૨૭ માર્ચ, ૧૮૬૫નો દિવસ. બપોરના ૪ વાગ્યા હતા. પ્રશાંત મહાસાગરમાં ભયંકર વાવાઝોડું ચાલતું હતું. સમુદ્રમાં પાણીના લોઢ ઉછળતા હતા. તે વખતે આકાશમાંથી માણસોના અવાજ સંભળાતા હતા, “આપણે વળી પાછા ઊંચે ચડીએ છીએ?” “ના, આપણે નીચે ઊતરીએ છીએ.” “શું? આપણે નીચે ઊતરીએ ...Read Moreકપ્તાન. આપણે નીચે ઊતરતા નથી, પણ નીચે પડીએ છીએ.” “તો પછી સામાન ફેંકવા માંડો.” “બધું જ ફેંકાઈ ગયું, કપ્તાન.” “બલૂન ઊંચે ચડે છે?” Read Less

બલૂનમાં કિનારા પર આવ્યા તે મુસાફરો હવામાં ઉડ્ડયન કરનારા ન હતા. તેઓ તો યુધ્ધકેડી હતા. તેઓ હિંમતથી બલૂન દ્વારા માસી છૂટ્યા હતા. કેટલીયે વાર તેઓ મરતાં મરતાં બચ્યા હતા. ૨૦મી માર્ચે તેઓ રીચમંડ શહેરમાંથી નાસી છૂટ્યા હતા. જનારાત્લ ગ્રાંટે રીચમંડ ...Read Moreઘેરો ઘાલ્યો હતો. બલૂનમાં નાસી છૂટનારા અત્યારે વર્જીનિયાની રાજધાનીથી સાત હજાર માઈલ દૂર હતા. બલૂનમાં તેઓએ પાંચ દિવસ સફર કરી હતી. Read Less

ઈજનેર જાળીની દોરી ઢીલી પડતાં સમુદ્રના મોજામાં તણાઈ ગયો. તેનો વફાદાર કૂતરો માલિકની પાછળ કૂદી પડ્યો. સ્પિલેટ, હર્બર્ટ, પેનક્રોફટ, નેબ, ચારેય જણા પોતાનો થાક ભૂલીને શોધખોળ કરવા લાગ્યા. બિચારો નેબ! તે રડતો હતો. તેને હાર્ડિંગ સિવાય પોતાનું કહી શકાય ...Read Moreદુનિયામાં કોઈ ન હતું. હાર્ડિંગ અદ્રશ્ય થયો. એને હજી બે જ મિનીટ થઇ હતી. તેમને આશા હતી કે તેઓ હાર્ડિંગ ને બચાવી શકશે. આથી તેઓ હાર્ડિંગને બચાવવા આગળ વધતા હતા. Read Less

એકાએક સ્પિલેટ ઊભો થઈ ગયો. તેણે ખલાસીને કહ્યું: “હું બરાબર આ જ સ્થળે તમને પાછો મળીશ. હું પણ નેબ ગયો તે દિશામાં જાઉં છું.” એમ કહીને તે કરાડની પાછળ અદ્રશ્ય થઇ ગયો. હર્બર્ટ તેની સાથે જવા ઈચ્છતો હતો, પણ ખલાસીએ તેને ...Read Moreઅને કહ્યું: “ઊભો રહે, મારા દીકરા,” ખલાસી બોલ્યો. “આપણે પહેલાં રહેવાની જગ્યા શોધી કાઢવી પડશે. પછી કંઈક સારું ખાવાપીવાનું જોઈશે. આપણા મિત્રો થાક્યાપાક્યા પાછા આવશે ત્યારે તેમને માટે આપણે બધું તૈયાર કરી રાખવું પડશે. અહીં આપણે ભાગે કામ વહેંચી લઈએ.” Read Less

પહેલાં તો લાકડાના ભાર ગુફામાં નાખ્યા. પછી જેટલાં નકામાં મોટાં કાણા હતાં તે બધાંને ખલાસીએ લાકડાં અને પથ્થરથી પૂરી દીધાં. હવાની આવ-જા માટે જરૂરી અને અગ્નિનો ધુમાડો નીકળી જાય, એટલાં જ કાણા રહેવા દીધાં. ગુફામાં સૂકી રેતી પાથરી. ગુફા ...Read Moreત્રણ ચાર ખંડમાં વહેંચાઇ ગઈ હતી. ગધેડાને પણ ન ગમે તેવી આ ગુફા અત્યારે તો ખૂબ મીઠી લગતી હતી. ગુફાના અર્ધા ભાગમાં ચાલીને જી શકાય એમ હતું. Read Less

ગુફામાં સૂતેલા માણસો પાસે પોતાનાં કપડાં સિવાય બીજું કંઈ ન હતું. સ્પિલેટ પાસે ઘડિયાળ તથા નોટબુક રહી ગઈ હતી. તેમની પાસે કોઈ પણ હથિયાર કે ખિસ્સામાં રાખવાનું ચાકૂ સુધ્ધાં ન હતું. તેમણે બલૂનનો ભાર હળવો કરવા બધું જ ફેંકી ...Read Moreહતું. વાર્તાનો કાલ્પનિક નાયક ડેનિયલ ડેફો પણ આટલી મુશ્કેલ સ્થિતિમાં ન હતો. કાં તો તેની પાસે પૂરતી સામગ્રી હતી અથવા ટાપુ પર તેને બધું મળી રહેતું હતું. જયારે અહીં તો કોઈ સાધન પાસે નથી. કોઈ વાસણો નથી. અહીં તો શૂન્યમાંથી સર્જન કરવું પડે એવી વિકટ પરિસ્થિતિ હતી. Read Less

પેનક્રોફટ અને હર્બર્ટ જયારે ગુફા પાસે પહોંચ્યા ત્યારે ગુફાની બહાર સ્પિલેટ ઊભો હતો, તે શૂન્ય નજરે સમુદ્ર તરફ જોતો હતો.તેણે અદબ વાળી હતી. ભારે વાવાઝોડું આવી રહ્યું છે એવી નિશાનીઓ આકાશમાં દેખાતી હતી. હર્બર્ટ ગુફામાં ચાલ્યો ગયો પેનક્રોફટ સ્પિલેટ ...Read Moreગયો. સ્પિલેટે ખલાસીને જોયો નહિ. “રાત્રે વાવાઝોડું થશે, મિ. સ્પિલેટ.” ખલાસીએ કહ્યું. સ્પિલેટ એકાએક ખલાસી તરફ ફર્યો, અને પૂછ્યું. “કપ્તાન કિનારાથી કેટલેક દૂર દૂર દરીયામાં પડી ગયા હશે?” Read Less

નેબ જરાપણ હાલ્યોચાલ્યો નહીં. પેનક્રોફટે એક જ શબ્દ ઉચ્ચાર્યો: “જીવે છે?” તેણે પૂછ્યું. નેબે કંઈ જવાબ ન આપ્યો. સ્પિલેટ અને ખલાસીના મુખ્ય ઉપરથી લોહી ઊડી ગયું. હર્બર્ટે જોરથી મુઠ્ઠી વાળી અને સ્થિર ઊભો રહ્યો. બિચારો હબસી દુઃખમાં ડૂબી ગયો ...Read Moreતેણે તેના સાથીઓને જોયા ન હતા કે, ખલાસીનો અવાજ સાંભળ્યો ન હતો. સ્પિલેટે નીચા નમીને હાર્ડિંગની છાતી પર પોતાના કાન રાખ્યા. Read Less

થોડા શબ્દોમાં ગિડીયન સ્પિલેટ, હર્બર્ટ અને નેબને ગુફામાં શું બન્યું છે એની જાણ થઈ ગઈ. આ આપત્તિ પેનક્રોફટને ખૂબ ગંભીર લાગતી હતી, પણ તેના સાથીઓ ઉપર તેની જુદી જુદી અસર થઈ. નેબ તો પોતાના માલિક પાછા મળ્યા એના આનંદમાં એવો ...Read Moreથઈ ગયો હતો કે, બીજું કંઈ સાંભળવા જ તૈયાર ન હતો. હર્બર્ટ કંઈક અંશે ખલાસીની લાગણીને સમજ્યો હતો. સ્પિલેટે તો સીધો જ ઉત્તર આપ્યો: “આમાં ગભરાવાની કંઈ જ જરૂર નથી. પેનક્રોફટ.” “પણ, દેવતા કરી ગયો છે!” “તેથી શું?” Read Less

થોડી મીનીટોમાં ત્રણેય શિકારી ભડભડ બળતા અગ્નિ સમક્ષ આવી પહોંચ્યા. પેનક્રોફટ વારાફરતી કપ્તાન તથા ખબરપત્રીના મુખ સામે જોવા લાગ્યો.તેના હાથમાં કેપીબેરા હતું. તે કંઈ બોલતો ન હતો. “આવો, પેનક્રોફટ!” સ્પિલેટે ખલાસીને આવકાર આપ્યો. “આ દેવતા કોને સળગાવ્યો?” પેનક્રોફટનું આશ્ચર્ય હજી શમ્યું ...Read Moreહતું. “સૂરજે.” સ્પિલેટે જવાબ આપ્યો. સ્પિલેટની વાત સાચી હતી. સૂર્યની ગરમીથી આ દેવતા સળગ્યો હતો. ખલાસી આ વાત માની શકતો ન હતો. તેણે હાર્ડિંગને પ્રશ્ન ન પૂછ્યો. “તમારી પાસે આગિયો કાચ છે?” હર્બર્ટે હાર્ડિંગને પ્રશ્ન પૂછ્યો. Read Less

અર્ધી કલાક પછી સાયરસ હાર્ડિંગ અને હર્બર્ટ પડાવ પાસે આવી પહોંચ્યા. હાર્ડિંગે તેના સાથીદારોને ટૂંકામાં કહ્યું કે, આપણે ટાપુ પર હોઈએ એવું લાગે છે. વધારે ખાતરી આવતી કાલે થશે. રાત્રે અઢી હજાર ફૂટની ઊંચાઈએ બધા સૂઈ ગયા, થાકને લીધે બધાને ...Read Moreઊંઘ આવી ગઈ. બીજે દિવસે, ૩૦મી માર્ચે,ઉતાવળે નાસ્તો પતાવી, સૌ ઊંચા શિખરની ટોચે પહોંચવા નીકળી પડ્યા. હાર્ડિંગ વિચારતો હતો કે, આ ટાપુમાં જિંદગીભર ગોંધાઈ રહેવું પડશે. આટલે દૂર કોઈ વહાણને નીકળવાનો માર્ગ ન હોય તો અહીંથી નીકળવું મુશ્કેલ પડે. Read Less

તેઓ બધા પર્વત ઉપરથી નીચે ઉતરવા લાગ્યા. થોડીવારમાં તેઓ પહેલી ટૂકે પહોંચી ગયા. અહીં તેમણે આગલી રાત્રે પડાવ નાખ્યો હતો. પેનક્રોફટે નાસ્તા માટે સમય જોવાની દરખાસ્ત કરી. સમય જોવા માટે સ્પિલેટે ઘડિયાળ બહાર કાઢી. તેની ઘડિયાળ  કિંમતી હતી. આવા ...Read Moreપણ તે નિયમિત ચાલતી હતી. સ્પિલેટ ચાવી દેવાનું કદી ભૂલતો ન હતો. Read Less

“કપ્તાન, આજે આપણે ક્યાંથી શરુ કરવાનું છે?” બીજે દિવસે સવારે પેનક્રોફટે આ પ્રશ્ન ઈજનેરને પૂછ્યો. “આપણે એકડેએકથી શરુ કરવાનું છે.” ઈજનેરે જવાબ આપ્યો.પાસે કોઈ પણ પ્રકરના સાધનો ન હતાં. તેમની પાસે માત્ર પહેરેલા કપડાં હતાં. તેમનું લોઢું હજી ખનીજના રૂપમાં ...Read Moreઅને તેમનાં વાસણો હજી માટીના રૂપમાં હતાં. Read Less

બીજે દિવસે, ૧૬ એપ્રિલે રવિવાર હતો. અને ઈસ્ટરનો તહેવાર હતો. એ દિવસે બધાએ કપડાં ધોઈ નાખવાનું શરુ કર્યું. સવારના પહોરમાં બધા નદીએ ઊપડ્યા. ઈજનેરે હજી સાબુ બનાવ્યો ન હતો. સાબુ બનાવવા માટે સોદા, પોટાશ, ચરબી અને તેલની જરૂર હતી. ...Read Moreકપડાં યોગ્ય સમયે બનાવવાની યોજના હતી. અત્યારનાં કપડાં છ મહિના ખુશીથી ચાલે તેમ હતાં. પણ નવી યોજનાઓ અમલમાં મૂકવાનો આધાર આ ટાપુ ક્યાં આવલો છે, એના ઉપર હતો. એ વસ્તુ આજે નક્કી થઈ જવાની હતી. Read Less

બીજે દિવસે, ૧૭મી એપ્રિલે, ખલાસીએ ગિડીયન સ્પિલેટને પહેલો પ્રશ્ન પૂછ્યો: “આજે આપણે શું કરવાનું છે?” “કપ્તાન કહે તે,” ખબરપત્રીએ જવાબ આપ્યો. અત્યાર સુધી ઇજનેરના સાથીઓએ કુંભારનું કામ કર્યું હતું. હવે તેમને ધાતુ ગાળનારા બનવાનું હતું. પરમ દિવસે તેઓ ગુફાથી સાત માઈલ દૂર ...Read Moreભૂશિર સુધી ગયા હતા. ત્યાં જ્વાળામુખી પર્વતમાંથી નીકળેલ લાવારાસના ગાથા જામી ગયા હતા. તેમાં બીજાં ખનીજ તત્વો સાથે ધાતુઓ પણ દેખાતી હતી. Read Less

આજે છઠ્ઠી મેનો દિવસ હતો. આ ટાપુ ઉપરની છઠ્ઠી મેં એટલે પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધમાં સમાન અક્ષાંશ પર નવેમ્બરની છઠ્ઠી તારીખ. આ રીતે ઉત્તર ગોળાર્ધ અને દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં છ માસનો ફેર પડતો હતો. આ ટાપુ ઉપર શિયાળો શરૂ થવાનાં ચિન્હો ...Read Moreહતાં. હજી કાતિલ ઠંડી પડતી ન હતી. શૂન્ય ઉપર દસથી બાર અંશ અંશ સેન્ટીગ્રેડ ઉષ્ણતામાન રહેતું હતું. Read Less

બીજે દિવસે, સાતમી મેંએ, હાર્ડિંગ અને સ્પિલેટ સરોવરના ઉચ્ચપ્રદેશ પર ચડ્યા. જયારે નેબ નાસ્તો કરવામાં રોકાયો. હર્બર્ટ અને પેનક્રોફટ લાકડા લેવા ગયા. ઈજનેર અને ખબરપત્રી સરોવરની પાળે પહોંચ્યા. અહીં ડ્યુગોંગનું મડદું પડ્યું હતું. પક્ષીઓનાં ટોળે ટોળાં તેના માંસની ઉજાણી કરતાં ...Read Moreતેમને પથ્થર મારીને દૂર ભગાડવા પડ્યા. કપ્તાન ડ્યુગોંગની ચરબીનો ઉપયોગ કરવા માંગતો હતો. ડ્યુગોંગનું માંસ ખોરાકમાં વાપરી શકાય તેમ હતું. Read Less

કપ્તાનની યોજના સફળ થઈ હતી, પણ રાબેતા મુજબ તેણે સંતોષ પ્રગટ કર્યો ન હતો. બધા ખૂબ આનંદમાં હતા. કપ્તાન હોઠ બીડીને ગંભીર ચહેરે ઊભો હતો. નાઈટ્રોગ્લિસરીનને પોતાનું કામ જોરદાર રીતે કર્યું હતું. જમીન નીચે વહેતા પ્રવાહ કરતાં ત્રણ ગણું ...Read Moreઆ ધોધ મારફત વહેતું હતું. થોડા સમયમાં તળાવના પાણીની સપાટી બે ફૂટથી વધારે નીચે ઉતરી ગઈ. Read Less

બીજે દિવસે ૨૨મી મેએ, તેઓ નવા રહેઠાણમાં વ્યવસ્થા કરવા ગયા. હકીકતે તેઓ ગુફાની સાંકડી જગ્યામાંથી ગ્રેનાઈટ હાઉસની વિશાળ જગ્યામાં જવા આતુર હતા. ગુફાને તેઓ સાવ છોડી દેવાના હતા. ઈજનેર તેમાં કેટલીક વસ્તુઓ બનાવવા માંગતો હતો. કપ્તાને પહેલાં તો ગ્રેનાઈટ ...Read Moreબહારનો ભાગ ક્યાં આવે છે તે જોવાનું નક્કી કર્યું. તે દરિયાકિનારે ગયો અને ફાંકુ પાડતી વખતે સ્પિલેટના હાથમાંથી ત્રિકમ પડી ગયું હતું તેની શોધ કરી. કેટલાક જંગલી કબૂતરો એ કાણામાંથી આવ-જા કરતાં હતાં. Read Less

જૂન મહિનામાં શિયાળો બેસી ગયો. અહીં શિયાળામાં વરસાદ અને કરા પડતા હતા. ગ્રેનાઈટ હાઉસના રહેવાસીઓને હવે આ નિવાસની સાચી કિંમત સમજાઈ. ગમે તેવા હવામાન સામે અહીં રક્ષણ મળતું હતું. ગુફામાં રહેતા હોત તો આવા આકરા શિયાળામાં મુશ્કેલી પડત, અને ...Read Moreવખતે દરિયાનાં પાણી ગુફામાં ઘૂસી જાત. આથી જૂનું રહેઠાણ છોડી દીધું તે સારું થયું. આખા જૂન મહિના દરમિયાન તેમણે કેટલીક યોજનાઓ પાર પાડવાનું નક્કી કર્યું. Read Less

9મી ઓકટોબરે હોડી તૈયાર થઈ ગઈ. ખલાસીઓ પોતાનું વચન પાળ્યું હતું. તેમાં ત્રણ બેઠકો હતી બંને છેડે એક એક, અને એક વચમાં. હોડીની લંબાઈ 12 ફૂટ હતી અને તેનું વજન આશરે 5 મણ જેટલું હતું. હોડીને ગ્રેનાઈટ હાઉસ ...Read Moreદરિયા કિનારે લઈ ગયા. પછી તેને દરિયામાં તરતી કરી. ખલાસી કૂદીને તેમાં બેસી ગયો. “ આ હોડીથી આપણે પ્રદક્ષિણા કરી શકીએ--” ખલાસી બોલ્યો. “દુનિયાની?” સ્પિલેટે પૂછ્યું. “ના, આ ટાપુની.” ખલાસીએ જવાબ આપ્યો. Read Less