીમે સેનેં હંથ્ં દેંનલનં પગની પંની દુધી પહેંંચ્યેં... દેંનલ વધુ ઉત્ત્ેંજિસ
થ્ંસી જસી હસી... વીરંનેં હંથ્ં પ્રગસિ કરસેં દેંનલનં પગની પેંડી દુધી ફયર્ેં... દેંનલનેં ચણિયેં પણ
ઊાચેં થ્ંસેં જસેં હસેં અને સેની ગેંરી ગેંરી માંદલ પીંડીઅેં વિહ્વળ બનસી જસી હસી..... દેંનલ વીરંને
ઇન્કંર કરવં મંટે અદમથ્ર્ં હસી અને એ સેં જાણે સ્વર્ગીય દુખ મંણવં સૈયંર થ્ંઇ ગઇ હેંય સેમ લંગસી
હસી... ત્યાં, વીરંનં સેંફંને પીંડીથ્ીં ચણિયેં ઉઠંવી ઘૂાટણ દુધી ખદેડી તીધેં અને વીરંનં અંખં શરીરમાં
ઉત્ત્ેંજનંનં પૂર વહેસાં થ્ંઇ ગયં- જાણે ધેંડંપૂર! ગરમ લેંહીસેં ધેંધ ધબકંરં મંરસેં ઉછળસેં હસેં....
અને એ ધેંધમાં સણંસં વીરંએ દેંનલની દંથ્ંળ ઉઘંડી,... ગેંરી ગેંરી અને મુલંયમ સથ્ંં માંદલ દંથ્ંળ
પર નજર પર પડસાં જ વીરંનુા મગજ બહેર મંરી ગયુા.... સેની ગ્રાથ્ીંઅેંએ અન્ય કંમ પડસુા મૂક્યુા અને...
સેની અાંખેંમાં કંમવંદનંનેં નશેં દવંર થ્ંઇ ગયેં... દેંનલ પણ ઉત્ત્ેંજિસ સેં થ્ંઇ જ હસી અને સેમાં
વળી સેની મુલંયમ દંથ્ંળ પર વીરંનેં હંથ્ં ફરસેં હસેં-પછી પૂછવુા જ શુા...? અને દેંનલ વીરંને
અટકંવવંનુા પણ ભૂલી ગઇ હસી- સે વધુને વધુ વીરંની ભીંદમાં જકડંસી જસી હસી... પણ!
વીરેં જ્યાં અંગળ પગલુા ભરવં જાય છે ત્યાં-
કેંઇકનં હદવંનેં અવંજ અંવ્યેં.
પહેલાં સેં- ભંદ થ્ંસેં હશે-મંની બે માંથ્ીં કેંઇનુા ધ્યંન ન ગયુા.... પણ! પછી હદવંની દંથ્ેં
સંળિયેંનં અવંજથ્ીં દેંનલ અને વીર ચેંંકી ગયં. જોયુા સેં-!
વીરંનં શરીરમાં ગરમ થ્ંયેલુા લેંહી એકતમ ભયનુા મંર્યું ઠાડુા પડી ગયુા અને ઉત્ત્ેંજિસ દેંનલ
પણ દૃશ્ય જોસાં જ ઠરી ગઇ...
દેંનલ દફંળી બેઠી થ્ંઇ ગઇ.
વીરેં ઊભેં થ્ંઇ ગયેં.
દંમે ચંર ગુાડં ઊભં હસં-ઘંટી લેંકેં.... અને સેમની નજર દેંનલનં અર્ધનગ્ન શરીર પર
ફરસી હસી... દેંનલ ઊભી થ્ંઇ કપડાં દાકેંરસી વીરંની અેંથ્ેં ઊભી રહી....
વરદંત બાધ થ્ંઇ જવં છસાં દેંનલનં કપડાં સેં એવાં જ ભીનાં હસાં.... ચીપકી ગયેલાં એ
કપડંમાંથ્ીં સેનુ રૂપ ડેંકિયાં કરસુા હસુા.... દેંનલને વીરંની પંછળ છુપંયેલી જોઇ એક દરતંર જેવેં
લંગસેં ઘંટી બેંલી ઊઠ્યેં : ‘અરે! યે લડકી.... ઇધર કહાં છૂપસી હૈ...? .... સેરે લિયે હમ અંયે હૈ...’
અને પછી વીરં સરફ કરડી નજર કરી બેંલ્યેં;
‘યે લડકં! કૈંન હૈ સૂ...? ચલ, એક અેંર હટ.’
ઘંટીનં બેંલંયેલં શબ્તેંથ્ીં અને સેનં બુલાત સથ્ંં કરડંકીભયર્ં અવંજથ્ીં દેંનલ ધ્રુજી રહી
હસી.... વીરેં સેં સરસ પરિસ્થ્િંસિ પંમી ગયેં હસેં- એક સરફ વીરેં એકલેં હસેં જ્યંરે દંમુા ચંર હટ્ટં-
કટ્ટં શરીરવંળાં ઘંટી લેંક ઊભં હસં.... પણ હવે હિંમસ હંર્યે કાઇ નહીં વળે-મંની વીરંએ સૈયંરી રૂપે
દેંનલને ઉદ્દેશી કહ્ય્ુંા;
‘દેંનલ! સુા ઊાચી શિલં પર ચઢી જા; ને ત્યાં જ ઊભી રહે.... હુા એમને થ્ંેંડેં પ્રદંત અંપુા....!’
પણ દેંનલ અંનંકંની કરવં લંગી... એટલે વીરંએ જ સેને હંથ્ંમાં ઊાચકી શિલં ઉપર બેદંડી તીધી.
ત્યાંથ્ીં દેંનલને સેમની કંર તેખંસી હસી.... પણ અહીં વીરંને એકલં છેંડી ભંગી જવંનુા મન નહેંસુા
થ્ંસુા.... ગભરંયેલી દેંનલ બૂમ પણ નહેંસી પંડી શકસી...
‘અરે યે બબૂચક! દૂનસં નહિં હૈ.... ચલ ભંગ યહાંદે....!’
‘ક્યુા ભંઇ! હમ યહાં દે ક્યૂા ભંગેગેં.... સુમ્હંરે બંપકી જગહ હૈ ક્યં....?’ વીરંએ ઇંટનેં
જવંબ પથ્થ્ંરથ્ીં અંપ્યેં એટલે દરતંર દિવંયનં ઘંટી જરં પંછં પડ્યં-‘ક્યાંક અં દંલેં દંમનેં કરશે’
એ બીકે.
‘જ્યંતં બકબક નહીં કર... વનર્ં સેરી હડ્ડી-પદલી એક કર તૂાગં....!’ હજુ પણ દરતંર કડક
અવંજે ચેસવી રહ્ય્ંેં હસેં.... પણ વીરેં!
‘અચ્છં...! સેં હેં જાયે શુરૂ....!’ કહેસાં વીરેં જાનનં જોખમે પણ લડવં સૈયંર થ્ંઇ ગયેં....
થ્ંંય જ ને? નંમર્તની જેમ ભંગી જાય સેં દેંનલ અંગળ સેની શી કિંમસ?.... અને દેંનલનં મનથ્ીં
સે ઊસરી પણ જાય.
દરતંર જેવં લંગસં ઘંટીએ બીજા ત્ર્ંણને ઇશંરેં કયર્ેં એટલે ત્ર્ંણેય લડવંની સૈયંરી દંથ્ેં
વીરં સરફ ધસ્યં.
પણ!
સેઅેં નજીક અંવે સે પહેલાં સેં વીરેં સ્પ્રિંગની મંફક હવંમાં ઉછળ્યેં અને ત્ર્ંણેયને અાંબી જાય
સેમ અંડેં ફાટંઇને સેમની ઉપર પડ્યેં.... ત્ર્ંણેયને કાઇ દમજ પણ ન પડી-શુા થ્ંયુા? અને ત્ર્ંણેય ઘંટી
ભેંંય ભેગં થ્ંઇ ગયં, વીરેં પણ પછડંયેં.
દેંનલ પંદેથ્ીં ઉછળેલં વીરંને હવંમાં ઝીંકંસેં જોઇ દેંનલ સેં સ્સબ્ધ જ થ્ંઇ ગઇ.... સેણે
મનેંમન વીરંની વીરસંને બીરતંવી.
જમીન પર પટકંયેલં ઘંટી એક પછી એક ઊભં થ્ંવં ગયં પણ વીરેં સેં સે પહેલાં જ સ્ફૂર્સિથ્ીં
ઊભેં થ્ંઇ ગયેં હસેંે.... પહેલાં ઊભં થ્ંનંર ઘંટીએ વીરં પર મુક્કેં ઉગંમ્યેં પણ- સેનેં વંર ડંબં
હંથ્ેં ખંળીને જમણં હંથ્ંનેં મજબૂસ પાજો પેલંનં નંક ઉપર પડ્યેં. અને એ ઘંટી નંક પકડસેં એક
ચીદ નાંખી ભેંંય પર પછડંયેં.
બીજા ઘંટીએ દેંનલને વિમંદણમાં મૂકી તીધી. કંરણકે પહેલં ઘંટીનેં વંર ખંળસેં વીરેં
પંછળથ્ીં અંવેલં એ બીજા ઘંટીથ્ીં અજાણ હસેં. પહેલેં જેવેં પડ્યેં કે બીજા ઘંટીએ સેણે પંછળથ્ીં
ગળં અંગળથ્ીં પકડ્યેં... વીરંનુા ગળુા ભીંદંયુા.... ત્યાં ત્ર્ીંજો ઘંટી પણ ઊભેં થ્ંઇ ગયેં હસેંે અને સે
પણ વીરં સરફ ધસ્યેં....
દેંનલ ગભરંઇ ગઇ હસી.... હવે શુા કરવુા? ભયની મંરી સે એમ જ ઊભી રહી હસી... પણ!
સેનં અંશ્ચર્ય વચ્ચે વીરંને અંઝંત થ્ંસેં જોયેં...
ત્ર્ીંજા ઘંટીને અંવસેં જોઇ વીરેં છાછેડંયેં.... બીજા ઘંટીને-જેણે એનુા ગળુા પડ્યુા હસુા સેનં પેઢંમાં
હંથ્ંની કેંણી મંરી ગળુા છેંડંવ્યુા અને સેનુા ગળુા પકડી હવંમાં ઊછંળી ત્ર્ીંજા ઘંટી ઉપર નાંખ્યેં.
દેંનલને સેં ખુશ થ્ંવુા કે રડવુા?- કાઇ દમજ ન પડી ત્યાં જ સે ચમકી!
દરતંર જેવેં ઘંટી વહેલેં ચેત્યેં... એકલેં લંગસેં અં યુવંન સેનં દંથ્ીંતંરેંને મંરી ભગંડશે
અને અં કંમણગંરી છેંકરીનં શરીરને ભેંગવવંની ઇચ્છં પંર પડશે નહીં... એટલે આસે સેણે ભયાકર
નિશ્ચય કયર્ેં હસેં અને વીરંનેં ખંત્મેં બેંલંવવં ફટંક-તેસુાકને રંમપુરી ચંકુ ઉઘંડ્યુા..... અને એકંએક
જ વીરં સરફ ધસ્યેં.... અં વંસથ્ીં અજાણ એવેં વીરેં બીજાઅેંને મંરસેં-પીટસેં રહ્ય્ંેં.
દેંનલ ગભરંઇ ગઇ.... સેને વીરં અંડે વંડ થ્ંઇને ઊભં રહેવંની ઇચ્છં થ્ંઇ પણ સેમ કરસાં
પણ પહેંંચી શકંશે નહીં.... સેણે અાંખેં બાધ કરી તીધી અને એક જોરતંર ચીદ નાંખી.... ‘વીરૂ.........’
સેને નક્કી થ્ંઇ ગયુા હસુા કે ચંકુનેં ઘં વીરંને વંગ્યેં હશે.... પણ સેનં અંશ્ચર્ય વચ્ચે વીરેં અંબંત
બચી ગયેં હસેં. દેંનલની ચીદથ્ીં વીરેં ચેત્યેં હસેં.... સેણે ચંકુનુા નિશંન ચૂકંવી તીધુા.... અને ચંકુ
દીધુા જ એક ઘંટીનં હંથ્ંનં બંવડંમાં ઘૂદી ગયુા.
પેંસંનં પર હુમલેં કરનંર દરતંર પર વીરેં ધસ્યેં.... સેં પેલી બંજુ પેંસંનેં ઘં ચુકવનંર
વીરં પર દરતંર પણ ગુસ્દે થ્ંયેં હસેં.... દંમદંમી મુક્કંબંજી ચંલી... વીરેં ઢીલેં પડસેં જસેં હસેં
પણ હિંમસ હંરસેં નહેંસેં.... સેં દંમે પંડં જેવેં ઘંટી હસેં.... દેંનલ પણ હિંમસ હંરી બેઠી હસી.
એકલં હંથ્ેં લડસં વીરંની બંજુમાં રહી લડવં લંગે-દંમનેં કરે પણ સેમ કરસાં પેંસે દપડંઇ જશે-
એ બીકે સે કાઇ વિચંરે સે પહેલાં-સેનં અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં.
વીરંની દંથ્ંમાં સળશી દિંગલને જોસાં જ સે ખુશ થ્ંઇ ઊઠી.... દિંગલનેં દંથ્ં મળસાં વીરેં
અેંર મિજાજમાં અંવી ગયેં... અને અંમ બાને તેંસ્સેં ગુાડંઅેંને ફટકંરસં રહ્ય્ંં; સેમનંથ્ીં એક વંઘનેં
દંમનેં નહેંસેં થ્ંયેં ત્યાં અં બીજા વંઘનેં દંમનેં ભંરે પડી ગયેં. બાને તેંસ્સેં નં લેંખાડી પાજા-અને
મુક્કંથ્ીં ડરી ગયેલં ગુાડંઅેં હવે જીવ લઇને ભંગવંની કેંશિશ કરવં લંગ્યં....
બરંબરનં મંરથ્ીં અધમૂઅં થ્ંયેલં ગુાડંઅેં લંગ જોઇને ભંગવં લંગ્યં અને આસે એક એક
લંસેં ખંસં ભંગી ગયં. હંથ્ં ખાખેરી રહેલં દિંગલને બંથ્ંમાં લઇ લેસાં વીરંએ સેને ધન્યવંત અંપ્યં;
‘થ્ેંંક યુ, મંરં તેંસ્સ! સુા દમય પર અંવી પહેંંચ્યેં.’
‘પણ ખરેખર સેં સુા અભિનાતનને પંત્ર્ં છે વીરૂ.... એકલે હંથ્ેં ચંર ચંર ગુાડંઅેંનેં દંમનેં
કરસાં જોઇ સંરી પર મને વહંલ ઊભરંઇ અંવ્યુા છે વીરં....’
અને સળશી વીરંને બિરતંવસેં હસેં.... ત્યાં સેમની નજર દેંનલ પર પડી સેં, દેંનલની પંદે
જ કીર્સિ ઊભી હસી... જ્યંરે લડંઇ ચંલસી હસી ત્યંરે કીર્સિ દેંનલને અંશ્વંદન અંપસી હસી. પણ
હજુયે દેંનલ ગભરંયેલી હસી. કીર્સિ દંથ્ેં સે નીચી ઊસરી.... વીરંને હેમખેમ જોઇ ખુશ થ્ંસી સેની બંહુમાં
દમંઇ ગઇ... અને... વીરંની છંસીમાં મંથ્ુંા મૂકી ફૂટફૂટ અાંદુડે રડી પડી.... એ અાંદુ ખુશીનં હસં
કે ભયનં-સે કહેવુા મુશ્કેલ હસુા... રડસી દેંનલે વીરંને કહ્ય્ુંા; ‘વીરૂ....! મંરં લીધે સમે પ્રંણને પણ વેગળેં
મૂક્યેં....?’
‘રડ નહીં પગલી....!’ અને વીરેં દેંનલનં મંથ્ંંમાં હંથ્ં નાંખસેં બેંલ્યેંઃ ‘સંરી રક્ષ્ંં હુા નહીં
કરુા સેં બીજુા કેંણ કરશે...?’ પછી સેની ડેંક ઊાચી કરી સેનેં ચહેરેં પેંસં સરફ રંખસાં વીરંએ ઉમેર્યું;
‘ચંલ હદ જોઇ....?’-દેંનલે ઊાચુા મંથ્ુંા કર્યું ત્યંરે વીરેં હદસેં હસેં.... રડસી અાંખે પણ દેંનલ વીરંનં
અંતેશને મંન અંપી હદી પડી.... વીરંનુા અંખુા શરીર પરદેવંથ્ીં લતબત હસુા અને વરદંતથ્ીં સેનાં
કપડાં ભીંજાયેલાં હસાં.... સેનં ચહેરં પરનેં પરદેવેં દેંનલે સેની દંડીનં પંલવ વડે લૂછી નાંખ્યેં....
દેંનલની અં જાસની લંગણીભરી ચેષ્ટં જોઇ વીરેં બેંલી ઊઠ્યેં;
‘બિલકુલ ગાંડંલંલ છે સુા....’
‘સમને અંજે ખબર પડી....?’ અને દેંનલ ફરી વીરંને ભેટી પડી..... અને પછી વીરંએ જ
સેને વેગળી કરી. દેંનલ, કીર્સિ દંથ્ેં ચંલસી હસી- સેં વીરેં અને દિંગલ દંથ્ેં ચંલસં હસં.....
ચંલસાં ચંલસાં જ બધી વંસેં થ્ંઇ.... ઝઘડેં કઇ રીસે ઊભેં થ્ંયેં એની પણ વીરંએ માંડીને
વંસ કરી. પછી દિંગલ અને કીર્સિ પણ ત્યાં કેવી રીસે અંવ્યં સેની વંસ કરસાં દિંગલે કહ્ય્ુંા;
‘‘અમે પણ સંરી જેમ અં બંજુ ફરવં નીકળ્યં હસં, પણ વરદંત પડવંથ્ીં ભીંજાઇ જવંશે
એ બીકે અમે કંરમાં બેદી રહ્ય્ંં હસં.... અને વરદંત બાધ પડસાં અમે ઘેર જવં રવંનં થ્ંયં પણ જ્યાં
દેંનલની કંર પડેલી જોઇ અમે કંર થ્ંેંભંવી... અંવ્યં છીએ સેં દંથ્ેં પંછં જઇએ એ હિદંબે અમે
કંરમાંથ્ીં નીચે પણ ઉસયર્ં.... અંજુબંજુ નજર કરી પણ કેંઇ તેખંયુા નહીં એટલે અમે સેં પંછં કંરમાં
બેદવં જ જસાં હસાં કે ત્યાં-અમને દેંનલની ચીદ દાભળંઇ..... જે સરફથ્ીં ચીદ દાભળંઇ એ સરફ
જોસાં-દેંનલ એક શિલં ઉપર ઊભી હસી-અને ગભરંયેલી હંલસમાં ઊભી હેંય સેવેં ભ્રમ થ્ંસાં મને
થ્ંયુા કે ‘જરૂર કાઇક બનસુા હેંવુા જોઇએ....’ કંરણકે દેંનલ એકલી જ ઊભી હસી... અને બહંવરી બની
અંમ-સેમ જોસી હસી....
અને હુા સ્થ્િંસિ પંમી ગયેં, મેં કીર્સિને કહ્ય્ુંા, ‘સુા ધીમે ધીમે અંવ હુા અંગળ પહેંંચુા છુા‘- કહીને
હુા તેંડસેં અહીં અંવ્યેં હસેં.... જોઉં છુા સેં વીરેં એકલે હંથ્ેં ચંર ગુાડંઅેંનેં દંમનેં કરી રહ્ય્ંેં હસેં.’’
વંસ પૂરી કરસાં દિંગલ વીરં સરફ ફયર્ેં....‘ખરેખર તેંસ્સ! સુા બહંતુર ગણંય....’ અંમ કહી
સેણે વીરંનેં ખભેં થ્ંંબડ્યેં..... એ જોઇ દેંનલ ખુશ થ્ંઇ બેંલી.... ‘સમંરેં અંભંર સળશીભંઇ કે
અમંરી મતતે અંવ્યં...’
‘અરે! એમાં અંભંર શંનેં? તેંસ્સ તેંસ્સને કંમ નહીં અંવે સેં એ તેંસ્સી શં કંમની...?’-કીર્સિનં
વંક્યથ્ીં દિંગલે પણ દંથ્ં પુરંવ્યેં.
દેંનલ સેં હજુયુ ગભરંયેલી હંલસમાં હસી, વીરેં લડસેં હસેં ત્યંરે સેનેં જીવ અધ્ધર થ્ંઇ
જસેં હસેં.... જ્યંરે વીરેં દંમં ગુાડંને ફટકંરસેં ત્યંરે સેનં તિલમાં અંનાતની રેખં પદંર થ્ંઇ જસી
હસી.... પણ! જ્યંરે ગુાડંઅેં વીરં સરફ હિંદક હુમલેં કરે ત્યંરે સેં સે ગભરંઇ જ જસી- સેનંથ્ીં જોયુા
જસુા નહેંસુા સેથ્ીં અાંખેં અંડે હંથ્ં તઇ તેસી હસી... ક્યંરેક સેને વીરંની દંથ્ેં ઝાપલંવવંનુા મન થ્ંઇ જસુા....
પણ એક સ્ત્ર્ીં કઇ રીસે મતર્ેં દંથ્ેં ઝઘડી શકે....?
વંસેંેેમાં ને વંસેંમાં સેઅેં કંર દુધી અંવી પહેંંચ્યં.
વીરંને નહીંવસ્ જ મંર પડ્યેં હસેં.... કેંઇ જગ્યંએ લેંહી નીકળ્યુા નહેંસુા એટલે શાંસિ હસી....
સેણે ઘેર કેંઇને પણ અં લડંઇ - ઝઘડંની વંસ કરવંની મનંઇ કરી... અને ચંરેય જણાંએ અં વંસ
મનમાં જ ભાડંરી તીધી.
કંરમાં બેદસાં બેદસાં દિંગલે દેંનલને ચેસવણી અંપસાં કહ્ય્ુંા; ‘દેંનલબેન! વીરંને દાભંળજો!
સમને અંવેં પ્રંણરક્ષ્ંં કરનંરેં પ્રેમી કેંઇ નહીં મળે...’ કહેસાં દિંગલ હદી પડ્યેં.
વીરેં અને કીર્સિ પણ હદી પડ્યાં.....
ફક્સ દેંનલ જ શરમની મંરી નીચુા જોઇ ગઇ. મનેંમન એ પણ હદી હસી.
દિંગલ અને કીર્સિએ ‘ગુડ બંય’ કહી રજા લીધી.
ત્યંરે આધંરુા થ્ંઇ ગયુા હસુા.... અંકંશમાં સંરંઅેંનુા વૃાત ઊભરંઇ અંવ્યુા હસુા.... ક્યાંક ક્યાંક
સમરાંનેં અવંજ અંવસેં હસેં... અને દંથ્ેં દંથ્ેં તરિયંનં મેંજાાનેં ઘુઘવંટ પણ દાભળંસેં હસેં.... કિનંરંને
ધેંઇ નાંખવં તરિયંનં મેંજાા હિંમસભેર અંવસાં હસાં પણ નજીક અંવસાં જ દમંઇ જસાં હસાં.
અને ત્યંરે વીરંને બતલે દેંનલે જ ડ્રંઇવિંગ કરવંની જવંબતંરી સ્વીકંરી, વીરંને બંજુ પર
અંરંમ કરવં જણંવ્યુા, અને કંર દડદડંટ તેંડસી જસી હસી.
• • •
તરિયંકાંઠે બનેલં એ બનંવ પછી દેંનલને વીરં પ્રત્યે અત્ભૂસ લંગણી ઉત્ભવી હસી.
એકલી એકલી વિચંયર્ં કરસી હસી... સેણે ઘણી વખસ વીરંને મયર્ંતં અેંળાગસં અટકંવ્યેં હસેં....
સ્ત્ર્ીંનં શિયળની રક્ષ્ંં કરસી દેંનલ વીરંને સે બંબસથ્ીં અળગેં રંખસી હસી. સેને ઘણાં પ્રદાગેંની જાણ
હસી કે કુાવંરી છેંકરી બંળકને જન્મ અંપવંનં બનંવેં બને છે-એક સેં કુાવંરી અને પંછી બંળકનેં
જન્મ અંપે ત્યંરે સેં એવં કુકમર્ેં કરનંર પણ સેને સરછેંડે છે... કેંઇક સેં ગર્ભ પડંવી નાંખવંનુા પંપ
પણ કરસં હેંય છે.
અં બધંથ્ીં દેંનલ દંબતી હસી.
હં! સેને વિશ્વંદ સેં હસેં કે વીરેં સેની ઇચ્છં વિરૂદ્ધ કેંઇ પગલુા નહીં ભરે.... પણ કતંચ
એવી સ્થ્િંસિ ઊભી થ્ંંય કે - પેંસે પણ વીરંને ઇન્કંર કરવં અદમથ્ર્ં બને.... સેં?- વાંધેં સેં
નહેંસેં... કતંચ સે કુાવંરી મં બને સેં પણ વીરેં સેને સ્વીકંરવં સૈયંર હશે પણ- ગમે સેમ, દેંનલે
વીરંને અલિપ્ત જ રંખ્યેં હસેં.
પરાસુ જ્યંરે ઘંટી લેંકેં સેની ઇજ્જસ લૂાટવં અંવ્યં અને વીરંએ સેનં જીવને જોખમે પણ
સેનં શિયળની રક્ષ્ંં કરી હસી ત્યંરથ્ીં સે મનેંમન મુાઝંસી હસી.... વીરંની બહંતુરીભરી લડસ જોઇ
દેંનલ ખુશ થ્ંઇ ઊઠી હસી.... સેને વીરં દિવંય બીજો કેંણ અંવેં બહંતુર જીવનદંથ્ીં મળવંનેં
હસેં...?
દેંનલ વિચંરસી જ રહી.
બચપણથ્ીં માંડીને અત્યંર દુધીનં બનેલં તરેક પ્રદાગેંને સે વંગેંળસી રહી...
ત્યાં સેને બચપણનેં એક પ્રદાગ યંત અંવી ગયેં...- ત્યંરે દેંનલ અને કીર્સિ દંયકલ પર
દવંર થ્ંઇ સ્કૂલમાં અંવસી હસી... અને ત્યાં છંત્ર્ંંલયનં રસ્સં અંગળ જ દેંનલ છંત્ર્ંંયલ સરફ
જોવં ગઇ ત્યાં જ સેની દંયકલ ગંમનં એક અડિયલ છેંકરં દંથ્ેં અથ્ંડંઇ પડી હસી... અંમ સેં
દેંનલનેં વાંક સેં હસેં જ નહીં, કંરણકે એ છેંકરેં કીર્સિ અને દેંનલની દંયકલની વચ્ચે રહેલી
જગ્યંમાંથ્ીં પદંર થ્ંવં જસેં હસેં..... બંજુ પર ઘણેં બધેં રસ્સેં પડી રહ્ય્ંેં હેંવં છસાં પણ સેણે સે
સરફ ન હાંકસાં દેંનલની દંઇકલ દંથ્ેં ભટકંઇ પડ્યેં હસેં. વાંક સેં એનેં હસેં છસાં દેંનલે સેને કાઇ
કહ્ય્ુંા નહીં પણ, એ અડિયલ છેંકરેં દેંનલ અને કીર્સિ મંટે બીભત્દ ગંળેં બેંલસેં હસેં.... અને અંડી
દંયકલ ઊભી કરી બાનેને રેંકી રંખી હસી.... બીજા બધં છેંકરંઅેં સમંશેં જોસં ઊભં હસં....
દેંનલ અને કીર્સિ રડુા રડુા થ્ંઇ ગયં હસં, પણ સેમની વહંરે અંજ જોડી ધદી અંવી.... છંત્ર્ંંલયનં
ક્રેંદ અંગળ જ ટેંળુા વળેલુા જોસાં સળશી અને વીરેં ઝડપથ્ીં સેમાં ઘૂસ્યં..... સેં દેંનલ અને કીર્સિને
પેલેં છેંકરેં બીભત્દ ગંળેં વરદંવસેં મંર્ગ રેંકી ઊભેં હસેં.
‘શુા થ્ંયુા દેંન....!’ વીરંને બતલે સળશીએ જ પૂછયુા. અને દેંનને બતલે કીર્સિએ જ અંખી
બિનં કહી દાભળંવી.... સળશી પેલં છેંકરંને દમજાવવં મંટે અંગળ વધ્યેં.... પણ સળશીનેય એ
છેંકરંએ ગંળેં અંપવં માંડી ત્યંરે શાંસ મગજનેં વીરેં નં છૂટકે કૂતી પડ્યેં... પેલંની ફેંટ પકડી
ત્ર્ંણ-ચંર સમંચં લગંવી તીધં.... અને સેને ગંળેં બેંલસેં બાધ કરી તીધેં હસેં....
ત્યંરનુા દૃશ્ય યંત અંવસાં જ દેંનલ હદી ઊઠી. જ્યંરે ને ત્યંરે વીરેં જ સેની મતતે તેંડી
અંવે છે. સેણે નિશ્ચય કયર્ેં કે કેંઇ પણ ભેંગે વીરંને સેનંથ્ીં અળગેં કરવેં નથ્ીં. મમ્મી-પપ્પંને સેનં
દાબાધથ્ીં વંકેફ કરી તઇશ.... પણ દેંનલને મેંકેં મળસેં નહેંસેં.
વીરંને મળવં સેનુા મન હામેશાં ઝૂરસુા... વીરંનં દહવંદમાં જિંતગી વિસંવવંનેં મનદુબેં
કરસી દેંનલને વીરંથ્ીં એક પળ પણ અલગ થ્ંવુા ગમસુા નહેંસુા.... પણ એ કરે પણ શુા...? લગ્ન કયર્ં
વગર સેં - વીરંની દંથ્ેં રહી શકંય નહીં....
તરિયંકાંઠંનં ઝઘડં પછી એ રંત્ર્િં દેંનલે મહંમહેનસે વિસંવી હસી... ન કહેવંય, ન
દહેવંય.... વીરંને પણ કચ્ચર મંર પડ્યેં હસેં.... સેથ્ીં ન જાણે એ શુા કરસાં હશે? માજુલંભંભી
સેમની દેવં કરે પણ વીરેં મેંં ફંડીને વંસ કરે સેં ને?- વિચંર કરસી રહી દેંનલ....
અને બીજા તિવદની દવંરે નવેક વંગ્યે સે દુભંનને બાગલે જઇ ઊભી..... દુભંન પેઢી પર
જવં રવંનં થ્ંઇ ગયેં હસેં.... માજુલંભંભી રદેંડંનં કંમમાં પરેંવંયેલં હસં.... ત્યાં દેંનલ પહેંંચી.
‘ભંભી! કેમ છે હવે સમને...?’- દેંનલનેં અવંજ દાંભળી માજુલંએ મીઠં વ્યાગમાં જવંબ
અંપ્યેં;
‘દંરુા છે બેન.... પણ જેની ખબર પૂછવં જેવી છે સે સેં ઉપરનં મંળે પથ્ંંરીમાં પડ્યં
છે....’
અને દેંનલને ધ્રંદકેં પડ્યેં. વધુ ખંસરી કરવં પૂછયુા; ‘કેમ, શુા વંસ છે ભંભી....? એમને
શુા થ્ંયુા છે....?’-નેંકરી પર નથ્ીં ગયં....?’
એક દંથ્ેં પૂછંયેલં એ પ્રશ્નેંમાં ધ્રુજારી હસી. માજુલંએ જવંબ અંપસાં કહ્ય્ુંા : ‘શી ખબર
બેન.... પણ મને સેં - મંથ્ુંા તુઃખે છે’ એમ કહ્ય્ુંા હસુા.... અને સમંરં ભંઇને પણ- ‘હુા નેંકરી પર
અંવવંનેં નથ્ીં’ એમ કહી તીધુા હસુા..... કંલે રંત્ર્ેં અંવ્યં ત્યંરે જ એમનુા મેંં કાઇક ઉતંદ હસુા...’
દેંનલને ચિંસં થ્ંઇ... કાઇ વત્ત્ું-અેંછુા સેં વંગ્યુા નહીં હેંય ને? અને સરસ કીમિયેં લડંવસાં
સેણે માજુલંને કહ્ય્ુંા; ‘મંથ્ુંા તુઃખે છે ને? સેં લંવેં હુા મદંલંવંળી ચં બનંવી તઉં....’ એમ કહી માજુલં
કાઇ જવંબ અંપે સે પહેલાં સેં દેંનલે ચં પણ મૂકી તીધી. માજુલંએ પણ કેંઇ વિરેંધ નં કયર્ેં-અંમ
મંની : ‘બેનબંને ઉપર મળવં જવુા છે એટલે બહંનુા સેં શેંધવુા પડે ને?’- મનેંમન બબડસાં સેમણે
દેંનલ પર નજર નાંખી સેં દેંનલ નાખંયેલં ચહેરે ચં બનંવસી હસી...
પાંચ-તશ મિનિટમાં સેં ચં સૈયંર કરી સે તંતરેં ચઢી ગઇ.... આતર ગઇ સેં ખરેખર વીરેં
મંથ્ુંા બાંધી પડ્યેં હસેં.... અાંખ સેં અમસ્સી જ બાધ રંખી હસી, કાઇક ખડખડંટ થ્ંસાં સેની અાંખની
ભંરે પાંપણેં ઊાચી થ્ંઇ.... અને અાંખ ખુલી ગઇ.... સેની અાંખમાં ભંરેંભંર વેતનં તેખંઇ અંવસી
હસી.
દેંનલને જોસાં જ સેની અાંખેંમાં સેજ અંવ્યુા. દેંનલને અંવકંરી : ‘અંવ દેંનલ....!’ કહેસાં
સે બેઠેં થ્ંવં ગયેં પણ સે પહેલાં જ દેંનલ સેની પંદે પહેંંચી ગઇ અને કહ્ય્ુંા પણ ખરુા : ‘કેમ છે હવે
સમને...? દંરુા છે ને....?’
અને વીરંને ટેકેં અંપવં ગઇ સેં વીરંએ હદીને કહ્ય્ુંા; ‘અરે દેંનલ! હજુ સેં હુા જુવંન
છુા.... એટલેં બધેં નર્વશ સેં નથ્ીં થ્ંઇ ગયેં.... ગાંડી!’
દેંનલે સેની દંમે ચંનેં કપ ધયર્ેં.... સેની દુગાધથ્ીં જ વીરેં હદી પડ્યેં : ‘સંરેં પ્રેમ
પીગળ્યેં લંગે છે....’ અને દેંનલને અડધી ચં અંપવં ગયેં પણ દેંનલે સેને બાંધી તીધેં- અંમ
કહીને; ‘ સમને મંરં દેંગાત છે.... બધી જ ચં પી જાઅેં.... મંથ્ુંા ઊસરી જશે....’ વીરેં ચં પી ગયેં
એટલે દેંનલે કપ લઇ નીચે મૂકી તીધેં અને કહ્ય્ુંા; ‘ચંલેં દૂઇ જાઅેં...’
‘કેમ....?’
‘કહ્ય્ુંા ને? દૂઇ જાઅેં.....’ અને વીરેં નં પંડસેં રહ્ય્ંેં સેં ય દેંનલે પરંણે દુવડંવી તીધેં....
મંથ્ંં પર બાંધેલેં રૂમંલ છેંડી નાંખ્યેં અને સેની મંથ્ંંવટી અંગળ જ ઊભં રહીને કેંમળ હંથ્ં વડે
વીરંનુા મંથ્ુંા તબંવવં લંગી..... દેંનલનં દહ્ય્તયી અને લંગણીભીનં ફરસં હંથ્ંથ્ીં વીરંનં મંથ્ંંનુા
તર્ત સેં ક્યાંય ઊડી ગયુા....
મંથ્ુંા તબંવસી દેંનલની અાંખેંમાં કરુણસં વરદી રહી હસી... સેં વીરેં સેની જાસને ધન્યસં
અનુભવસેં હસેં.... એક પૈદંતંર અને દાપત્ત્િંવંળં બંપની એકની એક રૂપંળી તિકરી વીરં જેવં
દંમંન્ય સ્થ્િંસિનં યુવંનની દેવં કરસી હસી...! ઘડીભર મંટે સેં વીરેં મંન્યંમાં ન અંવસુા હેંય સેમ
દેંનલનં ઝળુાબસં ચહેરં દમુા જોઇ રહ્ય્ંેં.... દેંનલનં હંથ્ં હલવંથ્ીં રણકંર કરસી સેની
બાગડીઅેં.... વીરંનં ચહેરં દુધી લટકસેં ગળંનેં હંર.... સેનં ચંહેરં ફરસં વીંટળંઇ વળેલં
દેંનલનં કંળંભમ્મર વંળ...!
‘વીરૂ...! બહુ વંગ્યુા છે....?’
દેંનલનં પૂછંયેલં દવંલથ્ીં વીરંએ સેની અાંખેંમાં નજર મિલંવી જવંબ અંપસાં કહ્ય્ુંા;
‘દેંન...! સંરં મંટે સેં હુા પ્રંણ પણ અંપવં સૈયંર છુા.... પછી અં મંર સેં મંરી શી વિદંસમાં....?’
અને ખરે જ.... વીરંનેં જવંબ દાંભળી દેંનલની અાંખેં ભીની થ્ંવં લંગી.... વીરંની બાધ
પડેલી પંપણેં ઉપર ગરમ અાંદ ટપક્યાં....! અને વીરંએ અાંખેં ઊઘંડી જોયુા સેં....!
એ રસુાબડુા અને કરૂણંભર્યું મુખ સેનં ચહેરં પર ઢાકંયુા, અને! વીરંનં કપંળને ચૂમસાં બેંલી
ઊઠ્યુા; ‘વીરૂ....! મંરેં અં ગુલંબનેં ગેંટેં ક્યંરેય કરમંય નહીં... હં્,’
સેનેં જવંબ અંપસાં વીરંએ બહુ ઊાડી અને ગહન વંસ કરી તીધી; ‘દેંન.....! છેંડ
મજબુસ હશે સેં ગુુલંબનેં ગેંટેં ક્યંરેય નહીં કરમંય....!’
અને દેંનલની અાંખમાંથ્ીં અાંદુની ધંરં વહેવં લંગી...
‘દેંન...! રડ નહીં... દેંન! યંત છે સને? બચપણમાં પણ સુા જ્યંરે રડસી ત્યંરે.... ત્યંરે
સને રડસી હુા જોઇ શકસેં નેં’સેં...?’ અને ઘડી થ્ંેંભી ઉમેર્યું; ‘અંજે પણ હુા સને રડસી જોઇ શકસેં
નથ્ીં....’
‘અં સેં અંનાતનં અાંદુ છે... વીરૂ....!’
અને ત્યંર પછી બાને પ્રેમીઅેં વહંલપનાં વંતળંમાં ખેંવંઇ ગયાં,..... દેંનલનેં કેંમળ હંથ્ં
ફરવં લંગ્યેં વીરેં અાંખેં બાધ કરી પડી રહ્ય્ંેં અને છેવટે ઊાધી ગયેં.... ત્યંરે દેંનલ સેને મીઠી
નજરથ્ીં વીંધીને નીચે ઊસરી ગઇ હસી...
• • •
થ્ંેંડં તિવદેં પછી વીરેં સ્ફૂર્સિતંયક બની ગયેં હસેં. અને હામેશનેં તિવદનેં ક્રમ ચંલી
રહ્ય્ંેં... દેંનલ પણ પહેલંનં કરસાં વધુ દમય દુભંનને ત્યાં જ વિસંવસી હસી.... વીરેં નેંકરીએ
જવંનેં હેંય ત્યંરે પણ દેંનલ દુભંનને ત્યાં જ હેંય.... અને નેંકરીએ જસાં પહેલાં વીરેં દેંનલની
રજા માંગસેં-માંગવી પડસી.... અને સેનં રસૂાબડંશં ગંલ પર એક ચુાબનની ભેટ ધરસેં જસેં.... સેં
વળી દંમે દેંનલ પણ વીરંનં ગંલ ભીંજવી જસી... ક્યંરેક વીરેં અનિવંર્ય દાજોગેંને કંરણે
દેંનલની રજા ન માંગસેં... સેં દેંનલ છેડંઇ પડસી... લાંબુ ભંષ્ંણ દાભળંવી તેસી દેંનલ....!
અને જ્યંરે વીરંનેં નેંકરી પરથ્ીં અંવવંનેં દમય થ્ંસેં ત્યંરે સે પહેલાં દેંનલ દુભંનને ત્યાં
અંવી જસી... અને માજુલં ભંભીને મસ્કેં મંરસીકને ઉપરનં મંળે-ગેલેરીમાં જઇ વીરંની વંટ જોસી
ઊભી રહેસી....
કંરમાંથ્ીં નીચે ઊસરસાં જ વીરંની ટેવંઇ ગયેલી સરદી નજરેં બંલ્કનીની ગૅલેરીમાં જઇ
ખેંડંસી... અને દેંનલ સેને હદીને અંવકંરસી...
માજુલંભંભી અને દુભંન પણ સેમાં વાંધેં ન લેસાં..... સેમને એકાંસ અંપવં કાઇક ને કાઇક
બહંનુા બસંવી બહંર નીકળી જસાં કે,.... પછી તીવંનખાડમાં જ ગેંંધંઇ રહેસાં.... એક પ્રેમી યુગલને
ખંસર....!
એક તિવદ વીરંને મળવં દેંનલ દુભંનનં બાગલે પહેંંચી ગઇ.... ત્યંરે બાગલંમાં ન
દુભંન હંજર હસેં કે.... ન માજુલં હંજર હસી... સેણે નેંકરને પૂછી જોયુા સેં જાણવં મળ્યુા કે એ લેંકેં
બજારમાં કાઇક ખરીતી કરવં ગયાં હસાં.... નેંકરની વંસ પરથ્ીં જાણી લીધુા કે વીરેં સેનં રૂમમાં છે.
અને દેંનલ તેંડસી બાગલંમાં પ્રવેશી તંતરનાં પગથ્િંયાં ચઢી ગઇ....
પણ! દેંનલનેં બધેં જ ઉત્દંહ અેંદરી ગયેં....! દેંનલને જોઇ વીરંએ શુષ્ક અવંજે સેને
અંવકંરી : ‘અંવ દેંનલ...!’ - પણ સેનં અવંજમાં ઉત્કાઠં નહેંસી... તિલમાં ઉમળકેં નહેંસેં... કે
નહેંસેં અંનાત... સેં પછી દેંનલનં અંગમનની અપેક્ષ્ંં પણ નહેંસી...! હસેં મંત્ર્ં સેનં ચહેરં પર
છવંયેલેં વિષ્ંંત, અને સેનુા મુખ હસુા ઉતંદ,.... દેંનલને શાકં ગઇ.... વીરેં કેમ અંમ કરે છે?... શાકં
સેં જાય જ ને?
જ્યંરે જ્યંરે દેંનલ અંવી છે ત્યંરે વીરેં ખુશ થ્ંઇ ઊઠસેં.... ઉમળકંથ્ીં સેને ભેટી
પડસેં.... જ્યંરે અંજે?.... દેંનલનં તિલને અાંચકેં લંગ્યેં. સે તરવંજામાં જ થ્ાંભી ગઇ હસી.
‘અંવ ને દેંનલ....! ત્યાં કેમ ઊભી છે? અહીં મંરી પંદે સેં અંવ....?’ કહી દેંનલને સેણે
ઇશંરેં કરી પંદે બેંલંવી.
દેંનલ ધીમે પગલે સેની પંદે જઇ પલાગ પર બેદી ગઇ. સેને ડર હસેં... અત્યંર દુધી સે
જેની પૂજા કરસી રહી... જેની દંથ્ેં જીવન જીવવંનેં મનદૂબેં ઘડીને અંવી હસી અને એ વીરેં... જો
મંરેં સ્વીકંર કરવંનેં ઇન્કંર કરશેસેં...? સેનેં ઇન્કંર દહન કરી શકીશ?.... સેની ખંસરી કરવં
સેણે પૂછયુા;
‘વીરૂ! કેમ ઉતંદ છેં?.... કેમ કાઇ બેંલસં નથ્ીં....? મંરી પર ગુસ્દે થ્ંયં છેં?... ત્યાં
દેંનલને પેલેં પ્રદાગ યંત અંવ્યેં.... અં જ રૂમમાં, અં જ પલાગ પર ઉત્ત્ેંજનંની એ ક્ષ્ંણેં અનુભવી
હસી.... અને ચેસી જઇ દેંનલે વીરંને મયર્ંતં અેંળાગસેં રેંક્યેં હસેં.... સેનં અનુદાધંનમાં જવંબ
અંપસાં દેંનલે કહ્ય્ુંા; ‘વીરૂ...! હુા સેં સન-મન-ધનથ્ીં સમંરી પ્રિયસમં બનવં માંગુા છુા.... પણ લગ્ન
પહેલાં મયર્ંતં અેંળાગવી મને પદાત નહેંસુા.... એટલે હુા સમને રેંકસી હસી, હુા ક્ષ્ંમં મંગુા છુા વીરૂ....!
હુા સમંરી જ છુા અને રહીશ પરાસુ, તંમ્પત્યજીવનનુા દુખ સેંે અંપણને લગ્ન બંત જ મળશે-જ્યંરે હુા
સમંરી પત્ની બનીને અંવીશ.... લગ્ન પહેલાં શરીરદુખ ભેંગવવંથ્ીં દુહંગરંસની રાગસ ધેંવંઇ
જશે-એ બીકે!.... મેં અત્યંર દુધી સમંરી કંમનંનેં અસ્વીકંર કરી તુઃખ...’
‘એવુા નથ્ીં દેંનલ....!’ વીરેં દેંનલની ગેરદમજ તૂર કરવં અધવચ્ચે જ બેંલી ઊઠ્યેં.
‘ત્યંરે સમે ઉતંદ કેમ છેં....? બેંલેંને...?’
‘કયંમસ અંવી છે દેંનલ!... લે અં કંગળ વાંચ....’ કહેસાં વીરંએ પરબીડિયુા દેંનલને
પકડંવ્યુા. પણ! કંગળ વાંચસં સેં દેંનલ અંનાતી જ ઊઠી.... ‘અરે! એમાં ચિંસં કરવંનુા.... કે
ગભરંવંનુા શુા છે?.... અં સેં અંનાતની વંસ છે...’
દેંનલને કંગળ વાંચસં અંનાતીસ થ્ંસી જોઇ વીરંને અંશ્ચર્ય થ્ંયુા. સેને એમ હસુા કે....
અમંરી પ્રીસની વંસ દુભંન દ્વંરં છેક જામપુરં દુધી પહેંંચી ગઇ છે સે જાણી દેંનલને ખેત થ્ંશે....
પણ અં સેં ઊલટી ખુશ થ્ંઇ.
કંગળમાં કાઇક અંવુા લખ્યુા હસુા :
‘બેટં વીરં! સંરી બધી જ વંસેં મને મળી છે.... સંરં ભંઇબાધ દુભંને જ મને કંગળ
લખી જણંવ્યુા કે સંરી ઇચ્છં ત્યાં કેંઇક શેઠિયંની તીકરી દંથ્ેં લગ્ન કરવંની છે... બેટં! અમે સંરી
અંડે નહીં અંવીએ... હુા ય કેટલંય દમયથ્ીં ચિંસં કરસી હસી કે હવે વીરંને મંટે કેંઇ છેંકરી શેંધી
વિવંહ કરી લઇએ... અને બેટં! સેં જાસે જ કેંઇ છેંકરી શેંધીને અમને એ બેંજમાંથ્ીં મુક્સ કરી
તીધં.... પણ વીરં! એ છેંકરીને જોવં મંટે ત્યાં અંવવુા પેંષ્ંંય નહીં. વળી, સંરં મેંટંભંઇ સથ્ંં
જમનંભંભી પણ સંરી પદાત કરેલી છેંકરીને જોવં મંટે સલદીએ છીએ બેટં!.... મંટે સુા વસનમાં
એક અાંટેં મંરી જા... બેટં! અમે સમંરી કંગડેંળે વંટ જોઇશુા.’
ખુશ થ્ંઇ ઊઠી હસી દેંનલઃ ‘કેટલાં વહંલાં લંગે છે બં....! અરે વીરૂ! એમાં સમે ઉતંદ
કેમ થ્ંઇ ગયં છે...?’
દેંનલનં મુખેથ્ીં ‘બં’ શબ્ત દાંભળી વીરેં મનેંમન ખુશ થ્ંઇ ઊઠ્યેં... પણ એ ખુશી
મનમાં જ દમંવી બેંલ્યેં; ‘દેંનલ! સંરે મન રમસ છે.... પણ સુા ધંરે છે એટલી દહેલી અં વંસ
નથ્ીં.... સને દંથ્ેં લઇ જવં મંટે સંરં મંસં-પિસંની રજા સેં લેવી જોઇએ ને? અને સંરં પિસંજી
અંપણં દાબાધની હકીકસ જાણીને ગુસ્દે પણ થ્ંંય... સેમને સેં અમે ગદ્દંર જેવં જ લંગીએ... એક સેં
મંરે કંરણે દુભંનની પણ નેંકરી જાય અને ઉપરથ્ીં ઠપકેં દાંભળવેં પડે.... હુા સેં નેંકરીને છેંડી
શકીશ પણ, સને નહીં છેંડી શકુા દેંનલ! સંરં મંટે સેં મુાબઇ પણ છેંડી તેવં સૈયંર છુા.... પણ
અંપણં લીધે દુભંનને કઇ તુઃખ થ્ંંય સે હુા કેમ કરીને દહન કરી શકીશ દેંન!’
લાંબુલચ્ચ ભંષ્ંણ દાંભળ્યં પછી પણ દેંનલે વીરંની વંસ હળવી ફુલ બનંવી તીધી-અંમ
કહીને :
‘વીરૂ! સમે મંરં મંસં-પિસંની ચિંસં ન કરેં, હુા સેમને દમજાવી તઇશ.... અને હુા છંસી
ઠેંકીને કહુા છુા કે સેઅેં મંરી ઇચ્છં મુજબ જ મંરં લગ્ન કરવંમાં રંજી હશે જ! .... અને મેં સમંરી
દંથ્ેં જીવવં-મરવંની પ્રસિજ્ઞ્ંં કરી છે વીરૂ!.... સમે અંમ ઉતંદ થ્ંઇ જશેં સેં હુા હિંમસ હંરી
જઇશ....! કતંચ.... મંરં મં-બંપ અંપણેં દાબાધ પદાત નહીં કરે સેં સમંરી દંથ્ેં ચંલી નીકળવં હુા
સૈયંર છુા... વસનમાં અંપણે એક નંનકડુા ઘર બનંવીશુા.... મહેનસ કરીશુા.... અને અંનાતથ્ીં જીવન
પદંર કરી લઇશુા....’થ્ંેંડુા વિચંરી દેંનલે વંસ્સવિકસંનુા તર્શન કરી ઉમેર્યું; ‘અને.... કતંચ સેઅેં
બળજબરી કરશે સેં.... સમંરં દિવંય જીવવંનુા મંરં મંટે તેંહ્ય્ંલુ બની જશે... સેં... સેં હુા અંપઘંસ
કરીશ...’ દેંનલે છેલ્લુા સીર છેંડ્યુા :
દેંનલનં મુખેથ્ીં ‘અંપઘંસ’ શબ્ત દાંભળી વીરેં ચેસી ગયેં,‘ક્યાંક અં પગલી એવુા કરી
બેદશે સેં....?’ અને દેંનલને દહંરેં અંપસેં હેંય સેમ સેને બંહુપંશમાં જકડી લીધી.
‘નહીં દેંનલ- એવુા નં બેંલ.... અંપણે જીવીશુા સેં પણ દંથ્ેં અને મરીશુા સેં પણ દંથ્ેં
જ....!’
‘વીરૂ....! મંરં વીરૂ...!’
‘દેંનલ.....! મંરી દેંન....!’
અને સેઅેં અંનાતનં અસિરેકમાં ઊાડંને ઊાડં ઊસરસં ગયં.... જ્યંરે અંનાતની ચરમદીમં
વટંવી ચૂક્યં ત્યંરે!- ક્યાંક પંગલ થ્ંઇ જવંશે-મંની બાને અલગ થ્ંયં... અં મિલનમાં નહેંસી
ઉત્ત્ેંજનં કે નહેંસી કંમવંદનં.... હસેં ફક્સ નિતર્ેંષ્ં પ્રેમ... અને એ પ્રેમની પળ સેમને અસિ અંનાતનં
દંગરમાં ડૂબંડી ગઇ.
ઉતંદ વીરેં ખુશમાં અંવી ગયેં.... સેણે અંપેલં અંલિંગનમાં શૈશવ અવસ્થ્ંંમાં ફૂટેલં
પ્રીસનાં ફણગાં ચૂાભસાં રહ્ય્ંાં..
દેંનલે જવં રજા માંગી સેં વીરંએ સેને ફરી બંહુપંશમાં જકડી સેનં કપંળ પર એક
ઉષ્મંભર્યું ચુાબન કરી તીધુા અને દેંનલ ઝૂમી ઊઠી, ખુશ થ્ંસી દેંનલને વિશ્વંદ બેદી ગયેં હસેં કે
વીરંને મેળવવંમાં સે દફળ થ્ંશે જ.
અને સેની કંર દુધી વળંવવં અંવેલેં વીરેં સેને પ્રેમભરી નજરે જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં. અાંખેંથ્ીં
અાંખેંએ વંસ-ચીસ કરી લીધી. દેંનલનેં હંથ્ં પકડીને સેની હથ્ેંળીમાં સેની અાંગળીઅેં ફેરવસેં
હસેં.....
અને પછી ઉમળકંભેર દેંનલ વીરંની વિતંય લઇ ઘર સરફ કંર હાકંરી ગઇ.
વીરેં સેને પ્યંદી અાંખે જસી જોઇ રહ્ય્ંેં.
ત્યંરે અંકંશમાં દૂરજ પશ્ચિમ સરફ ઢળી રહ્ય્ંેં હસેં.... અને સે પણ વિતંય લેવંની ક્ષ્ંણેં
ગણસેં હેંય સેમ લંલગુલંબી પ્રકંશ વેરસેં હસેં.
• • •
અને એ જ તિવદે દાંજનં ભેંજનમાં એ વંસની ચચર્ં થ્ંઇ જેનેં મેંકેં ઘણં તિવદથ્ીં દેંનલ
શેંધસી હસી જમસી વેળંએ દેંનલની મમ્મીની નજર દેંનલ પર જ માડંયેલી હસી.
શૂન્યમનસ્કપણે જમી રહેલી દેંનલ કાઇક વિચંરેંમાં ડૂબેલી લંગસી હસી. સેનં ચહેરં પરનં
હંવભંવ બતલંસં જસં હસં... ક્યંરેક ચહેરેં ગાભીર થ્ંઇ જસેં હસેં... સેં ક્યંરેક વિચંરમાં ડૂબી
જસી દેંનલ એક જ કેંળિયેં મેંંમાં મૂકી મમરંવસી હસી,... કમલશેઠનુા ધ્યંન પણ દેંનલનં ચહેરં
પર હસુા.... સેઅેં એ રીસે બેઠં હસં કે.... દેંનલનં પગની એડી જોઇ શકસં હસં... સેમને દંથ્ં
અંપસાં હેંય સેમ સેમનાં ધર્મપત્ની પણ કમલશેઠની નજરેં સરફ સંકી રહ્ય્ંં હસાં...
અને કમલશેઠે પત્નીને ઇશંરેં કયર્ેં એટલે દેંનલનં મનની વંસ કઢંવવં પૂર્વભૂમિકં બાંધસં
પૂછયુા; ‘કેમ બેટં દેંન!.... ક્યાં ખેંવંઇ ગઇ છે...?’
મમ્મીનં અવંજથ્ીં દેંનલ જાગ્રસ થ્ંઇ... સેને શાકં થ્ંઇ- ક્યાંક અવળેં અથ્ર્ં ન થ્ંઇ જાય...
‘નં-મમ્મી.... એ સેં સને એમ લંગે....!’ દેંનલે ઢેંંગ કરસાં વળસી ભૂમિકં બાંધી.
‘શુા એમ લંગે?... બેટં! હુા સંરી મં છુા કેંઇ દંવકી મં નથ્ીં....! હુા દમજુા છુા કે.... તીકરી
શુા વિચંરે છે,... દેંન! કેટલંય તિવદથ્ીં અમે જોઇએ છીએ કે સુા ખેંવંઇ ખેંવંઇ રહે છે.... મેંટં
ભંગનં દમયે વિચંરસી ફરે છે.... દંચુા કહેજે બહેન.... શુા વિચંરે છે!.... અં જો ને...? હમણાંનેં
સંરેં ખેંરંક પણ ઘટી ગયેં છે....’ થ્ંેંડુા રેંકંઇને ઉમેર્યુંઃ ‘....હુા સંરી મં છુા બેટં!... સંરુા તિલ
ખેંલીને વંસ કર સેં અમને કાઇ દમજ પડે...’
દેંનલે મમ્મી-પપ્પં ઉપર નજર માંડી.... સેને ખંસરી થ્ંઇ ગઇ હસી કે સેનં વર્સનથ્ીં સેઅેં
પૂરેપૂરં વંકેફ થ્ંઇ ગયં છે.... સેને વીરં દંથ્ેંનં પ્રેમદાબાધની વંસ કરી તેવંનુા મન થ્ંયુા..... પણ! સેણે
હજુ વધુ ચકંદવં મંટે જવંબ અંપ્યેં;
‘સુા યે ‘મં’ ખરી છે ને?.... હુા ક્યાં ઉતંદ છુા?’
પણ દેંનલનં અં જવંબથ્ીં સેની મમ્મીને કે સેનં પપ્પંને દાસેંષ્ં ન થ્ંયેં,.... અંખરે
કમલશેઠની ધીરજ ખૂટી... સેઅેં અત્યંર દુધી સેમની ધર્મપત્ની દ્વંરં વંસ કઢંવવં મથ્ંસં હસં, પણ
દેંનલે તિલ ન ખેંલ્યુા એટલે સેમનંથ્ીં રહેવંયુા નહીં.
‘બેટં દેંનલ! સુા કેટલં વષ્ર્ંની થ્ંઇ....?’
પિસંજીનં પૂછંયેલં એ પ્રશ્નથ્ીં દેંનલ ચમકી!
‘વીદ વષ્ર્ંની...!’ જન્મસંરીખનેં આતંજ લગંવસાં જવંબ અંપ્યેં.
‘ખરી વંસ. વીદ વીદ વષ્ર્ંથ્ીં સને અમે પંળી છે... સંરી તરેક ઇચ્છં પૂર્ણ કરી છે..... સને
ક્યંરેય તુઃખ થ્ંંય સેવુા અમે કહ્ય્ુંા નથ્ીં કે સંરી ઇચ્છં વિરુદ્ધ ક્યંરેય કશુા કંમ કર્યું નથ્ીં.... સને અંજ
દુધી ઉછેરી છે સેં અમને એટલી પણ ખબર ન પડે કે અમંરી તીકરી કેવી છે?’ અને પિસૃવંત્દલ્ય
તશર્ંવસં બેંલ્યં;‘બેટી.... ખેંટુા નં લગંડીશ.... અમે સંરી એકે એક હરકસ જાણીએ છીએ.... સને
કાઇ પણ કરવંની છૂટ હસી-અને છે,... જાણી-બુઝીને છુટ અંપી છે, પણ બેટં....! અમેં સંરં
મંવસર છીએ.... બીજાઅેંની જેમ તીકરીની ઇચ્છં વિરુદ્ધ અમે સંરં મંટે કેંઇ પગલુા ભરવં માંગસં
નથ્ીં.... પણ દેંન! સુા હવે મેંટી થ્ંઇ... અમંરી પણ ફરજ છે કે સંરં હંથ્ં પીળં કરી તઇએ...’
કમલશેઠ થ્ંંક ખંવં થ્ાંભી ગયં... એક દૃષ્ટિ સેમણે પત્ની સરફ કરી, પછી પૂર્વ ભૂમિકં
બાંધીને અંખરે કમલશેઠ મૂળ વંસ પર અંવી ઊભં... એટલે એક રીસે સેં દેંનલ અંનાત પંમી... જે
ઘડીનેં સે મેંકેં શેંધસી હસી સે અચંનક દંમે અંવી ઊભી.... પણ સેને હવે દાભંળીને બેંલવંનુા
હસુા.... ક્યાંક ઊસંવળમાં બફંઇ ન જાય.... કાઇક કંચુા કપંશે સેં સેનં વીરંને ખેંઇ બેદશે... એટલે
પિસંજીનં પ્રશ્નનેં જવંબ અંપવં થ્ંેંડી વંર દુધી સેં વિચંરસી રહી.... વંસની શરૂઅંસ ક્યાંથ્ીં-કેવી
રીસે કરવી...?
‘પિસંજી.... લગ્ન સેં....!’દેંનલ થ્ંેંથ્ંવંઇ. સે એકતમ સેં શરમ કેંરંણે મૂકે એમ નહેંસી
અને એમ પણ ખરુા કે પ્રેમદાબાધની વંસ દાંભળી સેનં પિસંજી કતંચ ગુસ્દે પણ થ્ંંય.....
‘જાણુા છુા બેટી....! સંરી એકેએક પ્રવૃત્ત્િંનેં રિપેંર્ટ હુા મેળવસેં હસેં.... મને મંરી તીકરી પર
વિશ્વંદ સેં છે જ... સુા જ્યંરથ્ીં વીરેં દુભંનને ત્યાં અંવ્યેં-ત્યંરથ્ીં કાઇક વિચંરેંમાં ફરસી હસી...
દુભંનને બાગલે સંરી અંવન-જાવન વધી ગઇ હસી....’
‘પિસંજી....!’ દેંનલ એવી રીસે બેંલી કે-
સેને ફંળ પડી હસી.... પિસંજી બધી જ હકીકસ જાણસાં હેંવં છસાં ચૂપ કેમ રહ્ય્ંં....? મને
અંઘંસ અંપવં મંટે સેં સેમણે અંમ?.... દેંનલ ગભરંઇ ગઇ હસી.... પિસંજી નંરંજ થ્ંશે સેં
વીરં દંથ્ેંનં દેવેલાં સ્વપ્નેં એ સ્વપ્નેં જ બની રહેશે...
‘પણ બેટી!.... સુા ચિંસં ન કર... પહેલાં શાંસિથ્ીં મંરી વંસ દાંભળ... સંરી ગસિવિધિને
જાણવં, નજર રંખવં મેં મંરં મંણદેં રંખ્યં હસં..... સમે સમંરી રીસે અંગળ વધ્યં... બેટી! પ્રેમ
સેં કેંઇ ભંગ્યશંળી મંણદને જ મળી શકે છે.... અને એ રીસે સુા અને વીરેં પણ ભંગ્યશંળી છેં....’
કમલશેઠ રેંેકંયં, દેંનલ ચૂપ હસી, સેને હજુ પણ વિશ્વંદ નહેંેસેં બેઠેં.... સેને સેં એમ જ
લંગસુા હસુા કે પિસંજી મંરી ઠેકડી ઊડંવે છે.... સેમનંથ્ીં છૂપેં પ્રેમ કરીને ઉપેક્ષ્ંં કરી સેનેં બતલેં
લેસં લંગે છે-વિચંરસી દેંનલ ચમકી! કમલશેઠે અંગળ ચલંવ્યુા;
‘શુા સુા એમ મંનસી હસી કે મમ્મી-પપ્પં અજાણ છે? પણ નં બેટી....! અમેં સંરં મં-બંપ
છીએ.... અમંરેં હક્ક છે કે સને એમ છુટ ન પણ અંપીએ... પણ અમેંએ એ હક્કને જસેં કયર્ેં,
કંરણકે સુા સેં અમંરેં અંધંર છે દેંન...! અં દાપત્ત્િં.... પેઢી... બધુા જ સંરુા છે દેંન!.... સને
તીકરંની પેઠે ઉછેરી, સંરી તરેક ઇચ્છં પૂરી કરી...’ સેમણે દેંનલ દંમે જોસાં અંગળ ઉમેર્યું; ‘બેટં...
તરિયંકાંઠે રંસ દુધી સુા રેંકંય એ શુા અમને ચિંસં નહેંસી? પણ અમે નચિંસ હસં.... કેમ? કંરણકે
મંરી જાણમાં અંવ્યુા હસુા કે સંરી રક્ષ્ંં કરવં વીરંએ સેનં પ્રંણને પણ હેંડમાં મૂકી ગુાડં-ઘંટી લેંકેંનેં
દંમનેં કયર્ેં હસેં..... એ વંસ મંરં દંગરિસે કહી ત્યંરે.... બેટં! મંરી ખુશી અને અંનાતનેં પંર
નહેંસેં.... પૂછ સંરી મમ્મીને...? વીરંની બહંતુરી ભરી વંસ જાણી હુા શુા બેંલ્યેં હસેં?.... ત્યંરથ્ીં
અમે સંરી અને વીરં સરફથ્ીં નચિંસ હસં....’ કમલશેઠ હજુ પણ બેંલ્યે જસં હસં.... પણ દેંનલ
સેં-! સેની અાંખેંનં અને સ્મૃસિપટનં પડતં પર એ જ દૃશ્ય ભજવંસુા હસુા-જ્યંરે વીરેં ઘંટી લેંકેંનેં
દંમનેં મરણિયેં થ્ંઇ કરી રહ્ય્ંેં હસેં.... ત્યાં પંછી વંસ્સવિકસંમાં પછડંઇ, કમલશેઠ કહી રહ્ય્ંં હસં;
‘બેટં દેંન! અમને સમંરં પવિત્ર્ં પ્રેમની જાણ હસી. સમંરેં પ્રેમ યુવંનીનેં અંક્રેંશ નથ્ીં કે
નથ્ીં યૈંવનની મજબૂરી કે ભૂખ.... પણ સમંરેં પ્રેમ નિતર્ેંષ્ં છે કંરણકે એ નિતર્ેંષ્ં અવસ્થ્ંંમાં પાંગયર્ેં
છે.... અને પ્રેમનં મહેંરં નીચે છુપંયેલેં શેસંન સમને ભરખીસેં નથ્ીં ગયેં ને, સે જાણવં મંરં
મંણદેં મૂક્યં હસં..... અમે જાણવં મંગસં હસં કે વીરંનં તિલમાં સંરં પ્રત્યેનેં કેટલેં ઊાડેં પ્રેમ
છે.... પણ! જ્યંરે વીરંની બહંતુરીથ્ીં - વીરંનેં મંર ખંઇ ઘંટી લેંકેં ભંગી ગયં ત્યંરે સેં....
ખરેખર બેટં! અમે જે માંગસં હસં કે દેંનલનેં પસિ સેનં શિયળની રક્ષ્ંં કરી શકે સેવેં બહંતૂર હેંવેં
જોઇએ... અને એ હીર અમે વીરંમાં જોયુા છે....!’
દેંનલસેં પેંસે સ્વપ્ન જોસી હેંય સેમ નજર નીચી ઢંળી દાંભળી રહી હસી કે નજર ઊઠંવી
શકસી નહેંસી પણ જ્યંરે કમલશેઠે સેને દંમુા જોવં કહ્ય્ુંા ત્યંરે મજબૂરી ભરેલી સેની અાંખેં પિસંજી
દંમે માડંઇ.
‘બેટી! જો સુા હં પંડસી હેંય સેં વીરં દંથ્ેં સંરં લગ્ન...!
દેંનલ શરમની મંરી નીચુા જોઇ ગઇ.... કમલશેઠની નજર દેંનલનં પગ પર પડી.... સેનં
જમણં પગનેં પાજો ડંબં પગનં પાજા ઉપર ફરી રહ્ય્ંેં હસેં.... સેઅેં અંનાતી ઊઠ્યં.... તીકરીનં
મનની વંસ પંરખી જસાં ઉમેર્યું; ‘સેં.... અમને વાંધેં નથ્ીં.’
‘પિસંજી...!’
‘હાં બેટં!’
અને દેંનલનં અંનાતનેં પંર નં રહ્ય્ંેં... સેનુા હ્ય્તય ઉછળવં લંગ્યુા.... જાણે સ્વર્ગમાં ઉડસી
હેંય સેવુા લંગ્યુા... કેટલં તિવદથ્ીં સે જે સકની જે ઘડીની વંટ જોસી હસી સે ઘડી અંટલી અંનાતરૂપ
નીવડશે સેનેં સેને સ્વપ્નેય ખ્યંલ નહેંસેં.... તીકરીને ખુશ થ્ંસી જાણી સેનં મં-બંપ પણ દંમ દંમે
અાંખનેં ઇશંરેં કરી અંનાત વ્યક્સ કયર્ેં.
અચંનક દેંનલને કાઇક યંત અંવ્યુા હેંય કે પછી મંસં-પિસંનં જોસાં અંનાત પંમસાં
શરમંસી હેંય સેમ સેનં અેંરડંમાં તેંડી ગઇ. અંનાતનેં ઊભરેં અેંછેં થ્ંસાં સે વળી પંછી ડંઇનિંગ
ટેબલ અંગળ અંવી, પિસંજીનં હંથ્ંમાં જામપુરંથ્ીં અંવેલેં વીરંની મંનેં કંગળ અંપી સેમનં
જવંબની વંટ જોસી ઊભી રહી.... આતર ને આતર મૂાઝંસી હસી... ક્યાંક.... સેમણે હજુ વંસ જ કરી
છે અને અંમ અચંનક ગંમડંમાં જાવંની રજા ન અંપે-ગભરંયેલી મુખમુદ્રં દંથ્ેં સે ઊભી હસી.
ત્યાં;
‘અેંહેં! એમાં અંટલી બધી ગભરંય છે કેમ? જાઅેં... ખુશીથ્ીં જાઅેં.... સમંરે જવંનેં
બાતેંબસ્સ કરી તઇશુા... બદ! મંરી બેટીને કાઇ પણ તુઃખ થ્ંંય એવુા નહીં કરીએ...’
‘કમલશેઠ હદસં રહ્ય્ંં, પછી દેંનલને મંથ્ેં હંથ્ં તઇ રૂમમાં જસં રહ્ય્ંં...
દેંનલનં અંનાતનેં પંર નહેંસેં.... પિસંજી ગયં એટલે દેંનલ મમ્મીને ભેટી પડી.... સેની
અાંખેંમાં અંનાતનાં અાંદુ વહેસાં હસાં.... મનેંમન અં મંયંળુ મં-બંપને બિરતંવી રહી...
અને પછી સેં વીરંને વધંમણી અંપવંનં શબ્તેં શેંધસી-કઇ રીસે કહીશ?-વીરેં સેં ખુશીનેં
મંયર્ેં ઊછળી જ પડશે.... વિચંરેં કરસી દેંનલ અંનાતનં દંગરમાં હિલેંળં ખંવં લંગી.
• • •
શિયંળંનં કંરસક મહિનંનુા પહેલુા પખવંડિયુા વિતંય લેવંની સૈયંરી કરસુા હસુા-કંરસકી
પૂનમનેં તિવદ હસેં.... દાંજનં લગભગ ચંર વંગવંનેં દમય હસેં.... દૂરજ પશ્ચિમ અંકંશ સરફ
દહેજ નમ્યેં હસેં.... અંજુબંજુ હરિયંળેં પંક લહેરંઇ રહ્ય્ંેં હસેં.
મુાબઇ સરફથ્ીં અંવસં નેશનલ હંઇવે પરથ્ીં જામપુરં સરફ જસં ડંમરનં રેંડ પર કંરને
વળાંક અંપસાં વીરંએ દેંનલ દંમુા જોયુા.... અને દેંનલ હદી પડી.
કમલશેઠે જામપુરં જવંની પરવંનગી અંપી ત્યંર પછી દેંનલે અંનાતથ્ીં છવંસં હૈયંને હેઠે
બેદંડી રંત્ર્િં મહંપરંણે પદંર કરી હસી, અને જ્યંરે બીજા તિવદની દવંરે વીરંને જ્યંરે એ
બંબસથ્ીં વંકેફ કયર્ેં ત્યંરે સેં વીરેં પણ અંનાતી ઊઠ્યેં હસેં.
દુભંન-માજુલં પણ ખુશ હસં. માજુલંએસેં મશ્કરી કરીને દેંનલને શરમંવી તીધી હસી.
અને એક અઠવંડિયંની આતર જ જામપુરં જવંનેં તિવદ નક્કી થ્ંઇ ગયેં હસેં. દેંનલ મંટે
સેં બંકીનં તિવદેં યુગયુગ જેવડં લંગસં હસં. વીરંને પણ એટલેંજ અંનાત હસેં.
અંમ સેં રેલ્વેમાં જવંનેં બાતેંબસ્સ કરવંનેં હસેં પણ! દેંનલે વીરંનં કંન ભાભેયર્ં હસં.
એટલે જ્યંરે કમલશેઠે વીરંને મળવં બેંલંવ્યેં ત્યંરે એકલેં જવંને બતલે દુભંનને પણ લઇ ગયેં
હસેં. વીરેં સેં-જાણે, દેંનલ દંથ્ેં પ્રીસે બાધંઇને-કમલશેઠનેં ગુન્હેગંર હેંય સેમ ડરસેં હસેં...
શરમંસેં હસેં. સેથ્ીં દુભંનને કહેવં મંટે દંથ્ેં લીધેં હસેં.... કમલશેઠ દંમુા વંસ કરસી વેળંએ પણ
વીરેં નસમસ્સકે જ બેંલસેં હસેં. સેમણે જામપુરં જવં મંટે બે વિકલ્પ તશર્ંવ્યં- ‘જો રેલ્વેમાં જવુા હેંય
સેં રીઝર્વેશન કરી અપંવે અને કંર લઇ જવી હેંય સેં દેંનલ મંરી નવી ખરીતેલી મંરૂસીકંર લઇ
જવી છે કે પછી પદ્મિની કંર? ‘વીરેં સેં કાઇ પણ બેંલી શકે સેમ નહેંસેં પણ સેણે દુભંનને ચેસવી
તીધેં હસેં અને દુભંને કમલશેઠની પંછળ ઊભેલી દેંનલ સરફ નજર તેંડંવી સેં એ ફક્સ હેંઠ
હલંવી અવંજ વિનં કહ્ય્ુંા... ‘મંરૂસિકંર’ અને દુભંને પણ કમલશેઠને કહ્ય્ુંા.... ‘અંમ સેં અમને વાંધેં
નથ્ીં પણ અંપની તીકરીની ઇચ્છં છે-મંરૂસિકંર!...’ ખુશ થ્ંસાં કમલશેઠે ‘હં’ કહી ત્યંરે સેં દેંનલ
ખુશીની મંરી રૂમમં તેંડી ગઇ હસી.
જામપુરં ડંમરરેંડ પર તેંડી જસી મંરૂસીકંર એક રમકડાં જેવી લંગસી હસી. દેંનલ સેં
અંજુબંજુની લીલી વનરંઇ જોઇ ખુશ થ્ંસી જસી,.... અને ક્યંરેક ક્યંરેક સેં મેંર અને દંરદ જેવાં
પક્ષ્ીંને જોઇ અેંર અંનાતમાં અંવી જઇ વીરંનુા પણ સે સરફ ધ્યંન તેંરસી... વીરેં પણ દેંનલને સેનં
વસનની ઘણી બધી વંસેં કરસેં રહ્ય્ંેં...
અને જ્યંરે જામપુરં જાકશનનુા ક્રેંદિંગ વટંવી મંરૂસીકંર ધુળિયં મંરગ પર અંવી ત્યંરે
વીરંએ કંર થ્ંેંભંવી, દેંનલ કાઇ વિચંરે કે કહે સે પહેલાં સેં વીરેં તરવંજો ખેંલી બહંર નીકળ્યેં....
અને લગભગ એક વષ્ર્ં દુધી વસનની ધરસીથ્ીં વિખૂટેં પડેલેં સેથ્ીં નમસ્કંર કરી સેની ધૂળ મંથ્ેં
ચઢંવી.... વીરંનેં વસન પ્રત્યેનેં પ્રેમ જોઇ દેંનલ ખુશ થ્ંઇ ઊઠી.
ગંમ વચ્ચેથ્ીં ચંલી જસી મંરૂસીકંર એક નવેંઢં દરખી લંગસી હસી. લેંકેંની નજર
મંરૂસીકંર પર પડસી અને સેઅેં અંશ્ચર્યચકિસ થ્ંઇ જસં....! અં ગંમમાં ક્યંરેક જ કેંઇની
એમ્બેદેડર કંર અંવસી અને સે પણ નજીકનં શહેરમાંથ્ીં ડૅંક્ટર અંવસેં ત્યંરે જ-! પણ અં સેં
મંરૂસી-જીવનમાં ક્યંરેય દાંભળ્યુા ન હેંય સેં તેખે ક્યાંથ્ીં....! અને આતર બેઠેલુા યુવંન યુગલ જોઇ
વળી પંછં અચાબેં પંમસાં... ખંડં-ટેકરંવંળેં રસ્સેં હેંવંથ્ીં વીરેં ધીમે ધીમે ચલંવી રહ્ય્ંેં હસેં
એટલે જેઅેં વીરંને અેંળખી શકસં સેઅેંની દલંમ ઝીલસેં વીરેં અંગળ વધી રહ્ય્ંેં હસેં,.... સેની
બંજુમાં બેઠેલી દેંનલને સેં કેંઇ અેંળખી શકસુા નહેંસુા પણ સેની દુાતરસંને સેં અેંળખસં હસં ને?
એટલે સેં સેમની નંની અાંખેં પણ મેંટી થ્ંઇ જસી હસી.
મંરૂસીકંરની પંછળ નંનાં છેંકરાંઅેંનુા ટેંળુા તેંડસુા અંવસુા હસુા.... અચાબેં પંમસુા!
ગંમ વીંધીને અંવસી મંરૂસીકંર વીરંનં ઘરની ડેલી અંગળ અંવી ઊભી રહી.... હેંર્ન
દાંભળસાં જ તરવંજો ઉઘડ્યેં અને....!
અંમ સેં વીરંએ સંર કરી દમય પણ તશર્ંવ્યેં હસેં એટલે, ગાગંબં-પ્રભુતંદ-જમનં સથ્ંં
કીશન ડેલીમાં જ બેઠં હસં.... વીરંએ એ પણ જણંવ્યુા હસુા કે સેઅેં કંરમાં અંવવંનં છે ત્યંરે સેં
ગાગંબં ફૂલ્યાં શમંસાં નહેંસાં.... અંખં ગંમમાં ચેંરે ને ચૈંટે બધે અં જ વંસ ચચર્ંસી હસી-કેટલાંક
સેં ગપગેંળેં દમજસં હસં પણ જ્યંરે પ્રત્યક્ષ્ં જોયુા ત્યંરે સેઅેં પણ મેંંમાં અાંગળં ઘંલી ગયાં...
‘વીરૂકંકં....’ કીશનનેં અવંજ દાંભળી નીચે ઊસરસાં વીરેં ચમક્યેં! દેંનલે જોયુા સેં એક
છેંકરેં તેંડી અંવીને વીરંને બંઝી પડ્યેં હસેં.... પંછળથ્ીં પ્રભુતંદ પણ બંરણંમાં ડેંકંયં....
દેંનલ દમજી ગઇ હેંય સેમ સેણે કંરમાં બેઠં બેઠં જ દંડીનેં પંલવ મંથ્ેં નાંખ્યેં. અને કંરમાંથ્ીં
બહંર નીકળી.... દેંનલને જોસાં જ પ્રભુતંદ જાણે કેંઇ તેવીને જોસાં હેંય સેમ જોઇ રહ્ય્ંં! કીશન પણ
સેને જોઇ વીરંનેં હંથ્ં છેંડી દેંનલ પંદે અંવ્યેં અને ગાગંબંને ચેસવસેં હેંય સેમ બેંલી ઊઠ્યેંઃ
‘તંતીમં... વીરૂકંકં અંવ્યં.... કંકી લંવ્યં...’ કહેસેં કીશન વધંમણી ખંવં ઘરમાં તેંડી ગયેં.
કીશનનં મુખેથ્ીં નીકળેલેં શબ્ત ‘કંકી’- દાંભળી વીરંએ દેંનલ દંમુા જોયુા અને દેંનલ શરમંઇને
નીચુા જોઇ ગઇ.
ગાગંબં લેંટંમાં પંણી ભરી ઉલ્લંદમાંને ઉલ્લંદમાં બંરણં અંગળ અંવી ઊભાં. વીરેં
દંમંન દંથ્ેં આતર ગયેં અને પંછેં વળ્યેં ત્યંરે ગાગંબં હજુયે એક નજરે દેંનલને ટીકીટીકીને જોઇ
રહ્ય્ંાં હસાં. વીરંએ દેંનલ સરફ નજર નાંખી સેં એ પણ...!
ગુલંબી દંડીમાં દુદજ્જ એવી દેંનલનં રૂપને નીરખસાં ગાગંબંનુા મુખ અંશ્ચર્યથ્ીં પહેંળુા
થ્ંઇ ગયુા હસુા.... ઘડીભર મંટે સેં શુા કરવંનુા છે સે પણ ભૂલી ગયં. વીરેં દમજી ગયેં! સેણે દેંનલનેં
હંથ્ં ઝંલી નજીક અંણી ત્યંરે ગાગંબં દંવધંન થ્ંયાં.
‘ઊભેં રે’બેટં! એમને એમ ક્યાં લઇ જાય છે?’ કહી દેંનલનં મંથ્ેં-પંણી ભરેલેં લેંટેં
પાંચ અાંટં ફેરવી ગંમનં રસ્સં સરફ ઢેંળી તેસાં બેંલ્યાં, ‘મંરી લક્ષ્મીને કેંઇની નજર નં લંગી
જાય...’ અને એ વંક્યથ્ીં સેં દેંનલ લજ્જાથ્ીં નીચુા જોઇ ગઇ.
પછી વીરંએ દેંનલ દંથ્ેં જ બંને નમસ્કંર કયર્ં.... સેં ગાગંબંએ બાનેનં મંથ્ેં હંથ્ં તઇ
અંશીવર્ંત અંપ્યં.... પછી વીરેં મેંટંભંઇ પ્રભુતંદ સરફ ફયર્ેં... અને જ્યાં પગે લંગવં જાય છે ત્યાં
સેં સેમણે વીરંને પકડી લીધેં અને બંથ્ંમાં ઘંલી હૈયંનેં ભંર હળવેં કયર્ેં.... અને દેંનલને પણ મંથ્ેં
હંથ્ં ફેરવી વહંલ તશર્ંવસાં અંશીવર્ંત અંપ્યં.
ત્યાં જમનંભંભી અંવીને તેરંણી (દેંનલ)ને ઘરમાં લઇ ગયં. અને અત્યંર દુધી
મંરૂસીકંરમાં બેઠેં બેઠેં નિરીક્ષ્ંણ કરસેં કીશન પણ દેંનલની પંછળ તેંરવંયેં.
દેંનલ સેં જમનંભંભી દંથ્ેં આતર ચંલી ગઇ હસી. એટલે વીરંને પરદંળમાં ઢંળેલં
ખંટલં પર જ બેદવુા પડ્યુા.... કીશનને અંમ દેંનલની કેડે ફરસેં જોઇ વીરેં કીશનમાં અંવેલં
ફેરફંરથ્ીં અચાબેં પંમ્યેં.... અને બબડ્યેંય ખરેંઃ ‘અં બધં દેનલની જ કંમણગંરીનુા પરિણંમ
છે.... અં જોને! કતંચ હુા એકલેં હેંસ સેં-‘વીરૂકંકં... વીરૂકંકં’ કહી ખીજવી-પરેશંન કરી મૂક્યેં
હેંસ અને અં દેંનલ અંવસાં એનેં કેડેં પણ મૂકસેં નથ્ીં.... મંરેં કેંણ ભંવ પૂછે?.... મંરં વહંલં!
છેંકરં પણ જાસ જુએ છે....’ બબડસેં વીરેં મનેંમન અનુમંન બાંધસેં બેઠેં હસેં. સેને મળવં મંટે
ગંમમાંથ્ીં ઘણાં ખરાં જુવંનિયં અંવ્યં હસં.... સેમની નજર પણ ઘરમાં ફરસી હસી.... દેંનલને
જોવં મંટે જ સ્સેં! પણ.... દેંનલ સેં ન જાણે કયં ખૂણંમાં ભરંઇ ગઇ છે કે-સેની ખબર ખુત
વીરંને પણ ન પડી. ત્યાં દુધી કે... દેંનલ કપડાં બતલી ચંનેં કપ લઇ સેની દંમે હંજર ન થ્ંઇ....!
વીરંનં નંકે ચંની દુગાધ પંરખી.... સેને હવે જ ખબર પડી કે મેમદં’બ રદેંડંમાં ભરંયં હસં.
ગાગંબંએ સેં ઘણીયેનં પંડી હસી છસાં ય... એમ મંને સેં દેંનલ શંની?.... ગાગંબં સેં
વીરંની પદાતગી જોઇ ખુશ થ્ંઇ ઊઠ્યં હસાં-કેંઇ પરીઅેંનં તેશની અપ્દરં જેવી દેંનલને જોઇ સેઅેં
ગુમંનથ્ીં જમીનથ્ીં વેંસ અધ્ધર ચંલસાં હસાં, સેમનં પગમાં એક જાસનેં ઉત્દંહ થ્ંનગનસેં હસેં.
જમનંભંભી સેં તેરંણીને જોઇ તિયરની મશ્કરી પણ કરવં લંગ્યં હસં : ‘વંહ! વીરૂભંઇ!
સમે સેં ભંરે કરી! બહુ શંણં નીકળ્યં હેંં....! અંવાં તેરંણી સમને ક્યાં ભટકંઇ ગયાં....?’
અને વીરંએ સેમનેં જવંબ હદીને વંળ્યેં.
ચં પીને વીરેં ગંમમાં ફરવં નીકળ્યેં.... કીશનને કહ્ય્ુંા; ‘ચંલ કીશન... મંરી દંથ્ેં’ સેં
કીશને ધડ તઇને નં પંડી તીધી, ‘નં કંકં.... સમસમંરે જાવ.... હુા સેં દેંનકંકી જોડે જ રહીશ....’
અને એ વંક્યથ્ીં વીરેં છળી પડ્યેં; ‘અલ્યં કીશન! સંરી દેંનકંકી ભંગી થ્ંેંડી જવંની છે?’ પણ
કીશને દેંનલનેં કેડેં નં મૂક્યેં સે નં જ મૂક્યેં.
દાંજે પંછેં અંવ્યેં સેં જમવંનુા સૈયંર થ્ંઇ ગયુા હસુા.... દેંનલે વીરંની પદાતગીની
વંનગીઅેં બનંવી હસી.
ગાગંબં સથ્ંં જમનં સેં મેંંમાં અાંગળં ઘંલી ગયં, ‘અં શહેરની છેંકરીને અંટલી દરદ
રદેંઇ કરસાં અંવડે છે?’ સેઅેં દેંનલ પર વંરી ગયં. રૂપ, રાગ અને ગુણ ત્ર્ંણેય લક્ષ્ંણ સેમણે
ઘરમાં અંવનંરી વહુ દેંનલમાં જોયાં...
જમસીવેળંએ વીરેં વખંણ કરસાં થ્ંંકસેં નહેંસેં.... કીશન સેં દેંનલની બનંવેલી વંનગી
ખંસાં ધરંસેં નહેંસેં.
રંત્ર્ેં જમી-પરવંયર્ં બંત વંદણ ઉટકી તેવંયાં. હવે દૂવંની રંમંયણ થ્ંઇ.... પણ પછી
ગાગંબંએ જ નિર્ણય લીધેં; ‘હુા અને દેંનલ ઘરમાં દૂઇ જઇએ છીએ...’ વીરંને ભંગે બહંર
અેંદરીમાં દૂવંનેં વંરેં અંવ્યેં.... વીરંને ચિંસં હસી કે દેંનલને મં જોડે ફંવશે કે કેમ? પણ સેણે
દેંનલનં ચહેરં પરનં ભંવ વાંચ્યં સેં - સેની ચિંસં મટી ગઇ.
દવંરમાં વીરેં મેંડેં ઊઠ્યેં હસેં.
દેંનલ સેં ક્યંરનીય પરવંરી ઊઠી હસી... વીરેં ઊઠ્યેં એટલે સેનં હંથ્ંમાં દેંનલે તંસણ
પકડંવી તીધુા....
‘અરે! તંસણ! હુા મંરી મેળે જ નં લઇ લેસ? અંમ અંગળ અંગળ કંમ કરી સુા મને
અંળદુ બનંવી તઇશ હેંં દેંનલ...!’ અને કાઇક યંત અંવસાં લંગલુા જ ઉમેર્યું : ‘અરે! પણ સને
તંસણ કેંણે લંવી અંપ્યુા....?
અને એનેં જવંબ દેંનલે હદસાં જ અંપ્યેં : ‘સમંરં ભત્ર્ીંજાએ...’
‘અેં... હેં... મંરેં નહીં પણ સંરેં... જ્યંરથ્ીં સુા અંવી છે ત્યંરથ્ીં એ મંરી પંદે પણ
અંવસેં નથ્ીં...’ કહી વીરેં હસ્યેં અને દેંનલ દંમે જોઇને ઉમેર્યું : ‘લંગે છે કે એને સંરી મંયં લંગી
ગઇ છે...’
દેંનલ ‘ચૂપ’ કહીને મંરકણી એક સેંફંની નજર વીરં પર નાંખી ઘરમાં તેંડી ગઇ.
નંહી ધેંઇને વીરંએ ચં-નંસ્સેં પસંવ્યેં. બપેંર પછીનં દમયે વીરંને ગાગંબંએ ટપંયર્ેંઃ
‘બેટં! દેંનલવહુને ખેસરમાં ફરવં સેં લઇ જા...’
ભંવસુા હસુા ને વૈતે કહ્ય્ુંા.... વીરેં ક્યંરનેંય વિચંરસેં હસેં કે હવે દેંનલને કઇ રીસે
બેંલંવીને લઇ જવી.... વીરેં દેંનલને મળ્યં વિનં હિજરંસેં હસેં... સેને સેં-ઘરમાં ગાગંબં હંજર
રહેસાં હસાં સેથ્ીં ઘરમાં સેં મળી જ નં શકંય અને ગાગંબંએ જ્યંરે દેંનલની હંજરીમાં જ સેને
ખેસરમાં લઇ જવંનુા કહ્ય્ુંા ત્યંરે સેં વીરેં અંનાતમાં ઝૂમી ઊઠ્યેં.... દેંનલ પણ નં પંડી ન શકી....
લગભગ ચંરેક વંગ્યે ચં પીને સેઅેં ઘરની પંછળનં ભંગમાં થ્ંઇને નીકળ્યં. પંછળનેં
રસ્સેં ગંમનં દીમંડંમાં થ્ંઇને જસેં હસેં.... વીરેં અંગળ જઇ ઊભેં હસેં.... મંરૂસીકંરને સેં એક
માંડવં જેવં ઢંળિયંમાં પંર્ક કરી હસી.... અને ખેસરમાં પગપંળં જ જવંનુા હસુા સેથ્ીં સે અંગળ
નીકળી ગયેં હસેં.... સેને એમ હસુા કે દેંનલ એકલી જ અંવશે અને બે તિવદથ્ીં દેંનલનં હેંઠેંનેં
સ્વંત ચંખવં ટળવળસં હેંઠેંને શાંસિ અર્પવં-સેનં પ્યંદં અધરેં ચૂમી લઇશ. પણ સેની અંશં ઠગંરી
નીવડી.... દેંનલની દંથ્ેં સેનેં ભત્ર્ીંજો કીશન પણ હસેં, ‘ઊફ.... અં વળી ક્યાં બલં ચેંંટી’ મનમાંજ
બબડ્યેં.... સેને કીશન પર રીદ સેં ઘણી ચઢી... પણ શુા કરે?
બંજુ પર લીલેં-છમ પંક લહેરંસેં જોઇ દેંનલ ખુશ થ્ંઇ ઊઠી... સેને શહેર કરસાં અં
ગંમડંનુા વંસંવરણ શાંસિભર્યું લંગ્યુા... ડાંગરનેં ઊભેં પંક પવનમાં લહેરંસેં જોઇ સેની અાંખેંમાં
અંનાત ઊભરંયેં. વીરેં દૂનમૂન અંજુબંજુ નજર નાંખ્યં વિનં વિચંરેંમાં ચંલ્યેં જસેં હસેં... એ
દિવંય કેંઇ ઉપંય નહેંસેં... કંરણ કે જે હંથ્ં પકડી દેંનલની દંથ્ેં ચંલવંનેં લ્હેંવેં સેને લેવેં હસેં
સે હંથ્ંની અાંગળી પકડી કીશન ચંલસેં હસેં... વીરંને કીશનની અતેખંઇ અંવી - કેંઇપણ દાકેંચ
વિનં દેંનલની મુલંયમ અાંગળીનેં સ્પર્શ મંણસેં ચંલી રહ્ય્ંેં હસેં.
બાને ખેસરમાં અંવી ઊભં.
ચંરેં સરફ ડાંગરનેં પંક ઊભેં હસેં... વીરંએ સેમનં ખેસરની હત બસંવવં અાંગળી ચેં-
સરફ ફેરવવં લંગ્યેં... જેમ જેમ વીરંની અાંગળી ફરસી રહી - દેંનલ સે સરફ જોઇ રહી...
અચંનક વીરંની અાંગળી એક થ્ંેંરિયં પર બેઠેલં બે પક્ષ્ીં પર થ્ંેંભી. દેંનલની નજર પણ ત્યાં
થ્ંેંભી... ચક્રવંક અને ચક્રવંકી બાને ચાંચમાં ચાંચ - પાંખમાં પાંખ ભરંવી પ્યંર કરસં હસં. વીરંની
અાંગળી હજુ પણ ત્યાં સ્થ્િંર હસી - દેંનલની નજર પણ એ પ્રેમી યુગલપક્ષ્ીં પર જ માડંયેલી હસી...
અચંનક દેંનલે વીરંની લાબંવેલી અાંગળીવંળેં હંથ્ં સેનં હંથ્ંમાં લઇ લીધેં.
વીરેં દેંનલ સરફ ફયર્ેં... લીલી દંડી, લીલં રાગનુા બ્લંઉઝ, અાંખમાં અાંજણ... હેંઠેં પર
લંલી... કપંળ પર ચાંતલેં - દેંનલનુા દેંહંમણુા મુખ જોઇને વીરેં લલચંયેં... સેણે દેંનલની હડપચી
પકડી પેંસં સરફ ઊંચી કરી... પણ સરસ ચેસી જઇ દેંનલે સેને રેંક્યેં. સેનં હંથ્ંની અાંગળી પકડી
ઊભેલેં કીશન સેમની હરકસ જોઇ રહ્ય્ંેં હસેં... કાઇક અજાણ્યં ભંવ દંથ્ેં... વીરંએ કીશનને તૂર
કરવં મંટે કંમ બસંવ્યુા! ‘કીશન, સુા પેલં છેંડનુા ફૂલ સેંડી લંવ સેં... જા... જા...!’
‘નં, હુા દેંનકંકીને છેંડીને નહીં જાઊં’ કીશને નન્ન્ંેં ભણ્યેં. દેંનલને વળગેલં કીશન પર
વીરેં ગુસ્દે થ્ંયેં, ‘સંરી સેં...’ અને મનમાં જ બબડ્યેં; ‘જખ મંરવં અંવ્યેં છુા સે પંછેં...!’ પણ
કીશનને સેં સેણે અંમ જ કહ્ય્ુંા : ‘અરે ભંઇ! સંરી એ જ દેંનકંકીને એ ફૂલ બહુ પદાત છે... એનં
મંટે સેં સુા લઇ અંવ...?’
‘હં, દેંનકંકી મંટે લઇ અંવુા...’ કહેસાં કીશન એ સરફ તેંડ્યેં, એટલે વીરંએ દેંનલને
સેનં સરફ ખેંચી...
‘ખદેં... સમે સેં શરમંસંય નથ્ીં... કેંઇ જોઇ જશે...’ દેંનલ વંક્ય પૂરુા કરે સે પહેલાં સેં
વીરંએ સેને બંહુપંશમાં જકડી લીધી હસી... સેનં દુકંઇ ગયેલં ખરબચડં હેંઠ - જે બે તિવદથ્ીં
સરદસં હસં સે પ્યંદ બુઝંવવં દેંનલનં ગરમ હેંઠ અને રસુાબડં ગંલ પર વરદી પડ્યં. દેંનલને
મુાઝવી તીધી વીરંએ.
કીશન ફુલ સેંડી પંછેં વળ્યેં એટલે વીરંએ દેંનલને છેંડી તીધી. દેંનલ વીરંને છણકેં
કરસી નજરે જોઇ રહી. સેણે ચક્રવંક પક્ષ્ીં સરફ નજર કરી સેં સે શરમંઇ ગઇ... સેને અંમ
શરમંઇને નીચુ જોઇ જસાં જાણી વીરંની પણ નજર એ સરફ ગઇ... સેની અાંખેંમાં પણ એક અનેરી
ચમક અંવી ગઇ... ચક્રવંક અને ચક્રવંકી - જે પહેલાં એકબીજાની ચાંચમાં ચાંચ અને પાંખમાં પાંખ
ભેરવી સ્નેહ કરસં હસં સે હવે અત્યંરે દાવનન કરી રહ્ય્ંાં હસાં...
દેંનલ ફરી સે સરફ જોઇ જ ન શકી. કીશન અંવી સેનં હંથ્ંમાં ફૂલ અંપસાં બેંલ્યેં; ‘લેં કંકી...’
‘અરે મૂરખં! એને ક્યાં અંપે છે?... લંવ મંરી પંદે...’ કહી વીરંએ કીશનનં હંથ્ંમાંથ્ીં
ફૂલ લઇ દેંનલ નં કેશમાં ભેરવ્યુા... દુગાધ અંવસાં જ દેંનલ ચમકી! ‘ગુલંબનુા ફૂલ...!’ સે
લંગણીભરી નજરે વીરં સરફ જોઇ રહી...
પછી સેં એક દુાતર જગ્યં પદાત કરી બાને જણ બેઠં જ્યાં મુલંયમ ઘંદ ઊગી નીકળ્યુા
હસુા... વીરંની લગેંલગ દેંનલ બેઠી હસી, અને કીશન દેંનલની બંજુ પર બેઠેં હસેં એટલે વીરેં
દેંનલનં શરીર દંથ્ેં અડપલાં કરસેં સે કીશન જોઇ શકસેં નહેંસેં...
ત્યંર પછી સેં વીરંએ સેની વિસેલી તંસ્સંન દેંનલને કહી દાભળંવી... કેવુા કેવુા વિચંર્યું
હસુા...? પેંસંની જીવન દાગિની દંથ્ેં (દેંનલ દંથ્ેં) અં જ ધરસી પર જીવન વિસંવવંનાં સ્વપ્નાં -
વીરેં ખેસરમાં કંમ કરસેં હેંય અને દેંનલ લીલુડીં અેંઢણી અેંઢી મંથ્ેં ભંસ મૂકી લટક-મટકસી ચંલે
ચંલી અંવસી હેંય - વગેરે વંસેં કરસેં રહ્ય્ંેં. દેંનલ સૃષ્ંંભરી નજરે વીરંની અાંખેંમાં ડેંકંસાં
સ્વપ્નેંમાં ડૂબી ગઇ હસી.
લગભગ એક અઠવંડિયં દુધી સેમનેં ફરવંનેં કંર્યક્રમ ચંલ્યેં. દેંનલને સેં અં ગંમમાં
દંરુા ફંવી ગયુા હસુા... યુવંન છેંકરીઅેં દેંનલને મળવં અંવસી... સેમનં મુખમાંથ્ીં નીકળસેં શબ્ત
‘ભંભી’ નેં રદંસ્વંત દેંનલને શરમંઇને ઢગ વંળી તેસેં હસેં. લજ્જાનં ભંર હેઠળ પણ દેંનલ
મુાબઇગરંની - ત્યાંનં લેંકેંની વંસેં કરસી...
અને અઠવંડિયં પછી વીરેં અને દેંનલ જવં મંટે સૈયંર થ્ંયં... વીરંએ સેં ગાગંબંને
મુાબઇ દંથ્ેં અંવવં ઘણુા કહ્ય્ુંા પણ ગાગંબં મંન્યં નહીં... સેમને વસન છેંડી જવંનુા મન થ્ંસુા નહેંસુા
અને સેમ છસાં છેલ્લે કહ્ય્ુંા; ‘બેટં! હવે ઘરડે ઘડપણ ક્યાં રખડુા...? સમે લગ્ન કરી લેં ત્યંરે નવરંશનં
દમયે ખબર કંઢી જજો...!’ અને સેનેં જવંબ દેંેનલે જ અંપ્યેં હસેં; ‘ભલે બં...! સમે ચિંસં ન
કરશેં...’ અને ગાગંબંને પગે લંગી... ત્યંરે ગાગંબંની અાંખેંમાં પંણી અંવી ગયાં...
કીશન સેં કંરમાંથ્ીં ઊસરસેં જ નહેંસેં... અને કહેસેં હસેં, ‘હુા સેં દેંનકંકીને ઘેર જવંનેં
છુા...’ પણ પ્રભુતંદે સેને ઘણેં દમજાવ્યેં અને આસે સેણે હઠ છેંડી તીધી... પણ કંરમાંથ્ીં સેં ન જ
ઊસયર્ેં... એટલે રેલ્વે સ્ટેશન દુધી દંથ્ેં લેવેં જ પડ્યેં. વીરેં કંર ચલંવસેં હસેં. સેની બંજુમાં
પ્રભુતંદ બેઠં હસં... કીશન દેંનલ જોડે પંછળની દીટમાં ગેંઠવંયેં હસેં... દેંનલ મીઠી મીઠી વંસેં
કરસી રહી... સેનં મંથ્ંં પર દંડીનેં પંલવ નાંખેલેં હસેં... સેણે જાણી-બૂઝીને જ ઘુાઘટેં વધુ સંણ્યેં
કે જેથ્ીં સેની અંગળ બેઠેલેં વીરેં આતરનં અરીદંમાં જોઇ અડપલુા ન કરી શકે... એટલે સે જરં નીચી
નમીને કીશન દંથ્ેં વંસેંએ વળગી હસી... કીશન પણ સેની કંલી કંલી ભંષ્ંંમાં વંસેં કરસેંે રહ્ય્ંેં.
અને રેલવે ક્રેંદિંગ અંવસાં પ્રભુતંદે ઘણેં દમજાવ્યેં ત્યંરે કીશન નીચે ઊસયર્ેં...
અને વીરેં સથ્ંં દેંનલ ભગ્ન હૃતયે નીકળી પડ્યં. થ્ંેંડે તૂર જસાં દુધી સેં કેંઇ કાંઇ બેંલ્યુા
નહીં. સ્વજનની વિતંયનેં ભંર સેમનં સ્મૃસિપટ પર પથ્ંરંયેલેં રહ્ય્ંેં...
પછી સેં મજાક-મસ્સી કરસાં અંગળ વધી રહ્ય્ંાં. વંરંફરસી ડ્રંઇવિંગ કરસાં રહ્ય્ંાં... અને
અંખરે સેઅેં દુભંનને બાગલે અંવી પહેંંચ્યં.
પેંર્ચમાં કંર ઊભી રંખસાં વીરંએ હેંર્ન વગંડ્યુા. માજુલંભંભી ઊસંવળં બહંર ધદી
અંવ્યં... જુએ છે સેં - દેંનલ. વીરંને જોઇને સેઅેંએ દંમે અંવીને ઉમળકંભેર સ્વંગસ કર્યું...
શરમંસી દેંનલ સરફ જોઇ માજુલંએ ટેંણેં મંયર્ેં :
‘વંહ દેંનલબેન! સમે સેં ખરેખર નવવધૂ જેવં લંગેં છેં... હજુ સેં લગ્ન પણ નથ્ીં થ્ંયં
અને સમે દંદરે પણ જઇ અંવ્યાં... બહુ ભંગ્યશંળી છેં હેંં સમેં...’
‘ભંભી...!’ કહી શરમંસી દેંનલ માજુલંને ભેટી પડી. ત્યાં દુભંન પણ ડેંકંયેં.
‘કેમ તેંસ્સ... મુદંફરી કેવી રહી?’
‘મજા અંવી ગઇ... ગંમડંની હવં દેંનલને અનુકૂળ અંવી ગઇ હસી... એ સેં ત્યાંથ્ીં
અંવવંની જ નં પંડસી હસી... પણ પછી મનંવી લીધી...!’
‘બેદેં હવે છંનંમંનં...! દંમંની જ ભૂલ કંઢસાં અંવડે છે,... પેંસંની કેંણ કબૂલ કરે...!’
દુભંનની હંજરીમાં જ રેંફ જમંવસી દેંનલે વીરંને બહુવચનથ્ીં ધમકંવ્યેં એટલે વીરં
દંથ્ેં દુભંન પણ ચમક્યેં...! ‘કેમ દેંનલ! સને ય હવે ગંમડંની હવં લંગી ખરી!’ - દેંનલ વધુ
શરમંઇ...
બાનેને આતર લેસાં દુભંન બેંલ્યેં; ‘અંવ વીરં! આતર કેંઇ સંરી વંટ જુએ છે...’ વીરેં
દુભંનનં કહેવંનેં મસલબ દમજે સે પહેલાંજ તિવંનખાડમાં નજર પડી અને સે ઝૂમી ઊઠ્યેં; અરે!
સળશી સુા? શુા વંસ છે...? દંથ્ેં કીર્સિ પણ...?’
‘હં... ભંઇ! સુા વસન જઇ અંવ્યેં એટલે અમે પણ થ્ંેંડં કેંરં રહેવંનં છીએ? અમે પણ
જઇએ...!’
સળશી અને કીર્સિ અહીં દુભંન - માજુલંને મળવં અંવ્યાં હસાં. કંરણ કે સેઅેં અંજે
કીર્સિનં વસનમાં સેનં પિસંજીની ખબર કંઢવં જવંનાં હસાં એટલે માજુલંની સબિયસ સપંદીને જવં
સૈયંર થ્ંયં હસં, સળશીની વંસ દાંભળી વીરેં થ્ંેંડેં નિરંશ થ્ંયેં... પણ પછી સળશીને એક બંજુ
લઇ જઇ પૂછ્યુ; ‘યંર... સુા જલતી પંછેં અંવવંનેં છે ને?’
વીરંને અંમ એકસરફ લઇ જઇ વંસ કરસેં જાણી દુભંનને હદવુા અંવ્યુા;
‘કેમ ભંઇ! બહુ ઊસંવળ છે?’
‘નં... નં...’ વીરેં થ્ંેંથ્ંવંયેં... પણ પછી લંગલુા જ ઉમેર્યું; ‘પણ સુા પંછેં ક્યંરે અંવવંનેં છે?’
‘અરે યંર! પાંચ તિવદમાં સેં અંવી જઇશુા...’ પછી દિંગલ અને કીર્સિએ વિતંય લીધી.
ચં-નંસ્સંથ્ીં દેંનલ-વીરંનુા સ્વંગસ કર્યું. દેંનલને મમ્મી પંદે જવંની ઉસંવળ હસી... પણ
વીરેં સેની દંથ્ેં જવં સૈયંર નહેંસેં... સેને હજુ પણ કમલશેઠ અંગળ જવંમાં દાકેંચ થ્ંસેં હસેં...
સેથ્ીં સે હવે કેંઇપણ હિદંબે નહિં અંવે એમ દમજીને દુભંન જ સૈયંર થ્ંયેં.
પેંસંનેં બાગલેં અંવસાં દેંનલની પાંપણેં ઢળી ગઇ - બહંર નીકળવંની પણ હંમ ગુમંવી
બેઠી - સેની શરમનેં કેંઇ પંર નહેંસેં. દુભંન બહંર નીકળી સેની રંહ જોસેં હસેં - પણ! દેંનલ સેં
એમ જ બેદી રહી પરાસુ જ્યંરે દુભંને સેને ટેંકી; ‘ચંલ બેન...’ અને સેણે દેંનલનેં હંથ્ં પકડ્યેં...
દેંનલને ભંઇની ગરજ દંરસેં દુભંનનં હંથ્ેં સેને દહંરેં અંપ્યેં અને સેને મમ્મી - ડેડી દુધી
પહેંંચંડી તીધી.
‘મમ્મી-!’ કહી દેંનલ મમ્મીને બંઝી પડી... કમલ શેઠે સેને પેંસંની છંસીએ લગંડી પિસૃત્વ
વંત્દલ્ય તશર્ંવ્યુા.
ત્યંરે દૂરજતંતં પશ્ચિમંકંશ સરફ ઢળી ગયં હસં.
અને તશ તિવદની આતર લગ્ન લેવંયં.
કમલ શેઠને ત્યાં અવદર હસેં... મેંટં મેંટં શેઠિયંઅેં, અમીર લેંકેંની અંવન-જાવન શરૂ
થ્ંઇ ગઇ હસી... કમલ શેઠનેં બાગલેં કેંઇ અત્ભુસ રીસે શણગંરંયેલ હસેં... દુભંન, માજુલં, વીરેં
સથ્ંં દિંગલ અને કીર્સિ બધં જ દમયદર અંવી ગયં હસં... વિધિદરની કંર્યવંહી પસી. - દેંનલ
એક નવવધૂનં શણગંરમાં ખૂબ દુાતર લંગસી હસી, જાણે સ્વર્ગની અપ્દરં...! સેની પાંપણેં લજ્જાનં
ભંરથ્ીં નીચે ઢળી ગઇ હસી. વીરંને ગુલંબનં ફૂલની વરમંળં પહેરંવી સેને પસિ બનંવ્યેં... સેં
વીરંએ પણ દંમે એવેં જ હંર પહેરંવી દેંનલને પેંસંની જીવનદાગિની બનંવી. વીરેં અંજે એક
વરરંજાનં સ્વાંગમાં શેંભસેં હસેં... સેનેં પૂરેં અને મજબૂસ બાંધેં, કેંઇપણ સ્ત્ર્ીંનુા ધ્યંન ખેંચે સેવુા
વ્યક્સિત્વ ઉપદંવસેં હસેં.
દેંનલને સેં સેની દહેલીઅેંએ જાસજાસની ને ભંસભંસની વંસેં કરી કરીને અધમૂઇ કરી
નાંખી... સેમ છસાં દેંનલને એ મીઠી મશ્કરી અને ટીખળ મીદરી જેવી ગળી લંગસી હસી.
અને અંખરે મમ્મી-પપ્પંથ્ીં વિતંય થ્ંવંનેં દમય અંવ્યેં... મમ્મીને ભેટી પડીને બેંર બેંર
જેવાં અાંદુડે રડી પડી દેંનલ... કમલ શેઠ પણ તીકરીને બંથ્ંમાં ઘંલી રડી પડ્યં, દેંનલ પણ ખૂબ
રડી... - એ પછી મમ્મી - પપ્પંથ્ીં વિતંયને લીધે હેંય કે પછી મમસંની મૂર્સિ જેવં મં-બંપ મળ્યં -
કે જેમણે તીકરીની તરેક ઇચ્છં પૂર્ણ કરી,... પેંસંનેં જીવનદંથ્ીં શેંધવંની પણ સેને છૂટ અંપી.
- એવં મંયંળુ મં-બંપ કઇ તીકરીનુા દત્ભંગ્ય હેંય કે મળે...?
વીરેં, દેંનલ; દુભંન, માજુલં; સળશી અને કીર્સિ-દજાવેલી મંરૂસીકંર જે દેંનલનં પસિ
સરીકે વીરંને કમલ શેઠે ભેટ અંપી હસી - સેમાં બેદી દુભંનનં બાગલે અંવી પહેંંચ્યં...
હવે વીરેં કમલ શેઠની પેઢીનેં મંલિક બન્યેં હસેં... કંરણ કે કમલ શેઠની દાપત્ત્િં દેંનલની
હસી અને વીરેં દેંનલનેં પસિ હસેં... સેમ છસાંય તુનિયંને તેખંવ ખંસર પણ કમલ શેઠે ઘણુા બધુા -
તહેજનં રૂપમાં તીકરીને અંપ્યુા હસુા...
દુભંનનં બાગલંની લગેંલગ જ એક બીજો દુાતર બાગલેં સૈયંર હસેં સે પણ કમલ શેઠે
ખરીતી લીધેં હસેં અને વીરેં સથ્ંં દેંનલને સે ભેટ અંપ્યેં હસેં...
વીરં-દેંનલની દુહંગરંસ પણ એ બાગલંમાં જ રંખી હસી... લંઇટ-ડેકેંરેશનથ્ીં બાગલેં
શણગંયર્ેં હસેં અને એક શ્રેષ્ઠ રૂમમાં વીરં-દેંનલ મંટે દજાવેલી એજ અંસુરસંપૂર્વક વંટ જોસી હેંય
સેમ ફૂલેંથ્ીં દુશેંભિસ હદી રહી હસી.
માજુલં સથ્ંં કીર્સિ દેંનલને ત્યાં મૂકી ગયાં... રંત્ર્ેં બંર વંગ્યે દુભંન-સળશીથ્ીં છૂટેં પડી
વીરેં દુહંગરંસનં એ રૂમ સરફ અંગળ વધ્યેં. તરવંજો ખેંલ્યેં સેં...!
દેંનલ પલાગમાં ઘૂાઘટેં અેંઢી બેઠી હસી... એક ઝણઝણંટી પદંર થ્ંઇ ગઇ વીરંનં
શરીરમાં... સેણે તરવંજો બાધ કરી સ્ટેંપર ચઢંવી તીધી... ધીમે પગલે પલાગ દુધી પહેંંચ્યેં...
દેંનલનુા અંખુા શરીર ધ્રુજી ઊઠ્યુા... વીરેં સેની પંદે બેઠેં... ધીમે રહી ઘૂાઘટ ઊઠંવ્યેં સેં...! વીરેં
અંભેં જ બની ગયેં... અંજે સેં દેંનલનુા રૂપ દાપૂર્ણ ખીલ્યુા હસુા.
‘દેંનલ...!’
‘વીરૂ...! ...મંરં નંથ્ં...!’ દેંનલથ્ીં વધુ દમય ન રહેવંયુા... સે વીરં સરફ ઢળી પડી.
‘દેંનલ! મને સેં સ્વપ્નમાં પણ ખ્યંલ નહેંસેં કે અંપણેં પ્રેમ અંપણને દફળસં
અપંવશે...!’
‘વીરૂ...! ... મંરં નંથ્ં...!’ દેંનલથ્ીં વધુ દમય ન રહેવંયુા... સે વીરં સરફ ઢળી પડી.
પછી બેંલી
‘વીરૂ!... દંચં તિલનેં પ્રેમ અદાખ્ય અંફસેંમાંથ્ીં પણ દફળ થ્ંઇ જાય છે અને દંચં
હૃતયથ્ીં કરેલી પ્રીસ અંખરે પ્રિયસમને પેંકંરે છે...’ પછી ધીમે ધીમે બાને એકબીજાને અંલિાગન
અંપસં રહ્ય્ંં...
રૂમમાં આધંરુા છવંયુા અને બે તેહધંરી અંત્મં એકરૂપ બન્યં. થ્ંેંડી થ્ંેંડીવંરે દાભળંસં
હસં - તંમ્પત્ય જીવનનં અંનાતભેંગનં ફક્સ દીદકંરં અને ચુાબનનેં રદંસ્વંત મંણસં સરસ્યં
હેંઠેંનં બુચકંરં...!
અંકંશમાંનં સંરંઅેં પણ અં મિલનને જોવં મંટે ડેંકંચિયાં કરસાં હેંય સેમ ચમકી રહ્ય્ંં
હસં....!
દમંપ્સ
