કૈલાસનામસાંભળતાકેવાંચતાએકપ્રાકૃતિકસૌંદર્યનુંચિત્રમનમાંઉભુંથઇજાય.એકવીશમીસદીનીશરૂઆતસુધીવડીલોબાળકોનાનામપણસ્મરણકરતાભવતરીજાયએવારાખતાકેમકેકળિયુગવિશેકહેવાણુંજછેનામસ્મરણથીજઉદ્ધારથઇજાયછે,કૈલાસનામસ્ત્રીજાતિનુંનામછે,અનેમહાદેવનાનિવાસનુંપણએજનામછે,એટલેબંનેમાંસમાનતાહોયતોજએનામરાખવાનીવડીલોમાંસુજ-બુજભગવાનેકંડારીહોય,જેનાવિષેલખુંછુંએકૈલાસપણઆબેહૂબશિખરસમાનજવ્યક્તિત્વધરાવેછે,કૈલાસપર્વતનીજેમજઆબેહૂબગોરોવાન,પ્રકૃતિનીજેમસુંદરતા,સૂર્યનાપહેલાકિરણોકૈલાસનાશિખરપરપડતાજેસોનાનીનમણાશઆવેએવીજમુખપરનમણીરેખાઓ,પર્વતનીઅંદરકેટલીઆગછે,કેટલીતેનીવેદનાછેતેએનેજખબરહોયઅનેતેનીમહાનતાકેસ્વાર્થીપણુંછોડતાતેઅંદરજદબાવીનેએનુંપ્રાકૃતિકસૌંદર્યખીલાવીનેમળતાપૃથ્વીપરનાજીવોનેઆનંદનેઉલ્લાસઆપેછે,તેવીજરીતેકૈલાસપણતેનાસપનાતેનીઈચ્છા,આવડતપોતાનામાંજદબાવીનેતેનાપરિવારકેસમાજનેગમતાસારા-નરસાકામકરીએનુંજીવનસમર્પણકરીનેકૈલાસશિખરજેવુંઉમદુવ્યક્તિત્વઉભુંકર્યું,મહેનતુઅનેએનીપોતાનીઆવડતછતાંસમાજનારૂઢિચુસ્તકાયદાઓનેરીતિ-રિવાજોસામેજજૂમવાનીહિમ્મતકરવામાંલાગણીઆડેમૂકીદેતી,જાણતીછતાંઅજાણથઈનેએનાસપનાઓમાંવિઘ્નઆવવાદેતી,ગાંડીગીરનીઅંદરપ્રકૃતિનાખોળામાંરહીનેએકાંતનાસહારેપોતાનોસહારોખુદબનવાનીકોસીસમાંવળગીરેતી,મનઘણુંમુંજાયછે,ધરાનીરીત-ભાતમાં.વિહરવુંછેએકલાડગલે,માણસાઈનોપંથનડેછે.ભરોસોતુંએકજનારાયણ,મારાપગલાંનેતુંપંપાળજે.બનાવીતેજપ્રકૃતિનેમારી,એમાંખુશ્બુનેતુજમહેકાવજે.મનનીમક્કમતામાંવિચારોનાઅમલમાંશબ્દોનીઉણપનેલીધેતેકોઈસામેતેનીવાતનોઅમલકરાવીનાશકતીઅનેએવીવ્યક્તિહોયજેઅંદરનાભાવસમજીજનથીશકવાનીએનેતોશબ્દોપણસમજાવવાઓછાજપડે,ગીરનાજંગલો,ત્યાંનાકાચામકાનો,રોટલોમોટો,મહેમાનગતિમોટીએટલેજકાઠિયાવાડવિશેલખાણુછે'કોકદીકાઠિયાવાડમાંભૂલોપડભગવાન,તારાએવાકરુંસન્માન,તનેસ્વર્ગભૂલવુંશામળા'પણસમયજતાપરિવર્તનબધીબાબતોમાંઆવેછેઅનેગીરપણએનાથીથોડીઆઘીરે,સમાજએનાબધીબાબતોમાંપરિવર્તનસ્વીકારે,એનીસુખસવલતમાટેબીજાનીજિંદગીનીપ્રકૃતિખીલવવામાંસમાજહંમેશાઆંખઆડાકાનકરીનેતેનાજુનાકુરિવાજોનુંઅમલકરાવવામાંપરિવારકેવ્યક્તિનેધકેલતોહોયછેજ,એટલેજગીરમાંઘણાએવાપરિવારોમાંકેસમાજમાંપાકાખાલીમકાનજબન્યાછે,વિચારોનેરહેણી-કેનીહજીકચીજરાખીછે,કૈલાસનુંજીવનએનીરહેણી-કેની,સમાજનારીતિરીવાજોનેધ્યાનમાંરાખીનેએકસન્યાસીજેવુંજીવનવિતાવવાનુંમનમાંએકપ્રણપકડેલુંએનીઉમરપ્રમાણેએનીવિચારશક્તિમોટીપણકેવાયઅનેમજાકભરીપણકેવાય,કેમકેકળીમાંથીફૂલબનવાનીઉમરમાંસૌંદર્યતાઅનેકૌમાર્યબંનેમાંમહત્વનોફેરફારથતોહોયછેછતાંપણઆવાવિચારોકેએવુંઅનુસરવુંએમાંસમાજમહત્વનોભાગભજવતુંહોયજછે,"જખમહૈયાનોક્યાંકોઈનેદેખાયછે,કીડીનોચટકોપણઘાતકદેખાયછે.વખતવિતાવ્યોહૈયાનીહૈયામાંરાખીને,અહીતોમનનીજમાણસાઈજોવાઈજાયછે."કુદરતજાણીનેજસ્ત્રીમાંસહનશક્તિઅનેબળવધારેએટલેજઆપેછે,કૈલાસઘરકામ,ખેતીકામકરવામાંપુરુષોનીસમોવડીહતીબસસ્વાતંત્રતામાંનેસહનશક્તિમાંસ્ત્રીરૂપઆડેઆવીજતું,શહેરોમાંમોટીથઈનેપણગામડાનીગોડમાંએનીજીવનશૈલીસાથેનાલગાવએનીપ્રકૃતિનાદોહનનીઈચ્છામાંક્ષણભરપણખોટઆવવાનોતીદીધી...ક્રમશઃ...

કૈલાસનેભણવામાંમાર્કસારાઆવતાએનાપપ્પાએમનગમતીજગ્યાએભણવાનીછૂટઆપીએટલેકૈલાસનેવિશ્વાસદ્રઢથઇગયોહતોકેમારીખુશીમાટેપપ્પામારીસાથેજછેનેશહેરમાંભણવાનુંનકીકર્યુંભણવાનીસાથેરમત-ગમતમાંપણવધારેરુચિહતીકબ્બડીમાંદેશકક્ષાએસ્થાનમળેએમહતુંપણસહાયમાંકોઈઆવતુંનોતુંપોતાનીજાતેઘણીકોસીસકરીપણહારનોજસ્વાદચાખવોપડ્યોઅનેનિષ્ફળતાહંમેશાબધાદરવાજાબંધકરીનેજજીવનમાંઆવેએકજદરવાજોસફળતાનોખુલોહોયતેગોતવોમુશ્કેલહોયછે,કૈલાસભણવામાંપણનિષ્ફળતામળીનેએનેમનમાંએકદરવાજોખુલોદેખાતોહતોએનીઆશાપુરીકરવાનો,એનાપપ્પાપણએનેએમનીઈચ્છાપુરીનથવાનેઅનેસમાજનારીતિ-રિવાજથીનોખુંકરવાનીઈચ્છામાંસહમતીનાઆપીતેનાથીકૈલાસનામનમાંપણત્યારેજેઆશાહતીએનુંખંડનથયુંત્યારેસમજાણુંકેમનેબારભણવામારીઈચ્છામુજબનયપણએમનાક્યાંકસ્વાર્થમાંશહેરમાંભણવામોકલીહતી,કુળઉંચુશુંકામનુંજયારે,હિમ્મતહારથીસમાધાનકરે.સમુંદરપણએમનમનથીભેળવતોનદીને,કૈકપંથકાપવાપડેછેપહોંચવા.મિજાજછેમુખનોઆયરાણીતણો,હૈયુંકાયરતાથીકેમઅજાણુ.રહેવુંસાવજોનીભેળેમનથીમનમિલાવી,તનથીશિયાળપણઆઘુંફરેછે.મનથીકૈલાસશિખરનેકૈલાસવિપરીતથઇજાયછે,કૈલાસશિખરઅમુકશિખરસુધીમાનવીનેસરકરવાદેપણટોચસુધીનાપહોંચવાદે,એમકૈલાસએનામનનીટોચપરપહોંચવાદેપણએનાકામજમીનપરથવાનાદે,ક્યારેકશિખરપણમાનવતાનેવેમૂકીનેએનુંજતનકરેજછેમાનવતાનીરેખામાંરહીનેમાનવીનેત્યાંપ્રકૃતિનુંદોહનકરવાનીપરવાનગીઆપેછે,કૈલાસસમાજનેપરિવારનેઅગ્રેસરરાખીનેસંસ્કૃતિનુંજતનકરેછેએમાંએનાસપનાકેઆવડતપરિવારકેસમાજથીવિરુદ્ધહોયપણખોટાનાહોયપણએએકલાહાથેસાકારકરવામાંકટિબદ્ધતાદર્શવવાનુંમનમાંજછોડીદેછે,નાનપણમાંપરિવારનીઈચ્છાપ્રમાણેલગ્નસંસ્કારનોકાચાદોરાનીએકગાંઠબાંધીદીધીએમાંકૈલાસનુંસુખનહોતુંજકૈલાસમન,વિચારો,રહેણી-કેણીથીએકલાજરહેવાનીતટસ્થતારાખેલીહતીએમનાજીવનસાથીનેપણમનનીવાતકરીનેએકલારહેવાનીમાંગણીકરતીપણમજાકમાંકાઢીનેવાતનેહવામાંવહેવીદેતા,કૈલાસનેરહેવુંબધાજોડેગમતુંજપરંતુએનેસમજવીએકોઈનેનોતુંછતાંબધાનામનનીઈચ્છાપુરીકરવામાંમદદકરતીપોતાનામનનીઈચ્છાનીઆહુતિઆપીનેમનમાંજઅગ્નિદાહઆપીદેતી,કૈલાસશિખરનામસ્તિષ્કપરમહાદેવનોવાસછેએટલેએએમનામસ્તિષ્કપરબીજાનેહાવીથવાનાદેપણકૈલાસપરકોઈનાવાસનથીપણપરિવારસમાજનેમસ્તિષ્કપરરાખીનેતેનાજકામમાંબધાંબનાવતીજાણતીછતાંઅજાણથઈનેઘૂંટડાપીજતી,વિચારોનેબોલવામાંઘણીસક્ષમહતીપણવિરોધનાવંટોળોજોઈનેમૌનરહેવાનુંવધારેપસંદકરતી,तुमज्योतहोकुलदीपककी।अंधेरोसेतालुक्कातमतकियाकरो॥तुमज्ञानहोसंसारकिकिताबका।खुदकापन्नाखुदहीलिखाकरो॥जोनज़रेतुममिलातीहोखुदसे।आसमानोमेंनज़रेवेसीमिलायाकरो॥वोबंजरकिसगाऊँकीजमी।तुमपौधाउगाकेसत्यापनकरो॥अंबरकेघनेबादलोमेंनज़रेउठाओ।हररास्ताकैलाशकादिखभीलियाकरो॥

માનવીનામનશુબાનોતારજડતોનથી,કેવીકરામતકુદરતનીસરખામાનવીઘડતોનથી,તારાવગરનહિજીવીશકુંએમકહેનાર,સાથેકદીમરતોનથી.કૈલાસનાવિચારોએવાહતાકેખાલીમાનવાથીકઈનાથાયસાથઆપેતોથાય,સાથપણએવાલોકોઆપેજેક્યારેયસાથેનાહોય,બાકીસાથેરેવાવાળાસાથઆપેતોથાય,પણએસમજીનાશકીકેદૂરથીસાથમળેગમેતેવોમળેએનોસદુપયોગકરીનેઆપણાસપનાકેકાર્યપુરાકરીલેવાય,કેમકેનસીબમાંજદૂરનાસાથનુંલખ્યુંહોયનેઆપણેજએવાસાથનોઉપગયોગઆપણીનીતિપ્રમાણેનાકરીયેતોઆપણાજકામોમાંબાધાજાતેજઉભીકરીનેદોષબીજાપરઠાલવ્યોસમજાય,મનકૈલાસનુંકૈલાસશિખરજેવડુંમોટુંહતુંપણએનાપ્રત્યેનાકામમાંમનશિખરનાએકનાનાપથ્થરજેમનાનુંનેકઠણરાખતી,એનાકામોમાંએસમાજનેપરિવારનીલાજરાખતી,સ્ત્રીનીલાજસંસ્કારોમાંરાખવાનીહોયએનાકામોમાંનય,દરેકમાણસપોતાનીઈચ્છાઅનેઈજ્જતનુંએટલુંમહત્વરાખેછેતોઆપણીઈચ્છાનેઈજ્જતનુંધ્યાનરાખેએવામજબુરકરવાપડે,બીજાનીઈચ્છાકેખુશીકરતાએનીઈજ્જતઅનેમાનવધારેહોયતોએનેઆપડીપ્રત્યેલાગણીલેવડાવવામાંઆપણાનિર્યનોમહત્વનોભાગભજવેછે,કૈલાસએવુંમાનતીકેસ્ત્રીત્યાગઅનેસર્મપણનીમૂર્તિછે,એનેમર્યાદાઅનેશરમછે,અનેહોવુંજોઈએએનોવિરોધનથીપણબધામાંએનેએટલીબધીધકેલીદેવામાંઆવેછે,ઘૂંટીદેવામાંઆવેછે,કેએનુંઆખુંઅસ્તિત્વભૂલીજાયછે,એભૂલીજાયછેકેહકીકતમાંએશુંછે,અનેસત્યપણછેઆવાતએનામનનીતાકાત,આવડતનેવિકસાવવાઘરનીસ્ત્રીનેઅડચણઆપેછે,સક્સેસસ્ત્રીજોઈનેવાહ-વાહબધાકરેછેપણએનીપાછળનીમહેનતકેપરિવારનોસપોર્ટઅણદેખોકરીનેઘરનીસ્ત્રીનેઆગળવધવાનથીદેતા,અનેએવુંકહેવામાંઆવેઆપણાસમાજમાંઆનાશોભેતોબધાસમાજમાંસ્ત્રીજન્મેત્યારેલખાઈનેથોડુંઆવેકેઆમનેસ્વતંત્રતાઆપવી,કૈલાસપણસ્ત્રીજછેએનેપણપ્રેમ,હૂંફ,સહાયતા,માર્ગદર્શનનીજરૂરહોયજજયારેઆબધુંનામળેત્યારેઅંદરથીજતૂટવાલાગતીહોય,પણએનાએવાવિચારોનેકૈલાસશિખરનીજેમતોડ્યાવગરઅડીખમઉભારાખેછે,સમયકોઈનુંઋણચૂકવવાનુંભૂલતોનથીએવીરીતેસમયસરચાલ્યાકરેછેએનાવિચારોનેકામમાંક્યારેકતોસમયસાથઆપશેએવીઆશાસાથે,मंज़िलबहुतदूरहे।तुमअकेलेचलशकोंतोचलो॥हरमोड़पेबुनियादीठोकरेंहे।तुमपारकरशकोंतोचलो॥रास्तेबहुतहीहेदुनियाके।तुमअपनाढूँढशकोंतोचलो॥वोरंगीनख़्वाब,वोतुम्हारीनादानी।तुमत्यागशकोंस्वार्थपरतातोचलो॥नादिनकाउजाला,नारातोंकाअंधेरा।महेसुसनाकरशकोंतोचलो॥अंबरचूमेकैलाशकेपथपर।तुमबिखरनाशकोंतोचलो॥કૈલાસઅડીખમઉભીરેછેએનાપરિવારનાસુખ-દુઃખમાંશિખરનીજેમઆવનારામહેમાનનુંપાલનપોસણપણપોતીકાસમજીનેજવાબદારીથીનિભાવેછે,શિખરજેમબોલ્યાવગરઆપણાપ્રત્યેનોઉલ્લાશબતાવેછેતેવીજરીતેકૈલાસપણવગરબોલ્યેસમજાવીદેછે,એનાથીનાનીઉંમરનાવ્યક્તિપરએનોહુકમથોપવોકેકામકરાવડાવવુંએમાંપણએનીનાદાનીદેખાઈઆવેછેનાનામોટાનેસમાનભાવથીજવર્તાવકરવોએવીજએનીમનનીપ્રણાલીરઈછે,એનુંમનચોખ્ખુંછેએટલેએનાપ્રત્યેનાશબ્દોવધુછે...

ભેગામળીનેકૈકકરીએજેકરીએતેપૂરું,કાળજીરાખીનેજોકરીએતોનારહેઅંધુરુ.સુસવાટાદેતાઆસીમાડાનાવાયરામાં,લીમડાનીડાળીપકડીનેહુંતોઝૂરુ.કુદરતનાખોળેબેસીનેઅણગમતાચિત્રમાં,મનગમતારંગોક્યારેકતોહુંપૂરું.શૈશવનાસંસ્મરણોવાગોળતાવાગોળતા,સ્ફૂર્તિનાતાજાએસ્પંદનોહુંસ્ફૂરુ. (કૈલાસ)કૈલાસનીનાનીઉમરમાંએનીપરંપરાપ્રમાણેછોકરાસાથેલગ્નનુંશ્રીફળદેવાઈગયુંતુંબનેદેખાવેસરખામિજાજનાલગતાપણમનથીએકદમવિરુદ્ધબનેવાતોથીવિરુદ્ધમાંહતાજગડાથતાએટલેનમતુંમુકવાનુંકૈલાસનાભાગમાંવધારેઆવતુંનેએવામનથીક્યારેકસન્યાસલેવાનોવિચારકરીનેલગ્નનીનાપાડીદેતીનેએનોથનારજીવનસાથીએનુંમજાકમાંલઈનેઅવગણીનાખતોસમજેબધુંપણએમનામિત્રોનેસમયવધારેઆપીનેકૈલાસનેસમયઓછોઆપતોઅમુકબાબતોમાંબનેસાચાહોયપણએકબીજાનીકહેવાનીરીતજુદીહોયએટલેમતભેદથઇજતોથોડાદિવસચાલેગુસ્સાનાપણબનેવગરચાલેએવુંનાબનતુંબોલતાકૈલાસથીક્યારેકમનનીભડાશનીકળીજાયપણનમ્રતારાખીસમાધાનપણકરીનેજીવનનારીતિરિવાજસાચવીલેતી,જ્યાંસુધીઘરેછેત્યાંસુધીરકજકકરીલઈએપછીસાસરેભેગુજરેવાનુંથશેત્યાંજતુંકરીનેમાયગયુંબધુંએમકરીનેરઈલઈશએવીવિચારધારારાખેલી,અત્યારસુધીએવુજસમજીનેચાલતીકેઆગળજેથાયએજોયુંજશે,પોતાનુંદુઃખ,દર્દ,ખુશી,અહંકાર,શક્તિએબધુંહોવાછતાંકોઈનેકસુકીધાવગરજીવીજાણતીએવુજકૈલાસશિખરનુંપણછેજઅનેએટલેજએશિખરમહાનકહેવાનોછે,પણક્યારેકમનહળવુંકરવાઘરસમક્ષએવીભાવનાદર્શાવીદેતી,તાકાતકેવડીછેએસમયટાણેબતાવવાનીતેવડપણરાખતીપણઅંદરશુંહોયએએનેખુદનેજખબરહોયને,એટલેએવુજમનમાંરાખતીકેઅમુકકાર્યકહેવાથીખબરનાપડેઅનુભવકરવોપડે,થોડુંજાતેગોતીનેનિવારણકરીયેતોએકલાહોયત્યારેસારુંપડે,કૈલાસનેભગવાનપાસેશુંમાંગવુંએનીખબરજનોતીએમનાપપ્પાએશીખવાડ્યુંતુંકેભગવાનએટલુંજઆપેજેટલુંઆપણેપચાવીશકીયે,અનેદુઃખગમેતેટલુંઆપેએનીસહનકરવાનીશક્તિપણઆપેછે,એમાંપણજીગરમોટુંહોયપણનાનુંકરીનેબેસીયેતોએભૂલકેવાયએભલીભાતીસમજતી,આભઅકબંધકરીસબંધનીચેબરાબરકર્યો,છેલ્લેઉપરનાહિસાબમાંસરવાળોસુન્યકર્યો.ટેક્નોલોજીનાસમયમાએકમશીનએવુંહોવુંજોઈએજેસામેવાળાનેમાણસનીઇચ્છાલાગણીઓદેખાડીશકે-(કૈલાસ),ધર્મભૂલીવિજ્ઞાનમાંઆવ્યાએટલેમનકોઈનયસમજીશકતુંએભૂલઆપણીજછેધર્મશીખ્યાહોતતોમનવાંચતાશીખીગયાહોત,ક્યારેકસમજદારથઇનેલાગણીનાસમજીસકતાએનાપ્રત્યેનાશબ્દોકંઈકઅલગવાચાઆપીબેસતાસંસારમાંડવાનીદોડમાંસન્યાસનેપ્રથમપગલુંભરીબેસતીપણએખબરનારાખતીકેસંસારનાએકલગ્નસંસ્કારનીગાંઠનીવળખેંચવાનીથોડીજબાકીહતીએસ્મરણથતાછેલ્લેસંસારનોજરસ્તોમળીજતો,यहाँनाकोईतेराहै,नातूकिसीऔरका।फिरभीसबदावाकरतेहैं,अपनेहोनेका।नाजानेयेमायाहैयालीलाईश्वरकी।चाहतेहुएभीमोहनछूटाइससंसारका॥(कैलास)સમયસમયનીવાતછેએવોભાવરાખીનેજીવનમાંઆગળજતીપણસમયઆપણાકાર્યોપ્રમાણેઆવેએવીસુજબુજનેનજરઅંદાજકરીદેતી,નેકામમાંમશગુલરઈનેભૂતકાળનાબનાવોભૂલીજતી,જયારેસચ્ચાઈશરીરમાંઆવીજાયત્યારેપ્રકૃતિખુદએવુંવાતાવરણબનાવેકેએએનાતરફીઆવીજજાયનેબધાકર્યોઆપણાતરફીથવાલાગેએવુંબનીજાયકૈલાસનેબીજીત્રણબહેનોહતીએનાકુટુંબમાંસદભાગ્યેકૈલાસસૌથીમોટીબહેનઅનેચારેયબહેનોનોસંપબોવજછે,ગમેતેવુંઘોરઅપરાધકોઈકરેતોચારેયનેખબરજહોયનેએનુંનિવારણચારેયભેગામળીનેકરેઅનેકોઈનેખબરપણપડવાનાદે,કૈલાસકરતાએનીનાનીસગીબહેનચાલાકનેરહેવામાંચતુરવધારેએનાથીકૈલાસભોળીવધારેજતુંકરવાનુંકેમૌનરહેવાનુંવધારેપસંદકરેપણનાનીબહેનભૂલમાંગમેતેનીસામેબોલીજાયએપણકૈલાસનેશિખામણઆપતીનેએનીસામેકૈલાસપણબોલીનાશકતીકેમકેનાનીસીધાવળતાજવાબઆપીદેવામાંમાહિરહતી,ક્રમશઃ...